GREENEVO - RYNKI ZAGRANICZNE I PERSPEKTYWY ZIELONEJ

Transkrypt

GREENEVO - RYNKI ZAGRANICZNE I PERSPEKTYWY
ZIELONEJ EWOLUCJI POLSKICH TECHNOLOGII cz. I
Sfinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Słowo wstępne Ministra Środowiska
Redakcja merytoryczna - dr hab. Krzysztof Klincewicz, prof. UW
GreenEvo – zielona ewolucja polskich technologii
Polska ma realną szansę na udział w globalnym zielonym rynku. Potencjał jaki w tym zakresie mamy wymaga zbadania,
wzmocnienia i ukierunkowania naszej ekspansji. Wsparcie rządowe tego procesu, ze względu na jego charakter, jest
niezbędne. Dlatego wymienione zadania uczyniliśmy głównymi celami projektu Ministerstwa Środowiska: GreenEvo
– Akcelerator Zielonych Technologii.
To projekt, który ma na celu międzynarodowy transfer technologii sprzyjających ochronie środowiska. W jego ramach
wytypowane zostały najlepsze polskie rozwiązania z dziedziny zielonych, innowacyjnych technologii, w tym: technologie oczyszczania ścieków, przetwarzania odpadów niebezpiecznych oraz rozwiązania wspierające wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, obejmujące maszyny rolnicze służące do wytwarzania brykietu i kolektory słoneczne. GreenEvo obejmuje innowacyjne technologie środowiskowe, chronione międzynarodowymi patentami oraz sprawdzone
przez międzynarodowych klientów.
Projekt wkracza w swoją decydującą fazę, czyli promocję zagraniczną wyłonionych w wyniku konkursu technologii –
trzynastu rozwiązań, które dzięki naszej „akceleracji”, przyspieszeniu ich rozwoju, są gotowe na zaistnienie na rynkach
zagranicznych.
W tym celu na zlecenie Ministerstwa Środowiska wykonano serię raportów - „drogowskazów” dla firm, poszukujących
właściwych kierunków rozwoju międzynarodowego o m.in. rynkach krajów europejskich oraz pobliskich regionów
Basenu Morza Śródziemnego, Bliskiego Wschodu i Kaukazu.
Przeprowadzono także badanie samych firm z branży zielonych technologii, którego celem było zdefiniowanie silnych
stron, słabości, szans i zagrożeń organizacji działających we wspomnianej gałęzi przemysłu. Zgodnie z wynikami tego
raportu, liczba firm na polskim rynku w tym segmencie z roku nam rok dynamicznie rośnie. Widać więc wyraźnie, że
i zapotrzebowanie na infrastrukturę i technologie z tej dziedziny jest coraz większe.
Polskie firmy z branży zielonych technologii mają realną szansę na sukces i praktycznie nieograniczone możliwości
rozwoju i transferu rozwiązań na rynki zagraniczne. Mają realną przewagę kosztową oraz znajomość lokalnego rynku, na którym działają. Walory te, wsparte dążeniem do innowacyjności, skutecznego wdrażania własnych pomysłów
rynkowych, rosnącymi kompetencjami w zakresie zarządzania i marketingu oraz wsparcie dedykowanych funduszy
strukturalnych, stanowią skuteczną receptę na sukces.
Ponadto, polskie technologie środowiskowe posiadają rządową gwarancję jakości, którą zapewnia marka GreenEvo®,
stworzona przez Ministerstwo Środowiska. Pod jej logiem zgromadzeni zostali najlepsi producenci zielonych technologii rozwijanych w Polsce, doskonale przygotowani aby w sposób konkurencyjny zarządzać swoimi produktami, zdobyli
wiedzę na temat specyficznych regulacji prawnych, norm oraz standardów technicznych obowiązujących na rynkach
zagranicznych.
Liczę na to, że zapoczątkowany przez nas proces uruchomi mechanizmy rozwoju i wzmocni rolę zaawansowanych technologii w dziedzinie ochrony środowiska w procesie wzrostu gospodarczego. Działania, które zapoczątkowuje projekt
GreenEvo – Akcelerator Zielonych Technologii ułatwią nam też nieuniknioną transformację polskiej gospodarki w kierunku zrównoważonego rozwoju oraz promocję Polski jako kraju aktywnego w zakresie działań prośrodowiskowych.
Minister Andrzej Kraszewski
GREENEVO - RYNKI ZAGRANICZNE I PERSPEKTYWY ZIELONEJ EWOLUCJI POLSKICH TECHNOLOGII
3
Wstęp
GREENEVO – RYNKI ZAGRANICZNE I PERSPEKTYWY ZIELONEJ
EWOLUCJI POLSKICH TECHNOLOGII
Krzysztof Klincewicz
Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Koordynator Zespołu Ekspertów w projekcie GreenEvo
Polskie technologie środowiskowe na rynkach międzynarodowych
„GreenEvo – Rynki zagraniczne i perspektywy zielonej ewolucji polskich technologii” to publikacja, która dotyczy perspektyw rozwoju polskich przedsiebiorstw na międzynarodowych rynkach zielonych technologii. Pod pojęciem
zielonych technologii rozumiane są rozwiązania technologiczne związane z inżynierią środowiskową i odnawialnymi źródłami energii. Książka została przygotowana w ramach projektu GreenEvo - Akcelerator Zielonych Technologii,
prowadzonego przez Ministerstwo Środowiska i mającego na celu pomoc najlepszym polskim zielonym technologią
w ekspansji międzynarodowej.
W wyniku analizy oferty firm, uczestniczących w projekcie GreenEvo, eksperci wybrali te segmenty rynku, które już
teraz mogą być konkurencyjne na skalę międzynarodową i które mogą być interesujące dla zagranicznych klientów.
W ten sposób wyodrębniono:
• Technologie przetwarzania biomasy pochodzenia rolniczego (brykieciarki),
• Kolektory słoneczne,
• Technologie wodno-ściekowe (w szczególności oczyszczalnie ścieków i rozwiązania służące do uzdatniania wody),
• Technologie gospodarowania odpadami (w tym: odpadami niebezpiecznymi),
• Czyste technologie dla koksownictwa.
Tych pięć obszarów technologicznych jest poddanych szczegółowym analizom międzynarodowym w poszczególnych
rozdziałach książki.
Dyfuzja, rozwój i eksport technologii
Historia rozwoju zielonych technologii w Polsce opiera się na procesie, w którym kolejno następowały po sobie dyfuzja, rozwój i eksport technologii.
Od początku lat 90-tych XX wieku, do Polski zaczęły napływać z zagranicy rozwiązania technologiczne, sprzyjające
ochronie środowiska. Nasz kraj był zmuszony do szybkiego nadrobienia dystansu w stosunku do rozwiniętych gospodarek i dlatego był szczególnie podatny na procesy dyfuzji zagranicznych zielonych technologii. System finansowania ochrony środowiska był początkowo zorientowany na wspieranie dyfuzji. Celem było doprowadzenie do jak
najszybszego wdrożenia proekologicznych rozwiązań, niezależnie od ich pochodzenia czy źródeł myśli technicznej.
Działalność wspierająca dyfuzję prowadziły i/lub prowadzą m.in. EkoFundusz, Bank Ochrony Środowiska czy Narodowy
Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
4
przeznaczana na rodzime technologie, a większość trafiała do zagranicznych dostawców. Jeszcze w latach 90-tych XX
wieku to spostrzeżenie pozwoliło rozpocząć dofinansowanie działalności badawczo-rozwojowej w omawianym obszarze technologicznym. Trzeba jednak zauważyć, że do dzisiaj struktura finansowania ochrony środowiska w Polsce
wyraźnie preferuje dyfuzję, a nie rozwój technologii - relatywnie łatwiej jest uzyskać dofinansowanie w przypadku
zakupu rozwiązania technologicznego, które ma zagwarantować osiągnięcie określonego efektu ekologicznego, niż
w przypadku zamiaru stworzenia innowacyjnej, zielonej technologii. Taka sytuacja może ograniczać motywację do
tworzenia własnych rozwiązań, gdyż na etapie wdrożeniowym nie będą one preferowane w porównaniu z rozwiązaniami dystrybuowanymi, pochodzącymi od dostawców zagranicznych. Rozwiązania obce mogą przy tym okazać
się relatywnie tańsze dzięki osiągniętym przez ich producentów efektom skali i redukcji kosztów produkcji w wyniku
zdobytych doświadczeń z wielu rynków.
Trzecim, najbardziej zaawansowanym etapem rozwoju rynku zielonych technologii, jest orientacja eksportowa sprzedaż zagraniczna rozwiniętych w kraju rozwiązań. Konkurowanie na rynkach zagranicznych wydaje się być najlepszym sposobem weryfikacji jakości własnych technologii. Nie każdy lokalny dostawca decyduje się na taki krok.
Czasami polski rynek jest wystarczająco atrakcyjny, zwłaszcza gdy występuje na nim znaczący, jeszcze niezaspokojony
popyt. Czasami oferowane rozwiązanie jest mało innowacyjne, ale cieszy się powodzeniem w Polsce. To może wynikać
z dwóch przyczyn, w literaturze z obszaru zarządzania określanych mianem “doskonałości operacyjnej” czyli umiejętności oferowania rozwiązania relatywnie tańszego, w sposób bardziej dogodny dla klientów niż czynią to konkurenci,
albo “bliskości klienta” czyli zbudowania bliskich relacji handlowych z określoną grupą klientów, która jest skłonna
kupić omawiane rozwiązanie mimo istnienia wielu odpowiedników, często także lepszych i tańszych.
Oba opisane powyżej źródła przewagi konkurencyjnej, które doskonale sprawdzają się na rynku lokalnym, nie będą
jednak pozwalały na zdobycie korzystnej pozycji za granicą. Wchodzenie na rynki międzynarodowe wiąże się z koniecznością konkurowania z podmiotami, które zajmują na określonych rynkach dostatecznie silne pozycje, m.in. ze
względu na doskonałość operacyjną lub bliskość klientów. Polskiemu dostawcy pozostaje więc przedstawienie oferty
istotnie lepszej od już dostępnych. Można konkurować ceną - ale na rynku zagranicznym może być to działanie samobójcze, gdyż koszty obsługi tego rynku zawsze będą wyższe niż koszty działalności w Polsce, konkurenci mogą
zareagować odwetem na wypowiedzianą wojnę cenową, a wahania kursów walutowych mogą być źródłem dodatkowych problemów finansowych. Lepszym rozwiązaniem jest przedstawienie innowacyjnej oferty i zdobywanie klientów
poprzez pokazywanie, że dzięki zakupowi polskiego rozwiązania mogą osiągnąć więcej, niż korzystając z dostępnych
wcześniej technologii.
Ministerstwo Środowiska prowadząc projekt GreenEvo - Akcelerator Zielonych Technologii, stawiało właśnie na identyfikację takich “polskich perełek”. Okazało się, że wśród polskich dostawców zielonych technologii znajdują się także
firmy, należące do typu określanego w literaturze mianem “born global”, czyli firmy, które od początku działalności mają
więcej możliwości sprzedaży poza granicami kraju niż w Polsce. Takie przypadki dotyczą szczególnie innowacyjnych
rozwiązań, do których polski rynek mógł jeszcze nie dojrzeć, a które zaspokajają potrzeby, które dobrze rozumieją
klienci zagraniczni. Przykładami obecnymi w projekcie GreenEvo - Akceleratorze Zielonych Technologii mogą być rozwiązania do przetwarzania odpadów niebezpiecznych, zaawansowane technologie oczyszczania ścieków czy kolektory słoneczne.
Kolejnym krokiem w dojrzewaniu polskiego rynku zielonych technologii było zainteresowanie rozwojem rodzimych
rozwiązań pro-środowiskowych. Przy znaczących nakładach na ochronę środowiska, tylko ich niewielka część była
Polski rynek zielonych technologii przeszedł więc trzy fazy rozwoju: od dyfuzji zagranicznych technologii, poprzez stymulowanie rozwoju rodzimych rozwiązań, aż do nacisku na eksport najlepszych polskich technologii. Do dzisiaj zdecydowany nacisk w systemie finansowania ochrony środowiska położony jest na dyfuzję, bez różnicowania technologii
własnych i obcych. Dzięki napływowi funduszy unijnych, wspierana jest jednocześnie działalność badawczo-rozwojowa, prowadząca do powstawania innowacyjnych rozwiązań. Inicjatywy takie jak GeenEvo - Akcelerator Zielonych
5
Wstęp
Technologii są z kolei dowodami na dojrzewanie polskiego rynku i konieczność poszukiwania przez najlepsze firmy
szans rynkowych poza granicami kraju.
Warto jednocześnie dodać, że istnieją kraje, które zmieniły kolejność omawianych faz rozwoju rynku. Przykładem może
być Dania, która od początku szczególnie silny nacisk kładła na eksport zielonych technologii, zwłaszcza w zakresie
odnawialnych źródeł energii. Najaktywniejsi eksporterzy otrzymywali wsparcie, które pośrednio pozwalało im także
ugruntować swoją pozycję we własnym kraju, ale duński popyt był ograniczony w porównaniu z ogromnymi szansami
na rynkach zagranicznych.
Sprzedaż rozwiązań poza granicami kraju
Sukces na rynku zagranicznym będzie zależał m.in. od umiejętności odpowiedniego doboru wiarygodnych i przekonujących argumentów sprzedażowych. Firmy-uczestnicy Akceleratora Zielonych Technologii przechodziły kilkumiesięczny cykl szkoleń i samodzielnej pracy w tym zakresie. Podstawą sukcesu jest dobre zrozumienie specyficznych
potrzeb nabywcy oraz odwołanie się do nich, zaprezentowanie konkretnych korzyści, wynikających z zakupu proponowanego rozwiązania. Takie działanie wymaga wcześniejszego zrozumienie specyfiki rynku w danym kraju oraz
warunków, w jakich działa nabywca, w tym uwarunkowań politycznych, ekonomicznych i kulturowych. Niektóre z tych
elementów zostały zaprezentowane w umieszczonych w dalszej części książki raportach, opisujących wybrane rynki
zagraniczne.
Dużą wagę w tym procesie mają sposoby docierania do klientów. Dostawcy technologii koncentrują zwykle swoją
uwagę na cechach oferowanych rozwiązań, podczas gdy wielu klientów może nie rozumieć parametrów technicznych,
nie doceniać ich znaczenia lub nie uświadamiać sobie istotnych różnic między alternatywnymi rozwiązaniami. Praktyka
sprzedaży technologii wskazuje, że stosowanie “języka korzyści” zamiast “języka cech” przynosi dobre rezultaty. Zamiast
wymieniać długie listy parametrów technicznych i wskazywać, że są one lepsze niż w rozwiązaniach konkurencyjnych warto pomyśleć o tym, jakie konkretne problemy klienta można rozwiązać przy wykorzystaniu omawianej technologii
i czy uda się przekonać klienta, że lepszy wynik w zakresie określonego parametru technicznego rzeczywiście pozwoli
lepiej zaspokoić oczekiwania użytkowników.
Mówienie o korzyściach dla konkretnego klienta wymaga zrozumienia jego specyficznej sytuacji i potrzeb. Pozwala na
porównywanie niewspółmiernych scenariuszy wdrożeniowych. Niebezpieczne pestycydy można zakopać albo poddać procesowi neutralizacji. Ścieki można poddać oczyszczeniu mechanicznemu lub poprzez zaawansowane procesy
chemiczne. Siano można poddać przerobić na brykiet lub spalić na polu. Prezentacja korzyści uświadamia klientowi, co
będzie miał z wyboru określonego scenariusza działania.
Koncentracja na korzyściach ma szczególne znaczenie w przypadku rynków zagranicznych. Refleksja nad scenariuszami wykorzystania określonej technologii przez klientów z danego kraju może pozwolić odkryć niezwykle interesującą
szansę rynkową - albo uświadomić sobie, że niezależnie od inwestycji w promocję i wysiłki handlowe, technologia
w tym konkretnym kraju nie znajdzie nabywcy. Ten ostatni scenariusz jest typowym wyzwaniem rynków rozwijających się, w tym także Polski - niektóre innowacyjne technologie nie mają szans na sprzedaż, bo oferowane korzyści nie
przemawiają jeszcze do wyobraźni klientów, którzy skoncentrowani są na rozwiązywaniu innych, bardziej palących
problemów.
W wielu krajach pojawia się interesujący sposób sprzedaży rozwiązań technologicznych, który odwołuje się nie tyle
do korzyści, co do przymusu zgodności z określonymi wymogami prawa („compliance”). To szczególnie obiecujący
scenariusz sprzedaży zielonych technologii. W wielu przypadkach, gdyby nie konkretne przepisy prawa, zobowiązania międzynarodowe lub krajowe standardy, nabywcy nie byliby skłonni wydawać znaczących środków na ekologię.
6
W krajach, w których występuje jednak taki przymus, pojawiają się szanse rynkowe. Co ciekawsze, wymuszone przepisami prawa perspektywy sprzedaży mogą pojawić się nawet w krajach, które wydawałyby się mało obiecujące ze
względu na ograniczony potencjał ekonomiczny. „Compliance” w uboższych krajach wiąże się zwykle z dostępnością
środków, pochodzących z zagranicznych funduszy pomocowych. Zachodni dostawcy zielonych technologii prowadzą
ekspansję na rynki rozwijające się przy wykorzystaniu programów rządowych, które wspierać mają transformację tych
gospodarek.
Polskie firmy również mają szansę na skorzystanie z podobnego scenariusza ekspansji międzynarodowej, ale podstawą
do jego skutecznego wykorzystania jest wiedza o tych rynkach, obowiązujących na nich przepisach prawa i dostępności zagranicznych środków pomocowych. W tym zakresie pomocą mogą służyć raporty, zawarte w niniejszej książce, dotyczące konkretnych rynków zagranicznych. Ministerstwo Środowiska przygotowuje również dalsze publikacje,
przeznaczone dla polskich dostawców zielonych technologii i wskazujące na dostępność instrumentów wsparcia,
w tym kredytów rządowych i środków pomocowych dla krajów rozwijających się. Zaskakującą charakterystyką rynków
zielonych technologii jest to, że ich rozwój nie jest bezpośrednio powiązany z potencjałem ekonomicznym danego kraju. Rynki relatywnie ubogie mogą być niesłychanie atrakcyjnymi nabywcami zaawansowanych technologii ze
względu na międzynarodowe zobowiązania i dostępność środków, wspierających transformację gospodarki. Należy
wreszcie pamiętać, że w większości krajów świata sektor ochrony środowiska nie jest sprywatyzowany, a więc sprzedaż zielonych technologii prowadzona jest bezpośrednio do instytucji rządowych. Taka sytuacja dodatkowo powinna
zachęcać do zapoznania się ze specyfiką poszczególnych krajów i do poszukiwania szans rynkowych także w krajach,
które nie wydają się najbardziej oczywistymi odbiorcami danego rozwiązania - w tym może pomóc firmom lektura
niniejszej książki.
Zrozumienie specyfiki kraju
Obsługa rynku zagranicznego wymaga zrozumienia jego specyfiki. W rozmowach handlowych i prezentacjach można
nawiązać do posiadanej wiedzy na temat lokalnych wyzwań ochrony środowiska, przepisów prawa lub szczególnie
aktywnych lokalnie konkurentów. Czasami niezbędne okazuje się dostosowanie do lokalnego rynku samego produktu.
Przykładowo, producent brykieciarek zainteresowany obsługą rynku palestyńskiego, powinien rozważyć scenariusz
brykietowania odpadów po uprawie oliwek, których sprasowywanie wymaga odpowiednio większego nacisku niż brykietowanie siana czy słomy. Z kolei na rynku egipskim, ten sam dostawca mógłby zainteresować się wytwarzaniem
brykietu ze szczególnie powszechnie dostępnych odpadów bawełnianych. W obu przypadkach nie wystarczy jedynie
zmiana przekazu promocyjnego, niezbędne będą też odpowiednie modyfikacje produktu. Innym przykładem mogą
być wyzwania przetwarzania odpadów niebezpiecznych w wielu krajach Wspólnoty Państw Niepodległych. Częstym
problemem jest tam skażenie ziemi rtęcią, a jego rozwiązanie wymaga modyfikacji dostępnych technologii tak, by
możliwa była w idealnym scenariuszu ich aplikacja bezpośrednio na powierzchni gruntu, bez konieczności wykopywania zanieczyszczonej ziemi i przenoszenia jej w miejsce neutralizowania skażeń.
Istnieją nieliczne przypadki innowacji tak przełomowych, tak dobrze zabezpieczonych przed skopiowaniem i tak dobrze rozpoznawanych przez potencjalnych nabywców, że to nabywcy a nie dostawca starają się dostosować technologię do własnych potrzeb na etapie wdrożenia. Czasami zdarza się, że to klienci sami odnajdują dostawcę, a on musi
tylko cierpliwie czekać na nadchodzące zgłoszenia. Nie łudźmy się jednak, że taki reaktywny model sprzedaży jest
możliwy w przypadku każdej firmy, ani że jest opłacalny w dłuższym okresie czasu. Bezpieczniejszym scenariuszem jest
podjęcie inicjatywy, zapoznanie się ze specyfiką określonych rynków zagranicznych i budowa relacji z klientami.
Na rynkach zagranicznych najlepiej zaoferować konkretne wyróżniki, odwołujące się do potrzeb nabywców i pokazujące, w czym oferta jest lepsza od konkurencji. Nie wystarczy przekonywanie klientów, że jesteśmy bezkonkurencyjni,
najlepsi, unikatowi. Potrzebne będą materialne dowody - a do nich zaliczają się m.in. potwierdzenia zgodności ze standardami oraz posiadane referencje. O tym ostatnim elemencie, obowiązujących za granicą standardach, certyfikatach
i normach technicznych, informuje jeden z rozdziałów książki, podpowiadając firmom, z jakich form podnoszenia wiarygodności mogą skorzystać w poszczególnych krajach. Niniejsza książka nie pomoże w drugim rodzaju dowodów:
często klienci zagraniczni oczekują referencji danej technologii, najlepiej referencji z tego samego kraju i zbliżonej
7
Wstęp
branży. Przy wchodzeniu na nowy rynek może być to źródłem poważnych utrudnień - ale dzięki temu zarządzanie
sprzedażą daje pole do popisu osobom szczególnie kreatywnym.
Rząd na rynku zielonych technologii
Instytucje rządowe należą do szczególnie istotnych graczy rynku zielonych technologii. Jak wcześniej wspomniano,
w wielu sytuacjach są bezpośrednimi ich nabywcami. Doświadczenia krajów zachodnich pokazują, że rząd może również sprzedawać technologie albo pośredniczyć w ich sprzedaży - ubocznych skutkiem podpisywania porozumień
międzyrządowych bywają transakcje zakupowe, a reprezentanci rządów potrafią walczyć o interesy firm z własnego
kraju w relacjach z podmiotami zagranicznymi.
Rząd ma również wiele innych, możliwych do odegrania ról na rynkach technologicznych. Może wspierać finansowo rozwój technologii i transakcje eksportowe. Może oferować dostęp do wyników prac badawczo-rozwojowych,
prowadzonych w publicznych instytucjach badawczych, kształcić przyszłe kadry dla biznesu i oferować dostęp do
informacji branżowych (jak w przypadku niniejszej książki). Swoją uprzywilejowaną pozycję może wykorzystać dla
tworzenia sieci kontaktów między przedsiębiorcami z różnych krajów, poszukiwania potencjalnych partnerów i klientów. Odgrywa też istotną rolę regulacyjną, narzucając standardy techniczne, udzielając patentów, czy określając zasady finansowania działalności firm. Na rynkach zaawansowanych technologii nikt nie zastanawia się nad tym, czy niezbędne jest zaangażowanie rządu - dyskusja dotyczy jedynie tego, w których obszarach i w jakim stopniu. Akcelerator
Zielonych Technologii wpisuje się w polski zestaw instrumentów wsparcia dla firm. Ministerstwo Środowiska wraz
z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej dostarczają wybranym w konkursie GreenEvo
technologiom wiedzę na temat procesów sprzedaży i specyfiki poszczególnych rynków, pomagają w nawiązywaniu
kontaktów z zagranicznymi podmiotami oraz ułatwiają nawigację wśród polskich instytucji rządowych. Z kolei liczne,
współpracujące przy Akceleratorze instytucje rządowe, są w stanie zapewnić synergię i skoordynowane wspieranie
wybranych firm.
Z drugiej strony, w polskim systemie innowacji nadal brakuje wielu instrumentów wsparcia, które są stosowane przez
rządy innych krajów. Jeden z rozdziałów niniejszej książki to rozbudowany przegląd sposobów wspierania zielonych
technologii w wybranych krajach świata. Pokazuje, jak można wspierać dyfuzję, rozwój i eksport zaawansowanych rozwiązań technologicznych, w tym zielonych technologii. Zawiera przydatne wskazówki dla polskich instytucji i przykłady do naśladowania. Z kolei polskim firmom uświadamia, że działając na rynkach zagranicznych, nie konkurują jedynie z zagranicznymi firmami - za większością konkurentów stoją również instytucje rządowe, oferujące silne wsparcie,
a przez to wpływające pozytywnie na pozycje konkurencyjne preferowanych firm.
Dalsza część książki zawiera zestaw raportów, dotyczących wybranych rynków zagranicznych. Skoncentrowano się
na rynkach mało znanych wśród polskich przedsiębiorców, a jednocześnie interesujących ze względu na wielkość lub
względną łatwość wejścia (np. ze względu na dostępność środków pomocowych, oferowanych przez polskie instytucje).
Raporty opierają się na analizie danych wtórnych i z oczywistych względów nie zawierają wyczerpujących informacji na
temat wszystkich aspektów zielonych technologii w danym kraju. Szczególnie trudne do zdobycia były rzetelne dane,
dotyczące wielkości poszczególnych rynków (takich danych brakuje nawet dla polskich rynków zielonych technologii).
Również zestawienia konkurentów, działających w poszczególnych obszarach rynku, nie powinny być traktowane jako
listy kompletne. Przygotowaniu raportów przyświecał cel przybliżenia firmom poszczególnych rynków, ułatwienia decyzji o ewentualnych działaniach na danym rynku oraz zwrócenia uwagi na najważniejsze uwarunkowania działalności.
Ostatnia część książki to rozbudowany raport, dotyczący instrumentów wsparcia dla firm zielonych technologii, dostępnych w wybranych krajach zagranicznych (kraje Europy Zachodniej, Stany Zjednoczone, Kanada, Chiny, Indie,
Japonia i Korea Południowa). Ma za zadanie uświadomić polskim instytucjom rządowym, z jakiego arsenału środków
wsparcia korzystają zagraniczni konkurenci polskich dostawców. Pozwala także zidentyfikować te instrumenty, z których mogą skorzystać polskie podmioty, działające poza granicami kraju.
Podsumowanie
Książka była wynikiem intensywnych prac zespołu ekspertów, prowadzonych równolegle do podstawowej działalności Akceleratora Zielonych Technologii GreenEvo. Zaprezentowane analizy powstały w ciągu trzech i pół miesiąca
działalności Akceleratora, w okresie kwiecień-lipiec 2010 r. Wydaje się, że jest to pozycja unikalna w naszym kraju ze
względu na szeroki zakres zainteresowań i koncentrację na potrzebach informacyjnych firm-uczestników rynku. Zawiera rozbudowane analizy rynków zagranicznych, opracowane z myślą o kilku grupach zielonych technologii. Jest
udostępniana na zasadach niekomercyjnych, dzięki czemu zawarta w niej wiedza może być wykorzystywana przez
wszystkich uczestników rynku. Została opracowana jako wynik intensywnej współpracy trzech grup podmiotów
- instytucji rządowych (w szczególności Ministerstwa Środowiska, prowadzącego projekt), firm (uczestników pierwszej edycji konkursu Akceleratora Zielonych Technologii, które służyły radą i wskazówkami przy określeniu obszarów
zainteresowań analitycznych) oraz uczelni (Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, który jest partnerem
merytorycznym Ministerstwa Środowiska w projekcie).
Mamy nadzieję, że lektura zawartych w książce raportów będzie przydatna w umiędzynarodowieniu prowadzonej
przez Państwa działalności gospodarczej - albo pozwoli inaczej spojrzeć na firmy z obszaru zielonych technologii,
z którymi kontaktujecie się Państwo w codziennej pracy.
Struktura książki
Książka składa się ze szczegółowych raportów, dotyczących zagadnień, które zidentyfikowano jako szczególnie istotne
dla polskich dostawców zielonych technologii. Publikację otwiera przegląd rynków dla rozwiązań pro-ekologicznych w krajach Europy i jej obrzeży (rejon Morza Śródziemnego, Bliski Wschód i Kaukaz). Zestawienie zawiera dane
liczbowe, dotyczące poszczególnych rynków technologicznych i specyfiki gospodarek. Proponuje algorytmy wyboru
właściwych rynków. Jednocześnie może być przydatne dla firm, które przygotowują biznes plany, wnioski kredytowe
lub wnioski o dofinansowanie projektów z funduszy zewnętrznych - dostarcza wymiernych danych, które pozwolą
ocenić potencjał rynku zagranicznego i uzasadnić podejmowaną decyzję. Książka udostępniana jest czytelnikom na zasadach licencji Creative Commons, która pozwala na wykorzystywanie fragmentów jej zawartości do własnych celów,
także przy przygotowywaniu dokumentów biznesowych.
Kolejne raporty dotyczą: obowiązujących na rynkach międzynarodowych standardów i certyfikatów, które w wielu przypadkach są formalnie wymaganą przepustką na dany rynek; zagranicznych imprez targowych, wraz ze wskazaniem tych najważniejszych dla dostawców poszczególnych rodzajów technologii; zagranicznych mediów promocyjnych - specjalistycznych magazynów i portali internetowych, w których warto rozważyć umieszczenie reklam lub
artykułów sponsorowanych w przypadku zainteresowania konkretnym rynkiem geograficznym.
8
Książka dostępna na licencji Creative Commons 3.0 Uznanie autorstwa
9
Rynek zielonych technologii w Europie i krajach sąsiednich
Spis treści
Anna Radziwonko, Piotr Urbański
Słowo wstępne Ministra Środowiska 3
Wstęp 4
Spis treści 10
Rynek zielonych technologii w Europie i krajach sasiednich 11
Rynek zielonych technologii na Bialorusi 44
1. Wprowadzenie
Raport prezentuje „drogowskazy” dla firm, poszukujących właściwych kierunków rozwoju międzynarodowego. Analizy
ilościowe obejmują rynki Europy oraz pobliskich regionów Basenu Morza Śródziemnego, Bliskiego Wschodu i Kaukazu.
