Zwójka koróweczka – nieliczna, ale groźna

SADOWNICTWO
Zwójka koróweczka
– nieliczna, ale groźna!
Zwójka koróweczka jest znana głównie jako groźny szkodnik
drzew pestkowych – brzoskwini, moreli i czereśni.
Coraz częściej jednak powoduje znaczne szkody
w nowych nasadzeniach jabłoni. Pomimo że od 2002 r.
notuje się coraz liczniejsze jej występowanie,
nadal jest szkodnikiem pojedynczych sadów lub kwater.
Motyle zwójki koróweczki
ąsienice zwójki koróweczki
żerują pod korą niszcząc wiązki przewodzące, co wpływa
na osłabienie wzrostu i plonowania
drzew. Przy dużym nasileniu występowania szkodnika następuje zasychanie gałęzi, a nawet całych drzew.
Objawami żerowania zwójki koróweczki są widoczne na korze charakterystyczne „woreczki” ze sprzędzionych gruzełkowatych odchodów oraz
wydrążone pod korą rozgałęziające
się chodniki. Zwójka koróweczka najczęściej żeruje w dolnych partiach
drzew oraz miejscach, w których kora uległa uszkodzeniu. Największe
skupiska gąsienic (kilka – kilkanaście
na 1 drzewo) stwierdza się na szyjce
korzeniowej, w miejscu zrastania się
odmiany z podkładką. Uszkodzenia
spowodowane przez szkodnika są
często miejscem infekcji grzybów
patogenicznych, które są sprawcami
chorób kory i drewna.
G
Żerowanie
Postać dorosła zwójki koróweczki
to niewielki motyl o skrzydłach rozpiętości do 17 mm. Skrzydła przednie
są barwy pomarańczowej, pokryte
brunatnoczarnymi plamkami i metalicznymi liniami. Lekko owalne jaja
(0,7 x 0,6 mm) składane są pojedynczo lub w grupach po 2–3 na gładkich częściach pni i podstaw konarów drzew. Tuż po złożeniu jaja są
barwy mlecznobiałej, która stopniowo zmienia się w czerwonawą. Gąsienice zwójki koróweczki dorastają
do 12 mm, są oliwkowokremowe lub
białawoszare ze złotobrązową głową,
a z brodawek wyrastają dość długie
szczeciny.
Zwójka koróweczka rozwija jedno
pokolenie w roku, ale okres lotu mo-
34 - owoce warzywa kwiaty - nr 11/2008
tyli jest bardzo długi i trwa około 3,5
miesiąca. Motyle 2–3 dni po wylocie
rozpoczynają składanie jaj. Gąsienice
wylęgają się po 8–14 dniach i wgryzają pod korę drzew, gdzie żerują,
a następnie zimują. Wiosną zaczynają aktywność już w marcu, a po dorośnięciu przechodzą w stadium poczwarki, które trwa około 2 tygodni.
Przed wylotem motyla poczwarka
wysuwa się nieco na zewnątrz,
a po jego wylocie na korze pozostaje
wylinka poczwarkowa.
Zwalczanie
Ze względu na miejsce żerowania
gąsienic, niedostępne dla preparatów, zwalczanie szkodnika jest utrudnione. Zwójkę koróweczkę powinno
się zwalczać w czasie lotu motyli,
składania jaj i wylęgania się gąsienic,
zanim wgryzą się one pod korę. Aby
ochrona była skuteczna, niezbędna jest dobra znajomość fenologii lotu
motyli. Dokładne informacje dotyczące określenia terminów początku lotu
oraz jego dynamiki w poszczególnych
sadach i sezonach można uzyskać
a
prowadząc obserwację odłowów
samców w pułapki feromonowe.
