I. Literatura

Tematy prezentacji na część ustną egzaminu maturalnego
z języka polskiego na rok 2012/2013
I. Literatura
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
Portret żołnierza – omów, odwołując się do dowolnie wybranych przykładów z literatury XIX i XX
wieku.
Zaprezentuj różne wizerunki Boga w wybranych utworach literackich.
Przedstaw motyw szaleństwa z miłości w utworach literackich różnych epok.
Ewolucja etosu rycerskiego. Omów na wybranych przykładach.
Horacjański motyw „exegi monumentum” w poezji późniejszych epok. Omów jego funkcjonowanie,
odwołując się do wybranych przykładów.
Bohaterowie literaccy w poszukiwaniu celu i sensu życia. Przedstaw analizę
i porównanie postaci w wybranych utworach literackich.
Człowiek wobec okrucieństwa wojny. Omów kreacje różnych postaw bohaterów na wybranych
przykładach literackich XX wieku.
Nurt katastroficzny w literaturze polskiej. Przedstaw zagadnienie, wybierając najbardziej
charakterystyczne, twoim zdaniem, utwory.
Wykaż obecność i sposób funkcjonowania motywów epikurejskich w literaturze, odwołując się do
wybranych przykładów.
Bohaterowie zwierzęcy i ich funkcje w wybranych utworach. Omów ich kreacje w oparciu o wybrane
teksty literackie.
Odwołując się do wybranych przykładów literackich, przedstaw bohatera wyalienowanego. Wskaż
źródła, przejawy oraz skutki takich postaw.
Przypowieść dawniej i dziś. Przedstaw cechy gatunku, odwołując się do wybranych przykładów
literackich.
Różne ujęcia motywu arkadii na podstawie wybranych tekstów literackich.
Różne sposoby funkcjonowania tradycji średniowiecznej w literaturze polskiej. Omów na wybranych
przykładach.
Miłość szczęśliwa jako temat literatury. Omów, odwołując się do wybranych przykładów literackich.
Miłość odrzucona – miłość jako cierpienie. Przedstaw temat, odwołując się do wybranych przykładów
literackich.
Koncepcja szczęścia w literaturze i filozofii. Rozwiń temat na przykładzie wybranych dzieł.
Postać i świat dziecka w literaturze. Omów kreacje wybranych postaci w utworach różnych pisarzy.
Różne sposoby funkcjonowania tradycji biblijnej w literaturze baroku i romantyzmu. Zaprezentuj na
wybranych przykładach.
Tragizm jako klucz do interpretacji postaw bohaterów. Omów różne ujęcia postawy tragicznej,
odwołując się do wybranych utworów.
„Apokalipsa spełniona” – sposoby ukazania wojny w poezji i prozie XX wieku. Przedstaw analizę i
porównanie wybranych utworów.
Odwołując się do różnych tekstów literackich przedstaw problem koncepcji człowieka w twórczości
wybranego poety XX w.
Dramat jednostki wpisanej w koło historii XX wieku. Rozważ problem, odwołując się do wybranych
tekstów literackich.
Idealiści i marzyciele w literaturze polskiej. Scharakteryzuj sposoby kreowania takich bohaterów w
utworach z różnych epok.
Narrator — obserwator i uczestnik wydarzeń. Porównaj różne typy relacji między osobą mówiącą a
światem przedstawionym, przywołując wybrane utwory epickie.
Portret matki w literaturze polskiej. Omów różne sposoby jego kreacji w utworach.
Motyw podróży w literaturze różnych epok. Omów jego funkcje na przykładzie wybranych utworów.
Porównaj różne sposoby kreacji ojca w wybranych utworach literackich różnych epok.
Sposób ukazania Żydów w literaturze polskiej. Przedstaw temat, odwołując się do wybranych
utworów.
Motyw śmierci w literaturze. Omów jego funkcje i sposoby ukazania na wybranych przykładach.
