Dynamiczny wskaźnik innowacyjności. Metoda badania

Dynamiczny wskaźnik
innowacyjności
Metoda badania innowacyjności
mgr inż. Wojciech Krzysztof Szalkiewicz
dr inż. Andrzej Skonieczek
Olsztyńska Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania im. prof. T. Kotarbińskiego
Olsztyn 2009
Istota przedsiębiorczości
Przedsiębiorczość to proces tworzenia bogactwa
poprzez tworzenie lub rozwijanie przedsięwzięć
gospodarczych, których zadaniem jest wykorzystywanie
szans, jakie wynikają z obserwacji otoczenia.
Konkurencyjność
Konkurencyjność przedsiębiorstw jest uwarunkowana
wieloma czynnikami o charakterze zewnętrznym
i wewnętrznym.
Do pierwszej grupy można zaliczyć np. politykę
państwa
oraz
innych
instytucji
związanych
z funkcjonowaniem przedsiębiorstw, stan infrastruktury
materialnej i intelektualnej, relacje z kontrahentami
i konkurentami.
Druga – obejmuje metody i techniki zarządzania,
posiadany kapitał obrotowy, nowoczesne techniki
i technologie, jakość wytwarzanych produktów.
Konkurencyjność
Obecnie szczególne miejsce wśród czynników
warunkujących konkurencyjność przedsiębiorstw zajmują
innowacje, których cechą jest interdyscyplinarny
charakter, złożoność, wielowariantowość tworzenia,
kompleksowość rozwiązań, przyśpieszenie tempa rozwoju
oraz uniwersalizacja zastosowań.
Innowacyjność
Innowacyjność jest procesem uczenia się. Wymaga
gromadzenia specyficznej wiedzy i informacji
użytecznych w działalności firmy. Innowacyjna firma
cechuje się zdolnością do akumulowania wiedzy*).
Tym samym można stwierdzić, że organizacja
innowacyjna to organizacja ucząca się, gromadząca
kapitał wiedzy, rozwijająca swój kapitał intelektualny.
*) W. M. Grudzewski, I. Hejduk, Projektowanie systemów zarządzania, Wyd. Difin, Warszawa 2001, s. 378.
Innowacyjność
Innowacyjność organizacji jest więc pochodną
zgromadzonego w niej kapitału intelektualnego oraz
umiejętności jego wykorzystania w praktyce.
Transfer wiedzy w innowacje
Źródło: K. Szara, Wiedza i innowacje w przedsiębiorstwie, http://www.rsi.podkarpackie.pl, pobrano 20.07.2009 r.
Innowacje
J. Schumpeter: istotna zmiana funkcji produkcji, polegającą na
odmiennym niż uprzednio kombinowaniu, czyli łączeniu ze sobą
środków, przedmiotów oraz metod produkcji.
P. Drucker: szczególne narzędzie przedsiębiorców, za pomocą
którego zmiany czynią okazję do podjęcia nowej działalności
gospodarczej lub do świadczenie nowych usług.
G. S. Altshuller: złożone zjawisko i zbiór umiejętności, odmienny
sposób organizowania, syntezy i wyrażania wiedzy, postrzegania
świata i tworzenia nowych idei, perspektyw, reakcji i produktów.
D. Begg: zastosowanie nowej wiedzy w procesie produkcji.
Innowacja
Podręcznik Oslo (Oslo Manual):
Innowacja (innovation) to wdrożenie nowego lub
znacząco udoskonalonego produktu (wyrobu lub usługi)
lub procesu, nowej metody marketingowej lub nowej
metody organizacyjnej w praktyce gospodarczej
organizacji, miejsca pracy lub stosunkach z otoczeniem.
Oslo Manual
Podręcznik Oslo jest podstawową
pozycją literatury używanej w pracach
analitycznych
zmierzających
do
opracowania metod i narzędzi badań
innowacyjności na każdym poziomie.
Dlatego też autorzy przyjęli go za podstawę swojej
pracy, uwzględniając w niej wytyczne i wskazówki
w nim zawarte.
Oslo Manual
Działalność innowacyjna (innovation activities) to
całokształt
działań
naukowych,
technicznych,
organizacyjnych, finansowych i komercyjnych, które
rzeczywiście prowadzą lub mają w zamierzeniu
prowadzić do wdrażania innowacji.
Działalność innowacyjna obejmuje także działalność
badawczo-rozwojową (B+R), która nie jest bezpośrednio
związana z tworzeniem konkretnej innowacji.
Oslo Manual
Firma aktywna innowacyjnie (innovation-active firm)
to taka, która prowadziła działalność innowacyjną
w rozpatrywanym okresie, niezależnie od tego, czy ich
działalność doprowadziła do wdrożenia innowacji, czy
też nie.
Firma innowacyjna (innovative firm) to firma, która
wdrożyła innowację (przynajmniej jedną) w rozpatrywanym
okresie.
Oslo Manual
Podręcznik Oslo wyróżnia i definiuje cztery
podstawowe typy innowacji:
innowacje w obrębie produktów
 innowacje w obrębie procesów
 innowacje marketingowe
 innowacje organizacyjne

