dochód z ha przelliczeniowego

Główny Urząd Statystyczny
Notatka informacyjna n.t. metody szacowania
dochodów do dyspozycji brutto z pracy w gospodarstwach indywidualnych
w rolnictwie dla potrzeb określania dochodu z pracy na 1ha przeliczeniowy
Stosowana w rachunkach narodowych metodologia badania dochodu z pracy w
gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie jest wynikiem wdrażanego od 1994 roku
(począwszy od danych za 1990 rok) systemu rachunków narodowych zgodnego z Europejskim
Systemem Rachunków Narodowych i Regionalnych (ESA2010) oraz bezpośredniego wdrażania
nowych aktów prawnych UE, w wyniku zmieniających się w czasie warunków Polski, tj.
uzyskania z dniem 1 maja 2004 członkostwa w Unii Europejskiej. Jest to tzw. dochód do
dyspozycji w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie, obecnie obliczany w ujęciu „brutto”
(tj. łącznie z amortyzacją).
Wysokość przeciętnego dochodu z pracy w gospodarstwach indywidualnych w
rolnictwie, z 1 ha przeliczeniowego, jest wielkością uśrednioną w skali całego kraju z
wyników gospodarstw indywidualnych objętych badaniami statystycznymi i stanowi
wypadkową wielkość dochodów z jednostkowych gospodarstw rolnych zarówno
takich, które osiągają w przybliżeniu podobny, jak i mniejszy lub większy dochód.
Metodologia obliczania dochodów z pracy w rolnictwie indywidualnym najogólniej ujmując,
polega na oszacowaniu, na podstawie bilansów poszczególnych produktów rolnych w podziale na
kierunki rozdysponowania rolniczej produkcji globalnej (począwszy od 2004 roku powiększonej
o wypłaty z funduszy unijnych i krajowych, m.in. z tytułu Uzupełniającej Płatności
Obszarowej, płatności do rzepaku, dopłat do skrobi i tytoniu) w gospodarstwach
indywidualnych, która to produkcja pomniejszona o zużycie wyrobów i usług na cele bieżącej
produkcji (zużycie pośrednie) stanowi wartość dodaną brutto. Od 2004 roku, w wyniku
wdrożenia Rozporządzenia Rady UE nr 1889/2002 z dnia 23 października 2002 r. w sprawie
obliczania i alokacji usług pośrednictwa finansowego mierzonych pośrednio (FISIM), zużycie
pośrednie jest podwyższane o tę kwotę. Wartość dodana brutto powiększona o inne przychody
związane z produkcją oraz od 2004 roku o wypłaty faktycznie dokonane z tytułu Jednolitej
Płatności Obszarowej w ramach funduszy z UE dla rolnictwa i pomniejszona o sumę obciążeń
podatkowych i innych zobowiązań finansowych, stanowi dochód do dyspozycji brutto z pracy w
gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie.
Uproszczony schemat liczenia dochodu do dyspozycji brutto z pracy w gospodarstwach
indywidualnych w rolnictwie jest następujący:
Rolnicza produkcja globalna
+Uzupełniająca Płatność Obszarowa
- Zużycie pośrednie (w tym FISIM)
= Wartość dodana brutto
+ Inne przychody związane z produkcją
+Jednolita Płatność Obszarowa
- Obciążenia podatkowe i inne zobowiązania finansowe
= Dochód do dyspozycji brutto
Rolnicza produkcja globalna w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie obejmuje:
a) produkcję roślinną, tj. surowe (nie przetworzone) produkty pochodzenia roślinnego (zbiory
danego roku wszystkich ziemiopłodów łącznie z: produkcją zielonej masy na przyoranie zielone nawozy, przychodem produktów ubocznych uzyskiwanych przy uprawie ziemiopłodów:
tj. słomy, liści okopowych, itp.),
b) produkcję zwierzęcą, tj. produkcję żywca rzeźnego i surowych (nie przetworzonych)
produktów pochodzenia zwierzęcego oraz przyrost pogłowia zwierząt gospodarskich (stada
podstawowego i obrotowego).
Zużycie pośrednie w gospodarstwach indywidualnych obejmuje wartość zużytych na cele
produkcyjne produktów rolniczych pochodzących z własnej produkcji w gospodarstwach, a także z
zakupu - materiałów (łącznie z opałem i paliwem), energii elektrycznej, usług obcych (rolniczych,
transportowych, remontowych) i usług ubezpieczeniowych oraz od 2004 r. wartość FISIM-u.
Różnicę pomiędzy produkcją globalną i zużyciem pośrednim stanowi, wytworzona w wyniku
działalności produkcyjnej w rolnictwie indywidualnym, wartość dodana brutto.
Wytworzona wartość dodana brutto jest pomniejszona o ponoszone przez rolników
indywidualnych:

koszty związane z zatrudnieniem pracowników najemnych, tj. wynagrodzenia brutto i
szacunkowo określone składki na ubezpieczenia społeczne od tych wynagrodzeń. Podstawą
ustalenia wysokości wynagrodzeń brutto są dane o liczbie pracowników najemnych
uzyskiwane z badania aktywności ekonomicznej ludności (BAEL) i spisów rolnych;

podatki związane z produkcją (od własności i użytkowania ziemi, budynków i innych
budowli, środków transportu wykorzystywanych w celach produkcyjnych). Źródłem danych
są informacje o dochodach budżetu państwa i budżetu jednostek samorządu terytorialnego;
2

inne obciążenia fiskalne, takie jak: podatki od gospodarstw rolnych (rolny i leśny), wszelkie
podatki i opłaty (opłaty lokalne, podatki od nieruchomości i częściowo od środków
transportu), opłaty administracyjne (opłaty skarbowe, sądowe, opłaty z tytułu przejmowania
użytków rolnych na cele nierolnicze, grzywny i kary, itp.).
Podatki od spadków i darowizn, które do roku 2002 włącznie stanowiły element podatków i
opłat, od 2003 roku zaliczane są do podatków od kapitału.
Dane w tym zakresie pozyskiwane są z informacji o dochodach budżetu państwa i budżetów
jednostek samorządu terytorialnego.

wartość różnego typu ubezpieczeń płaconych przez rolników indywidualnych (informacje ze
sprawozdań instytucji ubezpieczeniowych);

składki na fundusze emerytalno-rentowy i fundusz składkowy (dane z Kasy Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego);

wszelkie opłaty na rzecz organizacji związkowych, fundacji itp.;

zapłacone odsetki od pożyczek i kredytów.
W rachunku uwzględniona jest również wartość odsetek uzyskanych głównie od depozytów
(dane NBP) oraz wypłaconych odszkodowań.
W efekcie otrzymywany jest dochód do dyspozycji brutto z pracy w gospodarstwach
indywidualnych w rolnictwie przeznaczony na wydatki na konsumpcję indywidualną oraz
nakłady na prowadzenie dalszej działalności gospodarczej (obejmujące także wartość wydatków
ponoszonych na inwestycje produkcyjne).
Tak wyszacowany dochód do dyspozycji brutto jest dochodem wyłącznie z pracy w
gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie i nie obejmuje dochodów uzyskiwanych przez
rolników z innych źródeł np. z tytułu emerytur, rent i innych świadczeń socjalnych.
Dochód do dyspozycji brutto z pracy w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie jest
podstawą do obliczania normatywu stanowiącego wysokość przeciętnego dochodu z pracy w
gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie na 1 ha przeliczeniowy, ogłaszanego na
podstawie art. 18 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym, (Dz. U. z 2006 r. Nr 136,
poz. 969, Nr 191, poz. 1412, Nr 245, poz.1775 i Nr 249, poz.1825), corocznie - do dnia 23
września roku następnego po roku badanym, przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, w
Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.
W obliczeniach wysokości przeciętnego dochodu z pracy w gospodarstwach indywidualnych
z 1 ha przeliczeniowego uwzględniane są wypłaty środków unijnych i krajowych. Informację o
3
wysokości dopłat Główny Urząd Statystyczny pozyskuje z Agencji Restrukturyzacji i
Modernizacji Rolnictwa oraz Agencji Rynku Rolnego.
Liczbę hektarów przeliczeniowych ustawodawca uzależnił od powierzchni, rodzajów i klas
użytków rolnych wynikających z ewidencji gruntów oraz zaliczenia do okręgu podatkowego.
Powierzchnia użytków rolnych wyrażona w ha przeliczeniowych, uwzględnia jakość gruntów
ornych i jakość użytków zielonych, w zależności od klasy gruntów (wskaźniki bonitacyjne gleb), a
także uwzględnia miejsce położenia gruntów (wskaźnik strefowy).
Dochody do dyspozycji brutto gospodarstw indywidualnych w rolnictwie są obliczane za rok
kalendarzowy.
Prezes GUS nie ma wpływu na sposób wykorzystania ogłaszanego przeciętnego dochodu z
pracy w gospodarstwach indywidualnych z 1 ha przeliczeniowego.
4