Szczegółowe analizy dotyczą wybranych rynków zielonych technologii, a ich szczegółowość była w wielu przypadkach
ograniczona w związku z trudnościami dostępu do wiarygodnych danych statystycznych.
Każdy z podrozdziałów, opisujących potencjał sprzedaży poszczególnych rodzajów technologii w wybranych krajach,
składa się z opisu badanych parametrów, prezentacji algorytmu oceny atrakcyjności rynku oraz zestawień zgromadzonych danych. W oparciu o te analizy, każdy podrozdział zawiera rekomendacje rynków geograficznych, szczególnie
interesujących dla firm-dostawców określonych rozwiązań technologicznych.
2. Krótka prezentacja problemów ekologicznych poszczególnych krajów
Rynek zielonych technologii w Rosji 58
Certyfikaty i standardy na miedzynarodowych rynkach zielonych technologii Zagraniczne instrumenty wsparcia dla firm zielonych technologii 88
103
Wprowadzające zastawienie zostało przygotowane w celu zarysowania problemów z zakresu ekologii i ochrony środowiska naturalnego. Informacje opierają się na analizach z bazy World Factbook, prowadzonej przez Central Intelligence
Agency (https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/index.html).
Algieria
Główne problemy Algierii związane z ekologią i środowiskiem naturalnym to: erozja gleby, spowodowana nadmiernym
wypasem zwierząt i innymi szkodliwymi praktykami rolniczymi, pustynnienie, gromadzenie odpadów pochodzenia
rolniczego, odpady z zakładów petrochemicznych, rafinerii i innych zakładów przemysłowych zanieczyszczają wody
rzek i wody przybrzeżne Morza Śródziemnego oraz niewystarczające zasoby wody pitnej.
Andora
Problemy ekologiczne, z jakimi zmaga się Andora, to: wylesianie, erozja gleby, do której przyczynia się nadmierny wypas łąk górskich, zanieczyszczenie powietrza oraz słaba infrastruktura przeznaczona do oczyszczania ścieków oraz odpadów stałych.
Arabia Saudyjska
Problemy ekologiczne, z jakimi zmaga się Arabia Saudyjska, to: pustynnienie, wyczerpywanie się zasobów wód podziemnych, zanieczyszczenia obszarów przybrzeżnych wyciekami oleju oraz brak stałych rzek oraz technologii uzdatniających wodę staje się impulsem do ulepszenia i zainstalowania urządzeń przeznaczonych do odsalania wody morskiej.
Armenia
Kraj zmaga się między innymi z problemami zanieczyszczenia gleby toksycznymi substancjami chemicznymi. Ponadto
zmniejsza się potencjał źródeł wody pitnej, co wynika z ich wykorzystania jako źródeł energii. Kłopoty energetyczne
z końca lat dziewięćdziesiątych doprowadziły do wylesienia – ludzie wycinali lasy, aby zbierać drewno na opał. Wątpliwości budzi pomysł restartu elektrowni nuklearnej, która znajduje się na terenach aktywnych sejsmicznie.
Austria
Głównym problemem środowiska naturalnego w Austrii jest degradacja lasów, spowodowana zanieczyszczeniami gleby i powietrza. Zanieczyszczenia gleby wynikają z nadmiernego korzystania ze środków chemicznych w rolnictwie,
a zanieczyszczenie powietrza jest w dużej mierze spowodowane wysokimi emisjami zanieczyszczeń z elektrowni, zasilanych węglem i ropą naftową. Dodatkowo tysiące ciężarówek, które codziennie przejeżdżają przez Austrię, aby dotrzeć z południa na północ Europy, emitują znaczne ilości dwutlenku węgla.
Azerbejdżan
Uważany jest przez wielu naukowców jako jeden z najbardziej zdewastowanych ekologicznie obszarów na świecie.
10
11
Na złą sytuację składają się silne zanieczyszczenia powietrza, gleby i wody. Wynikają one z wycieków ropy naftowej,
toksycznych środków chemicznych wykorzystywanych przy produkcji bawełny i pestycydów.
Belgia
Kraj ten w dużej mierze obciążył środowisko naturalne kosztami urbanizacji (wysoka gęstość zaludnienia), bardzo gęsta
sieci transportu (autostrady, pociągi) i przemysłu (emisja zanieczyszczeń do atmosfery).
Białoruś
Gleby na terenie Białorusi są silnie zanieczyszczone przez stosowane pestycydy. Ponadto, południowa część kraju skażona została poprzez wybuch elektrowni jądrowej w Czarnobylu w roku 1986.
Bośnia i Hercegowina
Kraj zmaga się z problemem zanieczyszczenia powietrza poprzez emisje z zakładów metalurgicznych. Ponadto miejsca
przeznaczone do unieszkodliwiania odpadów komunalnych są bardzo ograniczone, zauważalny jest niedobór wody
oraz silne zniszczenie infrastruktury w związku z walkami, które miały miejsce w latach 1992-1995.
Bułgaria
Kraj ten ma stosunkowo dużo kłopotów związanych ze środowiskiem naturalnym. Zanieczyszczenia powietrza, powodowane emisjami szkodliwych gazów z zakładów przemysłowych, powodują niszczenie lasów i kwaśne deszcze. Zanieczyszczenie rzek wynika głównie z nieoczyszczonych ścieków, które to do nich trafiają. Zanieczyszczenia gleby spowodowane są przemysłem hutniczym i odpadami przemysłowymi i rezultatem tego jest między innymi wycinanie lasów.
Chorwacja
Kraj zmaga się z problemami zanieczyszczeń wody i powietrza. Głównymi przyczynami tego zjawiska są odpady przemysłowe i pochodzące z gospodarstw domowych, które dostają się nieoczyszczone do wód, a także zanieczyszczenia
z zakładów metalurgicznych, powodujące kwaśne deszcze. Problemem o innych przyczynach jest usuwanie szkód powstałych w skutek wojny z lat 90-tych XX wieku, które również spowalniają procesy ochrony środowiska naturalnego.
Cypr
Główne problemy ekologiczne na terenie Cypru związane są z zasobami wody: brakuje naturalnych zbiorników wodnych, występują duża sezonowość w opadach, zwiększające się zasolenie w północnych regionach, zanieczyszczenie
wody poprzez ścieki oraz odpady przemysłowe, postępująca degradacja terenów nadmorskich, a także wyniszczanie
naturalnych siedliskich flory oraz fauny w wyniku narastającego procesu urbanizacji.
Czarnogóra
Na terenie Czarnogóry bardzo dotkliwym problemem jest zanieczyszczenie wód przybrzeżnych ściekami, szczególnie
w rejonach turystycznych.
Czechy
Przede wszystkim dotkliwe są dla Czech kłopoty związane z zanieczyszczeniem powietrza i wody. Szczególnie na terenach północno-zachodnich zła kondycja środowiska naturalnego może prowadzić do kłopotów zdrowotnych obywateli tego kraju. Innym ważnym kłopotem są zanieczyszczenia tworzone przez zakłady przemysłowe - tu rząd czeski
stara się dostosować standardy do tych europejskich, lecz jeszcze się to nie udaje co widać na przykładzie często pojawiających się kwaśnych deszczy.
Dania
Sytuacja środowiska naturalnego w tym kraju należy do stabilnych. Zanieczyszczenia powietrza wynikają głównie
z używania z samochodów, choć warte odznaczenia są również wysokie emisje azotu i fosforu przez przemysł. Innym
kłopotem jest zanieczyszczenie wód Morza Północnego, które w dużym stopniu staje się zanieczyszczone poprzez
odpady i pestycydy.
Egipt
Główne problemy środowiska naturalnego w Egipcie to: zmniejszanie się areału gruntów rolnych w wyniku procesów
urbanizacji i powiększających się terenów pustynnych, zwiększające się zasolenie gleby oraz zanieczyszczenia wody
ropą, odpadami rolniczymi, odpadami przemysłowymi i ściekami komunalnymi.
12
Estonia
Do głównych problemów tego kraju należą zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem siarki dostającym się do atmosfery w wyniku chemicznej przeróbki łupków bitumicznych w elektrowniach (aż 70% produkcji na świecie ma miejsce
w Estonii).
Finlandia
Kraj nie ma znaczących problemów ze środowiskiem naturalnym. Co prawda, występują kwaśne deszcze spowodowane zanieczyszczaniem powietrza przez przemysł i elektrownie, ale nie dochodzi do degradowania lasów. Zanieczyszczenia wody powodowane są głównie chemikaliami wykorzystywanymi w rolnictwie i odpadami przemysłowymi
Francja
Francja zmaga się z problemami zanieczyszczeń powietrza i wody. Zanieczyszczenia powietrza emitowane między
innymi przez samochody, powodują kwaśne deszcze i przyczyniają się do degradacji lasów. Zanieczyszczenia wody
powodowane są ściekami z terenów zurbanizowanych.
Grecja
Problemy środowiska w Grecji to: zanieczyszczenie wody i powietrza.
Gruzja
W Gruzji występują problemy zanieczyszczeń powietrza, zanieczyszczeń wody (rzeki oraz wody przybrzeżne Morza
Czarnego) i zanieczyszczeń gleby wynikające z używania toksycznych środków chemicznych. Dodatkowo, kraj cierpi na
niewystarczające zasoby wody pitnej.
Hiszpania
Największym zmartwieniem dla Hiszpanii w ujęciu środowiskowym jest woda. Woda w Morzu Śródziemnym jest coraz
bardziej zanieczyszczana przez nieoczyszczone ścieki i odpady, pochodzące z produkcji ropy i gazu na morzu. Ponadto,
ilość i jakość wody pitnej w kraju jest niewystarczająca. Oprócz kłopotów z wodą, do problemów można zaliczyć zanieczyszczenia powietrza, które powodują degradację lasów i powiększanie się terenów pustynnych.
Holandia
W Holandii do głównych problemów należy ograniczona dostępność wody pitnej. Jest ona zanieczyszczona metalami
ciężkimi, szkodliwymi związkami organicznymi i pierwiastkami takimi jak azotany czy fosforany. Dodatkowo występuje
zanieczyszczenie powietrza, wynikające z dużej ilości emitowanych gazów przez pojazdy mechaniczne oraz powodowane przez funkcjonujące rafinerie. Skutkiem zanieczyszczeń powietrza są kwaśne deszcze, występujące na terenie
kraju.
Irak
Rządowe projekty kontroli wody doprowadziły do osuszenia zamieszkałych obszarów bagiennych położonych na
wschód od miasta Nasiriyah – prowadzone głównie metodą wysuszania i odwracania dopływających rzek oraz strumieni. Dużych rozmiarów populacja, która zamieszkiwała te regiony przez tysiące lat, została przesiedlona. Co więcej, niszczenie naturalnych siedlisk stanowi poważne zagrożenie dla dziko żyjących populacji. Irak zmaga się również
z problemem niedoboru pitnej wody, zanieczyszczeniem wody oraz powietrza, zasoleniem oraz erozją gleby, a także
z pustynnieniem niektórych regionów.
Iran
Problemy ekologiczne, z jakimi zmaga się Iran, to: zanieczyszczenie powietrza (zwłaszcza na obszarach miejskich), wywołane emisją spalin samochodowych oraz działaniami rafinerii przemysłowych, wylesianie, pustynnienie, zanieczyszczenie ropą w Zatoce Perskiej, degradacja gleby (zasolenie) oraz niewystarczające zasoby wody pitnej.
Irlandia
Irlandia na tle reszty Europy wyróżnia się dobrym stanem środowiska naturalnego. Co prawda, występują zanieczyszczenia wody, lecz są one głównie spowodowane odpadami pochodzenia rolniczego i mają miejsce głównie w jeziorach.
Islandia
Kluczowym problemem tego kraju w ujęciu środowiskowym jest woda. Jest ona zanieczyszczana przez odpady rolni-
13
cze (głównie nawozy), a system oczyszczania ścieków w niewystarczający sposób neutralizuje te problemy.
Izrael
W tym kraju ograniczony obszar gruntów rolnych i zasobów słodkiej wody stanowią poważne problemy środowiska
naturalnego. Dodatkowym problemem są zanieczyszczenie powietrza wynikające z działalności zakładów przemysłowych. Zanieczyszczenie wód podziemnych wynika ze złej gospodarki odpadami komunalnymi i przemysłowymi.
Jordania
Kraj boryka się z następującymi problemami: ograniczone zasoby wody pitnej, ograniczone zasoby słodkiej wody, wycinanie lasów, nadmierny wypas zwierząt, erozja gleby oraz pustynnienie.
Katar
W Katarze, naturalne zasoby pitnej wody są ograniczone i w dużym stopniu uzależnione od dużych obiektów odsalania.
Kuwejt
W Kuwejcie naturalne zasoby słodkiej wody są ograniczone, niektóre z największych instalacji przeznaczonych do odsalania wody zapewniają dostarczanie większości wody. Na terenie kraju zauważalny jest narastający problem pustynnienia oraz zanieczyszczenia powietrza i wody.
Liban
W tym kraju występują problemy wycinania lasów, erozji gleb, pustynnienia terenów, zanieczyszczeń powietrza, wynikających z ruchu pojazdów mechanicznych i przemysłu oraz zanieczyszczeń wody, wynikających z obecności ścieków
i wycieków ropy naftowej.
Libia
Problemy Libii związane ze środowiskiem naturalnym, to: pustynnienie oraz ograniczony dostęp do wody pitnej.
Litwa
Na Litwie do szczególnych problemów, związanych ze środowiskiem naturalnym, należą skażenia gleb i wód gruntowych. Skażenia są często powodowane przez produkty ropopochodne i chemikalia, wykorzystywane w bazach wojskowych.
Łotwa
Kraj ten ma problemy w trzech obszarach środowiskowych: woda, powietrze i odpady. Jako główne cele, postawione
przez Unię Europejską po wejściu Łotwy do struktur, można wymienić: poprawę jakości wody pitnej i kanalizacji, zarządzanie odpadami komunalnymi, zarządzanie odpadami niebezpiecznymi, zmniejszenie emisji zanieczyszczeń.
Norwegia
Istotnymi problemami ekologicznymi, z jakimi zmaga się Norwegia, są: zanieczyszczenie wód, kwaśne deszcze (powodujące zniszczenia lasów oraz wpływające niekorzystnie na florę i faunę jezior), a także zanieczyszczenie powietrza,
wywoływane emisją spalin samochodowych.
Portugalia
Problemy ekologiczne, z jakimi zmaga się Portugalia, to: silna erozja gleby, zanieczyszczenie powietrza powodowane
głównie przez przemysł oraz emisję spalin z samochodów, zanieczyszczenie wody (głównie na obszarach przybrzeżnych).
Rosja
Problemy ekologiczne, dotykające Rosję, obejmują: zanieczyszczenie powietrza przez emisje, pochodzące z przemysłu ciężkiego, elektrowni węglowych oraz transportu w dużych miastach, zanieczyszczenia wód śródlądowych oraz
morskich przez źródła przemysłowe, komunalne oraz rolnicze, wylesianie, erozja gleby i jej zanieczyszczenie poprzez
używanie niewłaściwych środków w rolnictwie, istnienie terenów skażenia radioaktywnego (w niektórych przypadkach bardzo intensywnego), skażenie wód gruntowych toksycznymi odpadami, niewydolna gospodarka odpadami
miejskimi oraz pozostawianie bez nadzoru pestycydów, które utraciły termin ważności.
Rumunia
Rumunia zmaga się z licznymi problemami ekologicznymi, takimi jak: erozja i degradacja gleby, zanieczyszczenie wody,
szczególne zanieczyszczenie powietrza w południowej części kraju, którego głównym źródłem jest przemysł, a także
zanieczyszczenie mokradeł delty Dunaju.
Serbia
Intensywne zanieczyszczenia występują wokół Belgradu oraz innych miast przemysłowych. Na terenie Serbii zauważalne jest zjawisko zanieczyszczania rzeki Sawy odpadami przemysłowymi, które następnie trafiają do Dunaju.
Słowacja
Kwaśne deszcze występujące na terenie Słowacji są bardzo istotnym zagrożeniem dla lasów, natomiast zanieczyszczenia powietrza, pochodzące z zakładów metalurgicznych, stanowią duże niebezpieczeństwo dla ludzi.
Macedonia
Problemem Macedonii w świetle zagadnień środowiskowych jest zanieczyszczenie powietrza odpadami i emisjami
gazów z zakładów metalurgicznych.
Słowenia
Na terenie Słowenii szczególnie zagrożony jest obszar rzeki Sawy, do której to trafiają odpady przemysłowe i pochodzące z gospodarstw domowych. Zauważalne jest również zanieczyszczenie metalami ciężkimi oraz toksycznymi substancjami chemicznymi wód przybrzeżnych, a także zjawisko kwaśnych deszczy, będące następstwem funkcjonowania
fabryk metalurgicznych i chemicznych.
Malta
Uwarunkowania geograficzne tego kraju prowadzą do istotnego problemu środowiskowego. Zasoby naturalne słodkiej wody są bardzo ograniczone, przez co kraj staje się coraz bardziej uzależniony od odsalania wody.
Syria
Problemy Syrii, związane z ochroną środowiska naturalnego, to m.in.: wylesianie, nadmierna eksploatacja gleby i jej
erozja, pustynnienie, zanieczyszczenie wody przez ścieki i odpady z rafinerii oraz niewystarczająca ilość wody pitnej.
Maroko
Problemy ekologiczne występujące w Maroko to: degradacja gleby, pustynnienie terenów rolnych, zanieczyszczenie
wody ściekami, zamulanie zbiorników z wodą oraz zanieczyszczanie wód przybrzeżnych ropą.
Szwajcaria
Problemy ekologiczne, z jakimi zmaga się Szwajcaria, to m.in.: zanieczyszczenia powietrza wywoływane przez emisję
z pojazdów oraz spalanie na wolnym powietrzu, kwaśne deszcze, zanieczyszczenia wody głównie powodowane zwiększającą się ilością wykorzystywanych nawozów w rolnictwie oraz utrata różnorodności biologicznej.
Mołdawia
Na terenie Mołdawii zauważalne jest intensywne stosowanie środków chemicznych w rolnictwie, w tym również zakazanych pestycydów takich jak DDT co ostatecznie prowadzi do skażenia gleby oraz wód podziemnych.
Niemcy
Problemy kraju obejmują: zanieczyszczenie powietrza, powodowane emisją szkodliwych gazów w procesach spalania
węgla, występowanie kwaśnych deszczy, niszczących lasy i środowisko naturalne (wynik emisji dwutlenku siarki przez
przemysł), zanieczyszczenie Morza Bałtyckiego, wynikające z niewystarczającego oczyszczania odpadów rolniczych
14
(w szczególności na wschodzie kraju), które rzekami dostają się do morza, kłopoty z zarządzaniem i unieszkodliwianiem odpadów niebezpiecznych.
Szwecja
Szwecja zmaga się z istotnym problemem jakim są kwaśne deszcze, które w dużym stopniu zanieczyszczają wodę oraz
glebę. Ponadto dostrzegalne jest silne zanieczyszczenie Morza Północnego oraz Morza Bałtyckiego.
Tunezja
Problemy ekologiczne kraju to m.in.: zarządzanie odpadami toksycznymi, zanieczyszczona woda w wyniku braku
oczyszczalni ścieków, ograniczone zasoby wody pitnej, wycinanie lasów, erozja gleby oraz pustynnienie.
15
Turcja
Problemy ekologiczne, z jakimi zmaga się Turcja, obejmują: zanieczyszczenie wody spowodowane wyrzucaniem chemikaliów oraz detergentów różnego rodzaju, zanieczyszczenia powietrza (szczególnie na obszarach miejskich), wylesianie oraz skażenia środowiska w wyniku wycieków ropy.
Ukraina
Problemy ekologiczne, z którymi musi się zmierzyć Ukraina, to m.in.: niewystarczające zasoby wody pitnej, zanieczyszczenie wody oraz powietrza, wylesianie i zanieczyszczenie promieniowaniem w północnej części kraju, będące skutkiem wybuchu elektrowni atomowej w Czarnobylu w roku 1986.
Węgry
W przypadku Węgier, konieczne jest podniesienie standardów w zakresie gospodarki odpadami, efektywnego wykorzystywania energii. W celu spełnienia wymagań UE w przypadku zanieczyszczeń powietrza, gleby oraz wody, niezbędne są znaczące inwestycje.
Wielka Brytania
Wielka Brytania zobligowana jest do istotnego ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. Do roku 2005, rząd brytyjski
obniżył ilość przemysłowych oraz handlowych składowanych odpadów na wysypiskach śmieci o 85% poziomu osiągniętego w roku 1998, a w przypadku metod takich jak: recykling, kompostowanie oczekiwany jest wzrost do poziomu
33% odpadów pochodzących z gospodarstw domowych.
Włochy
Problemy ekologiczne, z jakimi zmagają się Włochy, to m.in.: zanieczyszczenie powietrza przez emisje przemysłowe
(m.in.. dwutlenku siarki), przybrzeżne oraz śródlądowe zanieczyszczenie rzek przez ścieki przemysłowe oraz rolnicze,
kwaśne deszcze, zanieczyszczające jeziora oraz nieodpowiednie rozwiązania w zakresie przetwarzania i unieszkodliwiania odpadów przemysłowych.
Zjednoczone Emiraty Arabskie
Na terenie ZEA zauważalne jest zjawisko zanieczyszczania plaż wyciekami oleju, pustynnienie terenu, a także brak naturalnych zasobów wody słodkiej rekompensowany jest zakładami przeznaczonymi do odsalania wody.
3. Regulacje działalności gospodarczej
Ważnym kryterium oceny atrakcyjności rynku jest łatwość jego obsługi, związana ze specyfiką regulacji sfery biznesowej. Bank Światowy opracował indeks łatwości prowadzenia działalności gospodarczej, który szereguje gospodarki 183 krajów od tych najbardziej przyjaznych dla inwestorów po te, w których prowadzenie działalności może być
problematyczne. Dla każdego państwa, indeks obliczany jest jako średnia rankingów, przygotowanych dla każdego
z 10 obszarów:
deksu stosują się do średnich przedsiębiorstw, posiadających około 60 pracowników.
4) Rejestracja własności (procedury, wymagany czas oraz koszty transferu handlowego nieruchomości)
Wskaźnik ten jest pełnym rekordem uwzględniającym sekwencję procedur niezbędnych do zakupu nieruchomości
przez przedsiębiorstwo od innej firmy oraz przekazanie tytułu własności na nabywcę. Transakcja uznana jest za
kompletną w chwili gdy nabywca może korzystać z nieruchomości, używać jej do zabezpieczania kredytu bankowego.
5) Ochrona inwestorów (wskaźniki ochrony inwestorów, zakres odpowiedzialności dyrektora, sytuacja akcjonariusza)
Indeks ten mierzy poziom ochrony jaką objęci są mniejszościowi inwestorzy.
6) Podatki (liczba wymaganych do opłacenia podatków, czas potrzebny na przygotowanie deklaracji podatkowych
oraz na opłacenie podatków, suma podatków jako udział w zyskach)
Jest to zestawienie wszelkich podatków oraz obowiązkowych składek, jakie musi płacić przeciętne przedsiębiorstwo.
7) Handel zagraniczny (liczba wymaganych dokumentów, czas oraz koszty eksportu i importu)
Indeks zestawia wymogi proceduralne dotyczące wywozu oraz przewozu towarów. W przypadku eksportu proces
zaczyna się od pakowania produktów w magazynie, a kończy się wyjściem z portu. Jeśli chodzi o import towarów –
od przybycia statku, samolotu do portu po przetransportowanie do magazynu.
8) Egzekwowanie wykonania kontraktu (procedury, czas oraz koszty związane z rozwiązaniem sporu handlowego)
Wskaźnik ten mierzy efektywność systemu sądowniczego w kwestii rozwiązywania sporu handlowego. W celu wyliczenia jego wartości dane zostały zebrane poprzez analizę kodeksów prawa oraz innych przepisów obowiązujących
na terenie danego kraju.
9) Otrzymanie kredytu (prawa przedsiębiorców, wymogi dotyczące zdolności kredytowej)
10)Zamykanie firmy (stopa odzysku w momencie bankructwa firmy)
Dane pochodzą z badań opinii specjalistów, zajmujących się upadłościami oraz analizy przepisów prawnych.
Tabela 1 prezentuje wartości, przyporządkowane poszczególnym krajom. Zaprezentowane zostały wyłącznie te wskaźniki, które wydają się być interesujące z punktu widzenia eksporterów zielonych technologii. Kraje znajdujące się na
najwyższych pozycjach rankingowych w każdym z obszarów reprezentują państwa o względnie niskiej liczbie barier,
związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, a także zapewniające odpowiednią ochronę własności. Są to
kraje szczególnie interesujące dla polskich przedsiębiorców.
1) Rozpoczęcie działalności (procedury, potrzebny czas, minimalny kapitał wymagany do otworzenia działalności)
Wskaźnik ten uwzględnia wszystkie niezbędne pozwolenia oraz dokumenty, a także konieczność wypełnienia
wszystkich niezbędnych zgłoszeń w odpowiednich placówkach. Indeks zawiera informacje na temat kolejności wykonywanych działań oraz uwzględnia możliwość wykonywania ich jednocześnie.
2) Radzenie sobie z pozwoleniami na budowę (procedury, czas i koszt uzyskania pozwolenia na budowę oraz przeprowadzenie kontroli)
Informacje do obliczenia tego wskaźnika zbierane były od ekspertów (architektów, adwokatów, firm budowlanych,
dostawców usług komunalnych oraz publicznych), w celu możliwości przeprowadzenia porównań na arenie międzynarodowej konieczne było wprowadzenie szeregu założeń.
3) Zatrudnianie pracowników (indeks sztywności zatrudnienia, indeks trudności zatrudnienia, koszty zwolnień, indeks
trudności zwolnienia pracowników)
W 2007 roku wprowadzone zostały poprawki we współpracy z Międzynarodową Organizacją Pracy. Obliczenia in-
16
17
18
46
44
13
28
22
Austria
Belgia
156
20
44
40
71
74
6
106
24
16
31
109
Bułgaria
Cypr
Czarnogóra
Czechy
Dania
Egipt
Estonia
Finlandia
Francja
Grecja
141
30
153
137
Irak
Iran
53
Holandia
28
Zdobywanie pozwoleń na budowę
29
39
Łatwość prowadzenia działalności gospodarczej
63
103
61
108
26
64
27
Izrael
Katar
Kraj
Kazachstan
Kreta
Kuwejt
Liban
Liwa
Luksemburg
Łotwa
85
25
142
47
5
78
33
Ukraina
Węgry
Wielka Brytania
Włochy
Zjednoczone Emiraty
Arabskie
107
50
99
35
77
83
145
108
117
16
91
162
81
94
113
109
171
114
158
141
128
170
119
66
24
163
38
Zatrudnianie
pracowników
68
90
56
27
137
59
123
157
147
155
132
161
120
9
25
46
93
53
111
32
48
60
73
122
105
Zatrudnianie
pracowników
7
98
23
61
141
36
59
20
15
82
108
11
105
92
45
52
8
57
17
58
131
4
111
89
109
31
Rejestracja
własności
55
147
13
79
153
53
29
48
107
159
27
13
87
47
62
131
64
56
139
10
167
39
1
160
70
Rejestracja
własności
119
57
10
119
109
57
73
57
165
119
20
109
73
41
93
41
20
93
109
57
119
93
93
27
132
57
Ochrona inwestorów
93
5
73
5
165
119
109
93
154
73
57
57
73
27
93
27
93
41
93
109
16
132
16
73
15
Ochrona inwestorów
Tabela 1. Ranking łatwości prowadzenia działalności gospodarczej, 2009. Źródło: Bank Światowy, www.doingbusiness.org
16
87
181
133
69
73
19
Turcja
18
Szwecja
36
131
59
56
174
91
65
Tunezja
21
42
Słowacja
Szwajcaria
88
Serbia
53
55
143
120
Rosja
Rumunia
Syria
182
48
Portugalia
Słowenia
112
10
Norwegia
18
Niemcy
161
94
25
Mołdawia
78
43
64
125
81
144
143
120
31
7
14
Irlandia
Islandia
96
104
62
30
Hiszpania
50
17
47
10
76
160
77
119
136
58
116
Białoruś
55
33
136
110
173
Algieria
82
Albania
Zdobywanie pozwoleń na budowę
Arabia Saudyjska
Łatwość prowadzenia działalności gospodarczej
Kraj
4
136
16
122
181
75
118
42
21
105
84
119
136
149
103
80
17
71
101
45
15
51
34
11
39
52
Podatki
2
83
31
6
117
53
33
78
76
59
71
38
140
13
121
145
37
95
129
183
73
102
7
168
138
Podatki
5
50
16
70
139
67
40
7
39
118
84
113
69
46
162
19
9
14
140
22
31
28
95
109
96
182
Handel zagraniczny
41
11
73
21
134
180
13
59
80
25
4
3
29
6
53
47
15
106
63
129
43
24
23
122
66
Handel zagraniczny
134
156
23
14
43
27
77
51
29
176
60
61
97
55
19
25
4
7
22
15
1
17
121
113
45
34
Egzekwowanie wykonania kontraktu
95
99
2
37
53
139
30
52
89
6
8
49
148
28
82
133
107
87
124
12
21
11
140
123
91
Egzekwowanie wykonania kontraktu
143
29
9
58
145
121
34
18
38
87
40
39
102
91
92
22
3
35
90
88
50
36
124
69
82
54
Zamykanie
firmy
33
41
16
6
109
183
10
19
43
42
5
61
132
7
116
44
21
78
63
74
8
20
60
51
183
Zamykanie
firmy
19
4. Sytuacja gospodarcza
Przyglądając się poszczególnym krajom i analizując ich potencjał inwestycyjny, warto poddać analizom ich sytuację
gospodarczą. W tym celu zebrane zostały dane, które w szczegółowy sposób prezentują obecny stan gospodarki:
1. Ludność oraz powierzchnia, które informują o wielkości oraz potencjalnej liczbie odbiorców technologii.
2. Produkt Krajowy Brutto, przypadający na jednego mieszkańca. PKB prezentuje zagregowaną wartość dóbr oraz
usług wytworzonych na terenie danego kraju w przyjętym przedziale czasowym. Wykorzystany w raporcie wskaźnik prezentuje wartości przeskalowane (wartość bazowa EU-25 = 100).