Strategia Lizbońska
Community Innovation Surveies
(międzynarodowy program badań statystycznych innowacji)
↓↓↓
European Innovation Scoreboard + Innobarometer
(Europejska Karta Wyników, EIS)
+ (Barometr innowacyjności)
▼
Summary Innovation Index
(Sumaryczny Wskaźnik Innowacyjności, SII)
Dynamiczny wskaźnik innowacyjności
Założenia
Pomiar innowacyjności przedsiębiorstwa opierać się
powinien na łatwo dostępnych danych pochodzących
z systemu księgowego, opisujących zarówno koszty
ponoszone na tego typu działalność, jak i osiągane wyniki
ekonomiczne.
 Za miarę efektywności ekonomicznej przedsiębiorstwa
przyjęto produktywność czynników wytwórczych.
 Warunkiem
koniecznym
prowadzenia
przez
przedsiębiorstwa działalności innowacyjnej oraz wdrażania
innowacji jest zmiana wielkości ich kapitału intelektualnego.

Produktywność czynników wytwórczych (P)
Produktywność czynników wytwórczych
(total productivity factors)
jest stosunkiem
przychodów ze sprzedaży produktów
do poniesionych w związku z tym kosztów.
S
P = ──
L
P – produktywność
S – przychody ze sprzedaży
L – koszt wykorzystanych czynników wytwórczych
Kapitał intelektualny (IC)
L. Edvinsson:
IC to różnica pomiędzy rynkową
a księgową wartością firmy
IC = Market Value – Book Value
Intelektualny wskaźnik wartości dodanej (VAIC)
Wartość dodana przedsiębiorstwa
VA = OP + HC + A



OP – zysk operacyjny przedsiębiorstwa,
HC – koszty zatrudnienia przedsiębiorstwa (wynagrodzenia, świadczenia na
rzecz pracowników),
A – amortyzacja środków trwałych oraz wartości środków niematerialnych i
prawnych.
VAIC = CEE + HCE + SCE



CEE – wskaźnik efektywności kapitału fizycznego przedsiębiorstwa
HCE – wskaźnik efektywności kapitału ludzkiego
SCE – wskaźnik efektywności kapitału strukturalnego
A. Pulić, www.vaic–on.net
Dynamiczny wskaźnik innowacyjności
porównanie względnej zmiany produktywności
czynników wytwórczych (δP) do względnej
zmiany (wzrostu) wielkości kapitału
intelektualnego (δIC) w badanym okresie
zmiana produktywności czynników wytwórczych (δP)
dynamiczny wskaźnik innowacyjność (i) =
─────────────────────────────
zmiana kapitału intelektualnego (δIC)
Dynamiczny wskaźnik innowacyjności
Interpretacja
Zmiana produktywności (przy założeniu, że δIC > 0) może
przyjmować różne wartości:
 δP > 0 – firma jest innowacyjna, a wprowadzone przez nią
zmiany przynoszą określone efekty ekonomiczne;
 δP = 0 – oznacza, że firma jest aktywna innowacyjnie;
 δP < 0 – może oznaczać dwie sytuacje:
– innowacje są jeszcze wdrażane (δS = O, a δL > O)
– zmiany innowacyjne okazały się nietrafione z punktu widzenia
rynku (δS < O).
Określenie stopnia innowacyjności firmy
na podstawie zmiany IC i P
Zmiana
Innowacyjność
przedsiębiorstwa
uwagi
– firma nie prowadzi działalności.
δIC = 0
(δP = 0)
---
δIC < 0
δP < 0
Firma
nieinnowacyjna
– znajduje się najprawdopodobniej w
„regresie”.
– najprawdopodobniej ponosi koszty
związane z restrukturyzacją i/lub
inwestuje w działalność innowacyjną
(wdraża innowacje).
δIC > 0
δP ≤ 0
Firma aktywna
innowacyjnie
δIC > 0
δP > 0
Firma
innowacyjna
– innowacje są skutecznie wdrażane.
Przykładowe obliczenia dynamicznego
wskaźnika innowacyjności
AD. Drągowski SA
Power Media SA
Bogdanka SA
Aplisens SA
Zestawienie wyników finansowych badanych firm (w tys. zł)
firma
AD.Drągowski SA
Power Media SA
Bogdanka SA
Aplisens SA
stan na 31
grudnia
S
L
OP
HC
A
CE
przychody ze
sprzedaży
koszty
sprzedanych
produktów
zysk operacyjny
koszty pracy
amortyzacja
wartość aktywów
netto
2006
8 869
(9 472)
8 780
(9 377)
104
(111)
2 770
(2 958)
745
(796)
10 245
(10 942)
2007
11 074
(11 539)
9 752
(10 162)
1 468
(1 530)
3 261
(3 398)
813
(847)
12 502
(13 027)
2008
9 285
9 171
227
3 419
742
13 039
2006
10 287
(10 987)
7 338
(7 837)
1 678
(1 792)
6 674
(7 128)
115
(123)
2 161
(2 308)
2007
11 287
(11 761)
9 381
(9 775)
475
(495)
8 470
(8 826)
165
(171)
3 162
(3 295)
2008
13 361
10 286
(-96)
9 199
171
9 500
2006
836 884
(893 792)
628 825
(671 585)
128 760
(137 515)
254 006
(271 278)
112 631
(120 290)
1 280 774
(1 367 867)
2007
862 529
(898 755)
643 397
(670 420)
121 350
(126 447)
279 161
(290 886)
122 054
(127 180)
1 398 398
(1 457 131)
2008
1 033 275
727 864
203 457
337 742
136 182
1 657 430
2006
36 081
(38 535)
16 107
(17 202)
12 816
(13 687)
8 259
(8 821)
1 263
(1 349)
40 589
(43 349)
2007
41 213
(42 944)
21 278
(22 172)
11 320
(11 795)
10 365
(10 800)
1 606
(1 673)
45 006
(46 896)
2008
45 163
24 443
11 178
11 353
2 066
60 160
Obliczenie wartości dynamicznych wskaźników innowacyjności
dla poszczególnych firm
wskaźniki
AD.Drągowski
Power Media
Bogdanka
Aplisens
IC6
0,68
5,25
1,33
3,47
IC7
1,68
3,86
1,20
2,87
IC8
0,89
1,88
1,61
2,59
δIC7/6
1,00
(-1,39)
(-0,13)
(-0,6)
δIC8/7
(-0,79)
(-1,98)
0,41
(-0,28)
δIC8/6
0,21
(-3,37)
0,28
(-0,88)
P6
1,01
1,40
1,33
2,24
P7
1,14
1,20
1,34
1,94
P8
1,01
1,30
1,42
1,85
δP7/6
0,13
(-0,20)
0,01
(-0,3)
δP8/7
(-0,13)
0,10
0,08
(-0,09)
δP8/6
0,00
(-0,10)
0,09
(-0,39)
i7/6
0,13
---
---
---
i8/7
---
---
0,19
---
i8/6
0,00
---
0,32
---
Zalety i wady metody