W warunkach Polski wylot motyli
rozpoczyna się w drugiej dekadzie
maja, a największą ich liczbę odławia
się w czerwcu i lipcu (zależnie od sezonu – 70–90% wszystkich odłowionych motyli). W tym czasie zaleca się
wykonywanie zabiegów zwalczających. W niektóre lata znaczną liczbę
motyli stwierdzano w pułapkach już
w trzeciej dekadzie maja, a także
w sierpniu. Pierwsze opryskiwanie
należy wykonać po 2–3 tygodniach
od rozpoczęcia regularnego lotu motyli. Jeżeli od początku monitoringu
w pułapce stwierdza się dużą liczbę
motyli, a warunki pogodowe sprzyjają składaniu jaj i ich rozwojowi (temperatury powyżej 15°C), zabieg należy wykonać wcześniej (po około 2 tygodniach od rozpoczęcia lotu). Jeżeli
natomiast występują załamania pogody, które powodują przerwy
w odłowach, zabieg należy wykonać
odpowiednio później. Bardzo często
pierwszy termin zwalczania zwójki
koróweczki jest zbieżny z terminem
b
Objawy uszkodzeń i gąsienica zwójki koróweczki
c
SADOWNICTWO
b
a
Objawy uszkodzeń i gąsienica przeziernika jabłoniowca
Dynamika lotu motyli zwójki koróweczki, Skierniewice,
lata 2006–2007
zwalczania owocówki jabłkóweczki
preparatami stosowanymi w fazie
rozwoju jaj zwanej czarną główką.
Kolejne dwa lub trzy opryskiwania
należy wykonać w odstępach około 2-tygodniowych. Najlepiej jednak
dalsze terminy zwalczania dostosować do przebiegu lotu motyli w danym sadzie i wykonywać je podczas
licznych odłowów samców w pułapki
feromonowe.
Do zwalczania zwójki koróweczki,
zgodnie z aktualną rejestracją, można jeszcze stosować (do końca 2008 r.)
preparat Owadofos 540 EC lub jego
odpowiedniki (Sumithion 500 EC, Sumithion Super 1000 EC) w dwukrotnie wyższym stężeniu niż przy zwalczaniu innych szkodników (odpowiednio 4,5, 4,5 i 2,25 l insektycydu
na 1000 l wody) oraz syntetyczne pyretroidy Fastac 100 EC – 0,23 l lub
Decis 2,5 EC – 0,6 l w 1000 l wody.
Przebieg lotu motyli przeziernika jabłoniowca, Skierniewice, 2006 r.
Za pomocą dyszy strumieniowej najlepiej opryskiwać pnie i dolne konary,
czyli miejsca najbardziej zaatakowane przez gąsienice zwójki koróweczki. Przy zabiegu opryskiwaczem ciągnikowym należy włączyć jedynie
1–2 dysze dolne skierowane na te
partie drzew. Wówczas jedna beczka
cieczy z preparatem powinna wystarczyć na opryskiwanie kilku ha sadu.
Jeśli zwójka koróweczka jest dużym
problemem, przy wykonywaniu innych zabiegów insektycydami zwalczającymi gąsienice motyli, np. owocówki jabłkóweczki i zwójkówek liściowych wydaje się być celowe skierowanie dolnych dysz na pnie drzew.
Na ograniczenie szkodliwości zwójki
koróweczki wpływa również mechaniczne czyszczenie miejsc z objawami żerowania szkodnika. Ważne jest,
aby zeskrobana kora z gąsienicami
zwójki koróweczki była zbiera-
na do pojemnika, a następnie zniszczona.
Często jednocześnie ze zwójką koróweczką występuje przeziernik jabłoniowiec. Gąsienice przeziernika są
nieco większe niż zwójki koróweczki
(dorastają do 15–17 mm), kremowobiałe, o czerwonawej głowie. Motyle
natomiast są czarne z błoniastymi
skrzydełkami (rozpiętości 20–25
mm). Na odwłoku mają charakterystyczny czerwony pasek. Miejsca,
w których żerują gąsienice przeziernika zanieczyszczone są gruzełkowatymi odchodami oraz żywicą. Terminy
zwalczania przeziernika są zbieżne
z terminami zwalczania zwójki koróweczki, bowiem lot motyli rozpoczyna się w czerwcu, a najintensywniejsze odłowy rejestrowane są w lipcu.
Dr Zofia Płuciennik
ISiK – Skierniewice
nr 11/2008 - owoce warzywa kwiaty - 35