3. Deficyt budżetowy oraz dług publiczny – wskaźniki pozwalające ocenić stan polityki fiskalnej w danym kraju.
4. Inflacja, która informuje o sytuacji gospodarczej kraju, a dokładnie o ogólnym wzroście cen.
5. Wydatki publiczne na ochronę środowiska. Wykorzystany wskaźnik prezentuje wszystkie środki, wydane na wszelkie formy działań celowych, bezpośrednio skierowanych na zapobieganie, ograniczanie oraz redukcje zanieczyszczeń czy też innych form degradacji środowiska naturalnego. Wartość ta obejmuje zarówno inwestycje publiczne,
jak i wydatki bieżące. Wyrażona została jako procent Produktu Krajowego Brutto.
6. Wydatki przemysłu na ochronę środowiska. Prezentowana w raporcie wartość powyższego wskaźnika prezentuje zagregowaną ilość pieniędzy wydaną przez wybrane gałęzie przemysłu (górnictwo, kopalnictwo, wytwarzanie
energii oraz dostarczanie wody (wg Statystycznej Klasyfikacji Działalności – grupy NACE C, D i E, z wyłączeniem
NACE DN).
jomość może się przydać przy podejmowaniu decyzji o ekspansji międzynarodowej.
• Elektryczność generowana z odnawialnych źródeł energii - Wskaźnik wyrażony został w % całkowitej konsumpcji
energii elektrycznej brutto. Jest to stosunek wartości energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii, a krajowym zużyciem energii elektrycznej brutto. Energia elektryczna wytwarzana z odnawialnych źródeł energii obejmuje wytwarzanie energii przy wykorzystaniu elektrowni wodnych, wiatru, promieniowania słonecznego,
energii geotermalnej oraz biomasy, odpadów.
• Końcowa, całkowita konsumpcja energii - Wartość wskaźnika wyrażona została w tysiącach ton oleju ekwiwalentnego i określa wartość konsumpcji energii przez przemysł, transport, gospodarstwa domowe, a także inne sektory.
Wartość ta nie uwzględnia strat sieciowych.
• Import netto energii pierwotnej - Wartość wskaźnika wyrażona została w tysiącach ton oleju ekwiwalentnego
i określa wartość importu energii pierwotnej pomniejszoną o jej eksport.
• Energochłonność gospodarki - Wskaźnik ten prezentuje stosunek pomiędzy krajowym zużyciem energii brutto
(wyrażonym w kilogramach oleju ekwiwalentnego), a całkowitym produktem krajowym brutto całego kraju (wyrażonym w tysiącach euro). Krajowe zużycie energii brutto oblicza się jako sumę krajowej konsumpcji energii brutto
z: węgla, energii elektrycznej, ropy naftowej, gazu ziemnego oraz odnawialnych źródeł energii.
7. Przynależność do Unii Europejskiej. Została określona przy użyciu zmiennej binarnej, przyjmującej wartość
0 w sytuacji, gdy kraj nie jest krajem członkowskim oraz 1 gdy do niej przynależy.
Członkostwo UE jest bardzo istotnym elementem, który należy uwzględnić przy analizach inwestycyjnych. Kraje członkowskie są zobligowane do dostosowania kierunku rozwoju rynków zielonych technologii. Mówi o tym między innymi
„Pakiet 2020”, który zakłada zmniejszenie emisji CO2 o 20%, w stosunku do roku 1990, zwiększenie udziału technologii
opartych na źródłach odnawialnych do 20% oraz zwiększenie o 20% efektywności wykorzystania energii.
Na podstawie wyżej opisanych danych dla każdego kraju poddanego analizie wyliczony został współczynnik gospodarczy, przyjmujący wartość z przedziału [0;2] i mówiący o atrakcyjności gospodarczej danego obszaru, gdzie:
• kraje bardzo atrakcyjne przyjmują wartość z przedziału (1;2],
• kraje przeciętne pod względem atrakcyjności gospodarczej przyjmują wartość = 1,
• kraje mało atrakcyjne przyjmują wartość z przedziału [0;1).
W celu obliczenia współczynnika gospodarczego, każdemu z omawianych krajów przyznana została ocena na podstawie poniżej opisanej formuły:
• {0;1} za poziom PKB. Kraje o wysokiej wartości Produktu Krajowego Brutto w przeliczeniu na osobę otrzymały notę
= 1.
• {0;1} za członkostwo w Unii Europejskiej. Krajom, które należą do UE przyporządkowana została wartość = 1.
• {0;1} za wydatki publiczne na ochronę środowiska. Kraj, którego rząd przeznacza ponadprzeciętne kwoty na ochronę środowiska, otrzymał wartość = 1.
• {0;1} za wydatki sektorów przemysłowych na ochronę środowiska. Kraj, którego różne gałęzie przemysłu charakteryzują się ponadprzeciętnym poziomem wydatków na ochronę środowiska otrzymał 1 punkt.
Uzyskana, skumulowana wartość, po przeskalowaniu do przedziału [0,2] dała nam liczbę, którą w dalszej części raportu
nazywać będziemy współczynnikiem gospodarczym.
W celach informacyjnych w Tabeli 2 przedstawiono również dodatkowe dane, opisujące sytuację sektora energetycznego w poszczególnych krajach. Nie są one wykorzystywane do obliczenia współczynnika gospodarczego, ale ich zna-
20
21
22
78866
244820
131940
1,5
1,5
1,5
1,5
1,5
1,5
1,5
1,5
1,5
1
1
1
1
1
1
1
1
Włochy
Luksemburg
Belgia
Holandia
Bułgaria
Niemcy
Irlandia
Dania
Rumunia
Słowenia
Węgry
Malta
Estonia
Litwa
Czechy
Wielka
Brytania
Grecja
Francja
41290
160
9250
1
1
1
1
1
1
1
1
0,5
0,5
0,5
0,5
0,5
0
Hiszpania
Słowacja
Finlandia
Szwecja
Austria
Islandia
Norwegia
Szwajcaria
Lichtenstein
Cypr
Chorwacja
Portugalia
Łotwa
Macedonia
Turcja
0
0
1
1
0
1
0
0
0
0
1
1
1
1
1
Członkostwo
w UE
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
Członkostwo
w UE
71893000
2061000
2261300
10677000
4492000
794600
34498
7554661
4769000
319756
8348233
9196227
5313026
10,54
4,669
15,097
23,93
14,238
32,286
145,734
64,974
103,586
62,49
52,696
56,703
53,616
18,44
46157822
5455000
41,565
Ludność
bd
bd
-9
-9,4
bd
-6,1
bd
bd
9,7
-9,1
-3,4
-0,5
-2,2
-6,8
-11,2
Deficyt
budżetowy
(5)
PKB w
przeliczeniu na
jednego
mieszkańca
-13,6
-11,5
-5,9
-8,9
-1,7
-3,8
-4
-5,5
-8,3
-2,7
-14,3
-3,3
-3,9
-5,3
-6
-7,5
34,832
45,731
21,251
13,674
17,941
21,272
13,231
28,396
9,615
67,387
68,574
46,352
6,806
54,64
47,617
-0,7
-5,3
36,489
63753140
11216708
60975000
10425000
3350100
1307600
403532
9931000
2039399
22245000
5484723
4422100
82060000
6262675
16418246
10584534
118,538
59418550
474413
41,259
Ludność
Deficyt
budżetowy (5)
bd
bd
36,1
76,8
bd
56,2
bd
bd
43,7
57,4
66,5
42,3
44
35,7
53,2
Dług
publiczny
(% PKB)
77,6
115,1
68,1
35,4
29,3
7,2
69,1
78,3
35,9
23,7
41,6
64
73,2
14,8
60,9
96,7
14,5
115,8
Dług
publiczny
(% PKB)
0,41
bd
0,06
0,46
0,08
0,31
bd
0,67
0,49
0,28
0,47
0,31
0,39
0,24
0,33
Wydatki
na ochronę
środowiska wybranych gałęzi
przemysłu
(% PKB)
0,34
0,62
0,48
0,38
0,65
0,16
n/a
0,29
0,61
0,59
1,09
0,52
0,5
0,5
1,38
0,63
0,66
Wydatki
na ochronę
środowiska
wybranych
gałęzi
przemysłu
(% PKB)
0,72
Tabela 2. Porównanie sytuacji gospodarczej analizowanych krajów. Źródło: Eurostat, dane z roku 2007 lub ostatniego dostępnego roku
780580
25713
64589
92931
56542
324220
103125
83871
449964
338145
49035
504645
1
Kraj
Powierzchnia
(km2)
Współczynnik
gospodarczy
675417
65200
45226
316
93030
20273
238391
43094
70273
357114
110910
41526
30528
2586
301300
2
Kraj
Powierzchnia
(km2)
Współczynnik
gospodarczy
PKB w
przeliczeniu na
jednego
mieszkańca
0,23
bd
0,19
0,34
0,73
0,2
bd
0,29
bd
bd
0,36
0,35
0,38
0,81
0,27
Wydatki
na ochronę
środowiska (%
PKB)
0,12
bd
0,32
0,82
0,49
0,81
bd
0,57
0,73
0,64
bd
0,21
0,29
1,02
0,34
0,53
bd
0,85
Wydatki
na ochronę
środowiska (%
PKB)
6,3
bd
3,3
-0,9
2,2
0,2
bd
-0,7
2,3
16,3
0,4
1,9
1,6
0,9
-0,2
Inflacja
(%)
0,1
1,3
2,2
0,6
4,2
0,2
1,8
4
0,9
5,6
1,1
-1,7
0,2
2,5
1
0
0
0,8
Inflacja
(%)
17,4
bd
49,3
39
27,9
6
bd
bd
109,4
100
78,1
60
31,5
31
29,4
Elektryczność
generowana z
odnawialnych
źródeł energii
(%)
21
20,1
10
8
7
5,1
5
3,6
33,6
33
29
13,2
12,5
11
9
6
5,7
22,55
Elektryczność
generowana
z odnawialnych źródeł
energii (%)
35936
bd
4163
18292
6581
1964
bd
21816
18894
2382
26984
32836
25878
10678
95419
Końcowa,
całkowita
konsumpcja energii
156262
21195
148622
25353
4854
3021
490
17035
5232
24887
15545
13194
102137
9614
51187
37594
4329
128185
Końcowa,
całkowita konsumpcja
energii
72872
bd
2781
21263
5507
3032
bd
15419
-188612
1099
23628
19752
20181
12066
122500
Import
netto
energii
pierwotnej
141472
25484
57783
12462
5507
1449
1857
17049
4289
11289
-4638
14261
211181
10543
34215
53896
4498
157064
Import
netto
energii
pierwotnej
250,99
bd
306,6
196,85
335,53
212,16
bd
87,22
128,84
bd
140,73
156,49
229,19
538,64
184,19
Energochłonność
gospodarki
165,38
181,79
115,46
553,16
432,5
580,71
198,18
400,76
253,29
655,59
105,7
103,13
151,48
1016,29
177,12
198,76
158,53
142,78
Energochłonność
gospodarki
23
24
1305
0,154031213
49,94
0
bd
1
1
4769000
324220
Norwegia
Tabela 3. Porównanie atrakcyjności analizowanych krajów dla producentów urządzeń do przetwarzania biomasy. Źródło: Eurostat, dane z roku 2007 lub ostatniego dostępnego roku
bd
bd
0
0
bd
bd
0
0
bd
bd
1
1
1
1
316
Malta
34498
160
Lichtenstein
403532
bd
0
bd
0
bd
1
1
103125
Islandia
319756
bd
66
0,889404486
0
bd
2,3
72,93116783
21,35495664
549,1
188,6
1,5
0,5
1,5
2,5
474413
Macedonia
2061000
2586
25713
Luksemburg
1863
697
1,406954216
1,541051102
63,63
68,99
17,38268584
13,01525793
537,4
852,36
1
1
3
3
5455000
49035
41290
Słowacja
Szwajcaria
7554661
742
0,516074824
23,34
19,43572281
879
1
1307600
45226
Estonia
3
490
1509
1,668240722
3,716272875
75,34
107,75
25,74896654
26,28126079
532,8
1663,1
0,5
1,5
3,5
20273
2039399
2261300
64589
Łotwa
Słowenia
3,5
405
0
bd
60,25963001
3407,2
0,5
4492000
56542
Chorwacja
3,5
3143
224
1,824882956
2,960045625
275,08
128,24
24,48451041
9,660931229
897,8
1720,6
1,5
0,5
4,5
92931
4,5
4422100
70273
Irlandia
Portugalia
10677000
837
1704
1,572654612
3,531748466
230,27
48,01
105,5227987
58,3803681
3806,4
3221,4
1,5
1
5
3350100
10584534
65200
30528
Litwa
Belgia
4,5
7677
0,201777344
68,23
12,60080735
4260,9
1
5313026
338145
Finlandia
5
bd
9931
0,161368465
0
bd
72,61
11,66582215
41,77918983
32612
5249,2
1
0
6
6
780580
Turcja
9196227
449964
Szwecja
71893000
2256
970
6,519251175
0,499581569
39,4
860,15
34,9325451
94,84441965
7480
4609
1
1
6
6
11216708
Grecja
10425000
78866
131940
Czechy
2733
1,847998844
76,74
50,30101623
2088,8
1,5
6,5
41526
Holandia
16418246
711
1520
6,732451897
4,446217654
493,13
626,32
145,7712566
47,54305293
5273
13561,1
1
1,5
6,5
7
9931000
93030
110910
Węgry
Bułgaria
6262675
4699
2528
1,035410962
1,972314626
165,42
44,62
236,6802803
61,33466872
5144,2
10199,5
1,5
1
7
5484723
8348233
43094
83871
Dania
Austria
7,5
3620
1,224695695
299,83
90,00898619
22036
1
60975000
244820
Wielka Brytania
8
5567
13651
0,780776913
2,068602681
1043,91
527,35
103,4350631
33,555866
16933,8
69861,8
1
1
8
8
63753140
675417
504645
Francja
Hiszpania
46157822
23473
3914
16,49118465
1,037427824
370,48
3931,35
62,35302507
139,3062159
49748,2
14864,4
1,5
1,5
8,5
82060000
22245000
357114
8,5
Liczba gospodarstw
/ km2
5,573979423
Liczba gospodarstw
(,000)
1679,44
Ludność
W wyniku analizy kraje otrzymały punktację od 0 do 10. Nasze rekomendacje odnoszą się do krajów, które zdobyły
ponad 5 punktów. Wydają się one na tle badanej grupy najbardziej atrakcyjne i powinny być w pierwszej kolejności
wybierane przez firmy, produkujące brykieciarki.
238391
4. Atrakcyjność gospodarcza państwa [0-2pkt]: Wskaźnik opisany w podrozdziale, dotyczącym wskaźników gospodarczych.
Niemcy
3. Energia pierwotna wytworzona z biomasy [0-1pkt]: Parametr informuje o popularności technologii wykorzystania
biomasy w danych kraju. Jeden punkt otrzymała połowa krajów o największej wytworzonej energii z biomasy.
Rumunia
2. Ilość gospodarstw na km2 [0-1pkt]: Koryguje wartość absolutną wytworzonych zbóż o możliwość dotarcia do klientów i ich możliwości inwestycyjne.
59418550
1. Absolutna ilość wytworzonego zboża [0-6pkt]: Opiera się na parametrze „produkcja zbóż” i daje możliwość oszacowania wielkości rynku danego kraju. Każde pięć krajów dostaje punkty za największą produkcję zbóż, zaczynając od
6, a kończąc na 0.
301300
System oceny atrakcyjności rynku biomasy został zdefiniowany w następujący sposób:
Włochy
4. Ilość gospodarstw na km2. Wskaźnik umożliwia określenie, jak duże gospodarstwa rolne znajdują się na terenie
kraju, co potencjalnie zwiększa możliwość inwestycji w maszyny rolne.
Produkcja zboża
/ km2
52,74344507
3. Produkcja energii z biomasy. Liczona w tysiacach ton oleju ekwiwalentnego. Wskaźnik mówi, jaka jest zawartość
ciepła, wytwarzanego w procesie spalania odpadów ze źródeł rolniczych.
Produkcja
zboża (,000t)
15891,6
2. Ilość gospodarstw. Liczona w tysiącach gospodarstw. Wskaźnik informuje, ile gospodarstw rolnych znajduje się na
terenie danego kraju. Gospodarstwa rolne to takie, które wytwarzają produkty rolne i mogą jednocześnie czerpać
korzyści z działalności poza rolniczej.
Współczynnik
gospodarczy
2
1. Produkcja zbóż. Liczona w tysiącach ton, informuje o ilości zebranych zbóż zebranych przez rolników w danym
państwie. Analizowane zboża to między innymi pszenica, jęczmień i kukurydza.
Atrakcyjność dla
sektora biomasy
9
Poniżej znajduje się opis parametrów wykorzystywanych do opisu rynku krajów:
Powierzchnia (km2)
Opis sektora technologii dla biomasy sprowadza się do odnalezienia europejskich krajów z największą ilością zbóż,
możliwych do obróbki przez brykieciarki. Przy układaniu algorytmów obliczeń brane były pod uwagę przede wszystkim absolutne wartości zebranych zbiorów i energia pierwotna, wytwarzana z biomasy. Dodatkowymi współczynnikami były: atrakcyjność gospodarcza państwa, która może mówić o sile nabywczej mieszkańców, oraz ilość gospodarstw
na metr kwadratowy, która wskazuje, czy gospodarstwa rolne są mało- czy wielko-powierzchniowe.
Kraj
5. Sektor technologii dla biomasy
Produkcja energii z
biomasy
4451
25
W przypadku krajów, których dane nie są dostępne w bazie Eurostat przeprowadzona została oddzielna analiza. W tym
celu wykorzystane zostały poniżej opisane wskaźniki:
• Grunty rolne - wskaźnik wyrażony został jako odsetek całkowitego areału ziemi i określa udział gruntów rolnych,
przeznaczonych pod trwałe pastwiska oraz plantacje. Dana pochodzą z roku 2007 i zebrane zostały przez Bank
Światowy.
• Wskaźnik produkcji upraw - prezentuje produkcję rolną w odniesieniu do roku 2007 w stosunku do okresu bazowego. Obejmuje wszystkie rośliny uprawne z wyjątkiem roślin pastewnych. Indeks został obliczony na podstawie
danych, udostępnionych przez Food and Agriculture Organization (okres 1999-2001 jest wartością bazową = 100);
Atrakcyjność krajów w obszarze sektora biomasy obliczona została przy użycia poniższego algorytmu:
• grunty rolne – [0;5] - im większa ilość gruntów rolnych, tym przypisana wartość jest wyższa;
6. Sektor technologii kolektorów słonecznych
W tej części raportu kraje zostaną poddane analizie pod kątem atrakcyjności dla instalowania nowych kolektorów słonecznych. Algorytm obliczeniowy składał się będzie z nasłonecznienia kraju na metr kwadratowy w ciągu jednego
dnia, liczby zainstalowanych metrów kwadratowych kolektorów, oraz energii, wytwarzanej ze źródeł solarnych. Dane
na temat nasłonecznienia pochodzą od EEA (European Energy Administration).
Poniżej zaprezentowane zostały wskaźniki, wykorzystane do opisu analizowanych rynków:
1. Produkcja energii słonecznej - wartość tego wskaźnika została wyrażona w 1000 ton oleju ekwiwalentnego i wyraża ilość promieniowania słonecznego, wykorzystywanego do wytwarzania solarnego ciepła oraz produkcji energii
elektrycznej.
2. Nasłonecznienie - wskaźnik ten wyrażony został w ilości KWh przypadającej na jeden m2 w ciągu dnia.
• wskaźnik produkcji upraw – [0;5] - im większa produkcja, tym wartość przypisana jest wyższa.
W wyniku analizy kraje otrzymały punktację od 0 do 10. Nasze rekomendacje odnoszą się do krajów które zdobyły
ponad 5 punktów. Wydają się one na tle badanej grupy najbardziej atrakcyjne i powinny być w pierwszej kolejności
wybierane przez firmy produkujące brykieciarki.
3. Powierzchnia zainstalowanych paneli - wskaźnik ten prezentuje zagregowaną ilość paneli słonecznych, wyrażony
został w 1000m2.
Algorytm obliczeniowy składa się z następujących parametrów:
1. Produkcja energii słonecznej – [0-2 pkt]
Kraj
Atrakcyjność sektora biomasy
Ludność
Grunty rolne (%)
Wskaźnik produkcji upraw
Kazachstan
10
1574833
77
140
Armenia
9
3077087
38
190
Białoruś
9
9680850
44,1
150
Azerbejdżan
8
8680100
38
138
Tunezja
8
10327800
63,2
126
Algieria
7
34373426
17,3
151
Ukraina
7
46258200
71,2
117
Czarnogóra
6
622344
38,2
120
Syria
6
20581290
75,7
111
Mołdawia
6
3633369
75,5
70
Iran
5
71956322
29,5
121
Rosja
5
141950000
13,2
134
Albania
5
3143291
40,84
116
Arabia Saudyjska
4
24645686
bd
131
Kuwejt
4
2728041
8,6
119
4
3773100
42
113
Liban
4
4193758
67,2
95
Andora
4
83811
55,3
bd
Izrael
3
7308800
23,2
113
Egipt
2
81527172
3,6
114
Irak
2
30711152
21,6
99
Cypr
1
862434
17
72
Zj. Emiraty Arabskie
0
4484935
7,1
52
Katar
0
1280862
6,1
bd
Im więcej energii jest produkowanej, tym więcej punktów otrzymuje kraj do ogólnej oceny. Duży udział energii
słonecznej wskazuje na popularność takich rozwiązań na rynku.
2. Nasłonecznienie kraju – [0-4 pkt]
Im wyższe nasłonecznienie na metr kwadratowy na dzień, tym więcej przyznawanych punktów.
3. Powierzchnia zainstalowanych paneli słonecznych na metr kwadratowy - [0-2 pkt]
Liczba punktów wzrasta, gdy ilość obecnie zainstalowanych paneli jest mała na terenach o dobrym nasłonecznieniu.
4. Wskaźnik gospodarczy – [0-2 pkt]
Wskaźnik opisany w podrozdziale dotyczącym sytuacji gospodarczej analizowanych krajów.
Wynik algorytmu skłania do większego zainteresowania rynkami, które uzyskały ponad 5 punktów w łącznej ocenie.
Tabela 4. Porównanie atrakcyjności pozostałych krajów dla producentów urządzeń do przetwarzania biomasy. Źródło: FAO, Bank Światowy, 2007
26
27
28
1
1
• Udział energii ze źródeł odnawialnych w całkowitej produkcji energii kraju [%] - dane pochodzą z bazy danych
Banku Światowego;
Tabela 5. Porównanie atrakcyjności analizowanych krajów dla producentów urządzeń do przetwarzania biomasy. Źródło: Eurostat, dane z roku 2007 lub ostatniego dostępnego roku
0,043180556
0
0
14
1,8
1,5
bd
0
1
1
319 756
4 769 000
324 220
103 125
Islandia
Norwegia
1
0,07393278
25
1,8
1
2
5 313 026
338 145
Finlandia
1
1
0
0
0
0
2,5
2,7
0
0
2
2
3 350 100
1 307 600
45 226
65 200
Litwa
Estonia
0,5
1,5
1,124187099
0
0
79
1,9
2,9
0
3
2,5
2,5
2 261 300
4 422 100
70 273
64 589
Łotwa
Irlandia
1
1
6,702883751
0
bd
1641
2,5
2,8
bd
57
3,5
3
34 498
60 975 000
244 820
160
Lichtenstein
Wielka Brytania
1
1,5
16,95323412
1,066752007
480
704
2,7
2,2
10
24
4
3,5
9 196 227
16 418 246
41 526
449 964
Szwecja
Holandia
1,5
1,5
5,765199161
8,887548151
383
176
2,7
2,5
12
9
4,5
4
5 484 723
10 584 534
30 528
43094
Dania
Belgia
1,5
1,5
0
0
0
0
3,5
3,3
0
0
4,5
4,5
6 262 675
22 245 000
238 391
110 910
Bułgaria
Rumunia
1,5
0
0
3,6
0
4,5
2 039 399
20 273
Słowenia
1
0,5
0
2,092156316
165
bd
4
2,8
5
bd
4,5
5
10 425 000
2 061 000
25 713
78 866
Czechy
Macedonia
1
1
1,815030081
1,714496378
1 158
89
3
2,8
47
0
5
5
63 753 140
5 455 000
49 035
675 417
Francja
Słowacja
1
1,5
6,573859242
0
0
17
2,8
4,4
bd
2
5,5
5
403 532
474 413
2 586
316
Malta
Luksemburg
1
1
38,62920804
1,074922068
100
1595
3,5
3
4
33
6
6
9 931 000
7 554 661
41 290
93 030
Węgry
Szwajcaria
1
1,5
31,67055898
46,42844368
3894
11 310
2,8
3
118
735
7
7
8 348 233
82 060 000
357 114
83 871
Austria
Niemcy
2
4,898771988
1476
3,6
83
7,5
59 418 550
301 300
Włochy
0,5
0,5
1,3795055
4,19666204
390
78
4,3
4,3
34
4
7,5
7,5
10 677 000
4 492 000
56 542
92 931
Portugalia
Chorwacja
0
1
29,33909353
15,37318404
12000
3871
4,3
4,3
420
174
9
8
71 893 000
11 216 708
131 940
780 580
Turcja
Grecja
504 645
46 157 822
9
352
4,5
1665
3,299349047
1
W przypadku krajów, których dane nie są dostępne w bazie Eurostat, przeprowadzona została oddzielna analiza. W tym
celu wykorzystano opisane poniżej wskaźniki:
Hiszpania
Kraj
Powierzchnia (km2)
Ludność
Atrakcyjność sektora
kolektorów słonecznych
Produkcja energii
słonecznej (,000 t
oleju ekw.)
Nasłonecznienie (KWh/
m2/dzień)
Powierzchnia zainstalowanych paneli
(w 1000m2)
Liczba paneli/m2
Współczynnik
gospodarczy
• Nasłonecznienie [0-7pkt] - każdy kraj otrzymuje od zera do pięciu punktów, w zależności od poziomu nasłonecznienia. Im wyższe nasłonecznienie, tym więcej punktów przyznano. Dane w tabeli są podane w KWh na dzień na metr
kwadratowy. Dane zgromadzono na podstawie zestawień, dostępnych na stronie http://www.duxlite.com/enlarge/
pump/world%20insolation%20levels.pdf
Ze względu na ograniczoną dostępność danych, nie zaproponowano algorytmu oceny atrakcyjności danego kraju dla
analizowanego sektora, podając jedynie zestawienie zebranych danych.
Kraj
Ludność
Wykorzystanie odnawialnych
źródeł energii (%)
Nasłonecznienie
Albania
3143291
11,1
3,6
Algieria
34373426
0,1
5,1
Andora
83811
Bd
4,3
Arabia Saudyjska
24645686
0
5,31
Armenia
3,077,087
29
4,0
Azerbejdżan
8,680,100
1,7
4,18
Białoruś
9680850
0
2,2
3773100
6,1
3,6
Cypr
862434
2,2
5,61
Czarnogóra
622344
bd
3,39
Egipt
81527172
2,1
5,68
Gruzja
4,307,011
18
3,49
Irak
30711152
0,1
5,27
Iran
71956322
0,8
4,5
Izrael
7308800
3,4
5,73
Jordania
5,906,043
1,5
4,74
Katar
1280862
0
5,5
Kazachstan
1574833
1,1
3,88
Kuwejt
2728041
0
5,04
Liban
4193758
1,7
5,68
Liberia
3,793,400
0
5,03
Mołdawia
3633369
0,1
3,5
Rosja
141950000
8,6
bd
Syria
20581290
1,5
5,6
Tunezja
10327800
0,1
4,7
Ukraina
46258200
18,2
2
4484935
0
5,6
Tabela 6. Porównanie atrakcyjności pozostałych krajów dla producentów kolektorów słonecznych. Źródło: Bank Światowy, www.duxlite.com, 2008
29
7. Sektor technologii wodno-ściekowych
Sektor wodno-ściekowy obejmuje wszelkie rozwiązania w zakresie oczyszczania wody – technologie fizycznego, chemicznego (np. metodą osadu czynnego niskoobciążonego lub ozonowania), fizyczno-chemicznego oraz biologicznego oczyszczania (np. przy użyciu azotu lub fosforu).
W celu dokonania oceny atrakcyjności sektora, w większości krajów europejskich wykorzystany został poniższy zestaw
wskaźników:
1. Odsetek ludności, mającej dostęp do publicznych wodociągów - wskaźnik wyrażony procentowo w stosunku do
całej populacji kraju.
2. Odsetek ludności, mającej dostęp do kanalizacji miejskiej - wskaźnik wyrażony procentowo w stosunku do całej
populacji kraju. Uwzględnia różnego rodzaju metody oczyszczania ścieków w komunalnych oczyszczalniach, prowadzonych przez organy publiczne i przedsiębiorstwa prywatne.
2.1 Oczyszczanie pierwszego stopnia
Oczyszczanie ścieków pierwszego stopnia (głównie miejskich) jest oczyszczaniem poprzez mechaniczne oraz/lub chemiczne procesy (m.in. sedymentacji, flotacji), podczas których BZT5 (biochemiczne zapotrzebowanie na tlen) oraz całkowity ładunek stałych zawiesin pojawiających się ścieków zostają obniżone odpowiednio o 20% oraz o 50%.
2.2 Oczyszczanie drugiego stopnia
Oczyszczanie ścieków drugiego stopnia jest procesem opartym głównie na metodach biologicznych (np. proces
z wtórnym osadzaniem), czego efektem jest redukcja BZT5 co najmniej o 70%, a ChZT (chemicznego zapotrzebowania
na tlen) – o 75%.
2.3 Oczyszczanie trzeciego stopnia
Oczyszczanie ścieków trzeciego stopnia jest procesem bardzo zaawansowanym, który ma na celu usunięcie azotu,
fosforu oraz innych zanieczyszczeń obniżających jakość wody (np. mikrobiologiczne zanieczyszczenia, kolor). Trzeci
stopień oczyszczania określony jest przez minimalne poziomy wydajności w odniesieniu do istotnych zanieczyszczeń.
Jest to metoda, która usuwa organiczne zanieczyszczenia - co najmniej 95% BZT5, 85% ChZT oraz jeden z poniższych:
• azot – usunięcie co najmniej 70%,
• fosfor – usunięcie co najmniej 80%,
chemiczne krzepnięcie, flokulację, chlorowanie punktu granicznego, selektywną wymianę jonów, absorpcję węgla
aktywnego, proces odwróconej osmozy czy też ultrafiltracji).
