Syndrom suicydalny-samobójstwa samouszkodzenia interwencja

Samobójstwo (syndrom
suicydalny)
samouszkodzenia
interwencja kryzysowa
Pojęcie samobójstwa
• Samobójstwo to proces stanowiący
ciąg reakcji składających się na
zachowanie samobójcze, które
istnieje od momentu, gdy w
świadomości człowieka odebranie
sobie życia pojawia się jako cel
działania.
• Pojawia się problem, osoba odczuwa
narastające napięcie emocjonalne
ponieważ stosując dotychczasowe
sposoby rozwiązywania problemu nie
radzi sobie z nim. Narastające emocje
powodują odrętwienie emocjonalne, osoba
stosuje mechanizmy obronne. Poszukuje
uczucia ulgi podejmując działania
konstruktywne, destrukcyjne. Nie
znajdując ulgi dokonuje samobójstwa
Każde samobójstwo jest wyrazem
szczególnie nasilonej agresji. Agresja
kierowana na siebie jest równocześnie
wyrazem agresji wobec otoczenia oraz
chęcią ukarania go.
• Zwrot agresji przeciwko sobie wiąże się z
nadzwyczaj silnymi potencjałami agresji,
odreagowanie agresji na zewnątrz musi
być uniemożliwione zahamowaniami
osobistymi lub warunkami
zewnętrznymi
Fazy samobójstwa
• Faza wyobrażeniowa, w której dominują
• myśli o śmierci, wyobrażanie sobie
własnej śmierci, wyobrażanie sobie
sytuacji bezpośrednio lub pośrednio z
samobójstwem związanych, cierpienie
osób bliskich
• Osoba akceptuje wewnętrznie śmierć
samobójczą jako sposób na rozwiązanie
swoich problemów
• Faza pragnieniowa, w której
rozważania o samobójstwie stają się
realne, występuje planowanie
samobójstwa, podejmowane są już
próby samobójcze
Zespół przedsamobójczy
-presuiscydalny
• Skierowanie myśli i dążeń do spraw
związanych ze śmiercią i
samobójstwem
• Przekonanie o funkcjonowaniu w
sytuacji bez wyjścia i braku
możliwości uzyskania pomocy
Objawy zespołu presuicydalnego
• Przekonanie, że jest się w sytuacji bez wyjścia
• W zachowaniu dominuje lęk, bezradność,
widzenie świata przez „czarne okulary”,
poczucie niższej wartości, dominuje sfera
emocjonalna, racjonalne myślenie spychane jest
na dalszy plan
• Zawężenie stosunków międzyludzkich,
hamowanie wybuchów agresji, tendencja do
kierowania agresji przeciwko sobie, ucieczka od
realnych trudności w świat fantazji rozważań o
śmierci i samobójstwie, wypowiadanie myśli o
samobójstwie i swojej śmierci, porządkowanie
spraw
Wskaźniki suicydalne
• Werbalne
• Wypowiadane lub pisane stwierdzenia
typu:
• „tym razem mam zamiar zrobić to
skutecznie (zabić się), „nikomu już nie
jestem potrzebny”
• „wyruszam w daleką drogę”
• „kiedyś znów się zobaczymy”
• Behawioralne
• Rozmaite zachowania typu zamówienie
płyty nagrobkowej, pocięcie przegubu,
• listy pożegnalne, testament,
porządkowanie swoich spraw
• Większość zachowań tego typu można
interpretować jako wołanie o pomoc
• Sytuacyjne sygnały
• Mogą odnosić się do różnorodnych
okoliczności takich jak śmierć osoby
bliskiej, rozwód, bolesne zranienie
fizyczne, choroba terminalna, nagłe
bankructwo, rocznica śmierci kochanego,
oraz inne drastyczne zmiany w życiu
• Sygnały syndromatyczne
• Składają się z pewnych konstelacji
symptomów suicydalnych jak:
niezadowolenie z życia, głęboka
depresja, samotność, beznadziejność,
bezradność, zależność, głębokie
niezadowolenie z życia
Wołania o pomoc
• Prawie każdy człowiek w stanie
suicydalnym wykazuje pewnego
rodzaju zachowania, które można
interpretować jako wołanie o pomoc.
Niektóre z nich są łatwe do
odczytania, niektóre bardzo trudne.
• Osoby czujące bardzo silne pragnienie
śmierci równocześnie wykazują
ambiwalencję, zmieszanie i łapią powody
do tego by żyć.
• Ich emocje i perspektywy są
sparaliżowane. Myśli układają się w
schematy:
• Wszystko albo nic,
• białe albo czarne,
• śmierć lub udręka
Uwaga!!
• Nagły powrót do dobrego
funkcjonowania osoby z objawami
zespołu presuicydalnego może być
sygnałem ostrzegawczym o
podjęciu decyzji związanej z
samobójstwem i towarzyszącemu
temu uczuciu ulgi
Interwencja wobec osoby
zagrożonej samobójstwem
• Nawiązanie kontaktu, słuchanie i
zrozumienie.