Dialog z tradycją romantyczną w literaturze XX wieku i filmie. Omów na wybranych przykładach.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65.
Bohater literacki wobec trudnych wyborów moralnych. Przedstaw temat odwołując się do literatury
dawnej i współczesnej.
Scharakteryzuj portret szlachcica w literaturze staropolskiej. Odwołaj się do wybranych tekstów.
Władca jako bohater tekstów literackich. Zinterpretuj na przykładach różne sposoby przedstawienia tej
postaci.
Romantyzm i mistycyzm czy rozum i nauka? Która z postaw dominuje w systemie wartości twojego
pokolenia? Ukaż na wybranych tekstach kultury.
Konflikt rozumu i serca w świetle wybranych tekstów literackich.
Literackie obrazy walki ze złem. Na podstawie wybranych utworów przedstaw różne sposoby
funkcjonowania tego motywu.
Groteska jako sposób wyrażania w literaturze tragiczności świata. Omów na przykładach wybranych
utworów.
Dwory i dworki szlacheckie. Przedstaw życie mieszkańców i omów kulturotwórcze znaczenie tych
szlacheckich siedlisk na wybranych przykładach literatury polskiej
i europejskiej.
Psychologia zbrodniarza. Przedstaw problem odwołując się do wybranych dzieł literackich.
Motyw samotności i jego funkcje. Omów, odwołując się do różnych utworów literackich..
Wierność samemu sobie i zdrada w decyzjach moralnych bohaterów literackich. Rozważ rozterki
wewnętrzne postaci z różnych epok.
Obrazy polskiej wsi i problemy jej mieszkańców w literaturze. Omów różne sposoby ich kreowania na
przykładach utworów z wybranych epok.
Literackie rozważania nad sensem cierpienia. Przedstaw temat na wybranych przykładach.
Miasto jako przestrzeń znacząca lub przestrzeń destrukcji. Omów problem, odwołując się do
wybranych utworów.
Motyw domu w literaturze wybranej epoki. Omów jego funkcjonowanie na przykładzie tekstów
literackich.
Ars moriendi w kulturze rycerskiej i chłopskiej. Przedstaw zagadnienie odwołując się do wybranych
przykładów literackich.
Staropolska wizja Boga, życia i śmierci. Przedstaw ewolucję tych pojęć od średniowiecza do
oświecenia.
Franciszkańska wizja świata. Wskaż źródła i omów kontynuacje na wybranych przykładach.
Rozważania o naturze ludzkiej w polskiej poezji i filozofii XX wieku. Zanalizuj temat, odwołując się
do wybranych tekstów.
Rola wizji, snu, proroctwa w utworach literackich. Omów zagadnienie odwołując się do literatury XIX
i XX wieku.
Bajka - ewolucja gatunku od starożytności do współczesności. Oceń zachodzące zmiany na wybranych
tekstach.
Metamorfoza bohatera. Przedstaw funkcjonowanie tego motywu w literaturze różnych epok
literackich.
Obraz Warszawy w literaturze. Omów odwołując się do wybranych utworów.
Różne obrazy przyrody w literaturze. Przedstaw sposoby ich kreowania i funkcje w wybranych
utworach.
Buntownik i jego różne literackie wcielenia. Rozwiń temat na wybranych przykładach.
Kultura ludowa jako inspiracja pisarzy różnych epok. Ukaż jej wpływy na wybranych przykładach.
Pycha jako temat/motyw literacki. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych przykładów.
Motyw winy i kary w literaturze. Omów na wybranych przykładach różne jego ujęcia.
Literatura faktu. Zanalizuj i zinterpretuj to zjawisko kulturowe XX wieku na wybranych przykładach.
Realizm, symbolizm, groteska – różne sposoby przedstawiania rzeczywistości w literaturze. Omów na
wybranych przykładach.
Topos „theatrum mundi”. Przedstaw sposób funkcjonowania i rolę motywu w wybranych utworach.