8. Całkowita produkcja osadów ściekowych w oczyszczalniach - wskaźnik został wyrażony w milionach kilogramów.
Reprezentuje zagregowaną ilość osadów stałych wydzielonych z różnych typów wody.
Ocena atrakcyjności sektora wodno-ściekowego, obejmująca przedział [0;13], została przeprowadzona według następującego algorytmu:
1. Współczynnik gospodarczy (szczegółowy opis ustalenia jego wartości dla poszczególnych krajów opisany został
w poprzedniej części raportu) – [0;2].
2. Liczba ludności mającej dostęp do publicznych wodociągów (%) - [0;2] - Im kraj posiada mniejszy dostęp do publicznych wodociągów, tym nota jest wyższa.
3. Luka w dostępie do oczyszczalni i potencjał dla nowych graczy (%) – [0;2] - Im wyższa jest luka w danym kraju, tym
wyższa jest przyznana punktacja.
4. Odsetek ludności, mającej dostęp do kanalizacji miejskiej: oczyszczanie pierwszego stopnia (%) - [0,1] - Im mniejsza
liczba ludności ma dostęp do technologii, przeznaczonych do oczyszczania pierwszego stopnia, tym przyznana
wartość jest wyższa.
5. Odsetek ludności, mającej dostęp do kanalizacji miejskiej: oczyszczanie drugiego stopnia (%) – [0,1] - Im mniejsza
liczba ludności ma dostęp do technologii, przeznaczonych do oczyszczania drugiego stopnia, tym przyznana wartość jest wyższa.
6. Odsetek ludności, mającej dostęp do kanalizacji miejskiej: oczyszczanie trzeciego stopnia (%) – [0,1] - Im mniejsza
liczba ludności ma dostęp do technologii, przeznaczonych do oczyszczania trzeciego stopnia, tym przyznana wartość jest wyższa.
7. Zużycie wody z miejskich wodociągów - [0,1] - Im większe zużycie wody w danym kraju, tym przyznana wartość jest
wyższa.
8. Maksymalna przepustowość miejskich oczyszczalni ścieków – [0,1] - Im mniejsza jest maksymalna przepustowość
dostępnych na terenie kraju oczyszczalni, wykorzystujących zaawansowane technologicznie rozwiązania, tym wyższa jest przyznana wartość.
• mikrobiologiczne zanieczyszczenia – osiągnięcie zagęszczenia bakterii typu kałowego mniejszego niż 1000 na 100
ml.
9. Maksymalna przepustowość miejskich oczyszczalni ścieków z wykorzystaniem zaawansowanych technologii – [0,1]
- Im mniejsza jest maksymalna przepustowość dostępnych na terenie kraju oczyszczalni, wykorzystujących zaawansowane technologicznie rozwiązania, tym wyższa jest przyznana wartość.
3. Odsetek ludności, mającej dostęp do kanalizacji miejskiej bez oczyszczania - wskaźnik wyrażony został w % całej
populacji kraju. Uwzględnia odprowadzanie ścieków bez oczyszczenia, niestandardowymi kanałami.
10.Całkowita produkcja osadów ściekowych w oczyszczalniach – [0,1] - Im produkowana ilość osadów ściekowych
w oczyszczalniach jest większa, tym wyższa jest przyznana wartość.
4. Luka w dostępie do oczyszczalni i potencjał dla nowych graczy - wskaźnik wyrażony w % w stosunku do całej populacji kraju. Jest różnicą pomiędzy całą populacją kraju, a całkowitą liczbą osób mających dostęp do kanalizacji
miejskiej.
Po zsumowaniu powyższych wartości, powstała ostateczna ocena kraju. Na podstawie dokonanej analizy, kraje charakteryzujące się wysoką atrakcyjnością sektora wodno-ściekowego dla potencjalnego inwestora uzyskały notę mieszczącą się w przedziale [6;12], natomiast kraje z oceną zawierającą się w [4;6) można uznać za umiarkowanie atrakcyjne.
5. Zużycie wody z miejskich wodociągów - wskaźnik wyrażony w milionach m³. Obejmuje ilość wody, dostarczanej
przez podmioty gospodarcze zaangażowane w zbieranie, oczyszczanie oraz dystrybuowanie wody (w tym odsalanie wody morskiej w celu otrzymania wody, jako głównego produktu, a z wyłączeniem systemów do celów rolniczych oraz oczyszczania ścieków wyłącznie w celu pozbycia się zanieczyszczeń).
6. Maksymalna przepustowość miejskich oczyszczalni ścieków - wskaźnik prezentuje, ile tysięcy kilogramów materiałów, wymagających tlenu, oczyszczalnie są w stanie oczyścić w ciągu jednej doby.
7. Maksymalna przepustowość miejskich oczyszczalni ścieków z wykorzystaniem zaawansowanych technologii wskaźnik prezentuje, ile tysięcy kilogramów materiałów, wymagających tlenu, oczyszczalnie są w stanie oczyścić
w ciągu jednej doby. Ogranicza się on do tych instalacji, które wyposażone są w zaawansowane rozwiązania (np.
30
31
32
25 713
160
338 145
780 580
43094
Macedonia
Lichtenstein
Finlandia
Turcja
Dania
5 484
723
5 313 026
71 893
000
34 498
2 061 000
4 492 000
474 413
319 756
4 769 000
7 554 661
63 753
140
8 348 233
16 418
246
60 975
000
59 418
550
5 455 000
Ludność
10 584
534
46 157
822
2 039 399
0,5
1,0
1,0
1,0
1,5
1,5
2,0
2,0
3,0
3,0
3,5
4,0
4,5
4,5
5,0
0,5
1
1
1
1,5
1,5
2
0
1
1
1,5
1
0,5
0,5
1
1,5
Współczynnik
gospodarczy
Atrakcyjność
sektora
wodno-ściekowego
5,5
1,5
1
1
1
1
0,5
1,5
1
1
1
1,5
1,5
1
1
1
0,5
5,5
6,0
6,0
6,0
6,0
82 060
000
6 262 675
6,5
6,5
7,0
7,0
7,0
7,5
7,5
8,0
8,0
2 261 300
4 422 100
1 307 600
9 931 000
9 196 227
10 425
000
10 677
000
403 532
3 350 100
8,0
22 245
000
11 216
708
8,5
Ludność
Współczynnik
gospodarczy
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
95,00
bd
bd
bd
bd
86,60
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
78,00
92,00
80,00
97,00
57,00
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
22,00
8,00
20,00
3,00
43,00
bd
bd
bd
Odsetek
ludności
mającej
dostęp
do
publicznych
wodociągów
(%)
bd
Luka w
dostępie do
oczyszczalni i
potencjał dla
nowych
graczy
(%)
Odsetek
ludności
mającej
dostęp
do
kanalizacji
miejskiej
(%)
99,90
bd
40,00
49,00
58,00
6,00
35,00
16,00
15,00
43,00
14,00
32,00
25,00
87,00
31,00
15,00
72,00
bd
60,00
51,00
42,00
94,00
65,00
84,00
85,00
57,00
86,00
68,00
75,00
13,00
69,00
85,00
28,00
bd
98,80
bd
98,90
99,20
bd
85,00
76,50
94,30
85,30
90,50
92,30
100,00
76,00
94,00
49,30
Luka w
dostępie do
oczyszczalni i
potencjał dla
nowych
graczy
(%)
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
55,00
20,00
bd
1,00
bd
bd
0,00
bd
bd
Odsetek
ludności
mającej
dostęp do
kanalizacji
miejskiej:
oczyszczanie
pierwszego
stopnia
(%)
bd
0,00
4,00
3,00
bd
2,00
bd
1,00
2,00
bd
9,00
0,00
0,00
8,00
0,00
8,00
Odsetek
ludności
mającej
dostęp do
kanalizacji
miejskiej:
oczyszczanie
pierwszego
stopnia
(%)
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
2,00
4,00
bd
20,00
bd
10,00
bd
4,00
Odsetek
ludności
mającej
dostęp do
kanalizacji
miejskiej:
oczyszczanie
drugiego
stopnia
(%)
bd
19,00
bd
39,00
1,00
25,00
bd
13,00
30,00
5,00
34,00
15,00
0,00
25,00
7,00
bd
Odsetek
ludności
mającej
dostęp do
kanalizacji
miejskiej:
oczyszczanie
drugiego
stopnia
(%)
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
32,00
5,00
bd
bd
bd
1,00
bd
bd
bd
Odsetek
ludności
mającej
dostęp
do kanalizacji
miejskiej:
bez
oczyszczania
(%)
bd
26,00
12,00
27,00
bd
0,00
bd
0,00
8,00
bd
5,00
3,00
87,00
0,00
0,00
14,00
bd
bd
bd
bd
bd
bd
56,00
88,00
bd
77,00
bd
84,00
bd
95,00
Odsetek
ludności
mającej
dostęp do
kanalizacji
miejskiej:
oczyszczanie trzeciego stopnia
(%)
bd
41,00
13,00
1,00
96,00
38,00
8,00
61,00
bd
81,00
14,00
60,00
13,00
36,00
78,00
0,00
Odsetek
ludności
mającej
dostęp do
kanalizacji
miejskiej:
oczyszczanie trzeciego stopnia
(%)
Odsetek
ludności
mającej
dostęp
do kanalizacji
miejskiej:
bez
oczyszczania
(%)
371,00
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
981,00
322,20
bd
6229,80
1099,00
Zużycie
wody z
miejskich
wodociągów
(w mln
m³)
4173,00
573,90
122,00
401,70
4728,70
248,50
609,00
66,10
512,90
737,00
726,20
531,70
31,00
101,60
625,60
1088,50
Zużycie
wody z
miejskich
wodociągów
(w mln
m³)
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
1261,00
5297,00
1030,00
bd
bd
bd
1415,00
Maksymalna
przepustowość
miejskich
oczyszczalni
ścieków
(1 000
kg O2/d)
bd
bd
119,00
420,00
9284,00
275,00
bd
bd
641,00
bd
bd
873,00
6,00
348,00
774,00
833,00
Maksymalna
przepustowość
miejskich
oczyszczalni
ścieków
(1 000
kg O2/d)
Tabela 7. Porównanie atrakcyjności analizowanych krajów dla producentów technologii wodno-ściekowych. Źródło: Eurostat, dane z roku 2007 lub ostatniego dostępnego roku
244 820
56 542
Kraj
Chorwacja
Powierzchnia (km2)
2 586
504 645
Hiszpania
Luksemburg
30 528
Belgia
103 125
20 273
Słowenia
Islandia
110 910
Bułgaria
324 220
357 114
Niemcy
Norwegia
64 589
Łotwa
83 871
70 273
Irlandia
Austria
45 226
Estonia
675 417
93 030
Węgry
Francja
449 964
Szwecja
41 290
92 931
Portugalia
Szwajcaria
78 866
Czechy
49 035
316
Malta
Słowacja
65 200
Litwa
301 300
131 940
Grecja
41 526
238 391
Rumunia
Holandia
Wielka
Brytania
Włochy
Powierzchnia (km2)
Kraj
Atrakcyjność
sektora
wodno-ściekowego
Odsetek
ludności
mającej
dostęp
do
publicznych
wodociągów
(%)
Odsetek
ludności
mającej
dostęp
do
kanalizacji
miejskiej
(%)
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
1213,00
bd
980,00
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
bd
254,60
bd
210,00
56,40
1056,40
1770,70
372,70
Całkowita
produkcja
osadów
ściekowych
w oczyszczalniach
Maksymalna
przepustowość
miejskich
oczyszczalni
ścieków z
wykorzystaniem
zaawansowanych
technologii (1 000
kg O2/d)
1350,00
1065,00
bd
21,10
39,90
2048,50
23,30
88,00
28,80
184,00
210,00
bd
172,30
0,30
76,50
126,00
99,60
Całkowita
produkcja
osadów
ściekowych
w oczyszczalniach
bd
bd
39,00
8,00
bd
158,00
bd
79,00
348,00
bd
bd
758,00
6,00
159,00
703,00
bd
Maksymalna
przepustowość
miejskich
oczyszczalni
ścieków z
wykorzystaniem
zaawansowanych
technologii (1 000
kg O2/d)
33
• Dostęp do ulepszonych źródeł wody – dane pochodzą z roku 2006, zebrane zostały przez Bank Światowy i prezentują udział w populacji mieszkańców obszarów miejskich osób, mających dostęp do wody, która została oczyszczona
przy użyciu odpowiednich do tego celu technologii.
• Organiczne zanieczyszczenia wody – wskaźnik wyrażony został w liczbie kilogramów emitowanych organicznych
zanieczyszczeń w ciągu dnia, które trafiają do zbiorników wodnych. Dane wykorzystane zostały zebrane przez Bank
Światowy i pochodzą z lat 2005-2006.
Kraj
Ludność
Dostęp do ulepszonych źródeł wody,
regiony miejskie (%)
Organiczne zanieczyszczenia
wody
Albania
3143291
98
3588
Algieria
34373426
98
bd
Andora
83811
100
bd
Arabia Saudyjska
24645686
100
6775
Białoruś
9680850
91
bd
3773100
99
bd
Cypr
862434
100
7852
Czarnogóra
622344
96
bd
Egipt
81527172
85
bd
Irak
30711152
80
bd
Iran
71956322
bd
160776
Izrael
7308800
100
bd
Katar
1280862
100
3726
Kazachstan
1574833
97
1388069
Liban
4193758
100
bd
Mołdawia
3633369
85
21125
Rosja
141950000
93
bd
Tunezja
10327800
96
bd
Ukraina
46258200
97
537408
4484935
98
bd
Tabela 8. Porównanie atrakcyjności pozostałych krajów dla producentów technologii wodno-ściekowych. Źródło: Bank Światowy, 2005-2006
8. Sektor technologii gospodarowania odpadami
Sektor technologii gospodarowania odpadami obejmuje technologie umożliwiające przetwarzanie odpadów – technologie biologicznego unieszkodliwiania odpadów oraz ich odzysku, przy wykorzystaniu urządzeń przeznaczonych do
recyklingu. Zalicza się do nich również rozwiązania, umożliwiające ponowne wykorzystanie uzyskanych produktów.
Gospodarka odpadami komunalnymi jest jednym z głównych problemów związanych z ochroną środowiska, z jakim
zmaga się większość krajów europejskich – bez względu na ich wielkość czy poziom rozwoju gospodarczego. Dostrzegalna industrializacja oraz przyrost ludności prowadzą do zauważalnego wzrostu generowanych odpadów. W celu dokonania oceny atrakcyjności sektora gospodarowania odpadami (zarówno tymi nieszkodliwymi jak i szkodliwymi) na
rynkach europejskich konieczne jest przyjrzenie się wartościom poniższych mierników:
1. Ilość wytwarzanych odpadów komunalnych - współczynnik wyrażony jest w kilogramach odpadów wytwarzanych
w przeliczeniu na jedną osobę, w ciągu jednego roku. Jest to zagregowana wartość odpadów zebranych oraz usuwanych przez władze miasta ( jak również przez firmy działające na zlecenie organów miejskich). Większa cześć odpadów pochodzi z gospodarstw domowych, a pozostała część z miejsc takich jak: firmy biura, instytucje publiczne.
2. Ilość wytwarzanych odpadów przez gospodarstwa domowe (wartość całkowita) -wskaźnik prezentuje ilość wytwarzanych odpadów przez gospodarstwa domowe (wartość wyrażona jest w tysiącach ton), w przeciągu jednego
roku, uwzględniając zarówno odpady szkodliwe jak i nieszkodliwe.
3. Ilość wytwarzanych odpadów przez gospodarstwa domowe (odpady szkodliwe) - wskaźnik prezentuje ilość wytwarzanych odpadów przez gospodarstwa domowe (wartość wyrażona jest w tysiącach ton), w przeciągu jednego
roku, uwzględniając wyłącznie odpady szkodliwe.
4. Ilość wytwarzanych odpadów przez gospodarstwa domowe (odpady nieszkodliwe) - wskaźnik prezentuje ilość wytwarzanych odpadów przez gospodarstwa domowe (wartość wyrażona jest w tysiącach ton), w przeciągu jednego
roku, uwzględniając wyłącznie odpady nieszkodliwe.
5. Składowanie odpadów komunalnych - wskaźnik prezentuje zagregowaną ilość odpadów komunalnych (wyrażonych w kilogramach) unieszkodliwianych poprzez składowanie, przypadającą na jednego mieszkańca w ciągu jednego roku. Większa cześć odpadów pochodzi z gospodarstw domowych, a pozostała część z miejsc takich jak: firmy
biura, instytucje publiczne.
6. Spalanie odpadów komunalnych - wskaźnik prezentuje zagregowaną ilość odpadów komunalnych (wyrażonych
w kilogramach) unieszkodliwianych poprzez spalanie, przypadającą na jednego mieszkańca w ciągu jednego roku.
Spalanie oznacza termalne przetwarzanie odpadów w przeznaczonych do tego spalarniach. Ilość odpadów spalanych wyrażona została w kilogramach przypadających na jedną osobę w ciągu jednego roku.
Ocena atrakcyjności sektora gospodarowania odpadami, obejmująca przedział [0;10], została wyznaczona według następującego algorytmu:
1. Współczynnik gospodarczy (szczegółowy opis ustalenia jego wartości dla poszczególnych krajów opisany został we
wcześniejszej części raportu – [0;2]
2. Ilość wytwarzanych odpadów komunalnych – [0;6] - Im większa jest zagregowana ilość odpadów wytworzonych na
terenie danego kraju, tym przyznana nota jest wyższa.
3. Ilość wytwarzanych odpadów przez gospodarstwa domowe - liczba całkowita – [0;2] - Im większa jest zagregowana
ilość odpadów wytworzonych przez gospodarstwa domowe na terenie danego kraju, tym wyższa jest przyznana
nota.
Po zsumowaniu powyższych wartości, otrzymano ostateczną ocenę kraju. Na podstawie dokonanej analizy, kraje charakteryzujące się wysoką atrakcyjnością dla sektora gospodarowania odpadami uzyskały noty mieszczące się w przedziale [5;10].
34
35
36
64 589
56 542
160
780 580
316
25 713
49 035
Łotwa
Chorwacja
Lichtenstein
Turcja
Malta
Macedonia
Słowacja
5 455 000
2 061 000
403 532
71 893 000
34 498
4 492 000
2 261 300
7 554 661
3 350 100
10 425 000
22 245 000
9 931 000
6 262 675
1 307 600
2 039 399
Ludność
10 677 000
11 216 708
319 756
5 313 026
10 584 534
4 769 000
9 196 227
59 418 550
8 348 233
4 422 100
63 753 140
46 157 822
474 413
5 484 723
60 975 000
82 060 000
16 418 246
Ludność
0
0,5
0,5
1
1
1
1
1,5
2,5
2,5
3
3
4
4
4
Atrakcyjność sektora gospodarowania odpadami
4
4,5
5
5
5
5,5
5,5
6,5
6,5
7
7
7,5
7,5
7,5
8
8
8
0
0,5
0,5
1
1
1
1
1,5
1,5
1,5
1
1
1
1
2
Współczynnik
gospodarczy
1
1,5
1
1
1
1,5
1,5
0,5
0,5
1
1
0,5
1,5
1,5
1
1
1
Współczynnik
gospodarczy
328,00
bd
696,00
bd
bd
bd
331,00
bd
407,00
306,00
382,00
453,00
467,00
515,00
1623,31
bd
101,22
bd
bd
bd
853,89
bd
1298,93
3482,02
6368,41
2978,31
2928,98
411,63
1088,88
3,47
bd
2,74
bd
bd
bd
21,55
bd
6,48
16,89
0,00
0,00
0,00
6,54
18,47
0,00
bd
0,03
bd
bd
bd
0,03
bd
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,02
0,02
Ilość odpadów
szkodliwych/
ilość odpadów
nieszkodliwych
Ilość wytwarzanych
odpadów przez
gospodarstwa
domowe - odpady szkodliwe
(tys. ton/rok)
odpadów przez
gospodarstwa
domowe - liczba całkowita
(tys. ton/rok)
odpadów
komunalnych
(kg/os./rok)
459,00
0,00
0,00
bd
0,01
0,04
0,01
0,11
0,00
0,02
0,00
0,00
0,00
0,02
0,00
0,04
0,01
0,03
0,00
0,00
bd
12,67
185,33
19,73
489,07
79,28
84,04
bd
41,30
50,40
3,22
1,08
1165,48
217,82
240,59
Ilość odpadów
szkodliwych/
ilość odpadów
nieszkodliwych
4641,10
4132,65
bd
1191,22
4745,16
2093,03
4340,67
32522,65
3711,84
1978,71
26832,20
24078,31
191,58
2069,64
32466,33
34626,02
9414,38
odpadów przez
gospodarstwa
domowe - odpady szkodliwe
(tys. ton/rok)
477,00
453,00
555,00
522,00
493,00
490,00
515,00
561,00
601,00
733,00
543,00
575,00
701,00
802,00
565,00
581,00
622,00
odpadów przez
gospodarstwa
domowe - liczba całkowita
(tys. ton/rok)
1619,84
bd
98,48
bd
bd
bd
832,34
bd
1292,46
3465,13
6368,41
2978,31
2928,98
405,09
1070,40
Ilość wytwarzanych odpadów
przez gospodarstwa domowe - odpady
nieszkodliwe
4641,10
4132,65
bd
1178,56
4559,84
2073,30
3851,60
32443,37
3627,80
1978,71
26790,90
24027,91
188,36
2068,56
31300,84
34408,20
9173,79
Ilość wytwarzanych odpadów
przez gospodarstwa domowe - odpady
nieszkodliwe
250,00
bd
648,00
bd
bd
bd
310,00
0,00
367,00
218,00
287,00
333,00
440,00
248,00
341,00
Składowanie
odpadów
komunalnych
(kg/os./rok)
307,00
347,00
380,00
265,00
25,00
88,00
15,00
276,00
19,00
440,00
193,00
327,00
131,00
35,00
308,00
3,00
7,00
Składowanie
odpadów
komunalnych
(kg/os./rok)
Tabela 9. Porównanie atrakcyjności analizowanych krajów dla dostawców technologii do gospodarowania odpadami. Źródło: Eurostat, dane z roku 2007 lub ostatniego dostępnego roku
41 290
Szwajcaria
92 931
Portugalia
65 200
131 940
Grecja
Litwa
103 125
Islandia
78 866
338 145
Finlandia
Czechy
30 528
Belgia
238 391
324 220
Norwegia
Rumunia
449 964
Szwecja
93 030
301 300
Włochy
Węgry
83 871
Austria
110 910
70 273
Irlandia
Bułgaria
675 417
Francja
45 226
504 645
Hiszpania
Estonia
2 586
Luksemburg
20 273
43094
Dania
Słowenia
244 820
Wielka Brytania
Powierzchnia
357 114
Niemcy
Kraj
41 526
Powierzchnia
Holandia
Kraj
Atrakcyjność sektora gospodarowania odpadami
odpadów
komunalnych
(kg/os./rok)
29,00
bd
0,00
bd
bd
bd
1,00
371,00
0,00
34,00
0,00
39,00
0,00
1,00
7,00
Spalanie
odpadów
komunalnych
(kg/os.rok)
91,00
0,00
54,00
90,00
165,00
184,00
250,00
bd
163,00
19,00
172,00
53,00
248,00
433,00
55,00
193,00
203,00
Spalanie
odpadów
komunalnych
(kg/os.rok)
37
W przypadku krajów, których dane nie są dostępne w bazie Eurostat, przeprowadzona została oddzielna analiza. Dane
pochodzą ze bazy Konwencji Bazylejskiej, zajmującej się kontrolą trans granicznego przemieszczania i usuwania odpadów niebezpiecznych [http://www.basel.int/natreporting/index.html]. Brakuje niestety wiarygodnych danych dotyczących gospodarki odpadami w wielu krajach, które mogą potencjalnie interesować dostawców zielonych technologii i kraje te nie mogły zostać uwzględnione w zestawieniu ilościowym. Dla dalszych analiz, skonstruowano opisany
poniżej wskaźnik:
9. Sektor czystych technologii dla koksownictwa
• Całkowita ilość wyprodukowanych odpadów niebezpiecznych [0;3] – ilość niebezpiecznych odpadów produkowana w kraju zgodnie z dyrektywami Konwencji Bazylejskiej. Wartości zaprezentowane są w tonach metrycznych. Im
więcej ton produkowanych, tym więcej punktów kraj otrzymuje.
1. Emisja gazów cieplarnianych - Wyznaczona w formie indeksu, gdzie za 100 przyjmuje się sytuację z 1990 roku. Ważna jest zależność od międzynarodowych ustaleń, według których do 2020 roku indeks ten ma wynosić 80. Wynika
to z postanowienia o zmniejszeniu emisji CO2 o 20% względem roku bazowego (1990).
• Całkowita ilość innych wyprodukowanych odpadów [0;3] - ilość odpadów produkowana w kraju zgodnie z dyrektywami Konwencji Bazylejskiej. Wartości zaprezentowane są w tonach metrycznych. Im więcej ton produkowanych,
tym więcej punktów kraj otrzymuje.
2. Emisja gazów koksowniczych - Wskaźnik informuje o ilości gazów wytwarzanych w procesie spalania koksu w TJ.
Odnosi się do krajów, które wykorzystują spalanie koksu w celach energetycznych.
• Import odpadów niebezpiecznych [0;1] – ilość niebezpiecznych odpadów importowana przez kraj. Im większy import, tym więcej punktów dla kraju.
• Import innych odpadów [0;1] – ilość innych odpadów importowana przez kraj. Im większy import, tym więcej punktów dla kraju.
Czyste technologie dla koksownictwa pomagają ograniczyć emisję gazów koksowniczych w procesie spalania koksu.
Ocena atrakcyjności rynków została przeprowadzona w oparciu o emisję CO2, emisję gazów koksowniczych, produkcję
koksu, energię wykorzystywaną przez przemysł hutniczy, oraz atrakcyjność gospodarczą w wybranych krajach.
Do analizy rynków geograficznych wybrano następujące parametry:
3. Produkcja koksu - Wskaźnik mierzony w tysiącach ton informuje o ilości wyprodukowanego koksu w danym kraju.
4. Konsumpcja energii w przemyśle obróbki węgla i stali w GWh - Wskaźnik może być przydatny z punkty widzenia
przyszłego wykorzystania koksu w danym kraju.
Na wynik oceny poszczególnych krajów składały się następujące parametry:
• Eksport odpadów niebezpiecznych [0;1] – ilość odpadów niebezpiecznych eksportowana przez kraj. Im mniejszy
eksport, tym więcej punktów kraj otrzymuje.
1. Emisja CO2 - [0-2pkt] - im więcej dwutlenku węgla jest emitowane do atmosfery przed dany kraj, tym więcej punktów dodawanych jest do ostatecznej oceny.
• Eksport innych odpadów [0;1] – ilość innych odpadów eksportowana przez kraj. Im mniejszy eksport, tym więcej
punktów kraj otrzymuje.
2. Emisja gazów koksowniczych - [0-2pkt] - podobnie jak w przypadku emisji CO2 punkty dodawane są w zależności
od ilości emisji gazów do atmosfery.
Za atrakcyjne można uznać kraje, które zdobyły więcej niż 5 punktów.
3. Produkcja koksu - [0-2] - absolutna ilość wytworzonego koksu wpływa bezpośrednio na przydzielane punkty. Im
więcej wytworzonego koksu, tym więcej punktów.
Kraj
Atrakcyjność
dla sektora
zarządzania
odpadami
4. Konsumpcja energii przez przemysł hutniczy - [0-2pkt] - im więcej energii jest wykorzystywane przez przemysł hutniczy, tym więcej punktów otrzymuje dany kraj.
Całkowita ilość
wyprodukowanych odpadów
niebezpiecznych (w
tonach metrycznych)
Całkowita ilość
innych wyprodukowanych odpadów
(w tonach metrycznych)
Import
odpadów niebezpiecznych
Import
innych
odpadów
Eksport odpadów niebezpiecznych
Eksport innych
odpadów
Egipt
7,5
225000
15000000
0
0
0
0
Białoruś
7
2733536
3484000
700223
0
300
0
Ukraina
6,5
2370900
16176000
bd
bd
bd
bd
Katar
6
36235
2287167
0
0
0
0
Mołdawia
4,5
7426
321615
0
0
598
0
Tunezja
4
2000000
bd
bd
bd
240
bd
Andora
3,5
936
39309
bd
bd
936
24283
Algieria
3,5
325100
bd
0
0
3329
0
Izrael
2,5
3284
bd
10389
bd
4910
bd
2
4447
bd
0
0
4447
bd
5. Współczynnik gospodarczy - [0-2pkt] - szczegółowy opis sposobu obliczenia jego wartości dla poszczególnych krajów został zaprezentowany we wcześniejszej części raportu.
Po analizie wyników, za najatrakcyjniejsze kraje z punktu widzenia czystych technologii dla koksownictwa należy uznać
te kraje, które uzyskały ponad 4 punkty w procesie oceny.
Tabela 10. Porównanie atrakcyjności pozostałych krajów dla dostawców technologii do gospodarowania odpadami. Źródło: Konwencja Bazylejska, dane
z roku 2006
38
39
17
25
bd
0
5
24
0
35
0
0
4
999
335
0
bd
0
33
860
371
1 138
1 176
1 582
1 410
3 399
2 099
3 976
4 359
2309
2 646
4 488
8 242
4 485
• Emisja metanolu – [0-5pkt] - metanol jest ważnym składnikiem gazu koksowniczego. Dane zostały podane w tysiącach ton odpowiednika CO2 i zaczerpnięte ze zbiorów Banku Światowego.