• Nie oceniaj, bądź spokojny, cierpliwy,
wczuwający się w sytuację osoby w
kryzysie zagrożenia życia
Ocena rzeczywistości
• Dokonaj oceny sytuacji, na ile
poważne są zamiary samobójcze
• Dowiedz się jak wysokie jest ryzyko
podjęcia próby samobójczej, zapytaj:
• „Czy osoba chce popełnić
samobójstwo?,
• „Czy ma myśli samobójcze?”
• „Czy chce odebrać sobie życie?”
• Zadbaj o bezpieczeństwo tej osoby,
• nie wolno pozostawiać jej samej!!!
• Wprowadzenie całodobowego
systemu monitorowania osoby w
kryzysie „S”
• Sformułuj kontrakt, zobowiązanie, że
osoba ta nie zabije się
Ocena natężenia emocji
• Oceń jak silne są w tej chwili emocje
danej osoby, zwłaszcza lęk, rozpacz,
agresja, rozmawiaj o tych emocjach
aby umożliwić ich ekspresję
(mobilność -immobilnośc)
• Nie pocieszaj w stylu weź się w
garść, nie myśl o tym, inni mają
gorzej itp.
Traktowanie rozmówcy poważnie
• Nie lekceważ ani nie umniejszaj
znaczenia tego co mówi.
• Każda skarga i każde odczucie
wyrażone przez zagrożoną osobę jest
dla niej ważne
Odnalezienie systemu wsparcia
• Dowiedz się kto jest dla osoby zagrożonej
samobójstwem ważną osobą w jej życiu
• Zapytaj „kogo chciałbyś mieć teraz przy
sobie?”, „z kim mogę cię skontaktować?”
• Oceń, czy osoba ma w sobie siły, które
mogą by dla niej oparciem w pokonywaniu
kryzysu, co jej dotąd pomagało
• Odkryj alternatywne rozwiązania kryzysu
Podjęcie działania
• Staraj się skłonić rozmówcę do podjęcia
decyzji, by zrobił coś konstruktywnego w
celu zmiany swojej sytuacji
• Jeśli jest to potrzebne przejmij inicjatywę i
bądź stanowczym
• Miej na uwadze, że kryzys niekoniecznie
można uznać za miniony tylko dlatego, że
osoba zagrożona twierdzi, że tak się stało
Organizacja wsparcia i pomocy
profesjonalnej
• Staraj się zapewnić system wsparcia dla
zagrożonej osoby, w tym celu w działanie
włączyć się powinno jak najwięcej
pozytywnie nastawionych życzliwych osób
• Skontaktuj osobę w kryzysie z lekarzem
lub innym specjalistą, psychologiem,
interwentem kryzysowym
Czynniki ryzyka samobójstwem
•
•
•
•
Rodzinna historia nadużywania alkoholu,
narkotyków
Załamanie systemu rodzinnego,
niestabilna sytuacja rodzinna
Symptomy przestępczości, agresji lub
depresji
Niespecyficzne kryzysy jak konflikt z
rodzicami, rówieśnikami, nauczycielami
Impulsywne reakcje na kryzys lub utratę
Sytuacje wysokiego ryzyka
samobójstwem
• Posiada rodzinną historię samobójstw lub
poprzednich prób
• Sformułował konkretny plan „S”
• Doświadczył utraty rodziców
• Rodzina jest zdestabilizowana w wyniku
utraty, nadużycia, przemocy i innych
problemów
• Owładnięcie reakcją rocznicową
szczególnie traumatycznej straty
Ryzyko „S”cd.
• Osoba jest psychotyczna
• Posiada historię nadużywania narkotyków,
alkoholu
• Jest depresyjna
• Nieudane leczenie urazu fizycznego
• Żyje samotnie i jest odcięta od kontaktów
z innymi
• Osoba rozdaje swoje cenne rzeczy lub
porządkuje sprawy osobiste
• Wykazuje radykalne zmiany w
zachowaniach lub nastrojach: apatia,
wycofanie, izolacja, irytacja, panika, lęk
lub zmienione nawyki społeczne
jedzeniowe, szkolne, związane z pracą
• Doświadcza uczuć beznadziejności,
bezradności
• Doświadcza lub przeżywa wcześniejsze
epizody przemocy seksualnej, fizycznej,
emocjonalnej
• Wykazuje głęboki stopień jednej lub więcej
emocji takich jak: złość, agresja, poczucie
osamotnienia, winy, wrogość, żal, które
nie są charakterystyczne dla jego
normalnego funkcjonowania
• Empatyczna rozmowa daje poczucie ulgi,
umożliwia odzyskanie kontroli nad swoim
życiem
• Większość, którzy zginęli śmiercią „S” w
jakiś sposób komunikowało swój zamiar
otoczeniu
• Tylko niewiele osób to osoby
psychotyczne, większość to osoby w
depresji, samotni, nie mający nadziei,
bezradni, głęboko zawiedzeni, porzuceni
• Wiele osób myśli o samobójstwie w jakimś
okresie życia. Większość unika
zagrożenia , uczy się właściwych reakcji,
odzyskuje kontrolę wiedzie długie,
sensowne życie
• Sygnałem niebezpieczeństwa jest okres
euforii następujący po epizodzie
depresyjnym lub samobójczym
• Większość osób z problemem „S” oscyluje
pomiędzy pragnieniem śmierci a chęcią
życia. Wykazują one ambiwalencję i
oczekują ,że otoczenie podejmie próbę
ratowania ich
• Maj miesiącem nasilonych samobójstw
• Samobójstwa występują parami
(przetwarzanie poznawcze, jeśli ktoś to
zrobił to może i ja?)