Groteska jako sposób opisywania rzeczywistości XX wieku. Omów zagadnienie odwołując się do
wybranych tekstów literackich.
Bibliografia jako klucz do odczytania twórczości pisarza (np. J. Kochanowskiego,
A. Mickiewicza, F. Kafki i innych). Rozwiń temat analizując utwory wybranego twórcy.
Pejzaż górski w ujęciu romantyków i modernistów. Porównaj ich literackie realizacje.
66.
67.
68.
69.
70.
71.
72.
73.
74.
75.
Obrzędy i obyczaje ludowe w literaturze. Omów sposoby ich przedstawiania i funkcje w wybranych
utworach.
Biblia jako źródło kultury. Przedstaw zagadnienie, przywołując odpowiednie przykłady z różnych
dziedzin sztuki.
Praca jako błogosławieństwo i przekleństwo. Omów temat na wybranych przykładach.
Różne kreacje podmiotu mówiącego w liryce. Omów zagadnienie, odwołując się do przykładów liryki
różnych epok.
Żart, śmiech, satyra- jako wyraz dezaprobaty wobec rzeczywistości w literaturze dwu epok. Omów na
przykładach wybranych utworów.
Porównaj obraz miłości w liryce z dwóch wybranych epok.
Fantastyka jako sposób tworzenia fikcji literackiej. Przypomnij wybrane sceny, postacie, zdarzenia i
określ funkcje, jakie pełnią w utworach z różnych epok.
Dekalog w literaturze i filmie. Przedstaw jego znaczenie i sposób funkcjonowania w wybranych
dziełach.
Postać nauczyciela, mistrza, przewodnika w literaturze. Przedstaw funkcjonowanie motywu,
odwołujących się do wybranych utworów.
Odwołując się do wybranych tekstów, przedstaw wpływ kultury antycznej na twórczość poetów
współczesnych.
II. Korespondencja sztuk
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
Zbadaj i oceń współczesną wokalno – muzyczną interpretację utworów lirycznych.
( A. Mickiewicz, A. Asnyk i K.I. Gałczyński . )
Artystyczne interpretacje historii w literaturze i malarstwie (np. H. Sienkiewicz i J. Matejko). Analiza
porównawcza dzieł.
Turpizm jako kategoria estetyczna służąca do opisania rzeczywistości współczesnej. Przedstaw
problem odwołując się do twórczości wybranych artystów XX i XXI wieku.
Różne ujęcia wybranego motywu w literaturze i sztuce /np. śmierć, miłość, Bóg, kobieta/. Odwołaj się
do wybranych utworów z przynajmniej dwóch epok.
Motyw mogił w literaturze i sztuce. Zinterpretuj ich symbolikę, odwołując się do wybranych dzieł.
Filmowe adaptacje twórczości Szekspira – omów temat w oparciu o dowolnie wybrany materiał.
Sposób przedstawienia i funkcje postaci świętych w wybranych dziełach literackich
i filmowych.
Obraz raju w różnych rodzajach sztuki. Omów na przykładach ( np. Kochanowski, Botticelli, Vivaldi).
Różne funkcje motywu ogrodu w literaturze i sztuce. Omów na wybranych przykładach.
Świat to labirynt, teatr, sen… Omów kilka różnych przykładów mówienia o świecie, wybierając z
literatury, filmu, malarstwa lub innej dziedziny sztuki.
Porównaj różne obrazy wsi polskiej, odwołując się do literatury i malarstwa.
Impresjonizm - zjawisko malarskie i literackie. Omów na wybranych przykładach; porównaj środki
wyrazu charakterystyczne dla każdej z tych sztuk.
Literatura w filmie. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych filmów A. Wajdy.
Mechanizmy i skutki działania systemu totalitarnego ukazane w literaturze, filmie, plastyce. Omów
zagadnienie, odwołując się do wybranych tekstów kultury powstałych po roku 1945.