Kraj
Ludność
Emisja CO2
Emisja metanolu
Albania
3143291
1,38
2170
Algieria
34373426
3,98
24310
Andora
83811
bd
bd
Arabia Saudyjska
24645686
16
63500
Armenia
5906043
1,42
2300
Azerbejdżan
8680100
4,13
11550
Białoruś
9680850
7,07
16620
3773100
7,25
2850
Cypr
862434
9,21
330
Czarnogóra
622344
bd
bd
Egipt
81527172
2,12
32960
Irak
30711152
3,17
10980
Iran
71956322
6,66
95060
Izrael
7308800
9,98
1170
Jordania
3077087
3,72
1610
Katar
1280862
46
5190
Kazachstan
1574833
13
28270
Kuwejt
2728041
33
11200
Liban
4193758
3,17
980
Libia
bd
9,17
8540
Mołdawia
3633369
2,11
2590
Rosja
141950000
11
501380
Syria
20581290
3,49
7960
Tunezja
10327800
2,28
4390
Ukraina
46258200
6,82
75640
4484935
33
34250
142
44,4
0
0,5
2 261 300
64 589
Łotwa
Tabela 11. Porównanie atrakcyjności analizowanych krajów dla dostawców czystych technologii dla koksownictwa. Źródło: Eurostat, dane z lat 2007-2008
245
bd
bd
bd
0
bd
0,5
0,5
4 492 000
2 061 000
25 713
56 542
Chorwacja
Macedonia
18
bd
49,6
48,9
0
0
1
1
3 350 100
1 307 600
45 226
65 200
Litwa
Estonia
1 567
100,5
0
2,5
7 554 661
41 290
Szwajcaria
356
1 867
95,2
92,6
0
0
3
2,5
5 484 723
474 413
2 586
43094
Dania
Luksemburg
bd
983
142,9
144,2
0
0
3
3
403 532
319 756
103 125
316
Malta
Islandia
1 492
132,2
0
3
10 677 000
92 931
Portugalia
752
1 595
62,6
75,1
8 997
2 151
3
3
9 931 000
6 262 675
110 910
93 030
Węgry
Bułgaria
0
bd
114,7
123
0
bd
3
3,5
4 422 100
34 498
160
70 273
Irlandia
Lichtenstein
1 693
766
115,2
122,8
0
0
3,5
3,5
11 216 708
2 039 399
20 273
131 940
Grecja
Słowenia
3 284
5 197
108
99,7
7 170
0
4,5
4
5 313 026
4 769 000
324 220
338 145
Finlandia
Norwegia
7 826
60,3
6 916
5
22 245 000
238 391
Rumunia
5 201
2 416
66,1
88,3
9 319
13 575
5
5,5
9 196 227
5 455 000
49 035
449 964
Szwecja
Słowacja
3 069
3 515
110,8
72,5
26 227
9 903
6
6
10 425 000
8 348 233
83 871
78 866
Czechy
Austria
16 015
2 664
97,6
bd
31 101
19 469
6,5
6,5
71 893 000
16 418 246
41 526
780 580
Turcja
Holandia
4 868
81,4
34 131
6,5
60 975 000
244 820
Wielka Brytania
6346
17 500
142,3
92,9
16 926
20 742
8
7
10 584 534
46 157 822
504 645
30 528
Belgia
Hiszpania
12 177
28 357
77,8
93,6
34 021
68 808
8,5
8
63 753 140
82 060 000
357 114
675 417
Francja
Niemcy
21 625
104,7
17 106
59 418 550
301 300
Włochy
Ludność
Kraj
Powierzchnia
(km2)
40
• Emisja CO2 – [0-5pkt] - dane podane w tonach metrycznych na mieszkańca, zgromadzone w oparciu o bazę Banku
Światowego.
Atrakcyjność
sektora czystych
technologii dla
koksownictwa
9
Emisja gazu koksowniczego (TJ)
Emisja gazów cieplarnianych (TJ)
Konsumpcja energii przez
przemysł hutniczy (GWh)
Produkcja koksu (, 000 t)
Tabela 12. Porównanie atrakcyjności pozostałych krajów dla producentów czystych technologii dla koksownictwa. Źródło: Bank Światowy, 2008
41
10. Podsumowanie
W końcowej części raportu zaprezentowane zostało zbiorcze zestawienie wszystkich krajów, które po przeprowadzonych analizach wydaję się być interesujące dla polskich eksporterów zielonych technologii. Znak „+” umieszczony
w tabeli świadczy o atrakcyjności kraju dla dostawców, reprezentujących odpowiedni sektor. Należy zauważyć, że na
rynkach, których nie zidentyfikowano jako szczególnie atrakcyjne, mogą ujawnić się specyficzne wyzwania, które nie
znajdują odzwierciedlenia w poddanych analizom tendencjom liczbowym, a jednak stanowią szansę rynkową dla dostawców określonych technologii. Przy podejmowaniu decyzji strategicznych warto przeprowadzoną w niniejszym raporcie analizę danych gospodarczych uzupełnić dogłębną analizą uwarunkować danego kraju.
Kraj
Sektor biomasy
+
+
Albania
Algieria
Sektor kolektorów
słonecznych
Sektor wodno-ściekowy
Sektor gospodarki
odpadami
Sektor czystych technologii dla koksownictwa
Armenia
+
Austria
+
Azerbejdżan
+
Bułgaria
+
Macedonia
Malta
Mołdawia
+
Niemcy
+
+
+
+
+
+
+
Norwegia
Portugalia
+
+
+
+
+
+
Słowacja
+
Słowenia
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
Estonia
+
Serbia
+
Syria
Szwajcaria
+
+
+
Szwecja
+
+
Tunezja
+
+
Turcja
+
Ukraina
+
Węgry
+
Wielka Brytania
+
Włochy
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
Tabela 13. Zestawienie atrakcyjności krajów dla poszczególnych obszarów technologicznych w oparciu o analizy ilościowe. Źródło: opracowanie własne
+
+
Finlandia
+
Francja
+
+
+
+
Hiszpania
+
+
Holandia
+
Grecja
Łotwa
+
+
+
Egipt
+
+
+
+
+
+
+
Cypr
Dania
Litwa
Luksemburg
+
Chorwacja
+
Lichtenstein
+
+
Czechy
Sektor czystych technologii dla koksownictwa
+
+
+
Sektor gospodarki
odpadami
Rosja
+
Czarnogóra
Sektor wodno-ściekowy
Rumunia
+
Sektor kolektorów
słonecznych
+
Belgia
Białoruś
Sektor biomasy
+
+
Andora
Arabia Saudyjska
Kraj
+
+
+
+
+
+
+
+
Gruzja
+
Irak
Iran
+
+
+
+
+
Irlandia
Islandia
Izrael
+
+
+
Jordania
+
Katar
+
+
+
Libia
Kazachstan
42
+
+
+
Kuwejt
+
Liban
+
43
Rynek zielonych technologii na Białorusi
Żenia Grygien
1. Wprowadzenie
Gospodarka białoruska nie jest stabilna. Panuje scentralizowany sposób zarządzania, brakuje reform rynkowych. Sektor prywatny wytwarza tylko 25% PKB. Mimo tych problemów, kraj przeżywa rozkwit gospodarczy. PKB wynosi 11 %
(jest wyższy, niż w stawianej teraz za wzór dynamicznego rozwoju gospodarce chińskiej). Dzieje się to głównie dzięki
wsparciu Rosji. Oferuje ona tani gaz, ropę naftową i produkty ropopochodne oraz chłonny rynek rosyjski, otwarty na
tanie towary, niskie koszty pracy, a także rosnący popyt konsumpcyjny. Z tych powodów, MFW nie wyraża się szczególnie pozytywnie o gospodarce białoruskiej. Gospodarka ta jest jednak łakomym kąskiem dla przedsiębiorców. Białoruś
zdecydowanie postawiła na nowoczesność. Służy temu Program Innowacyjny Białorusi, przyjęty na okres 2008- 2010,
który jest sukcesywnie wdrażany przez instytucje rządowe. W ramach tego programu tworzone są nowe przedsiębiorstwa oraz wdrażane innowacyjne technologie. Na Białorusi znajdują się zakłady przemysłowe, produkujące wyroby,
które są konkurencyjne na rynku wewnętrznym i zewnętrznym. Republika specjalizuje się w produkcji samochodów,
w przemyśle chemicznym, petrochemicznym, lekkim oraz spożywczym. Wobec tak prężnego rozwoju, warto zastanowić się, jaki koszt rozwoju kraju ponosi środowisko naturalne i jak można zminimalizować negatywne skutki tych
procesów. Rezultatem uprzemysłowienia jest pojawienie się szeregu problemów, z którymi obecnie zmaga się Białoruś:
zanieczyszczenie powietrza, ograniczenie zasobów czystej wody oraz energii elektrycznej, a także degradacja środowiska naturalnego. Rozwiązaniem powyższych trudności może być rozwój rynku zielonych technologii.
Poniższy raport zawiera analizę poszczególnych sektorów rynku zielonych technologii, z uwzględnieniem dotyczących
ich standardów i regulacji prawnych oraz szans i zagrożeń, jakie czekają na potencjalnych inwestorów. Na podstawie
uzyskanych informacji będzie można wnioskować, czy określony segment rynku jest tylko i wyłącznie kołem ratunkowym dla Białorusi, czy również szansą dla zagranicznych dostawców.
2. Streszczenie
Raport określa obecną sytuację i możliwe drogi rozwoju zielonych technologii na Białorusi. W kolejnych podrozdziałach
koncentruje się przede wszystkim na technologiach biomasy, technologii solarno-termicznej, technologii przetwarzania odpadów, technologii oczyszczania ścieków oraz technologii przeznaczonej dla koksownictwa.
Białoruś idealnie się nadaje do wykorzystywania biomasy. Sprzyjają temu duże zasoby lasów przemysłowych, płaskie
tereny, dobrze rozwinięta infrastruktura dostarczania ciepła i energii. Patrząc na obecną sytuację, można dostrzec możliwości dotarcia do dużej liczby potencjalnych klientów, których zapotrzebowanie na urządzenia, wspierające procesy
przetwarzania biomasy, będzie szybko wzrastał. Dowodem na to jest również niewielka liczba krajowych producentów
nowoczesnych technologii brykietowania. Trzeba jednak pamiętać o realnym zagrożeniu ekonomicznym, polegającym
na konkurencji cenowej ze strony ukraińskich i rosyjskich producentów. Rosja i Ukraina należą razem z Białorusią do
wspólnej strefy celnej.
Białoruski rynek kolektorów słonecznych jest w początkowej fazie rozwoju. Rząd i naukowcy stosunkowo niedawno
zaczęli przyglądać się kolektorom i zwracać baczną uwagę na potencjalne korzyści, płynące z produkcji energii słonecznej. Warunki geograficzno - klimatyczne sprzyjają rozwojowi technologii solarnych. Corocznie, promienie słoneczne
przynoszą Białorusi 20 tys. razy więcej energii niż obecne jej wykorzystanie przez ludzi. Szanse polskich producentów
należy wiązać z rozwijającym się rynkiem, otwartym na tego typu inwestycje oraz z faktem, iż sektor energetyczny
należy do pierwszoplanowych elementów strategii rządu białoruskiego. A zatem obecne inwestycje mogą mieć długofalowe skutki. Z drugiej zaś strony należy pamiętać o tym, że ukraińskie i tutaj rosyjskie firmy wchodzące na rynek
białoruski mogą być konkurencyjne cenowo dla lokalnych odbiorców.
44
polityka rządu białoruskiego jest skierowana na stworzenie efektywnej i niedrogiej technologii oczyszczania ścieków.
Polskie firmy powinny szukać swojej szansy na Białorusi z przynajmniej dwóch powodów. Po pierwsze, popyt na czystą
wodę stale wzrasta. Po drugie, widoczne jest duże zaangażowanie rządu białoruskiego. Przejawia się ono w przyznawaniu dotacji oraz udzielaniu ulg podatkowych w zakresie inwestycji w oczyszczalnie oraz działalności w Wolnych
Strefach Ekonomicznych.
Każdego roku w państwie powstaje około 200 000 ton odpadów. Szczególną troskę rządu wzbudza kumulowanie się
na terenach przemysłowych niebezpiecznych odpadów. Ich ilość wytworzona w 2009 roku wyniosła 150 ton. Do tej
pory w mniejszych miejscowościach władze lokalne poświęcały zbyt mało uwagi technologiom przetwarzania odpadów. Sytuacja wskazuje na duże zapotrzebowanie rynku na nowe technologie w tym zakresie, ale możliwości dotarcia
do odbiorców są ograniczone poprzez scentralizowany system wybierania firm, odpowiedzialnych za realizację nowych inwestycji.
3. Rynek biomasy
3.1. Sytuacja Białorusi w zakresie technologii biomasy
Brykietowanie jest procesem technologicznym, który pozwala przekształcić nawet drobne zakłady w ekologiczne, bezodpadowe i rentowne przedsięwzięcia. Zanim zostanie przedstawiona sytuacja bieżąca zastosowania biomasy jako
alternatywnego źródła energii, warto zaprezentować strukturę energetyki białoruskiej.
Białoruś jest państwem, które nie posiada wystarczającej ilości własnych zasobów paliwowo-energetycznych, które pozwoliłaby w całości zaspokoić zapotrzebowanie gospodarki. Krajowe zapasy dostępnego paliwa są niewielkie
i w 80-90 % już zostały wykorzystane. W rezultacie państwo jest zmuszone do importu około 84 % zasobów paliwowo-energetycznych. Trzeba też zaznaczyć, że fundusze przeznaczone na energetykę, przemysł oraz gospodarstwa rolnicze
są amortyzowane tylko w 70-90 %, w związku z czym inwestycje energetyczne są nieopłacalne i muszą poczekać na
ekonomicznie lepsze czasy. Problem bezpieczeństwa energetycznego jest priorytetem Republiki Białorusi w najbliższych latach. Spowodowany jest niewystarczającym posiadaniem własnych nośników energetycznych, kształtującym
się na poziomie 15-18% ogólnego zapotrzebowania.
Ważnym rodzajem biomasy jest drewno, w tym drewno opałowe i odpady drzewnbe. Białoruś posiada duże obszary
leśne. Lasy białoruskie zajmują około 36 % terytorium państwa. W wyniku awarii elektrowni atomowej w Czarnobylu
w 1986 r., na 36 000 hektarów zalesienia wszelkie działania ekonomiczne były zabronione. Powodem był zbyt wysoki
poziom zanieczyszczenia terytorium przez odpady radioaktywne. Skażone lasy zajmują około 1% całego obszaru leśnego w Republice. Źródła odpadów drzewnych są używane głównie jako produkt uboczny leśnictwa, w mniejszym
stopniu jako odpady przemysłu drzewnego. Coroczny przyrost wynosi 32, 37 mln m3. Do roku 2020 prognozowany jest
systematyczny wzrost surowca leśnego o 1,8% w stosunku rocznym, przy jednoczesnym polepszeniu jakości składu
lasu. Warto zaznaczyć, że każde z sześciu województw posiada swoje własne ogromne zapasy drzewa. W całości roczna
ilość wykorzystania drewna opałowego wraz z drzewnymi odpadami szacuje się około 1,0- 1,1 mln ton.
Oprócz biomasy drzewnej i odpadów drzewnych, do produkcji biopaliw na Białorusi wykorzystywane są również biomasy szybko rosnących krzewów i roślin zielonych, ligniny, odpadów komunalnych, roślinnych oraz odpadów przemysłu zwierzęcego. Lignina to rodzaj drzewnych odpadów, które powstają w zakładach zajmujących się hydrolizą roślin.
Zapasy ligniny wynoszą około 1 mln ton. Jej bieżąca ilość użytkowa dla gospodarki Białorusi wynosi 50 tys. ton rocznie.
Warto jednak zaznaczyć, że dla rozwoju tego rodzaju źródła energii na terenie Białorusi niezbędne jest potężne wsparcie inwestycyjne.
Duża toksyczność ścieków wywołuje ryzyko zanieczyszczenia naturalnych ujęć wodnych. Odprowadzanie ich do miejskich oczyszczalni prowadzi do zaburzenia procesów biologicznego oczyszczania ścieków komunalnych. Dlatego więc
Na Białorusi co roku zbiera się około 2,4 mln ton twardych odpadów komunalnych, które później są kierowane na
wysypiska i do dwóch głównych zakładów przetwarzających śmieci (w Mińsku i Mogilowie). Potencjalna energia powstająca z twardych odpadów komunalnych na terytorium Białorusi wynosi 470 000 kJ. Trzeba wziąć pod uwagę, że we
wszystkich większych miejscowościach znajdują się wieloletnie zapasy twardych odpadów komunalnych. Świadczy to
o braku odpowiednich technologii przetwórczych do uzyskiwania z nich potrzebnej energii.
45
Co roku na Białorusi rośnie w sposób naturalny 30 mln m3 biomasy. Produkuje się 6-8 mln ton słomy, jednak tylko połowa tej masy jest wykorzystywana.
Wykorzystanie technologii biogazowych pozwoli znacznie poprawić sytuację ekologiczną w okolicy większych gospodarstw rolniczych i zakładach hodowli zwierząt. Potencjalna możliwa produkcja biogazu wynosi 160 tys. ton rocznie.
Podsumowując powyższe dane o źródłach bioenergii można stwierdzić, iż Białoruś idealnie nadaje się do rozwoju bioenergetyki. Sprzyjają temu duże zasoby lasów przemysłowych, płaskie tereny, równomiernie rozwinięta infrastruktura
energii cieplnej i elektrycznej. Niestety, potencjał energetyczny kraju jest obecnie wykorzystywany jedynie w 8-10 %
z powodu braku środków, niskich nakładów inwestycyjnych oraz innych, niesprzyjających rozwojowi warunków ekonomicznych.
Energia potencjalna, istniejąca w twardych odpadach komunalnych, istniejących na Białorusi, jest równa 470 tys. ton.
Według białoruskich ekspertów, w roku 2012 dzięki fitomasie, jako alternatywnemu źródłu energii, w kraju zostanie
wyprodukowane 70-80 tys. ton surowca.
3.2. Regulacje i standardy prawno-ekonomiczne
Białoruska bioenergetyka zaczyna się intensywnie rozwijać z różnych względów. Chodzi głównie o osiągnięcie wyższego poziomu bezpieczeństwa energetycznego oraz realizację zapisów umów międzynarodowych, dotyczących zapobieganiu zmianom klimatu. W związku z tą polityką, można scharakteryzować zachodzące trendy dotyczące rozwoju
biomas w sposób następujący:
• Polityka ograniczenia importu. Dzięki niej, część długu oraz bieżących opłat za importowane źródła energii mogą
być zastępowane przez produkcję i wykorzystanie paliw lokalnych.
• Zapewnienie gospodarce leśnej dużego i stałego odbiorcy dużych ilości odpadów drzewnych. Obecnie nie znajdują one wystarczającego zbytu, co nie pozwala zintensyfikować działalności przetwórstwa leśnego.
• Rozwój socjalnych korzyści, polegających na powstaniu nowych miejsc pracy, dzięki stworzeniu infrastruktury nowego przemysłu.
Rodzaj źródła energetycznego
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Biogaz
6,6
13,2
19,8
26,4
32,9
39,5
Odpady komunalne
4,9
9,9
14,8
19,8
24,7
29,6
Fitomasa
12,4
24,7
37,1
49,4
61,8
74,1
Całość
23,9
47,8
70,7
95,6
119,4
143,2
Tabela 2. Planowane roczne ilości wykorzystania źródeł energetycznych dla produkcji energii cieplnej i elektrycznej (tys. ton)
Zastosowanie nowych technologii do wykorzystania biomasy jako paliwa kotłowo-piecowego jest obiecującym obszarem działalności. Największe znaczenie dla zastosowania tych technologii będą miały małe i średnie miasta, posiadające własne moce przetwórstwa drzewnego oraz wsie z dobrze rozwiniętym sektorem rolniczym.
• Efekt ekologiczny. Oleje paliwowe będą zamienione na alternatywne, biologiczne źródła energii.
3.4. Konkurencja krajowa i zagraniczna na rynku biomasy
Patrząc z perspektywy polskich przedsiębiorstw, zamierzających wejść na rynek białoruski, barierą wydaje się być hermetyczność polityki tamtejszego rządu. Jest ona ukierunkowana na własny rozwój technologiczny, wykorzystujący
urządzenia produkcji białoruskiej oraz maksymalne wykorzystanie lokalnych materiałów. Ostatecznym celem rozwoju
bioenergetyki na Białorusi jest stworzenie własnego cyklu paliwowo-energetycznego na podstawie biozasobów wszelkiego rodzaju.
Rozwiązania oparte na technologii brykietowania słomy oferują następujące firmy:
3.3. Potencjał rynku białoruskiego
Technologię brykietowania drzewnego cieszą się na razie większym. Oferują je następujące firmy:
Możliwości Białorusi w wykorzystaniu drewna jako paliwa szacowane są na poziomie 3,5-3,7 mln ton, to jest 2,5 razy
więcej niż w roku 2003.
• Czystość linii S.A. (Чистота линии, www.eco.by) - technologie brykietowania drewna pod wysokim ciśnieniem przy
nagrzewaniu, składnikiem łączącym jest lignina z komórek roślin
Rok
• Biostarinżyniering (СЗАО БиоСтарИнжиниринг, http://biostar.deal.by) - produkcja urządzeń do brykietowania słomy oraz drewna opałowego, firma posiada międzynarodowe patenty,
• Grandenergo (ООО Грандэнерго, http://grandenergo.deal.by) – produkcja i sprzedaż urządzeń do brykietowania
słomy i innych technologii wspierających oszczędność energii.
•
Drewno opałowe
Odpady drzewne (mln t)
Suma (mln t)
(mln m³)
(mln t)
2003
4,18
1,11
0,28
1,39
2004
4,51
1,20
0,29
1,49
2005
5,36
1,43
0,31
1,74
2006
6,30
1,68
0,32
2,00
2007
7,29
1,94
0,33
2,27
2008
8,08
2,15
0,35
2,50
2009
8,95
2,38
0,36
2,74
2010
9,40
2,50
0,37
2,87
2011
9,88
2,63
0,39
3,02
2012
10,15
2,70
0,40
3,10
Comtechniks (ООО Комтехникс, http://www.comtechnics.by), wyłączny dystrybutor rosyjskiej firmy Spiko (Спико),
firma z rosyjskim kapitałem, oferująca urządzenia do przetwórstwa drzewnego wraz z brykieciarkami dla każdej
biomasy.
• Euro-Wojaż (ООО Евро-вояж, http://www.by.all-biz.info/enterprises/5847/) , firma zajmująca się produkowaniem
urządzeń do utylizacji odpadów drzewnych oraz rolniczych (słoma, gryka, krzewy), posiadająca własne moce przerobowe (1000 kg/h), jej urządzenia można zobaczyć w Rosji i na Białorusi.
• Las syberyjski (Сибирский Лес, http://8266.by.all-biz.info), firma z kapitałem rosyjskim, zajmująca się budownictwem z drewna; brykietowanie zalicza się do działalności ubocznej.
Z perspektywy polskich firm, problemem mogą być niskie ceny lokalnych i rosyjskich rozwiązań, co związane jest
z bezcłowym obrotem towarami rosyjskimi.
Przygotowanie zapasów drewna opałowego i odpadów jest na Białorusi procesem scentralizowanym. Uczestniczą
w nim spółki Ministerstwa Gospodarki Leśnej oraz koncern Bellesbumprom(Концерн “Беллесбумпром, www.bellesbumprom.by).
Tabela 1. Potencjał ekonomiczny wykorzystania drewna opałowego i odpadów drzewnych dla produkcji energii cieplnej i elektrycznej
46
47
3.5. Analiza SWOT
Silne strony:
• Zwiększające się zasoby biomasy dzięki odpowiedniej
polityce rządowej
• Duża liczba potencjalnych odbiorców i dostawców
Słabe strony:
• Duża konkurencja ze strony firm rosyjskich, ukraińskich.
Mają swobodny dostęp do potencjalnych odbiorców
• Niska rozpoznawalność na rynku
Biorąc pod uwagę warunki pogodowe Białorusi trzeba zaznaczyć, iż na terenie kraju racjonalne będzie wykorzystywanie kolektorów próżniowych a nie płaskich. Minusem kolektorów próżniowych jest niska efektywność podczas miesięcy zimowych. Przeciętna roczna produkcja wytworzonej przez kolektory słoneczne energii cieplnej na terenie Białorusi
wynosi 670 kVt/m2. Warto pamiętać, że prognozowany wzrost temperatury powietrza będzie sprzyjał większej ilości
wytwarzanej energii cieplnej. Potencjalne używanie słonecznych kolektorów w ciepłych miesiącach roku pozwoliłoby
pokryć dostawy gorącej wody na terenie Białorusi w prawie 60%. Podstawowymi kierunkami pozyskiwania energii słonecznej na Białorusi będą helowe podgrzewacze wody wraz z instalacjami wykorzystującymi hel w celu intensyfikacji
procesów suszenia i podgrzewania wody w przedsiębiorstwach rolniczych.
Szanse:
• Działanie 6 Wolnych Stref Ekonomicznych, w dwóch
blisko granicy polskiej (Brześć, Grodno)
• Ulgowe warunku wejścia do WSE dla inwestorów
zagranicznych
• Rynek technologii biomasy jest w trakcie rozwojuzapotrzebowanie wykazuje tendencje wzrostowe
Zagrożenia:
• Niestabilna sytuacja ekonomiczna na Białorusi
• Większość firm odgrywających główną rolę w zakresie
technologii biomasy jest własnością państwa
• Skomplikowane procedury wprowadzenia nowych technologii
4.4. Konkurencja krajowa
Pozytywne
Wewnętrzne cechy grupy
technologicznej
Zewnętrzne cechy grupy technologicznej
Negatywne
4. Rynek kolektorów słonecznych
Białoruś dopiero zaczyna rozwijać produkcję i technologię kolektorów słonecznych. Białoruski oddział Międzynarodowej Akademii Ekologicznej zajmuje się wprowadzeniem na rynek białoruski urządzeń własnej produkcji. Jak na razie, żadna firma białoruska nie zajmuje się ściśle energetyką solarno-termalną. Kolektory słoneczne są sprowadzane
głównie z Ukrainy, Chin, Polski i Niemiec. W stolicy państwa, Mińsku, działa czeska firma OOO NUKLEON BY (http://
nukleon.deal.by/), zajmująca się sprzedażą kolektorów słonecznych, wyprodukowanych w Czechach. Firma Jugsejf (ТМ
Югсейф, http://safe.deal.by/) oferuje próżniowe kolektory słoneczne, importowane z Ukrainy. Aktywnie działa również
chińska firma HeiHe city Zongheng Economic&Trade Co., Ltd (http://zongheng.belprom.net/), importująca kolektory
próżniowe. Białoruski rynek kolektorów słonecznych jest bardzo młody i dopiero zaczyna się rozwijać. Mimo istniejącego potencjału, Białoruś nie ma doświadczenia w stosowaniu „słonecznych” technologii i rząd dopiero teraz zaczyna
uważniej przyglądać się wynikających z nich korzyściom. Chociaż proces wchodzenia na rynek białoruski może być
skomplikowany, nietrudno jest wypracować dominującą pozycję, gdyż miejscowa konkurencja praktycznie nie istnieje.
4.1. Sytuacja na rynku białoruskim w zakresie technologii solarnych
Według danych meteorologicznych, w Republice Białorusi około 250 dni w roku jest pochmurnych, 85 dni zachmurzonych zmiennie i 30 dni słonecznych. Biorąc pod uwagę noce i dni pochmurne, średnia emisja energii słonecznej
w ciągu doby wynosi 243 cal/cm2. Równa się to 2,8 kV/m2. W najbliższym dziesięcioleciu produkcja energii ze źródeł
słonecznych nie wydaje się stanowić obiecującego obszaru działalności. Trzeba zaznaczyć jednak, że corocznie promienie słoneczne dostarczają na Białoruś 20 tys. razy więcej energii, niż mieszkańcy są w stanie wykorzystać. Dach jednego
domu na północy Białorusi otrzymuje 10 razy więcej energii, niż jest to konieczne dla jego ogrzewania. Przy zastosowaniu kolektorów słonecznych, można ogrzewać dom przez cały rok i latem mieć gorącą wodę.
Kolektory słoneczne produkcji białoruskiej są opracowywane przez organizacje państwowe. Opracowane i przygotowane do produkcji masowej zostały helowe podgrzewacze wody, połączone z kolektorami polietylenowymi. Przy
sprzyjających warunkach ekonomicznych i inwestycyjnych ta technologia zostanie wprowadzona do użytku, szczególnie na południowych terenach kraju. Większość kolektorów słonecznych stosowanych w kraju jest jednak importowanych na Białoruś z Rosji, Ukrainy lub państw UE.
Koncepcja rozwoju technologii zabezpieczenia dostarczania ciepła została zatwierdzona na Białorusi do roku 2020.
W dokumencie zostały opisane podstawowe kierunki strategiczne polityki energetycznej:
4.5. SWOT
Pozytywne
Negatywne
technologicznej
Silne strony:
• Warunki geograficzne sprzyjają tej technologii
• Brak konkurencji ze strony producentów białoruskich
• Nieobecności na rynku krajowym znanych dostawców zagranicznych
Słabe strony:
• Konkurencja cenowa ze strony firm ukraińskich i rosyjskich
• Bariery administracyjne związane z wejściem
na rynek białoruski
Zewnętrzne cechy grupy
ekologicznej
Szanse:
• Potencjalny duży popyt na technologię
• Możliwość długookresowej współpracy – rynek wciąż się powiększa
• Możliwość dostarczania technologii firmom, głównie państwowym,
które działają zgodnie z polityką rządową dot. rozpowszechnienia
zielonych technologii w energetyce
Zagrożenia:
• Konkurencja cenowa z dostawcami strefy wolno-cłowej
• Trudność w zdobyciu informacji o zachowaniach
indywidualnych nabywców
• zwiększenie efektywności i stały rozwój systemów ocieplenia przez zastosowanie współczesnych technologii,
• wykorzystanie lokalnych źródeł energetycznych (w tym energii słonecznej),
• ekonomiczna i bezpieczna dostawa energii cieplnej do przedsiębiorstw i odbiorców indywidualnych,
• przyciągnięcie kapitału inwestycyjnego przy scentralizowanym monitoringu taryf na energię cieplną oraz wykluczenie pośredników w dostawach energii cieplnej do odbiorcy końcowego.
48
49
5. Rynek technologii oczyszczania ścieków
5.1. Sytuacja na rynku białoruskim
Źródła wodne na Bialorusi, do których zaliczamy wody powierzchniowe i podziemne, wykorzystywane są dla potrzeb
gospodarczo-pitnych, przemysłowych, rolniczych, a także gospodarstw rybnych oraz dla potrzeb rekreacji.
Potrzeby
Całkowite zużycie wody (mln m3/rok)
Gospodarczo-pitne
466
Przemysłowe
281
Rolnicze
77
Nawadnianie
4.1
Gospodarstwa rybne
217
Jak widać z powyższych danych, najwięcej wody konsumują gospodarstwa domowe (43%). Na przemysłowe potrzeby
państwa zużywane jest 31,4% wody. Najmniej zużywa rolnictwo i melioracja (11,0%). Centralna część Białorusi wykorzystuje się prawie 1/3 całej ilości wód, nadających się do użytku, co odpowiada ekonomicznemu potencjałowi danego
regionu.
