Horacy i Tyrtajos
Transkrypt
Horacy i Tyrtajos
Horacy i Tyrtajos Carmen III 30, Exegi monumentum [Wybudowałem pomnik] Carmen I 31, Quid dedicatum poscit Apollinem [Do Apollina] Wybudowałem pomnik trwalszy niż ze spiżu strzelający nad ogrom królewskich piramid nie naruszą go deszcze gryzące nie zburzy oszalały Akwilon1 oszczędzi go nawet łańcuch lat niezliczonych i mijanie wieków Nie wszystek umrę wiem że uniknie pogrzebu cząstka nie byle jaka i rosnący w sławę potąd będę wciąż młody pokąd na Kapitol O co poeta prosi Apollina gdy młode wino rozlewa z patery? O co się modli w ten dzień dedykacji?8 O nie o zbiory na żyznej Sardynii ani o stada mnożące się w żarach Kalabrii ani nie prosi o złoto czy kość indyjską czy grunty zwilżane po cichu nurtem spokojnym Lirysu ma wstępować z milczącą westalką pontifeks2 I niech mówią że stamtąd gdzie Aufidus3 huczy z tego kraju gdzie gruntom brak wody gdzie Daunus4 rządził ludem rubasznym ja z nizin wyrosły Łozy kaleńskie9 niech nożem okrzesa kto panem winnic i kubku ze złota bogaty kupiec niechaj pije wino dobrze płacone syryjskim towarem10 pierwszy doprowadziłem nurt eolskiej pieśni5 do Italów przebiwszy najpewniejszą drogę Bądź dumna z moich zasług i delfickim6 laurem Melpomeno7 łaskawie opleć moje włosy on z łaski nieba Atlantyckie wody bezkarnie wita trzy razy do roku11 albo i cztery mnie do życia starczą oliwki lekkie ślazy i cykoria Synu Latony pozwól mi się cieszyć tym co jest moje zdrowiem i nietkniętą władzą umysłu pozwól niech się za mną nie wlecze starość brzydka i bez lutni12 1 Akwilon – wiatr północny pokąd na Kapitol ma wstępować z milczącą westalką pontifeks – corocznie 15 marca urządzano w Rzymie uroczystą procesję na Kapitol ku czci Jowisza. Przewodził jej Wielki Kapłan (Pontifex Maximus) w towarzystwie dziewicy, westalki. 3 Aufudis – rzeka, nad którą leżało rodzinne miasto poety. 4 Daunus – mityczny król Apulii. 5 nurt eolskiej pieśni – Horacy czuł się spadkobiercą poezji greckiej – Safony i Alkajosa. 6 delfickim – w Delfach miał swą wyrocznię Apollo, opiekun muz. 7 Melpomena – muza tragedii (tu utożsamiana w ogóle z natchnieniem) 2 8 dzień dedykacji – utwór został napisany w związku z poświęceniem świątyni Apollina, wzniesionej jako dowód wdzięczności po zwycięstwie Oktawiana Augusta pod Akcjum w 31 r. p.n.e. 9 Łozy kaleńskie – tu: krzewy winorośli z Cales. 10 syryjskim towarem – z Syrii sprowadzano do Rzymu m.in. purpurę, pieprz, wonne olejki. 11 Mowa o kupcu-żeglarzu i jego wyprawach handlowych do miast na wybrzeżach Atlantyku. 12 Bez lutni – lutnia to symbol pieśni, natchnienia poetyckiego. Tyrtajos Wezwanie do walki (fr.) Piękne to jest dla dzielnego męża, w pierwszym szeregu Polec w bitwie, gdy walczy za ten ojczysty swój kraj. Własne zaś miasto opuścić i urodzajne łany, Aby żebrać, czyż może być gorszy dla niego ból?[...] Młodzi, razem walczcie, trwając w zwartym szeregu, Niech was nie skusi podła ucieczka, nie spęta strach. Wielkiego sobie zróbcie, mężnego ducha w pierdi, Nie trzymajcie się życia, kiedy z mężami wasz bój.