Koncepcje piękna w literaturze, malarstwie i architekturze. Analiza wybranych dzieł.
Różnorodne funkcje tekstów kabaretowych XIX i XX wieku. Zanalizuj na wybranych przykładach.
Socrealizm w literaturze i sztuce. Omów wpływ ideologii na postawy artystów i ich twórczość.
Kobieta – anioł i kobieta – demon. Porównaj wizerunki kobiet oraz omów ich funkcje w literaturze i
innych dziedzinach sztuki.
Holocaust w literaturze, filmie, plastyce. Omów na wybranych przykładach.
Rola pejzażu w literaturze i malarstwie romantyzmu. Omów temat na wybranych przykładach.
Piosenka literacka (aktorska) w kulturze współczesnej. Przedstaw zjawisko, analizując tematykę i
kształt artystyczny wybranych tekstów.
Problemy filmowej adaptacji. Porównaj film z jego literackim pierwowzorem; oceń adaptację.
Różne ujęcia toposu Apokalipsy w literaturze i malarstwie - odwołaj się do wybranych przykładów.
Motyw śmierci i przemijania w literaturze i malarstwie różnych epok. Omów różne ujęcia na
wybranych przykładach.
25.
Barokowy ideał kobiecej urody w malarstwie i literaturze i jego ocena w literaturze współczesnej
(Grochowiak, Szymborska).
III. Język
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
Zanalizuj funkcje gwary podhalańskiej jako tworzywa literackiego na podstawie twórczości K.
Przerwy – Tetmajera oraz S. Witkiewicza.
Na wybranych przykładach (również literackich) scharakteryzuj tendencje rozwojowe współczesnej
polszczyzny.
Analizę wybranych piosenek młodzieżowych potraktuj jako punkt wyjścia do rozważań o sposobach
wyrażania poglądów za pomocą języka.
Retoryka jako sztuka przekonywującego mówienia. Na podstawie wybranych przykładów dokonaj
analizy i omówienia najciekawszych figur retorycznych.
Język jako instrument walki o władzę. Zanalizuj wybrane materiały wyborcze.
Wykorzystując zgromadzony przez siebie materiał ilustracyjny, dokonaj analizy językowej i
kulturowej przysłów polskich.
Scharakteryzuj różne typy stylizacji językowej i ich funkcje na przykładzie literatury współczesnej.
Na podstawie wybranych utworów (np. Witkacego, Gałczyńskiego, Mrożka, Barańczaka) Wyjaśnij,
jaką rolę w tekstach literackich pełnią frazeologizmy.
Sztuka przekonywania a manipulacja językowa. Porównaj sposoby wykorzystania
środków językowych we współczesnych polskich tekstach propagandowych.
Omów wpływ Internetu na język polski na podstawie zgromadzonych informacji.
Wpływ języków obcych na kształtowanie współczesnej polszczyzny. Omów problem
i oceń zasadność zapożyczeń językowych.
Funkcja neologizmów w twórczości poetyckiej. Omów na przykładach dzieł różnych twórców.
Na wybranych przykładach scharakteryzuj jedną z odmian środowiskowych współczesnej
polszczyzny.
Językowe gry z cenzurą. Omów problem na przykładzie wybranych tekstów literackich i
kabaretowych.
Komizm słowny i sposoby jego realizacji w wybranych utworach różnych autorów i epok.
Mowa potoczna jako tworzywo literackie. Omów na kilku przykładach.
Dokonując analizy języka różnych reklam, wyjaśnij, jaki obraz świata one kreują.
Współczesna ekspansja języka angielskiego. Zbadaj przyczyny, zanalizuj słownictwo. (np. słownictwo
kulinarne, polska muzyka, nazwy firm i spółek)
Perswazyjne funkcje języka na przykładach tekstów propagandowych. Analiza przykładów.
Troska o język narodowy dawniej i dziś. Przedstaw zagadnienie, odwołując się do samodzielnie
opracowanego materiału.