Ścieki komunalne, na które składa się 2/3 całorocznej ilości ścieków, należą do największych źródeł zanieczyszczeń
wodnych. Ogólna ilość ścieków, zrzucanych do obiektów wodnych wynosi 1181 mln m3 (2000 r.). 1/3 z nich jest czysta
wg norm prawnych (wyrzucane są bez dodatkowego oczyszczania), 3/5- oczyszczone wg norm prawnych, a 1/20 należy do ścieków brudnych. Nieoczyszczone ścieki wymagają wielokrotnego rozcieńczenia z czystą wodą. Woda oczyszczona wg norm również jest zanieczyszczona i dla jej rozcieńczenia na 1 m3 potrzebne jest 6-12 m3 świeżej wody.
W skład ścieków corocznie wchodzi 0,5 tys. produktów ropopochodnych, 16-18 ton substancji organicznych i znaczna
ilość innych substancji zanieczyszczonych.
Bilans gospodarczy rzek w kraju ocenia się pozytywnie. Używanie wody na cele gospodarcze nie przewyższa 5-7%
odnawialnych źródeł rocznie. Przez najbliższe 10-15 lat nie jest spodziewany znaczny wzrost wykorzystania wody.
W warunkach działania wód powierzchownych i ziemnych, zanieczyszczenia powstają coraz głębiej. Zanieczyszczenie
wód gruntowych blisko centrów przemysłowych było zaznaczone na głębokości ponad 50-70 m (kanały w miastach
Brześć, Grodno, Mińsk, Pińsk).
1990 r.
1982
Zrzucanie ścieków do powierzchniowych obiektów wodnych, mln m3, w tym:
zanieczyszczonych i niewystarczająco oczyszczonych
oczyszczonych wg norm prawnych
czystych wg norm prawnych
Wykorzystanie wody pitnej na jedną osobę, l/doba
104
919
959
260
1995 r.
1998 r.
2010 r. (prognoza)
329
1181
1778-1946
64
841
434
27
878
277
1124-1236
654-710
253
250
350-355
Tabela 4. Zrzut ścieków do powierzchniowych obiektów wodnych
50
Przepisy prawa, dotyczące ścieków, są nadal niewystarczające. Białoruś podczas ostatniej dekady podjęła wysiłek ulepszenia ram regulacyjnych w odniesieniu do technologii oczyszczania ścieków. Rząd opracował program państwowy
o nazwie „Czysta Woda”. W ramach realizacji programu, na terenie kraju budowane są nowoczesne urządzenia przeznaczone dla dostaw wody, jej oczyszczania i pozbawiania żelaza. Są to działania zmierzające do zaopatrzenia ludności
w czystą pitną wodę, polepszenia sytuacji ekologicznej oraz obniżenia obciążenia antropogenicznego na obiektach
wodnych.W 2008 roku na realizację programu „Czysta Woda” rząd przeznaczył 82 mln dolarów. Środki te zostały wykorzystane na realizację dwudziestu dwóch projektów oczyszczania zasobów wodnych.
Nie sposób nie zauważyć faktu, że większość rzek Białorusi wpada do basenów Morza Bałtyckiego i Czarnego. Obliguje
to Białoruś do realizowania międzynarodowych ustaleń oraz udziału w projektach współpracy przygranicznej w zakresie polepszenia ekologicznego bezpieczeństwa wód wspólnych (z Litwą, Polską, Rosją i Ukrainą).
Tabela 3. Wykorzystanie wody na potrzeby gospodarcze na Białorusi
Wskaźnik
Dla terytorium Białorusi charakterystyczne jest azotanowe zanieczyszczenie wód gruntowych. Przeprowadzone badania studni wiejskich miejscowości wykazały, że 75-80% z nich posiada ponad 10mg/l azotanu [http://www.voda.na.by/
index.htm]. Występuje on w całym kraju, szczególnie w obwodach mińskim, brzeskim i homelskim.Problemy bezpieczeństwa i odpowiedniego sposobu użycia źródeł wodnych w Republice rozwiązuje w znacznym stopniu metoda centralnej regulacji, przede wszystkim przez system prognozowania i planowania.
Przy dotychczasowym tempie wzrostu gospodarczego, przez najbliższe 10-15 lat zwiększenie popytu na wodę nie jest
spodziewane. Obecnie użycie wody do celów gospodarczych nie przewyższa 5-7% odnawialnych źródeł rocznie.
Ostatnio, w niektórych rejonach Białorusi zaobserwowano nadmierną ilość żelaza w składzie wody. Istnieje duże zapotrzebowanie na budowę stacji eliminujących żelazo z zasobów wodnych. W tym celu przez ostatnie dwa lata wybudowane zostały 143 nowe obiekty. Trzydzieści dziewięć z nich to stacje likwidacji żelaza. Oprócz tego, zbudowano siedem
zbiorników wodnych oraz dwadzieścia pięć oczyszczalni (m.in. Wysokoje, Dzierżyńsk, Żytkowichi, Miadzel). Zrekonstruowane zostały oczyszczalnie w Szczukono, Brześciu i Witebsku. Pozwala to efektywnie oczyścić ponad 100 mln3
ścieków rocznie. Państwowy Fundusz Ochrony Przyrody sfinansował powyższe projekty.
W Mogilowie działa główny kolektor zbudowany w roku 1975 roku. W ciągu jednej doby oczyszcza 100 tys. m3 wody.
Ponad 7 mln dolarów będzie zainwestowanych na budowę nowego kolektora. Środki na realizację tego projektu przeznaczył Bank Światowy, udzielając Białorusi kredytu w wysokości 60 mln dolarów na realizację przedsięwzięć wynikających z rządowego programu „ Czysta Woda”.
Na Białorusi, do oczyszczania ścieków używane są następujące urządzenia:
• Urządzenia do mechanicznego oczyszczania ścieków. Metoda mechaniczna należy do najczęściej stosowanych
na Białorusi. Wśród urządzeń przy niej używanych są aparaty do zatrzymywania cząstek pochodzenia mineralnego - odstojniki, niezbędne do zatrzymywania domieszek organicznego pochodzenia. Prawie wszystkie urządzenia
(filtry) są importowane do kraju głównie z Rosji, Niemiec, Czech, Włoch i Turcji. Białoruskie urządzenia są mało nowoczesne i posiadają niską wydajność.
• Urządzenia do biochemicznego oczyszczania ścieków. Urządzenia te uniemożliwiają neutralizację, chemiczne osadzanie, utlenianie, redukcję, sterylizację i dezynfekcję sprzętu. Większość z tych procesów przeprowadzana
jest na przestarzałych już technologiach. Nowe obiekty, powstające zgodnie z programem „Czysta Woda” oraz programami sponsorowanymi przez Bank Światowy, wyposażone zostają w nowe urządzenia, głównie sprowadzane
z zagranicy.
• Urządzenia do fizyczno - chemicznego oczyszczania ścieków. Urządzenia te przeprowadzają proces wydobycia,
absorpcji, wymiany jonów oraz wykorzystują membrany separacyjne. Inwestycje w te technologie są możliwe jedynie w oparciu zagraniczne kredyty i środki pomocowe.
51
Podsumowując potencjał Białorusi, warto się zwrócić do oceny Europejskiej Agencji Środowiska [2008]. Stwierdziła
ona, że Białoruś należy do jednego z niewielu państw WNP oraz państw Europy Zachodniej, które posiada w nadmiarze
źródła wodne i ma dostęp do wody pitnej o wysokiej jakości. Rozwój gospodarczy odznacza jednak swój ślad, zanieczyszczając wodę. Dodatkowo w kraju działają przestarzałe oczyszczalnie ścieków, brak własnych środków na rozwój
nowych technologii, a wykorzystanie zasobów wodnych nie zawsze jest racjonalne. Zgodnie z konserwatywnymi szacunkami, każdego roku z powodu przestarzałych sieci wodnych traci się 17 mln l3 wody pitnej. Białoruś zdaje sobie
sprawę, że większość urządzeń wymaga renowacji, modernizacji, nowych instalacji. Stara się zdobyć środki na to dzięki
projektom wspomaganymi przez Bank Światowy.
5.4. Konkurencja krajowa
Na rynku białoruskim wciąż występuje zapotrzebowanie na nowe, bardziej efektywne oraz stabilne rozwiązania. Ze
względu na brak kapitału, białoruskie firmy stosują mało innowacyjne technologie. Pod tym względem firmy wchodzące na rynek mogą łatwo konkurować dzięki lepszym jakościowym produktom.Przedsiębiorstwo „Fortex - Technologie wodne” jest jednym z czołowych producentów urządzeń technologicznych do oczyszczania ścieków (http://
www.fortex.by/product.html). Założono je w 1999 r. z udziałem czeskiej firmy Fortex- AGS, mającej czterdziestoletnie doświadczenie w zakresie oczyszczania wód naturalnych i ścieków. Własny zakład produkcyjny na terenie ponad
5 tys. m2 znajduje się w Witebsku. Zwiększenie mocy produkcyjnej możliwe jest dzięki protekcyjnej polityce rządową,
dążącej do zamiany importu na produkcję własną. Grupa Bielbiokompania jest kolejnym producentem urządzeń do
oczyszczania ścieków, koncentrującym się na mikrotechnologiach dla pojedynczych gospodarstw domowych. Przedsiębiorstwo Szeldeks (http://bsn.by/index.php?id_catalog=897&page=138) zajmuje się produkcją urządzeń do oczyszczania lokalnych ścieków. Spółka MotoWelo (мотовело, http://www.forum.motovelo.by) oferuje oczyszczalnie ścieków
przemysłowych. Na rynek białoruski sprowadzane są też produkty wielu firm rosyjskich i ukraińskich. Cenowo stanowią
konkurencję dla urządzeń, sprowadzanych z Europy Zachodniej. Związane jest to z przynależnością do wspólnej strefy
celnej Białorusi z Rosją i Ukrainą.
5.5. Analiza SWOT
Pozytywne
52
Negatywne
technologicznej
Silne strony:
• dobra pozycja na rynku białoruskim wynikająca z doświadczeń
innych polskich dostawców
• możliwość zastosowania technologii w małych obiektach
• możliwość stosowania przy bardzo wysokim wskaźniku
zanieczyszczenia
• technologie oferowane przez polskie firmy dostosowane są
do zmiennych zewnętrznych warunków
• wysoki wskaźnik odzysku wody
Słabe strony:
• trudności w nawiązaniu współpracy z przedsiębiorstwami
państwowymi w zakresie wdrażania nowych technologii
importowanych do kraju (preferencje dla inwestycji
w rozwój białoruskich technologii)
ekologicznej
Szanse:
• rosnący popyt na technologie oczyszczania ścieków
• nienasycenie rynku białoruskiego
• postęp w zmianie podejścia rządu do działań proekologicznych
• popularność przedsięwzięć joint venture w Wolnych Strefach
Ekonomicznych
Zagrożenia:
• konkurencja cenowa z dostawcami rosyjskimi i ukraińskimi
• skomplikowane biurokratyczne działania przed
wejściem na rynek białoruski
6. Rynek technologii przetwarzania odpadów
6.1. Obecna sytuacja na rynku białoruskim
Niepewna sytuacja związana z powstawaniem, wykorzystywaniem, przechowywaniem i utylizacją odpadów prowadzi
do niebezpiecznego zanieczyszczenia środowiska, nieracjonalnej eksploatacji bogactw naturalnych, a także stwarza realną groźbę dla zdrowia współczesnego oraz przyszłych pokoleń. Do odpadów zalegających i stwarzających problemy
ekologiczne należą zwykłe śmieci komunalne oraz odpady z produkcji przemysłowej. Każdego roku w państwie powstaje około 200 000 ton odpadów. Szczególną obawę rządu wzbudza kumulowanie się na terytoriach przemysłowych
odpadów toksycznych. Ilość ich wyniosła w 2009 roku 150 ton.
Na miejsca przechowywania odpadów komunalnych corocznie wyznacza się około 500 hektarów ziemi, nadającej się
do użytku. Odpady niewykorzystane to miliony ton wyprowadzonych z obrotu gospodarczego źródeł materialnych.
Niektórych z nich państwo już praktycznie nie posiada. Obserwując najbardziej zaludnione i rozwinięte przemysłowo
tereny – obwody miński oraz homelski (obwód sąsiadujący z miejscem katastrofy czarnobylskiej) - można wskazać, że
56 z istniejących 150 składowisk odpadów znajduje się w bardzo złym stanie. W przylegającym do Polski obwodzie
grodzieńskim powstało aż 21 składowisk.
Co roku każdy Białorusin, niezależnie od wieku i płci, zostawia po sobie czterystukilogramową „górkę”, składającą się
z polietylenowych opakowań, butelek PET, zużytego papieru, nieskonsumowanych lub zepsutych produktów spożywczych. Do tego dokładają się odpady z betonu, produkcji metalowej, drzewnej, materiałów chemicznych.
Państwo dopiero niedawno zwróciło uwagę na aktualną sytuację zarządzania odpadami, dlatego osiągnięcia w dziedzinie technologii przetwarzania odpadów są nader skromne. Przez dłuższy czas kładziono nacisk na najtańszy sposób
utylizacji – gromadzenie i zasypywanie komunalnych i przemysłowych odpadów na składowiskach. W mniejszych miejscowościach władze lokalne ciągle poświęcają zbyt mało uwagi tematowi technologii przetwarzania odpadów.
Poważnym problemem Białorusi jest walka z odpadami niebezpiecznymi, zwłaszcza niedopuszczonymi do użytku pestycydami. Ich liczba przewyższa sześć tysięcy ton. Cztery tony pestycydów są deponowane na składowiskach, pozostałe dwa tysiące ton pestycydów przechowywane są przez zakład Sielkhozkhimia. Na terenie Białorusi znajduje się siedem składowisk pestycydów niedopuszczonych do użytku. Składowiska gromadzą duże zapasy dziewięciu rodzajów
pestycydów, które zgodnie z Konwencją Sztokholmską zaliczają się do trwałych organicznych substancji. Prowadzone
są badania składowisk pestycydów, mające na celu ustalenie ich wpływu na środowisko naturalne. Na dzień dzisiejszy
zbadano cztery składowiska: Petrikowsk, Verkhnedvinsk, Brest i Dribinsk. Petrikowsk to największy cmentarz pestycydów w Białorusi. Magazynowanie niebezpiecznych odpadów w stanie stałym chroni przed zanieczyszczaniem wody
gruntowe, znajdujące się na głębokości 100m. W Verkhnedvinsku stwierdzono po ekologicznej ocenie w latach 20032004, że warunki geologiczne i hydrologiczne obszaru są korzystne dla przechowywania pestycydów. Sprzyja temu
polodowcowe jezioro, nie przepuszczające niebezpiecznych odpadów na głębokość gruntowych wód ponad 20 m.
W Dribinsku wyniki badań wykazały, że składowisko nie pozwala na bezpieczne dla środowiska i ludności długoterminowe przechowywanie pestycydów. Niskie stężenie pestycydów (mniejsze od maksymalnego dopuszczalnego stężenia) wykryto w próbkach wody, pobranych z otworów obserwacyjnych, a także z niektórych narzędzi i wody pitnej
w pobliskich miejscowościach. Obecność środków ochrony roślin w ziemi i stan wód powierzchniowych są regularnie
monitorowane w strefach zagrożonych. Białoruskie Ministerstwo Ochrony Środowiska poszukuje innowacyjnych, niedrogich technologii, pozwalających na przetwarzanie odpadów niebezpiecznych.
53
Białoruś dopiero rozwija nowe sposoby przetwarzania odpadów. Zaczęło się od informowania społeczeństwa o problemie ekologicznym i konieczności segregowania śmieci. W tej chwili realizowane są projekty budowy nowych urządzeń
w zakładach i powstają stosowne przepisy prawa.
Coraz więcej firm prywatnych zainteresowanych jest kwestią rozwiązania problemu odpadów komunalnych. Rząd rozumie konieczność inwestowania w tę branżę. Podstawowy problem to zbieranie i transportowanie odpadów stałych.
Brakuje jednak przyjaznych warunków ekonomicznych dla rozwoju branży recyklingowej. Niezbędne jest wprowadzenie przez rząd ulg podatkowych i kredytowych oraz korzystnych warunków najmu przestrzeni na prowadzenie
działalności.
Metodą prób i błędów wprowadzane są różne technologie przetwarzania odpadów, wypróbowane w krajach zachodnich. System segregowania odpadów nie jest do tej pory na Białorusi rozpowszechniony. Główną przyczyną jest to, że
oprócz wprowadzenia regulacji i norm prawnych dotyczących recyklingu, brakowało dotąd w dokumentach opisu mechanizmu zwrotu kosztów zbierania i przetwarzania odpadów. Ten problem stanowi podstawową barierę wejścia na
rynek białoruski nowych technologii przetwarzania odpadów. W przypadku segregacji, potrzebna jest metoda bardziej
progresywna i efektywna niż sieć punktów przyjmowania surowców wtórnych.
Rysunek 1. Struktura zgromadzonych odpadów przemysłowych na koniec 2003 r. Źródło: Ministerstwo Zasobów Naturalnych i Ochrony Środowiska Republiki Białorusi, 2004
Działania, podjęte przez instytucje publiczne
2010 - regulacja prawna „ o inwersji odpadów”, skierowana do osób
prawnych, fizycznych i przedsiębiorstw
2010 - regulacja prawna „zasada większej odpowiedzialności
producenta”
05.2010 -12.2013 - realizacja projektu Komisji Europejskiej
„Zarządzanie i regulacja odpadów, jako instrument europejskiego
sąsiedztwa i partnerstwa.”
planowany budżet na realizację przedsięwzięć projektu: 5,9 mln
EUR
07.2008 - 11.2008 – realizacja wspólnego projektu mińskiej
organizacji Ekoprojekt-Partnerstwo i Społecznego Ekologicznego
Instytutu w Warszawie pod nazwą „Poszerzenie wiedzy o niebezpieczeństwie medycznych odpadów dla środowiska. Sposoby ich
utylizacji”
54
Szczegółowy opis
• organizacja zbierania odpadów i ich segregowanie
• szkolenie pracowników firm w zakresie sposobów segregowania, utylizacji odpadów
• wprowadzenie nowych technologii przetwarzania odpadów
• monitoring władz lokalnych w sprawie odpowiedniego sposobu zarządzania odpadami
• ten, kto produkuje, powinien zadbać o przetwarzanie i utylizację odpadów po tym, jak produkt
traci swoje właściwości konsumenckie
• realizowany również w Azerbejdżanie, Armenii, Gruzji, Mołdawii, Rosji i Ukrainie
• wsparcie państw przy tworzeniu systemu zarządzania odpadami
• polepszenie standardów zarządzania odpadami
• realizacja inicjatywy zapobiegania powstawaniu odpadów
• zwiększenie jakości zbierania odpadów i ich sortowania
• rozwój systemu przetwarzania, wtórnego użytku i bezpiecznej utylizacji odpadów.
• system klasyfikacji odpadów zgodnie z międzynarodowymi i europejskimi standardami.
Dotychczas przetwarzaniem odpadów zajmowały się głównie instytucje państwowe. Widoczny jest wzrost zainteresowania firm prywatnych, które powstają w celu realizacji rządowych projektów. Poniżej zaprezentowane zostały najważniejsze przedsiębiorstwa, zajmujące się przetwarzaniem odpadów. Przykład obwodu mińskiego dobrze odzwierciedla
proporcję organizacji państwowych i prywatnych na terenie całego kraju.
Nazwa Przedsiębiorstwa
Typ własności
Działalność
Stowarzyszenie przetwórców odpadów
prywatna
Likwidacja i przetwarzanie odpadów komunalnych i przemysłowych, usługi w zakresie
dezynfekcji i ochrony środowiska
Sibbiofarmbel
państwowo - prywatna
Kompleks urządzeń do oczyszczania gruntów z odpadów paliwowych
Ekologia – 121
państwowa
Przetwarzanie niebezpiecznych odpadów, w skład których wchodzi rtęć
Szelldox
państwowo - prywatna
Przetwarzanie niebezpiecznych płynnych odpadów naftowych
Eko Prom Serwis
prywatna
Unieszkodliwianie niebezpiecznych odpadów paliwowych
Zakład wosku górnego (фабрика горного
воска)
państwowa
Urządzenie do spalania odpadów „Forsaż 2M”
Foreland
prywatna
Zakład eksperymentalny z kapitałem rosyjskim, zajmujący się biologicznym oczyszczaniem gruntów, zanieczyszczonych odpadami paliwowymi
państwowa
Urządzenia do przetwarzania odpadów paliwowych w rurach i innych pojemnikach
Start, zakład naukowo-produkcyjny
prywatna
Urządzenie do likwidacji niebezpiecznych odpadów (aceton) oraz odpadów płynnych,
lekko płomiennych
Republikańskie Centrum Naukowe Dziecięcej
Onkologii i Hematologii”
państwowa
Urządzenia do przetwarzania odpadów medycznych „NEWSTER-10”
Stacja „Czeczerskoe
państwowa
Segregowanie komunlanych odpadów stałych
Sintikom
• informowanie społeczeństwa o problemie wpływu odpadów medycznych na środowisko
• badanie doświadczenia polskich organizacji w zarządzaniu odpadami medycznymi
02.2006 - 01.2008 – realizacja wspólnego projektu mińskiej
organizacji Ekoprojekt Partnerstwo i OWI z Bonn pod nazwą „Krok
po kroku – Współpraca - Udział. Rozwój inicjatywy ekologicznej”.
Projekt finansowany przez UE w ramach programu “Decentralised
Cooperation in Belarus”
• rozpowszechnienie praktycznych działań w ramach kampanii informacyjnej,
dotyczącej metod zbierania odpadów
09.2005 - 10.2006 kampania informacyjna „Większe sprawy
zaczynają się od mniejszych”, cel: redukcja liczby stałych odpadów
komunalnych
• zaangażowanie społeczeństwa w przedsięwzięcia ekologiczne
• kampania informacyjna dotycząca sposobów gromadzenia odpadów
55
6.4. Analiza SWOT
Bibliografia – strony internetowe
biosafety.org.by - Państwowe Centrum Koordynacji Bezpieczeństwa Biologicznego Republiki Białoruś
Pozytywne
technologicznej
ekologicznej
Negatywne
Silne strony:
• innowacyjne, efektywne rozwiązania spełniające standardy zachodnie
oferowane technologie pozwalają na wtórne wykorzystanie produktów,
powstałych w procesie oczyszczania
• w wielu wypadkach technologie posiadają zamknięty system
produkcyjny, co zapewnia stałą kontrolę nad procesem (szczególnie
ważne w przypadku opadów niebezpiecznych)
• kompleksowość oferowanych usług
Słabe strony:
• niska rozpoznawalność na rynku
Szanse:
• rynek technologii przetwarzania odpadów nie jest nasycony,
• trudna sytuacja kraju w zakresie gospodarki odpadam,
• stale zwiększająca się ilość wytwarzanych odpadów
Zagrożenia:
• przetwarzanie odpadów jest scentralizowane
i uzależnione od decyzji rządowych
• hierarchiczny system władzy w Białorusi znajduje
swoje odbicie na rynku technologicznym
ecoinfoby.net - Krajowy Systemu Monitoringu Środowiska Republiki Białoruś (НСМОС)
fauna.iatp.by
rad.org.by - Centrum Kontroli i Monitoringu Napromieniowania Środowiska
www.aarhusbel.com
www.belnic.ecoinfoby.net
www.center.gov.by/biznes/
www.climate-by.com – strona Ministerstwa Zasobów Naturalnych i Środowiska Republiki Białoruś stworzona
dla prowadzenia działalności informacyjnej o realizacji postanowień Protokołu z Kioto
www.cricuwr.by - Centralny Instytut Nadawczy Wykorzystania Zasobów Wodnych
www.eco.eu.int
www.ecoproject.by
www.grid.unep.ch/geo/
7. Podsumowanie
Przewidywany wzrost gospodarczy Białorusi pociągnie za sobą zwiększenie popytu na energię, czystą wodę oraz wszelkie pozostałe zasoby. Jeśli białoruski rząd będzie działał niefrasobliwie, obciążenia, jakim zostanie poddane środowisko
naturalne, będą zbyt duże i na dłuższą metę niemożliwe do udźwignięcia.
56
www.grida.no
www.kosmoaerogeology.by
www.pogoda.by - Centrum Hydrometeorologiczne Republiki Białoruś
www.rec.org
Rząd białoruski pracuje nad wdrażaniem polityki wsparcia dla rozwoju zielonych technologii (system zachęt dla przedsiębiorstw prywatnych w celu zwiększenia udziału kapitału prywatnego w PKB oraz ulgi podatkowe i dotacje dla zagranicznych przedsiębiorstw). Jest to atrakcyjna okazja dla inwestorów zagranicznych. Białoruś potrzebuje nowoczesnych,
efektywnych technologii, które pozwolą jej utrzymać zrównoważony rozwój gospodarki.
www.soz.minpriroda.by- strona Ministerstwa Zasobów Naturalnych i Środowiska Republiki Białoruś stworzona
Transformacja gospodarki białoruskiej obejmuje dążenie do oszczędności zasobów naturalnych, obniżenia kosztów
wytwarzania źródeł energetycznych i wprowadzania nowoczesnych, ekologicznych technologii.
www.worldbank.org.by
dla prowadzenia działalności informacyjnej o realizacji Konwencji Sztokholmskiej
www.sustainable-development.gov.uk/indicators/index.htm
57
Rynek zielonych technologii w Rosji
2. Streszczenie
Tatiana Captari, Joanna Matuszyk
Projekt opisuje obecną sytuację zielonych technologii na rynku rosyjskim i możliwość ich rozwoju. Składa się z pięciu
części, które koncentrują się różnych rodzajach technologiach, takich jak: przetwarzanie biomasy na źródło energii,
technologie solarne, oczyszczanie ścieków, przetwarzanie odpadów i czyste rozwiązania dla koksownictwa.
1. Wprowadzenie
Po upadku byłego ZSRR (Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich) w 1990 r. Rosja znalazła się w stanie intensywnego wzrostu gospodarczego.
Do tego roku Rosja charakteryzowała się słabym rozwojem technologicznym, a wiele czołowych przedsiębiorstw
z branży zaawansowanych technologii funkcjonujących w tym okresie trafiła do rąk właścicieli powiązanych w istotny
sposób z kluczowymi graczami starego systemu. Zmiana właścicieli nastąpiła dokonany przy obniżonej wartości faktycznej ceny.
Omawiana sytuacja dotyczyła głównie przedsiębiorstw związanych z energią - ropą i gazem i właśnie ta branża
w latach 2000-2007 przyspieszyła - kierowana wyższym popytem krajowym oraz wyższymi światowymi cenami ropy.
Rosja również wykorzystała swoje położenie geograficzne zarówno w ustalaniu europejskich cen gazu jak i zbiciu kapitału na potrzebie przeciągnięcia gazociągów przez kraje sąsiadujące.
Po upadku epoki sowieckiej, Rosja była bogata w technologie, ale jednocześnie były one przestarzała i nie mogły
konkurować z większością krajów europejskich i Stanami Zjednoczonymi. Dlatego - przez dwie dekady Rosja starała
się doścignąć zachód inwestując fundusze pochodzące głównie z zysków za ropę i gaz, które sprzedawała Europie.
W tym okresie rozwoju mało uwagi poświęcało się - i nadal poświęca się - technologiom oraz systemom przyjaznym
środowisku. Nie są one rozpowszechnione a tematyka związana z ochroną środowiska nie jest w Rosji tak popularna
jak w Europie Zachodniej.
Niniejszy raport powstał w ramach programu polskiego ministerstwa środowiska “Akcelerator Zielonych Technologii
GreenEvo”.
Przedstawia on analizę następujących sektorów zielonych technologii w Rosji:
Około 22% lasów na świecie, ogromne tereny wykorzystywanych i opuszczonych pól, znajdują się na terenie Federacji
Rosyjskiej i dostarczają jej ogromne ilości źródła biomasy. Rosja zwiększa swoje moce produkcyjne i w najbliższej przyszłości może stać się jednym z kluczowych eksporterów oferujących dużo tańsze produkty niż konkurenci z Europy.
Jednak w związku z niskimi lokalnymi cenami ropy i gazu przemysł jest całkowicie skupiony na eksporcie. Innowacyjność przemysłu znajduje odzwierciedlenie w braku regulacji i norm. W chwili obecnej zwiększające się zainteresowanie
rządu produkcją biopaliwa w sposób istotny może wpłynąć na przyspieszy rozwój rynku.
Rynek technologii solarnych rozwija się dynamicznie. Według szacunków potencjał energii słonecznej brutto Rosji
wynosi 2,3 tryliony tce. Jest wielu producentów kolektorów słonecznych, którzy oferują produkty odpowiadające międzynarodowym normom i z powodzeniem je eksportują. Jeden z głównych konkurentów na rynku został utworzony
przez rząd federalny (Rosnano) i był wspierany przez duże inwestycje. Rynek jest zdominowany przez lokalne przedsiębiorstwa oraz spółki typu joint venture utworzone wraz z zagranicznymi partnerami. Polskie przedsiębiorstwa wchodzące na rynek będą musiały stawić czoła silnej konkurencji i częściowo ograniczonemu obszarowi geograficznemu do
działania w związku z warunkami klimatycznymi.
W Rosji prawie 60% wody pitnej nie spełnia odpowiednich norm jakościowych i około 70% ścieków jest odprowadzana
przez gminy na terenie całego kraju bez oczyszczania. Sektor ścieków jest w większości własnością państwa. Rynek
oczyszczania ścieków ma ogromny potencjał i jest wspierany przez międzynarodowe organizacje finansowe. Północy-zachód jest najszybciej rozwijającym się rejonem państwa. Efektem realizacji jednego z celów rządu, aby zapewnić
obywatelom wodę pitną był szereg projektów regionalnych Czysta Woda. Polskim przedsiębiorstwom łatwiej będzie
wejść na rynki inne niż Moskwa i Petersburg.
1. Technologie biomasy
2. Technologie solarne
3. Oczyszczanie ścieków
4. Przetwarzanie odpadów (szkodliwych oraz nieszkodliwych)
5. Czyste technologie dla koksownictwa
Badanie obejmuje analizę sektorów pod względem atrakcyjności dla inwestorów zagranicznych, norm, regulacji prawnych i analiz SWOT dla potencjalnych inwestorów. Uzyskane informacje pozwolą zdecydować jaki jest poziom atrakcyjności omawianego sektora dla przedsiębiorstw zagranicznych.