• Występują w rocznicę śmierci osoby z
otoczenia, środowiska
Parasamobójstwa
• Akt nie skierowany na całkowite
zniszczenie życia
• W intencji wywieranie presji na otoczeniu,
rodzaj manifestacji, wołania o pomoc gdy
wszystkie inne sposoby zawiodły
• W takich chwilach adolescenci chcą
rozwiązać konflikt, wywołać zmianę
zachowania u osób w ich otoczeniu
Zamach samobójczy demostracyjny
• Ma na celu manifestacje uczuć wrogości,
ukaranie otoczenia, które jest
odpowiedzialne w świadomości jednostki
za jej niepowodzenia i cierpienia.
• Występuje w sytuacjach gdy np..
Uczennica sięgnie po tabletki w szkole,
wezwie wcześniej pogotowie, powie
koleżance, pozostawi list wyjaśniający
przyczyny i domagający się zmian
Samookaleczenia
• Rozpatrywane w kategorii zaburzeń
osobowości jako próby odzyskiwania
poczucia bezpieczeństwa oraz
obrony u osób, które doznały urazu w
dzieciństwie.
Geneza samookaleczeń
• Dziecko wskutek doznanych urazów
wierzy, że jest złe, ma niską samoocenę,
popada w złość, nienawiść do siebie, brak
ufności, występują paniczne lęki,
Nieokreślona wściekłość, złość jest
tłumiona, znajduje w końcu ujście w
okresie adolescencji i wyraża się w
zachowaniach autodestrukcyjnych
Źródło samookaleczeń
• Brak związku z zewnętrznymi sytuacjami
• Stany napięcia wewnętrznego,
samookaleczenie powoduje redukcję
napięcia
• „nie robię niczego złego innym tylko sobie”
Funkcja samookaleczeń
• Adolescent radzi sobie z przeżywanymi
emocjami, redukując napięcie poprzez
zadawanie sobie bólu fizycznego, który
pełni rolę adaptacyjną, gdyż intensywność
jego odczucia odwraca uwagę od
cierpienia wewnętrznego, w którym jest
pogrążony
Samookaleczenia-funkcje
• Radzenie sobie ze stresem, którego w
żaden sposób adolescent nie może
przeżyć, poradzić sobie z nim
• Alternatywa dla samobójczych zachowań
bo chronią przed nimi
• Alternatywa wobec agresji wobec innych,
ponieważ agresja skierowana jest do
wewnątrz
--
• Adolescent poprzez samouszkodzenia
karze siebie za niepowodzenia,
niedoskonałości, ponieważ jego ciało
uszkodzone jest niedoskonałe wyrabia w
sobie przekonanie, że nie zasługuje na
dobre traktowanie
• Zadawanie sobie ran ma na celu
wyrażanie negatywnego stosunku do
siebie
• Poprzez samouszkadzanie
adolescent apeluje o zainteresowanie
się otoczenia, ma problemy z którymi
nie potrafi sobie poradzić, prosi o
pomoc, opiekę, zaspokojenie
emocjonalnych potrzeb
• Samouszkodzenia przyjmować mogą
formę zachowań kompulsyjnychnerwicowych, sa najczęściej w
miejscach niewidocznych dla
otoczenia, nie zagrażają życiu
• Przy samobójstwach samookaleczenia
sa widoczne!
Pomoc
• Nie należy lekceważyć osób dokonujących
samookaleczeń, ponieważ samookaleczenia
wskazują na występowanie problemów
wewnątrz rodziny
• Adolescent wymaga objęcia terapią wraz z
rodziną, która będzie ukierunkowana na
rozwiązywanie konfliktów, wyrażanie agresji w
sposób akceptowany społecznie, na akceptacje
ciała, poznanie ciała, funkcjonowanie społeczne
•
•
•
Dziękuję za uwagę
B. Sadkowska-Jakubów