Profilaktyka i rehabilitacja zaburzeń głosu.

Profilaktyka i rehabilitacja zaburzeń
głosu.
Justyna Nowak - nauczycielka i logopeda, autorka i trenerka szkoleń z emisji
głosu radzi jak tego głosu za szybko nie stracić.
Najbardziej skuteczną formą profilaktyki chorób zawodowych głosu jest przestrzeganie zasad higieny
głosu, oraz kształcenie głosu dające gwarancję opanowania prawidłowej emisji głosu.
Osoby pracujące głosem najczęściej funkcjonują w pomieszczeniach zamkniętych. Warunki panujące
w miejscu pracy powinny być optymalne dla narządu głosu. Mikroklimat panujący w pomieszczeniu
tworzą: wilgotność, temperatura powietrza, zapylenie oraz ruch powietrza.
W czasie okresu grzewczego, który w naszych warunkach trwa średnio 7-8 miesięcy, powietrze jest
stosunkowo suche, wilgotność nie przekracza ok 45%, wartości te są za niskie do prawidłowego
funkcjonowania narządu głosu. Temperatura optymalna dla właściwego funkcjonowania narządu
głosu to wartość pomiędzy 18-21 C, oraz wilgotność powietrza wahająca się pomiędzy 60-70%.
Fizjologicznie oddychamy przez nos, jednak podczas intensywnego mówienia wdychamy 3-4 razy
więcej powietrza niż przy spokojnym oddychaniu, dodatkowo podczas wysiłku głosowego oddychamy
przez usta, stąd zbyt suche, zanieczyszczone powietrze przedostaje się bezpośrednio do gardła i
krtani i powoduje nadmierne wysychanie błon śluzowych.
Należy pamiętać o zapewnieniu właściwej wilgotności powietrza w miejscu pracy (chociażby poprzez
umieszczenie zbiorników z wodą lub mokrych ręczników na kaloryfer).
Niekorzystnym czynnikiem dla naszego narządu głosu jest zbyt duże zapylenie w pomieszczeniu,
szkodliwość polega na drażniącym i alergizującym wpływie na błonę śluzową, co powoduje duże
obciążenie narządu głosu. Należy pamiętać o regularnym odkurzaniu pomieszczeń i przecieraniu
podłóg wilgotną ścierką, unikać zakładania zasłon i firan, unikać stosowania kredy.
Kolejnym czynnikiem, który może mieć szkodliwy wpływ na nasz narząd głosu może być nadmierny
ruch powietrza potocznie zwany „przeciągiem”, powoduje on wysychanie błony śluzowej.
Natężenie głosu w mowie potocznej to około 65 dB, a krzyku średnio 80 dB. Takie poziomy hałasu nie
stanowią zagrożenia dla narządu słuchu, jednak sprzyjają występowaniu chorób narządu głosu.
Typową reakcją na hałas jest mówienie „podniesionym głosem” – zbyt głośno i wysoko. Prowadzi to
do powstawania „twardego” nastawienia głosu. Należy pamiętać, aby nie przekrzykiwać słuchaczy,
starać się zapanować nad hałasem swoim autorytetem, w miarę możliwości wykorzystywać aparaty
wzmacniające głos (mikrofony itd.)
Dla prawidłowego funkcjonowania części organizmu, jaką stanowi narząd głosu, konieczne
jest utrzymywanie w zdrowiu i odpowiedniej kondycji całego ciała. Tryb życia codziennego powinien
uwzględniać czas na pracę, na posiłki odpowiedni czas na wypoczynek, sen oraz relaks oraz rozrywkę.
Ważna jest ogólna kondycja fizyczna, poprawia ona funkcjonowanie, koordynację oddechowo –
ruchową i ogólną wydolność układu oddechowego. Korzystny jest wypoczynek czynny oraz
oszczędzanie głosu poza pracą.
Stres wyjątkowo niekorzystnie wpływa na narząd głosu. Zaciśnięte i spięte mięśnie gardła prowadzą
do nieprawidłowego sposobu tworzenia głosu, wzmożoną jego męczliwość oraz brak koordynacji
oddechowo-fonacyjnej.
Wszelkie infekcje dróg oddechowych upośledzają czynność narządu głosu, w przypadku pojawienia
się pierwszych oznak infekcji konieczne jest szybkie włączenie leczenia lub zupełne zaniechanie
wysiłku głosowego.
Bardzo niekorzystnie na głos wpływa palenie papierosów, prowadzi do przesuszenia, zapalenia błony
śluzowej całego traktu głosowego.
1
Mocna herbata oraz kawa również mają niekorzystny wpływ na fałdy głosowe. Zawarta w nich
kofeina i teina prowadzą do wysuszenia błony śluzowej fałdów głosowych. Powoduje to uczucie
suchości w gardle, ustach, ciągłe chrząkanie oraz zmianę jakości głosu.
Podstawowe zasady higieny głosu:1
Unikaj:
 mówienia, śpiewania na zimnym powietrzu;
 mówienia podniesionym głosem;
 częstej rozmowy przez telefon;
 przebywania w pomieszczeniach, w których jest hałas;
 unikaj przeciągów;
Ważne:
 oszczędzaj głos w czasie choroby szczególnie podczas przeziębienia i infekcji górnych dróg
oddechowych;
 pij 6-8 szklanek napojów niegazowanych dziennie;
Ogranicz:
 picie zimnych napojów, mocnej kawy i herbaty;
 spożywanie w dużej ilości napojów gazowanych i alkoholowych;
 spożywanie ostrych przypraw;
 hałas podczas mówienia, zamykając okna i drzwi;
Należy:
 dbać o prawidłowe oddychanie, artykulację i technikę emisji głosu;
 pamiętać o swobodnym rozpoczęciu mówienia bez zbędnych napięć w okolicy gardła i szyi;
 mówić zachowując naturalną wysokość głosu;
 pamiętać o przerwach na oddech, nie staraj się powiedzieć wszystkiego na jednym wydechu;
Pamiętaj:
 zachowaj spokój i opanowanie podczas wystąpień publicznych;
 podczas rozmowy zwróć twarz w stronę rozmówcy;
 mów zachowując swobodnie wyprostowaną postawę i uniesioną głowę;
 popijaj wodę podczas mówienia;
Justyna Nowak
BIBLIOGRAFIA
1. Śliwińska- Kowalska Mariola, Niebudek – Bogusz Ewa (red.) Rehabilitacja
zawodowych zaburzeń głosu poradnik dla nauczycieli.
2. Prusakiewicz Sylwia, Zadbaj o swój głos i zobacz, co się stanie…, ebook.
1
Śliwińska- Kowalska Mariola, Niebudek – Bogusz Ewa (red.) Rehabilitacja zawodowych zaburzeń głosu poradnik dla
nauczycieli.
2