Każdy rozdział raportu zawiera:
• Przedstawienie aktualnej sytuacji w danym sektorze
Ponad 90% odpadów to efekt górnictwa i obróbki minerałów. Mniej niż 90% odpadów wytwarzanych w Rosji została
wycofana do zakładu przetwarzania odpadów. W tym samym czasie na poziomie lokalnym zostały opracowane liczne
programy zarządzania ściekami, co wskazuje na znaczenie tego problemu. Wzrost na rynku zależy od polityki rządu, stymulującej oczyszczanie ścieków. W przeciwnym razie polskie spółki będą mogły świadczyć usługi przedsiębiorstwom eksportowym, które czują presję społeczną w zakresie ochrony środowiska.
Rosja ma jedno z największych wydobyć węgla koksującego, co staje się coraz bardziej niezbędne dla przedsiębiorstw
i ma wpływ na poziom cen. Rynek rośnie i staje się bardziej atrakcyjny dla lokalnych inwestorów. Wielkość wydobycia
węgla koksującego w Rosji jest na poziomie 70 milionów ton rocznie i jest on bardzo skoncentrowany, a przedsiębiorstwa już opracowały plan rozszerzenia ich działalności. Istnieje około 12 przedsiębiorstw przetwarzających węgiel koksujący. Przed ekspansją na rynek rosyjski należy zdawać sobie sprawę z stale rosnących cena surowców i niestabilnych
dostaw węgla.
• Regulacje i normy prawno-ekonomiczne w Rosji
• Konkurencyjność krajowych i zagranicznych przedsiębiorstw
• Analizę SWOT polskich firm, które są dostawcami zielonych technologii i mogą rozwarzać wejście na rynek rosyjski.
58
59
3. Rynek biomasy
Okręg federalny
3.1. Obecna sytuacja na rosyjskim rynku biomasy
Obecnie sektor bioenergii w Rosji rozwija się, ale należy zauważyć, iż rozwój ten nie jest tak szybki jak w krajach europejskich. Udział produkcji energii i ciepła w Federacji Rosyjskiej jest minimalny (patrz tabela 1).
Elektryczność/Ciepło w Federacji Rosyjskiej w 2007 r.
Rodzaj odpadów (w milionach tce)
Produkcja roślinna
Razem
Razem %
Centralny Okręg Federalny
8,77
16,7
18
Północno-zachodni Okręg Federalny
0,617
2,83
3
Południowy Okręg Federalny
18,59
26,7
28,9
Nadwołżański Okręg Federalny
3
27,3
29,5
Uralski Okręg Federalny
1,99
4,38
4,7
Syberyjski Okręg Federalny
7,49
13,4
14,5
Energia elektryczna
Ciepło
Dalekowschodni Okręg Federalny
0,34
1,27
1,4
Jednostka:GWh
Jednostka:TJ
Federacja Rosyjska
54,1
92,6
100
%
58,4
100
Produkcji z:
węgiel
169876
1202009
ropa
17234
383232
gaz
486713
4080775
biomasy
14
odpady
1983
70028
atomowe
160039
14746
wodne*
178982
0
geotermalne
485
0
solar PV
0
0
słoneczne termalne
0
0
wiatr
7
0
pływ
0
0
inne żródła
0
347663
Produkcja całkowita
1015333
6145266
46813
Tabela 2. Rozmieszczenie zasobów biomasy (odpady organiczne) według rodzaju i terytorium: Źródło: Analiza potencjału bioenergii opartej na odpadach
organicznych w Federacji Rosyjskiej, 2008
Rozmieszczenie produkcji odpadów organicznych w kompleksie rolno-przemysłowym w różnych okręgach federalnych przedstawione jest na wykresie liczbowym. Czołowymi okręgami pod względem odpadów organicznych są następujące: Centralny, Południowy, Nadwołżański i Syberyjski. (Tveritinova, 2008)
Tabela 1. Elektryczność/Ciepło w Federacji Rosyjskiej w 2007 r.; Źródło: Międzynarodowa Agencja Energetyczna
Rosyjskie zasoby biomasy obejmują głównie odpady z rolnictwa i przemysłu leśniczego. Zasoby te mogą być wykorzystane w produkcji butanolu, biogazu, etanolu i innych produktów biopaliwowych, jak również brykietu drzewnego,
zrąbków drzewnych i palet.
Wykres 1. Rozmieszczenie produkcji odpadów organicznych w kompleksie rolno-przemysłowym w różnych okręgach federalnych; Źródło: Analiza potencjału bioenergii opartej na odpadach organicznych w Federacji Rosyjskiej, 2008
Około 22% lasów na świecie znajduje się na terytorium Federacji Rosyjskiej (Grigoryev, 2002). Według szacunków, liczba wytwarzanych produktów z odpadów drzewnych wzrosła dziesięciokrotnie w ciągu ostatnich pięciu lat. Bioenergia
ma najlepszą perspektywę w podnoszeniu efektywności energetycznej w północno-zachodniej Rosji. Obecnie Rosja
produkuje 14-15 miliardów ton biomasy z drewna rocznie. W Rosji ważny jest również sektor rolny stanowiący 8% PKB
i zatrudniający 11% siły roboczej (Black & Veatch). Jest również istotnym źródłem zasobów biomasy. Mimo tego, znaczna większość zasobów rolnych Rosji nie jest wykorzystywana.
60
61
3.2. Regulacje i normy ekonomiczno-prawne
Ze względu na niski popyt na biomasę na rynku krajowym organy regulacyjne nie skupiają się na opracowaniu norm
dla rynku energii z biomasy.
W Rosji, obowiązującym prawem dostosowującym działania w sferze wykorzystania zasobów energii i oszczędzania
energii jest Prawo Federalne uchwalone w kwietniu 1996 r., 28-FZ: “O oszczędzaniu energii”. Ustawa ta jednak nie koncentruje się na bioenergii.
Drugim dokumentem mówiącym o działaniach w sferze bioenergetycznej jest
« Strategie dotycząca energii w Rosji w okresie do 2020 r. », przyjęta Zarządzeniem Rządu Federacji Rosyjskiej 28 sierpnia 2003 r. nr 1234, w którym nie ma wymienionych konkretnych działać na rzecz rozwoju bioenergetyki.
W związku z tym, rosyjski Minister Rolnictwa, 4 grudnia 2006 r. zwrócił się do Prezydenta Federacji Rosyjskiej z wnioskiem o wymuszenie na rządzie Federacji Rosyjskiej przygotowania zestawu środków mających na celu przyspieszenie
rozwoju bioenergii (J.L., 2008).
Na poziomie federalnym nie doszło do żadnych działań dotyczących legislacji, polityki czy inwestycji technologicznych
związanych z biomasą, jedynie na poziomie regionalnym podjęto kilka działań.
Żadna agencja czy też Ministerstwo nie sprawuje jurysdykcji nad alternatywnymi źródłami energii. W rezultacie, odpowiedzialność za biomasę spoczywa na Ministerstwie Zasobów Naturalnych i w pewnym zakresie Ministerstwo Energii.
Produkcja roślin do wykorzystania w produkcji biopaliwa wchodzi w zakres kompetencji Ministerstwa Rolnictwa.
Obecnie, większość inicjatyw jest skoncentrowana na eksporcie ponieważ obecna polityka akcyzowa Rosji sprawia, że
bardziej opłaca się eksportować produkty biopaliwowe niż sprzedawać je na rynku krajowym.
3.3. Rynek rosyjski dziś i jutro
Na podstawie wniosków zawartych w dokumencie ES&T (2009, DOI 10.1021/ es901652t), w którym znajduje się analiza
perspektyw rynku biomas, Rosja i Kazachstan są obecnie w stanie stać się liderami produkcji zielonej energii i mogłyby
eksportować czystą energię elektryczną obok ropy i gazu.
Wynika to z faktu, że marginalnie urodzajne ziemie były uprawiane zgodnie z systemem komunistycznym opartym na
produkcji, ale zostały porzucone, gdy wyczerpały się dotacje po upadku sowieckiej gospodarki.
Biorąc pod uwagę rosnące ceny energii w Rosji oraz rządowy cel zwiększenia udziału energii innej niż paliwo z 11 do
13-14%, możemy oczekiwać wzrost krajowego popytu na te zasoby. Również wykorzystanie biopaliwa jest w większości regionów tańsze niż zakup węgla i ropy z innych regionów. Niestety, bezpośrednie wykorzystanie biopaliwa jako
substytut paliwa kopalnego jest rzadko brane pod uwagę.
Przemysł rolniczy Rosji wykazał pewne zainteresowanie wspieraniem projektów biopaliwowych, z których wiele jest
wspieranych przez władze lokalne. W 2007 r. rosyjski rząd ogłosił plany zainwestowania 4,6 miliarda rubli (ok. 181 milionów USD) w latach 2008 i 2012 w zwiększenie produkcji rzepaku, aby zwiększyć dostawy biodiesela. W marcu 2008 r.,
ówczesny Premier Victor Zubkov ogłosił, że program nowego rządu zapewni wsparcie finansowe budowy 30 nowych
biopaliwowych zakładów przemysłowych, jak również modernizację istniejących obiektów. Plany budowy zakładu do
produkcji bioetanolu zostały ogłoszone w różnych regionach. Pokazuje to zainteresowanie rządu zielonymi technologiami, jak i również potencjalnym zwiększeniem zainteresowania produkcją brykietów (Gati, 2008).
3.4. Konkurencja krajowa i międzynarodowa
Obecnie na rynku technologii przeznaczonych do przetwarzania biomsay znajduje się kilku graczy. Badania wskazały
tylko jedną firmę, której działalność opiera się wyłącznie na produkcji brykietów. Golden Elephant Group sprzedaje
brykiet głównie na rynki europejskie.
To licencjonowany, zarejestrowany generalny wykonawca działający w Rosji od 2006 r. Działając na początku niezależnie, firma Golden Elephant Group stale się rozwijała i obecnie zarządza siecią specjalistów branży budowlanej. W swojej
ofercie ma 2 rodzaje produktów: Brykiety PINI KEY I Brykiety RUF. Brykiety mogą być produkowane na mechanicznej
prasie brykietowej od wielkości 225 kg na godzinę do 1800 kg na godzinę. Jakość produktów spółki jest poświadczona
przez laboratorium SGS.
3.5. Analiza SWOT
Mocne strony
• Ogromne potencjał do produkcji biomasy
• Dobra infrastruktura w regionie Sankt Petersburga
• Niskie koszty surowca oraz budowy, tania siła robocza i dostawa energii
• Brak monopolu dużych państwowych korporacji, dlatego też środowisko
rynkowe jest wysoce konkurencyjne
Słabe strony
• Technologia słabo skomercjalizowana na rynku rosyjskim
• Brak szczegółowych regulacji i norm dotyczących procesu produkcji
• Brak dobrze rozwiniętego systemu logistycznego
Szanse
• Wzrost zainteresowania rządu rosyjskiego w produkcję biopaliw
• Rosnący popyt na produkty biomasy w Unii Europejskiej
• Wiele opuszczonych gruntów rolnych (270 000 kilometrów kwadratowych)
• Kluczowy sektor rosyjskiej gospodarki, którego wzrost spodziewany jest
w najbliższych latach
• Branża, która jest otwarta na inwestycje, szczególnie małych i średnich
przedsiębiorstw
• Regionalne i federalne władze zachęcają do udziału w rynku, szczególnie
zagranicznych inwestorów i dystrybutorów
Zagrożenia
• Niski popyt na produkty biomasy na rynku krajowym
• Niskie ceny zasobów tradycyjnej energii
• Niskie zdolności płatnicze ludności i przedsiębiorstw w Rosji
Przewiduje się również, że ilość peletu i brykietów eksportowanych wzrośnie, ponieważ w grudniu 2005 r. Unia Europejska (która jest głównym importerem peletu produkowanego w Rosji) ogłosiła Plan działania w sprawie biomasy,
który został stworzony w celu zwiększenia wykorzystania energii z rolnictwa, leśnictwa i odpadów. Wzrost na rynku
można wytłumaczyć wejściem w życie Protokołu z Kioto (Russia Info Center, 2005).
62
63
4. Rynek technologii solarnych
4.1. Obecna sytuacja na rosyjskim rynku technologii solarnych
Stosowanie kolektorów słonecznych jest działaniem bardzo proekologicznym, nie powoduje zanieczyszczenia środowiska w postaci niebezpiecznych gazów cieplarnianych, tak jak to jest w przypadku paliw kopalnych.
Mimo, że potencjał przemysłu i możliwości energii słonecznej bez podłączenia do sieci elektroenergetycznej lub zastosowania hybryd na terenach odległych są ogromne , energia słoneczna w Rosji jest jednym ze słabiej rozpowszechnionych odnawialnych źródeł energii.
Wykres 2 przedstawia potencjał odnawialnej energii w TFOE (tona przeliczeniowa paliwa olejowego)
Mapa 1. Zasoby słoneczne w Rosji; Źródło: Odnawialne źródła energii w Rosji od możliwości do rzeczywistości
Według szacunków potencjał energii słonecznej brutto Rosji wynosi 2,3 tryliony tony przeliczeniowej węgla. Największy potencjał promieniowania słonecznego jest na Kaukazie Północnym, południowych częściach Syberii i na Dalekim
Wschodzie, obszarach Morza Czarnego i Morza Kaspijskiego.
4.2. Rynek rosyjski dziś i jutro
Do niedawna, Rosja nie dokonywała istotnych inwestycji związanych z odnawialną energią. Największym problemem
jest brak spójnej polityki rządu mającej na celu zachęcenie do korzystania z energii słonecznej w kraju. Jednak w ostatniej dekadzie rząd wyznaczył cele zmniejszenia zależności obwodów od eksportu energii poprzez dywersyfikację
branż. Strategia Energetyczna do 2020 r. przewiduje “tworzenie podstawy do znacznego wzrostu udziału odnawialnych źródeł energii w nadchodzącym okresie i przejście energię przyszłości” (Federation, 2003).
Wykres 2. Techniczny i gospodarczy potencjał odnawialnej energii w Rosji; Źródło: Odnawialna energii w Rosji 2009
Szacuje się, że ilość energii odnawialnej, która jest możliwa do uzyskania wynosi ponad 270 milionów ton przeliczeniowych węgla (Mtce) rocznie. Liczba ta obejmuje 35 Mtec rocznie biomasy, 12,5 Mtce rocznie energii słonecznej (International Energy Agency, 2003).
Rosja jest krajem położonym między 41 a 82 stopniem szerokości geograficznej północnej. W wyniku tego poziom
promieniowania jest bardzo zróżnicowany. Według szacunków, średnie promieniowanie na obszarach północnych wynosi 810kWh/m2 rocznie, podczas gdy w regionach południowych sięga powyżej 1400kWh/m2. Mapa pokazuje zasoby
słoneczne Rosji (International Energy Agency, 2003).
Pierwsza eksperymentalna elektrownia słoneczna w pobliżu Kisłowodzka ma zostać wybudowana w latach 2010-2012.
Będzie ona konwertować promienie słoneczne na energię elektryczna, a następnie w energię cieplną. Projekt jest wart
3 miliardy rubli, a jej całkowita zdolność produkcyjna przewidziana jest na 12,3 megawatów (Interfax, 2010).
Energia słoneczna staje się obszarem, gdzie Rosja ma wielkie nadzieje na opanowanie międzynarodowej niszy. The
Russian Nanotechnology Corp. (Rusnano), państwowa spółka z ambitnym celem promowania eksportu produktów
z branży zaawansowanych technologii określiła energię słoneczną jako jedną ze swoich priorytetów. W swoim dotychczasowym największym przedsięwzięciu Rusnano wspólnie z Renova, wiodącym rosyjskim konglomeratem przemysłowym, oraz Oerlikon (OERL.MU), szwajcarską firmą inżynieryjną, ogłosiła plany wybudowania wartej 630 milionów USD
fabryki ogniw słonecznych w Nowoczeboksarsku w centralnej Rosji. To tylko jeden z kilkunastu projektów związanych
z energią słoneczną branych pod uwagę lub rozwijanych przez rosyjskie przedsiębiorstwa.
Obecnie rosyjski system ciepłowniczy okręgów z bojlerami mogącymi jedynie grzać stanowi ok. 52% całkowitej produkcji ciepła. (International Energy Agency, 2003) Te scentralizowane kotłownie działają, aby produkować ciepło i ciepłą wodę w zimie, a także tylko ciepłą wodę latem. Kolektory słoneczne ogrzewające wodę mogłyby zastąpić istniejące
tradycyjne źródła ciepłej wody i pozwolić na wyłączenie kotłów ogrzewających okręgi w miesiącach letnich. W pozostałych miesiącach kolektory słoneczne mogłyby służyć do ogrzewania wody zasilającej lub jako dodatkowe źródło ciepła,
a tym samym zmniejszać obciążenie kotłów i zużycie paliwa.
Większość osad wiejskich w Rosji nie posiada scentralizowanych dostaw ciepła, zatem 12,6 miliona gospodarstwa jest
64
65
ogrzewanych spalanym drewnem, torfem lub węglem (Intersolar Centre, Komisja Europejska 2001, prolongowana
w 2003 r.). Te tereny wiejskie stanowią ogromny potencjalny rynek dla nowoczesnych technologii dla małych indywidualnych kolektorów słonecznych.
Agencja Solrico opracowała Międzynarodowy Indeks Słoneczny (ISOL Index), co odzwierciedla koniunkturę przemysłu
ogrzewania i chłodzenia słonecznego. Oblicza on Międzynarodowy Indeks Słoneczny poprzez ważenie odpowiedzi
zgodnie z systemem punktowym, co pozwala Solrico obliczyć indywidualny indeks ISOL od 0 do 100 punktów dla każdego przedsiębiorstwa. 0 oznacza najgorszy możliwy stan firmy, a 100 najlepszy możliwy stan.
Kampania związana z kwestionariuszem indeksu ISOL została pierwszy raz przeprowadzona wiosną 2010 r. Rosja
i Ukraina znalazły się daleko za innymi krajami europejskimi z łączną ilością punktów wynoszącą 29. Niemniej jednak,
oczekuje się świetnego wzrostu potencjału przemysłu (Sun & Wind Energy 6/2010).
Do obecnych producentów kolektorów słonecznych i/lub modułów słonecznych w Rosji zaliczają się następujące spółki:
Spółka
Ogniwa słoneczne na krzemie typu P i N; Moduły słoneczne z zarówno jedno-,
jak i dwu-stronną czułością;
Systemy słoneczne
Solar Wind Ltd
Instalacje energii słonecznej
OJSC Krasnoe Znamya
Płyty krzemowe
Szeroki wybór płyt klasy SEMI od 1 do 6 cali
Płyty do MEMS i innych specjalnych zastosowań
Inne przedmioty wykonane z krzemu stałego o różnych formach do specjalnych zastosowań
Krzemowe moduły słoneczne
Moduły słoneczne od 10 do 210 Wp
Małe moduły słoneczne do specjalnych zastosowań
Podstawowe wymogi techniczne kolektorów słonecznych są określone w normie federalnej ГОСТ Р 51595-2000. Zawiera ona podstawowe informacje i wymogi dla elementów, jak również określa normy transportu i użytkowania. Producenci kolektorów muszą zapewnić co najmniej roczną gwarancję od momentu instalacji.
Produkty
CJSC Telecom STV
Moduły słoneczne sprzedawane na rynku rosyjskim powinny posiadać certyfikat No. РОСС RU.AE68.H12035.
OJSC Ryazan Metal Ceramics Instrumentation Plant
Moduły słonezne MSM12-350 MSM6-700 PSM-2 PSM-3 PSM-4 PSM-5 PSM-6 PSM-7 RZMP-130-T RZMP-220-T
Shanghai Roy Solar Co., Ltd.
słoneczne lampy uliczne, słoneczne systemy elektroenergetyczne, przemienniki prądu stały/
prąd zmienny, kontrolery słonecznych ładunków elektrycznych
Obecnie w Rosji jest kilku producentów kolektorów słonecznych oraz modułów słonecznych. Produkty są dostępne na
rynku krajowym, jak również są eksportowane do Europy i obu Ameryk.
D.I.A.L. Ltd
Produkty rosyjskie spełniają również międzynarodowe normy, stąd też możliwość ich eksportu.
Jeden z głównych konkurentów - Rusnano - został utworzony w 2007 r. zgodnie z prawem federalnym nr 139-FZ, aby
stworzyć rządowi odpowiednie warunki w dziedzinie nanotechnologii. Spółka sporo inwestuje w produkcję kolektorów słonecznych i nawiązuje kontakty z wysoce doświadczonymi partnerami z zagranicy. W swoim dotychczasowym
największym przedsięwzięciu, w czerwcu 2009 r., Rusnano wspólnie z Renova, wiodącym rosyjskim konglomeratem
przemysłowym, oraz Oerlikon (OERL.MU), szwajcarską firmą inżynieryjną, ogłosiła plany wybudowania wartej 630 milionów USD fabryki ogniw słonecznych w Nowoczeboksarsku w centralnej Rosji. To tylko jeden z kilkunastu projektów
związanych z energią słoneczną branych pod uwagę lub rozwijanych przez rosyjskie przedsiębiorstwa (Bush, 2009).
Projekt dotyczący produkcji modułów słonecznych oraz elektrowni nowej generacji, wyposażonej w soczewki Frensel
oraz system śledzenia słońca zostały również zatwierdzone. Całkowita wartość inwestycji w projekt to 20,1 miliarda
rubli (RUSNANO, 2009).
Nitol Solar jest największym rosyjskim producentem polikrzemu, który jest podstawowym surowcem wykorzystywanym do produkcji kolektorów słonecznych, które zamieniają promienie słoneczne w energię elektryczną. Gdy w połowie przyszłego roku zostanie osiągnięta pełna moc produkcyjna, roczna sprzedaż jest przewidziana na 300 milionów
USD. Jednym z największych klientów Nitol jest mający swoją siedzibę w Massachusetts Evergreen Solar (ESLR), wiodący amerykański producent produktów wykorzystujących energię słoneczną.
W pełni zintegrowana elektrownia słoneczna 1,2GW będzie wybudowana w rejonie Omska, w Zachodniej Syberii,
w Rosji; jej wartość to 1,6 miliarda EUR (ok. 2,4 miliarda USD). Będzie obejmować elektrownię monosilanową/polikrzemową 10000MT, jak również kolektor słoneczny c-Si oraz fabryki produkujące moduły (Osborne, 2009). Rosyjska
firma Silarus, w 100% spółka zależna Titan - dużej firmy chemicznej - będzie posiadała i zarządzała nową działalnością.
Kierownikiem projektu i partnerami technologicznymi projektu są Gebrüder Schmid i Schmid Silicon Technology (SST).
EPC Engineering Consulting będzie również współpracować przy tym projekcie. Oczekuje się, że Silarus będzie sprzedawał swoje moduły słoneczne zarówno na rynku krajowym, jak i na rynkach międzynarodowych.
66
Alten, Spc
Delos Solar Ltd
JSC Uralservis
Solaris Technologies LLC
Surowce, monokrzem klasy słonecznej, krzem wielokrzemowy, płyty.
Kolektory ALTEN-1 i ALTEN-2A są produkowane na bazie JSC ALTEN (patent rosyjski nr
2224188, autorzy: Kazandzhan B.I., Mass A.M., Dyachischin A.C.). Te kolektory otrzymały
złote medale, puchary i dyplomy podczas wielu międzynarodowych wystaw i salonów.
ALTEN-1 kolektor, który pomyślnie przeszedł certyfikację w Niemczech (certyfikat DIN-Gepruft).
kolektory słoneczne
moduły słoneczne 50-280 Watt
systemy ogrzewania wody energią słoneczną
Obecnie, rynek jest zdominowany przez producentów lokalnych. Większość ich produktów jest eksportowana. Jednak
warto zauważyć, iż technologie te stają się coraz bardziej popularna na rynku wewnętrznym.
Solar Wind produkuje moduły w szerokim wachlarzu mocy od 3W do 110W, zarówno w wersji jednostronnej, jak
i dwustronnej. Wszystkie są przezroczyste dla widma podczerwieni.Jest to również jedna z niewielu firm produkujących
monokrystaliczne ogniwa słoneczne na krzemie typy P i N. Solar Wind produkuje różnego rodzaju pseudo-kwadratowe ogniwa w standardowych rozmiarach 103,5x103,5 mm (średnica 125 mm and 135 mm), 125x125 mm (średnica 150
mm), 175х150 mm (średnica 200 mm); są również dostępne częściowe ogniwa.
Obecnie poziom importowanych z Chin ogniw, kolektorów i modułów słonecznych jest wysoki. W ten sposób, wspomniany wcześniej kraj sąsiadujący jest uznawany za najpoważniejszego konkurenta strategicznego dla rosyjskich producentów.
67
4.5. Analiza SWOT
Odprowadzanie ścieków do wód powierzchniowych Dobies
Łącznie z zanieczyszczonymi ściekami
Mocne strony
• Doświadczenie przedsiębiorstw na innych rynkach
• Produkty spełniają międzynarodowe standardy, co jest potwierdzone
posiadanymi certyfikatami
• Bardzo zróżnicowana oferta produktów
Szanse
• Zainteresowanie rządu w rozwój nowych źródeł energii
• Ogromny potencjał energii słonecznej w Rosji, również dla regionów
nie podłączonych do sieci
• Panele słoneczne są modne w nowoczesnej architekturze
Słabe strony
• Geograficzne ograniczenia wykorzystania technologii solarnych
Zagrożenia
• Wysokiej jakości produkty krajowe
• Silna konkurencja cenowa z lokalnymi producentami
• Wysoki napływ produktów z Chin
5. Oczyszczanie ścieków
5.1. Obecna sytuacja na rosyjskim rynku oczyszczania ścieków
Rosja ma ogromne zasoby wody sięgające powyżej 30000 m3 na mieszkańca rocznie. W chwili obecnej ok. 70% jezior
i rzek straciło przydatność wody pitnej i w rezultacie 50% obywateli używa wodę o niskiej jakości (NADEZHDA B. PROKHOROVA, 2000). Rząd przedstawił nową krajową politykę zarządzania wodą, która jest skierowana na zaspokojenie
zapotrzebowania przemysłu i ludności na wodę spełniającą wszelkie standardy, która byłoby uzyskana z minimalnie
negatywnym wpływem na środowisko naturalne.
Sektor ścieków jest głównie państwowy i w dużej mierze uzależniony był od dotacji państwowych. Około 60% używanych instalacji oczyszczania ścieków jest przeciążonych a 38% jest w użyciu od ponad 25 lat i wymaga odbudowy.
W Rosji prawie 60% wody pitnej, która nie spełnia odpowiednich norm jakościowych i ok. 70% ścieków jest odprowadzana przez gminy na terenie całego kraju bez uprzedniego oczyszczania (Krishnaswamy).
Miasto
razem
razem
jako % łącznie odprowadzonych
ścieków
w tym niewystarczająco oczyszczone ścieki
razem
jako % łącznie odprowadzonych
ścieków
Moskwa
2,475
1,857
75,0
1,825
98,3
St. Petersburg
1,304
1,174
90,0
705
60,1
Nowoczerkask
1,036
10
0,9
8,4
87,8
Niżny Nowogród
629
242
38,5
222
91,8
Nowosybirsk
558
37
6,6
4,1
11,2
Krasnodar
523
77
14,8
72
93,7
Samara
379
266
70,1
242
91,2
Tyumen
357
85
23,6
80
95,1
Krasnojarsk
345
235
68,1
234
99,4
Ufa
291
159
54,6
156
98,4
Angarsk
289
184
63,6
93
50,3
Władywostok
268
258
96,4
1,5
0,6
Kazań
267
228
85,7
215
94,2
Brack
263
204
77,6
204
100,0
Tabela 2. Odprowadzanie ścieków w rosyjskich miastach w 2006 r. w mln sześciennych. M, źródło: Tymczasowy Raport Techniczny
5.2. Rynek oczyszczania ścieków dzisiaj i jutro
Większość obecnych projektów oczyszczania ścieków w Rosji jest finansowanych przez wielostronne agencje finansowe, takie jak Bank Światowy, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBRD), Nordic Investment Bank (NIB), Nordic
Environment Finance Corporation (NEFCO) oraz Europejski Bank Inwestycyjny (EIB). Sytuacja ta wpływa na pobudzenie
sytuacji na rosyjskim rynku oczyszczania ścieków oraz uzdatniania wody pitnej.
Najwyższy wzrost obserwuje się w Sankt Petersburgu. Wody ściekowe z tego rejonu mają bezpośredni wpływ na Zatokę Fińską, Morze Bałtyckie i Morze Białe. W wyniku negatywnego oddziaływania na sąsiadujące państwa: Finlandię,
Norwegię, Szwecję, Estonię i Polskę, zdecydowały się one zwiększyć swoją pomoc dla Rosji w kontrolowaniu zanieczyszczenia wody.
68
69
W zależności od właściwości osadów ściekowych, lokalnych warunków i kwestii prawnych, stosowane są różne metody
zarządzania osadem na terenie Rosji: powtórne użycie w rolnictwie, melioracja ziemi, spalanie i usuwanie na kontrolowanych wysypiskach. Pomimo istnienia długoterminowego doświadczenie w termofilnym suszeniu na powietrzu osadu, kompostowanie staje się bardziej popularne, głównie w małych oczyszczalniach ścieków, ze względu na to, że efekt
końcowy ma lepsze perspektywy na rynku. Inną opcją, która jest obecnie rozpatrywana, np. w Moskwie, jest współkompostowanie lub beztlenowa kofermentacja osadu ze stałych komunalnych odpadów organicznych (Kalyuzhnyi).
Termofilne suszenie na powietrzu było standardową metodą redukcji masy organicznej osadu ściekowego (mieszanka głównych i ubocznych) w ZSRR; jednak stosowanie tej metody powoli spadło w Rosji w ciągu ostatnich dwóch dekad w związku z ogólnym osłabieniem infrastruktury regionalnych oczyszczalni ścieków, a także
w związku ze stratą specjalistów w tej dziedzinie (spowodowaną niskimi zarobkami).
Tlenowa stabilizacja osadu ściekowego jest znacznie rzadziej stosowana w Rosji i jest zazwyczaj przeprowadzana
w małych oczyszczalniach ścieków tlenowej stabilizacji, jednak zwykle skutkuje to jedynie częściową stabilizacją osadu, który tym sposobem wymaga dalszej obróbki. (Kalyuzhnyi)
Wykres 3. Źródła finansowania Planu Oczyszczania Wody w Petersburgu; ŹródłoZłożone finansowanie projektu dla dużych miast: Przypadek oczyszczania
Spalanie jest uważane za atrakcyjną opcję dla dużych megapolis. Najbardziej charakterystycznym przykładem jest Petersburg. Po rozpatrzeniu wielu opcji, miasto w 1997 r. wybrało dla centralnej oczyszczalni technologię spalania opartą
na piecu fluidyzacyjnym (FBF).