Prostota i jednoznaczność – tak w pozyskiwaniu danych,
ich przetwarzaniu, jak i interpretacji uzyskanych wyników
oraz możliwość jej wykorzystania we wszystkich typach
organizacji.
Do obliczenia wskaźnika potrzebne jest tylko sześciu danych
(dotyczących początku i końca badanego okresu), które łatwo
można pozyskać z bieżących sprawozdań finansowych.
Łatwość
ustalenie
kategorii
innowacyjności
firmy
(nieinnowacyjna, aktywna innowacyjnie, innowacyjna), jak
również określenia stopnia innowacyjności.
Uzyskania informacji o efektywności wykorzystywanych w
firmie form kapitału (VAIC)
Podstawowa „wada” metody związana jest przede
wszystkim z niejednoznacznością określeń definicyjnych
badanych zagadnień.
Innowacyjność– badania jakościowe
Głównymi obszarami badań na poziomie firmy są przede
wszystkim:
 ustalenie barier dla działalności innowacyjnej,
 określenie zewnętrznych stymulatorów zachowań
innowacyjnych,
 określenie wewnętrznych przyczyn powstawania innowacji.
Na poziomie gospodarek (regionów) badania jakościowe
dotyczyć będą przede wszystkim:
 analizy innowacyjności w ujęciu terytorialnym
oraz sektorowym, czy branżowym,
 globalnej efektywności ekonomicznej innowacyjności,
 efektów społecznych aktywności innowacyjnej
przedsiębiorstw,
 współpracy sektora B+R z podmiotami gospodarczymi.
Dynamiczny wskaźnik innowacyjności
Autorzy metody badania i oceny innowacyjności przedsiębiorstwa na
podstawie dynamicznego wskaźnika innowacyjności, mają nadzieję, że mimo
jej mankamentów będzie ona przydatna i chętnie stosowana w praktyce przez
przedsiębiorców. Liczą również na rzetelną i krytyczną jej ocenę, nie tylko ze
strony przedsiębiorców i menedżerów, ale również innych badaczy tej
problematyki.
W. K. Szalkiewicz, A. Skonieczek
Dynamiczny wskaźnik innowacyjności
Olsztyńska Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania
im. prof. T. Kotarbińskiego
Olsztyn 2009
W. K. Szalkiewicz
Dynamiczny wskaźnik innowacyjności,
Instytut Organizacji i Zarządzania w Przemyśle
„ORGMASZ” w Warszawie
„Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa” 2/2010