Horacy - horacjanizm - definicja, filozofia

Horacy - horacjanizm - definicja, filozofia
Horacjanizm, jak sama nazwa wskazuje, pochodzi od rzymskiego poety
żyjącego w I w. p.n.e. Był on pierwszym tak wybitnym lirykiem
rzymskim. Jego dzieła do dzisiaj uważane są za przykład maestrii w
posługiwaniu się słowem i frazą liryczną.
Horacjanizm jest właśnie związany z pewną postawą poetycką. Została
ona stworzona na podstawie przesłania, które wyłania się po
przeczytaniu utworów rzymskiego artysty. „Listy”, „Satyry”, ale przede
wszystkim „Ody” ukazują nam program poetycki, którego głównym
wyznacznikiem jest prostota formy. Wiersze powinny więc być
przejrzyste i klarowne, forma regularna i harmonijna. Zrytmizowanie
pełniło także bardzo ważną funkcję. Wiersz musiał mieć stałą liczbę
zgłosek oraz średniówkę, występującą po tej samej sylabie.
Prostota formy łączyła się ze spójnością treści. Czytelnik po
przeczytaniu wiersza powinien wiedzieć, jakie treści artysta chciał mu
przekazać. Utwór nie powinien poruszać zbyt wielu wątków naraz, ale
opisywać jedną ideę lub wydarzenie. Kolejną cechą horacjanizmu jest
kontrola nad uczuciami odbiorców. Wiąże się to także z
powściągliwością, jeśli chodzi o ekspresję samego twórcy. Jako że oda
podnosiła tematy podniosłe i patetyczne, nie mogła pozwolić sobie na
potoczny język, skróty czy przesadną emocjonalność. Artysta miał
wyższy status niż czytelnik, a przesadne okazywanie uczuć burzyło
autorytet poety jako stałego i niewzruszonego posłańca Apollina.
Horacjanizm wiąże się także z przywoływaniem scen mitologicznych.
Bogowie, muzy, herosi i bohaterowie stanowili stałe elementy utworów
tego typu. Popularne było także korzystanie ze wzorców poezji greckiej.
Jak wiadomo, poezja rzymska opierała się na wcześniejszej, greckiej.
Ważnym elementem było także dokładne opisywanie rzeczywistości w
utworach. Wierne opisy, rozbudowane relacje to części składowe
horacjanizmu. Dodać można do tego zbioru jeszcze roztropność oraz
postulat, aby jednocześnie uczyć oraz bawić czytelnika.
Model poezji stworzony przez Horacego znalazł swoich wiernych
naśladowców. Najpopularniejszy jest chyba włoski poeta doby
odrodzenia – Francesco Petrarca, autor słynnych sonetów do Laury. Na
gruncie polskim nie mniej znany jest polski mistrz z Czarnolasu – Jan
Kochanowski. W późniejszych wiekach do idei horacjanizmu odwoływali
się także Maciej Sarbiewski, Ignacy Krasicki czy Leopold Staff.
Jednak horacjanizm odnosi się nie tylko do postawy poetyckiej.
Oznacza także model życia, który przedstawiony został w utworach
Horacego. Jest on połączeniem dwóch filozofii: stoicyzmu, który
zakładał harmonię wewnętrzną wynikającą ze zdystansowania się do
środowiska zewnętrznego, oraz epikureizmu, którego naczelnym
hasłem było „carpe diem”, a więc – „chwytaj dzień”. Fuzja obu idei miała
zbliżyć człowieka do szczęścia, które było utożsamiane ze „złotym
środkiem”. Optymalną drogą dla człowieczego spełnienia nie jest
dążenie do ekstremów, ale harmonia oraz spokój wewnętrzny.
Na wysokiej pozycji znajduje się tu natchnienie poetyckie oraz warsztat
pisarski. To tworzenie wierszy jest metodą na nieśmiertelność, gdyż, jak
głosi oda „Exegi monumentum”, człowiek jest w stanie przetrwać w
pamięci pokoleń dzięki swojemu talentowi oraz zaangażowaniu w
sztukę.
Dobrym przykładem może być także wiersz Horacego „Do Apollina”.
Autor przedstawia w nim skromne potrzeby materialne poety, dla
którego najwyższą wartością jest życie w dobrym zdrowiu oraz
niegasnące natchnienie poetyckie.
Horacjanizm, jak wynika z powyższych definicji, może być rozumiany
albo jako model poetycki, albo jako postawa moralna. Obie jednak
nawiązują do osoby Horacego.