ścieków w Sankt Petersburgu
Główne wskaźniki charakteryzujące wpływ działalności gospodarczych na środowisko i zasoby naturalne są przedstawione poniżej.
1992
1995
2000
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Pobór wody ze źródeł wody, do dalszego użytku,
miliard sześcienny M
99,6
86,6
75,9
72,2
69,2
69,3
70,1
69,6
69,5
Odprowadzanie zanieczyszczonych ścieków,
miliard sześcienny M
27,1
24,5
20,3
19,0
18,5
17,7
17,5
17,2
17,1
Tabela 4. Główne wskaźniki charakteryzujące wpływ działalności gospodarczych na środowisko i zasoby naturalne; Źródło: Rosja w liczbach 2005
Rosyjski rynek wód komunalnych i ścieków, który w 2005 r. przyniósł dochód 960 milionów USD jest gotowy do przekroczenia 1,5 miliarda USD w 2012 r. Obejmuje to łączną wartość rynkową ze sprzedaży sprzętu do projektowania
i roboty budowlane w obu sieciach (np. pompowni) i oczyszczalnie.
Rozpoczęcie realizacji rządowego programu “Czysta woda” planowane jest na 2010 r. Celem projektu jest osiągnięcie
gwarantowanej jakości zapasów wody pitnej w 2014 r. w Rosji. Do roku 2020 odsetek ludności kraju mającej dostęp
do scentralizowanych dostaw wody wzrośnie do 40%. (Grupa ekspertów od programów regionalnych i związanych
z wodą”Czysta Woda”, 2009) Jednym z celów programu jest stworzenie atrakcyjnego środowiska dla prywatnych inwestorów (Aquamedia).
W chwili obecnej, lokalni producenci i dostawcy kontrolują prawie 70% udziału w rynku i są dominującymi jednostkami
na rynku urządzeń do uzdatniania wody i oczyszczania ścieków, jak również sieci i pompowni. Co więcej, dopóki nie
udowodnią oni swojego długoterminowego zainteresowania, nadal będą pojawiały się obawy dotyczące zagranicznych operatorów i inwestorów w Rosji - nie tylko w dużych miastach takich jak Moskwa czy Petersburg, ale również
w średnich i małych miejscowościach. Kluczową strategią dla międzynarodowych firm wchodzących na rynek rosyjski
jest zawieranie umów z lokalnymi firmami o wspólnej produkcji.
70
Głównymi odbiorcami technologii oczyszczania ścieków są miejskie zakłady oczyszczania wody (Vodokanals). Jednocześnie, w związku z ostrzejszymi przepisami i karami za zanieczyszczanie wody, prywatne przedsiębiorstwa stają się
atrakcyjną grupą odbiorców. Przedsiębiorstwa będące własnością firm zagranicznych lub te założone na podstawie
współpracy między rosyjskimi i zagranicznymi firmami stanowią kolejną grupę potencjalnych klientów, mających łatwiejszy dostęp do finansowania.
Przemysł
Udział odprowadzania(%)
Przemysł metalurgiczny
17,5
Przemysł chemiczny
14,0
Przemysł Celulozowo- Papierniczy
14,0
Inżynieria mechaniczna
13,0
Przemysł wydobycia ropy naftowej
9,5
Przemysł spożywczy
9,5
Metale niezależne
7,5
Przemysł dóbr konsumenckich
3,0
Inne branże
12,0
Tabela 4. Odprowadzanie ścieków według różnych gałęzi przemysłu; Źródło: Tymczasowy Raport Techniczny
71
Nowe wyzwania w dziedzinie ochrony środowiska wynikają z tendencji rynkowych: zakłady przemysłowe posiadające
certyfikat zgodności z ISO 14000 mają przewagę w sprzedaży swoich produktów na rynku międzynarodowym.
• “Typowy protokół wykorzystania ścieków i osadu ściekowego jako nawozów organicznych” – zatwierdzony w 2000 r.
przez rosyjskie Ministerstwo Rolnictwa.
Rosja nie stosuje zasady BAT (Najlepsze Dostępne Techniki) zapewniającej wdrażanie najlepszych procesów i rozwiązań
inżynierskich w celu uniknięcia lub zmniejszenia odprowadzania substancji szkodliwych, które są ekonomicznie uzasadnione i praktyczne w danym rejonie Rosji. Nie ma zasadniczych różnic między rosyjskim systemem norm regulujących odprowadzanie zanieczyszczeń a tym w Państwach Członkowskich (Report, 2009).
• GOST R 17.4.3.07-2001 “Wymogi dotyczące wykorzystania osadu ściekowego jako nawozu”.
Dokument
Kodeks Wodny (Nr 74-FZ) wprowadzony w 2006 r.
Opis regulacji
stanowi ramy dla prawodawstwa związanego z wodą. Reguluje on stosunki
wykorzystania i ochrony organów odpowiedzialnych za wodę w celu zapewnienia
obywatelom prawa do czystej wody i utrzymania jej jakości. Dokument również
reguluje prawa własności zasobów wodnych, które oprócz samodzielnych organów,
są własnością federalną.
Art. 35 Rosyjskiego Kodeksu Wodnego Nr 74-FZ z 3 czerwca 2006 r. i Prawo Federalne
Rosji Nr 118-FZ
Rozwój i uchwalenie norm regulujących maksymalny dozwolony wpływ na
akweny i cele dotyczące jakości akwenów.
Dekret rosyjskiego rządu (13) zgodny z Prawem
Federalnym Nr 7-FZ “O ochronie środowiska" z 14 marca 2009 r., Art. 23 (01/10/2002,
z późniejszymi poprawkami)
Opłaty za ilość i skład ścieków, koncentrację zanieczyszczeń i odprowadzanie
ścieków
Gossanepidnadzor (FMBA MU 2-1-5-800-99)
Wytyczne dotyczące zarządzania oczyszczaniem ścieków
Prawo Federalne "O pozostałościach z produkcji i konsumpcji"
określa następujące zasady polityki państwowej w dziedzinie oczyszczania/usuwania
wszystkich rodzajów odpadów:
• maksymalne zmniejszenie ich ilości;
• maksymalne odzyskanie ich cennych składników i ponowne wykorzystanie;
• bezpieczne dla środowiska tymczasowe składowanie i wysypiska śmieci (w razie
konieczności)
• opracowanie norm, regulacji, zasad, itp.;
• certyfikacja określonych rodzajów procesów technologicznych, urządzeń, produktów (w tym same odpady)
oraz prac, które mogą stanowić potencjalne zagrożenie dla ludzi lub środowiska;
• licencjonowanie niektórych działań związanych z odpadami toksycznymi
Ustawa Federalna "O sanitarno-epidemiologicznym dobru ludności" (1997) i
“Tymczasowe zasady ochrony środowiska przed pozostałościami z produkcji i
konsumpcji”
Oba dokumenty rozszerzyły podstawy legislacyjne, normatywne i metodologiczne
postępowania z odpadami.
Dekret rządu N556 z 20 maja 1999 r.
licencjonowanie działalności postępowania z
odpadami niebezpiecznymi
Dekret rządu N461 z 16 czerwca 2000 r.
ustanawiający normy generowania odpadów i limity usuwania odpadów
Dekret rządu N818 z 26 października 2000
i prowadzenie Państwowego Katastru odpadów
Źródło: (Normy higieniczne GN 2.1.5.1315-03 “Maksymalne dopuszczalne koncentracje (MPCs) chemikalii)
Od 2005 r. Federalna Agencja ds. Środowiska, Nadzór technologiczny i nuklearny (Rostekhnadzor) jest specjalnie upoważnionym organem wykonawczym państwowych regulacji dotyczących zarządzania odpadami, organizacji i przeprowadzania kontroli ekologicznych, opracowywania legislacyjnych i normatywnych podstaw i koordynacji z innymi
instytucjami federalnymi na terenie Rosji (Kalyuzhnyi). W odniesieniu do osadu ściekowego, najważniejsze niedawne
legislacyjne i normatywne dokumenty państwowe obejmują:
•
72
SanPiN 2.1.7.573-96 “Wymogi higieniczne wykorzystania ścieków i osadu ściekowego w nawadnianiu i nawożeniu
ziemi”
Dokumenty te określają ograniczenia dla niektórych składników osadu (przede wszystkim materiałów niebezpiecznych) jak również maksymalną dawkę osadu do wprowadzenia do gleby (Kalyuzhnyi).
Przedsiębiorstwa działające na rynku oczyszczania ścieków oraz uzdatniania wody często tworzą stowarzyszenia, takie
jak RAWW(Российская ассоциация водоснабжения и водоотведения) które posiada ponad 200 członków (Rosyjskie
Stowarzyszenie na rzecz dostawy i odprowadzania wody, 2010)
W chwili obecnej, lokalni producenci i dostawcy kontrolują prawie 70% rynku i są dominujący na rynku urządzeń do
uzdatniania wody i oczyszczania ścieków, jak również sieci i pompowni. Co więcej, nadal będą pojawiały się obawy
dotyczące zagranicznych operatorów i inwestorów w Rosji, dopóki nie udowodnią oni swojego długoterminowego
zainteresowania, nie tylko w dużych miastach takich jak Moskwa czy Petersburg, ale również w średnich i małych miejscowościach. Kluczową strategią dla międzynarodowych firm wchodzących na rynek rosyjski jest zawieranie umów
z lokalnymi firmami o wspólnej produkcji.
Ogólnie rzecz biorąc, występuje tendencja wśród firm działających w Rosji do oferowania swoich usług na terenie
Wspólnoty Niepodległych Państw. Na rynku rosyjskim obecnych jest kilku głównych graczy:
Obecnie the National Water Resources Holding jest liderem na rosyjskim rynku sprzętu i technologii do uzdatniania wody oraz oczyszczania ścieków. Rozwiązania oferowane przez tę firmę są oparte o sprzęt dostarczony przez
wiodące na rynku światowym firmy uzdatniające wodę. Posiada ona wyłączne prawa dystrybucji firm europejskich
i amerykańskich (np. Dow, Emec, Lorivan, itp.).
Rosyjski oddział Veolia Water jest odpowiedzialny za rejon, w którego skład wchodzą Rosja, WNP i Turcja. Veolia Water
specjalizuje się w outsourcingu usług zarządzania wodą dla gmin i przedsiębiorstw. Firma ta jest liderem w projektowaniu i budowie gotowych oczyszczalni dla infrastruktury wodnej. Dostarcza również dostosowane rozwiązania technologiczne.
Oddział jest obecny w Rosji od siedemdziesiątego roku. W ostatnich latach główne projekty obejmują instalację
i przetwarzanie przewodów kanalizacyjnych, usuwanie żelaza dla Happyland Company w Twer- 130 m^3/ godzinę
(2003); Firma przetwarzająca przemysłowe przewody kanalizacyjne Hilt-Moscow (2005); Firma produkująca wodę ruchową dla firmy farmaceutycznej TOV Henkel Uzhgorod 10 m3/godzinę jak również instalacja produkcji wody ruchowej dla bałtyckiego browaru w Samarze, wydajność 250 m3/godzin (Veolia Water, 2006).
Eco-Potential jest firmą dostarczającą swoim klientom produkty wielu producentów: Becker, Hiblow, TechnoTakatsuki; włoskiej firmy Faggiolati; tajwańskiej firmy Matala, zgodnie z określonymi wymaganiami klientów. Ten sprzęt
jest wykorzystywany głównie w Moskwie, rejonie moskiewskim jak również innych regionach Rosji w oczyszczalniach
ścieków (htt). Naukowo-inżynieryjne centrum “POTENTIAL-2” zostało utworzone 15 lat temu we współpracy z Ukraińskim Instytutem Inżynierii Wodnej (obecnie - Państwowy Uniwersytet Techniczny w Rovensku) do intensywnego
wdrażania technologii oczyszczania wody i sprzętu do oczyszczania ścieków w rosyjskich przemyśle budowy maszyn.
Obecnie firma ma partnerów z Ukrainy, Białorusi, Polski (EKO-CEKLON) i Szwecji. Największy poziom sprzedaży odnotowują w Rosji Północno-Zachodniej i w Skandynawii. W Rosji ich głównym celem są duże firmy, a w ich portfelu
znajdują się takie przedsiębiorstwa jak: Gazprom, Lukoil, Oktjabrskaya Railway, Suffle Group SPb (Francja), urząd Sankt
Petersburga, itp. Firma jest zainteresowana rozszerzeniem swojej sprzedaży oryginalnego wyposażenia i przyjmuje
propozycje rozwoju istniejącej sieci dilerów jak również otworzeniem biura przedstawicielskiego w rejonach rosyjskich,
73
w Europie, Azji, Afryce i Ameryce. Poszukuje ona współpracy w sprzedaży i/lub produkcji urządzeń dla organizacji
i osób prywatnych. Ponadto Potential-2 oferuje dostosowanie przejętych oczyszczalni do wymogów rosyjskiego prawodawstwa dotyczącego wody. Południowo-zachodnia oczyszczalnia ścieków (UZOS), wyznaczona jako najważniejszy projekt ochrony wody w rejonie Morza Bałtyckiego została ukończony we wrześniu 2005 r. Oczyszczalnia posiada
średnią dzienną przepustowość 330 tys. m³ i oczyszcza ścieki 720 tys. mieszkańców z pięcio-milionowego Petersburga.
Oprócz ukończonej oczyszczalni ścieków i rurociągów odprowadzających ścieki, które wykorzystują wiele z istniejących, nieskończonych struktur, powiązane prace obejmowały budowę spalarni osadu oraz modernizację i rozbudowę
kanalizacji miejskiej (water-technology.net).
Wpływające ścieki są od razu poddawane są trzystopniowemu oczyszczaniu: mechanicznemu, biologicznemu i chemicznemu - co w efekcie daje ścieki spełniające wymagania określone przez Helcom, Helsińska Komisja Ochrony Środowiska Morskiego Bałtyku (water-technology.net)
Produkcja stałych odpadów komunalnych wynosi około 35-40 milionów ton rocznie. Obecnie oczyszczalnie osadów
i osadów ściekowych przetwarzają ponad 30 milionów ton rocznie.
Skala przetwarzania odpadów przemysłowych w Rosji jest szacowana na 0,92 miliarda ton rocznie. Około 94% tej kwoty (0,97 miliarda ton rocznie) stanowią odpady kopalniane i z przetwarzania minerałów, umieszczonych w rozwiniętych
przestrzeniach. Wśród nich znajdują się odpady charakteryzujące się dużymi ilościami i odpadami żelazowców (21,6
milionów ton rocznie ), halitu (9,6 miliona ton), drzewnych (5,9 miliona ton) popiołu i żużlu TPP (2,4 miliona ton), odpadów materiałów nieżelaznych (0,9 miliona ton), makulatury (0,7 miliona ton).
W 2000 r. materiały toksyczne były wykorzystywane i usuwane zgodnie z Goskomstatem Rosji w ilości 38,3%, włączając
niebezpieczne odpady - 17,6%, 2 klasa zagrożenia - 73,9%, 3 klasa zagrożenia - 52,2% i 4 klasa zagrożenia - 36,6%.
Tworzenie odpadów (z wyłączeniem produkcji i wzbogacania) w 2000 r., razem 123 miliony ton
5.5 Analiza SWOT
Mocne strony
• Możliwość wykorzystania technologii do oczyszczania wód silnie
zanieczyszczonych
• Wsparcie międzynarodowych instytucji finansowych
• Wysokie zainteresowanie krajów sąsiadujących w północno-zachodniej
części kraju
Słabe strony
• Dominacja lokalnych firm
• Silna konkurencja pośród obecnych graczy
Szanse
• Cel rządu poprawy jakości wody
• Popularność zachodnich technologii i rozwiązań
• ISO 14000- konkurencyjna przewaga firm na rynku międzynarodowym
Zagrożenia
• Zbytnia zależność od funduszy publicznych, a nie od opłat użytkowników;
• Opłaty ponoszone przez użytkowników są dość niskie jak na
międzynarodowe standardy, a zatem ledwo wystarczają na pokrycie
wydatków operacyjnych;
• Bliskie bankructwo głównych oczyszczalni, które ograniczają możliwości
zaciągania kredytów
6. Utylizacja odpadów
6.1. Obecna sytuacja na rosyjskim rynku utylizacji odpadów
Skala odpadów przemysłowych w Rosji, przy obliczaniu poziomu produkcji w 2000 r. może być oszacowana na około
2,6 miliarda ton rocznie. Ponad 90% tej wielkości to odpady z górnictwa i obróbki minerałów. Liczby z innych odpadów
przemysłowych w 2000 r. to co najmniej 123 miliony ton, wliczając popiół i żużel TPP - 23,9 miliona ton, odpady halitu - 22,7 miliona ton, żelazowce - 25,3 miliona ton, odpady drzewne - 19,3 miliona ton, odpady żużlowe - 14,3 miliona
ton, żużel - 5,3 miliona ton, fosfogips - 6,4 miliona ton, wypałki pirytowe - 1,3 miliona ton, makulatura - 1,2 miliona ton,
odpady polimerowe - 0,6 miliona ton, odpady tekstylne - 0,25 miliona ton, zużyte opony - 0,6 miliona ton, rozbite szkło 0,2 miliona ton. Co więcej, problem powstawania i recyklingu śmieci w Rosji pozostaje najbardziej dotkliwym. Spośród
wszystkich śmieci zbieranych w Rosji mniej niż 9% jest wysyłanych do zakładu przetwarzania odpadów.
Wykres 1 Tworzenie odpadów z wyłączeniem produkcji i wzbogacania w 2000 r., razem 123 miliony ton.
Źródło: Вторичные материальные ресурсы и их использование в России
Znaczna ilość odpadów, która może być używana jako wtórne surowce gromadzi się na wysypiskach, zbiornikach na
odpady poflotacyjne, szlam flotacyjny i w innych zakładach utylizacyjnych. Szacowana łączna ilość nagromadzonych
odpadów to 80 miliardów ton, 70 miliardów ton to odpady górnicze i z wzbogacania surowców, 1,3 miliarda ton - popiół i żużel TES, 300 milionów ton - odpady stalowe, 200 milionów ton - odpady halitowe, 140 milionów ton - fosfogips,
16 milionów ton - wypałki pirytowe, 3 miliony ton - lignina (Devatkin V., 2005).
Odpadki mogą by wykorzystywane jako wtórne surowce do celów rolnych bez obróbki; do produkcji materiałów budowlanych; odzyskiwanie przydatnych składników (żelaznych i nieżelaznych) i jako źródło energii.
Większość śmieci (37%) powstaje w rejonie Moskwy i zauważalny jest niski stopień ich przetwarzania (0,4%). Sankt
Petersburg rocznie produkuje ponad 7 milionów m3 śmieci.
74
75
Wykorzystanie tradycyjnych surowców wtórnych w 2002 r. (mln ton)
W obecnej sytuacji ekonomicznej rentowność przetwarzania może być zapewniona tylko dla jednej trzeciej odpadów
i nie powinno się oczekiwać istotnych zmian w poziomie przetwarzania głównych rodzajów odpadów.
Jeżeli rząd rosyjski podejmie pewne działania mające na celu stworzenie bardziej sprzyjających warunków gromadzenia i recyklingu stawek wzrostu, przetwarzania wielu rodzajów odpadów przekroczy średnią stopę wzrostu produkcji
przemysłowej. Będzie to miało szczególny wpływ na surowce wtórne wybrane ze stałych odpadów komunalnych (łącznie z odpadami po opakowaniach), odpady i elektrociepłownie, produkcję odpadów i wzbogacanie ligniny, fosfogips,
odpady drzewne, odpady produktów ropopochodnych, zużyte opony, żużel hutniczy.
Odpady niebezpieczne
Metody neutralizacji istniejących trwałych zanieczyszczeń organicznych w Rosji, poprzez analogię do światowych praktyk, można podzielić na trzy warianty
• Zniszczenie TZO,
• Naziemne składowanie polichlorowanego bifenylu zawierającego odpady z zachowaniem obowiązujących norm,
zasad bezpieczeństwa i działać w zakresie ochrony środowiska. Obecnie w Rosji są 4 działające poligony odpadowe
w regionie Tomskim, Leningradzkim, Kaluzhskim i Omskim wykorzystywane do naziemnego składowania odpadów
(Tikhonov, 2007).
Wykres 2. Wykorzystanie tradycyjnych surowców wtórnych w 2002 r. (mln ton), razem 123 miliony ton.
Źródło: Вторичные материальные ресурсы и их использование в России
Wykorzystywanie tradycyjnego recyklingu
Średni poziom wykorzystania odpadów przemysłowych w rolnictwie wynosi 35%. Najwyższy poziom wykorzystania
materiałów surowców wtórnych mają następujące odpady: odpady z żelaznych i nieżelaznych metali (odpowiednio
86% i 100%), ług siarczynowy (68%), makulatura (50%), odpady halitu (42%), żużel wielkopiecowy (39%), odpady pirytowe (30%) (Devatkin V., 2005).
Słabo wykorzystywane są popiół i żużel TPP (10,4%) oraz odpady polimerowe (8,3%). Stałe odpady komunalne mogą
być przetwarzane jedynie w 3-4%, zużyte opony - 4,7%, fosfogips - 2,0% (Devatkin V., 2005).
Mapa 2. Poligony do naziemnego składowania TZO; Źródło: NAJLEPSZE DOSTĘPNE TECHNOLOGIE PRZYJAZNE ŚRODOWISKU DO UTYLIZACJI I NISZCZENIA
6.2. Rynek utylizacji odpadów - dziś i jutro
W takich warunkach wielkość przetwarzania odpadów będzie rosła mniej więcej w takim samym tempie jak wzrost
wydajności, w którym odpady, na przykład, osiągną stopień 3-6% rocznie. Wyjątkiem może być konsumpcja odpadów
z tworzyw sztucznych (używanych opakowań PET, foli rolniczej, produktów gospodarstwa domowego wykonanych
z polietylenu i PCW) oraz pewne nomenklatury niebezpiecznych odpadów, których gromadzenie i przetwarzanie jest
realizowane taki sam sposób, jak ich usuwanie.
Oczyszczanie chemiczne trwałych zanieczyszczeń organicznych z odbiorem substancji nietoksycznych. Obecna rosyjska technologia chemicznego oczyszczania płynnych odpadów dostrzega zawartość polichlorowanego bifenylu do
90%. W zaawansowanych odpadach zawartość polichlorowanego bifenylu przekracza 50 ppm, co przez europejskie
wymogi prowadzi je do niebezpieczeństwa i wymusza niszczenie lub naziemne składowanie na specjalnych poligonach. Koszt takiego oczyszczania chemicznego 1 tony polichlorowanego bifenylu to około 3000 USD. Istnieją pewne
metody niszczenia trwałych zanieczyszczeń organicznych i odpadów zawierających chlor w Rosji. Obecnie dopuszczalne jest łączenie usuwania odpowiednich płynnych pestycydów i polichlorowanych bifenyli ponieważ parametry
techniczne i sprzęt są w pełni zbieżne.
Rozwój gromadzenia i utylizacji śmieci w następnych 5-10 latach jest bezpośrednio zależny od środków przyjętych
przez rząd Rosji w celu stworzenia bardziej sprzyjających warunków gospodarczych gromadzenia i recyklingu.
76
TZO W ROSJI
77
Najbardziej perspektywiczne metody utleniania wysokotemperaturowego:
• Piece do obróbki cieplnej z reaktorem cyklonowym;
Grupowanie podmiotów Federacji Rosyjskiej według wielkości emisji zanieczyszczeń emitowanych przez stacjonarne
źródła zanieczyszczeń powietrza w 2006 r.
• Silniki rakietowe napędzane temperaturą;
• Instalacje opart o silniki rakietowe napędzane paliwem ciekłym;
• Instalacje oparte o chemiczną technologię plazmową;
• Zniszczenie a pomocą strumienia ogrzanych gazów;
• Nagrzewanie temperatury i nagrzewanie stykowe; piece;
• Piece cementowe (Tikhonov, 2007)
Ponad 1,9 miliarda ton odpadów toksycznych jest spalanych na terenie Rosji w urządzeniach składujących, magazynach, jak również przechowywane są one na składowiskach odpadów, wysypiskach śmieci i innych obiektach będących własnością przedsiębiorstw. Na zlecenie rządu rosyjskiego Rostechnadzor wykonał analizę sytuacji, na podstawie
której wywnioskowano, że w kraju nadal gromadzi się odpady. Mimo wszystko, wskaźnik wykorzystania i wyjałowienia
toksycznych odpadów został ustabilizowany i wynosi 3-6% całkowitej liczby odpadów wygenerowanych w ciągu roku,
jedynie w niektórych regionach wskaźnik ten sięga 20-30% (ACAP). Ze względu na brak wysypisk do magazynowania
i spalania odpadów przemysłowych, powszechną praktyką jest umieszczanie odpadów przemysłowych na “dzikich” wysypiskach, co stanowi poważne zagrożenie dla środowiska. Trwałe zanieczyszczenia organiczne są wciąż największym
problemem Rosji, przede wszystkim wszystkie dioksyny i substancje dioksyno-podobne, polichlorowane bifenyle, pestycydy zawierające chlor, zanieczyszczenia metalami ciężkimi (rtęć i jej związki, ołów i kadm). Wiele przedsiębiorstw
z sektora chemicznego, metalurgicznego, energetycznego i innych jest głównym źródłem tych substancji chemicznych.
Te związki na stałe pozostają w środowisku, mają właściwości kumulacyjne i dużą aktywność biologiczną, są toksyczne
dla wielu żywych organizmów i mogą mieć wpływ na funkcjonowanie ekosystemu, co najbardziej zauważalne jest na
terenie Arktyki. Kwestią związaną z utylizacją polichlorowanych bifenyli wykorzystywanych jako materiał izolacyjny
w transformatorach i kondensatorach systemów energetycznych zbliża się do rozwiązania, jego ilość jest szacowana
na 30 tys ton. Na terenie prawie wszystkich należących Rosji podmiotów magazyny na przeterminowane pestycydy
i chemikalia rolnicze są w niezadowalającym stanie (łącznie ok. 30 tys ton) (ACAP). Ziemie zasypowe tych substancji
chemicznych zostały stworzone wcześniej i obecnie są również w opłakanym stanie. Infrastruktura przemysłowa, która
mogłaby wyeliminować te substancje nie została jeszcze stworzona. Źródłami zanieczyszczenia środowiska rtęcią i jej
związkami, są przedsiębiorstwa przemysłu chemicznego i metalurgicznego; zespoły obiektów energetycznych; produkujące następujące przedmioty: termometry rtęciowe, źródła światła, elementy galwaniczne; kopalnie złota; ścieki
przemysłowe i przeterminowane pestycydy i ich składy; rtęć i jej złoża, przypadkowe i celowe (włączając cele przestępcze) składowanie rtęci i jej związków, wycieki rtęci metalicznej w obszarach mieszkalnych. Do teraz, odpady zawierające rtęć zgromadzone w Rosji przekraczają 1 milion ton. W związku z realizacją “Podstaw państwowej polityki w dziedzinie bezpieczeństwa chemicznego i biologicznego w okresie do 2010 r. i dalszych perspektyw” nr 2194 zatwierdzonych
przez prezydenta Rosji 4 grudnia 2003 r. rząd skupia wiele uwagi na tym programie. (ACAP)
Najbardziej toksyczne odpady są przechowywane w specjalnych składach ponieważ nie ma odpowiednich technologii
do ich utylizacji. Jedną z najbardziej obiecujących technologii utylizacji odpadów toksycznych jest plazmochemiczna technologia oparta na wysokotemperaturowej utylizacji plazmochemicznej i całkowitym zniszczeniu odpadów za
pomocą łuków plazmowych produkujących cenne źródło energii, tj. gaz syntetyczny, który jest mieszaniną CO i H2.
Głównymi zaletami technologii plazmochemicznej są wszechstronne zastosowanie do wielu rodzajów odpadów i możliwość realizacji w stosunkowo małych rozmiarowo modułach technologicznych (ISCTE).
78
Mapa 3. Grupowanie podmiotów Federacji Rosyjskiej według wielkości emisji zanieczyszczeń; Źródło: Międzynarodowy Wzrost Norweskiej Technologii Środowiskowej i Możliwości na Rynku Energii Odnawialnych w Europie Środkowej i Wschodniej i w Rosji
Obecnie jest wiele firm oferujących usługi utylizacji odpadów przedsiębiorstwom i miastom. Lista czołowych graczy
na tym rynku przedstawiona jest na stronie internetowej http://www.waste.ru/modules/directory/topten.php?hit=1.
Spółka akcyjna “POLYINFORM” oferuje wykonanie kompleksowych usług związanych z operowaniem niebezpiecznymi odpadami pochodzącymi z przemysłu i gospodarstw domowych, w tym przetwarzanie i odbiór do neutralizacji
odpadów wzbogacania i gleby, jak również recykling odpadów zawierających benzynę (szlam olejowy) oraz oczyszczenie kolektorów ściekowych. Posiada ona licencję na utylizację odpadów trwałych w klasie zagrożenia I-V w ramach ich
zbierania, transportowania, neutralizacji, wykorzystania i składowania. Firma posiada również 15 patentów Federacji
Rosyjskiej i pomyślnie przeszła państwowe egzaminy dotyczące ekologii.
Firma ta stowrzyła bioelektryczną technologię oczyszczania gleby z zanieczyszczenia metalami ciężkimi łącznie z rtęcią, co umożliwia obniżenie koncentracji substancji niebezpiecznych ekologicznie w glebie, zgodnie z normami bezpieczeństwa.
POLYINFORM posiada również własną stacjonarną stację rekultywacji pozwalającą na utylizację ponad 1000 ton odpadów przemysłowych rocznie, instalacje recyklingowe różnego rodzaju osadu olejowego, drewniane podkłady kolejowe traktowane środkami antybakteryjnymi (kreozotem, naftą, olejem łupkowym, pasty bitumiczne).
Ponadto firma ta świadczy usługi klientom, którymi są największe rosyjskie i międzynarodowe firmy, takie jak: “Jukos”
Inc., “Transneft” Corp, “LUKOIL” Co. Ltd, “Diamonds of Ruissia-Sakha” Co. Ltd; “TNK” Corp; “Moscow Oil Refinery” Corp;
“ROSNEFT” Corp, RAO “UES of Russia”, JSC “Russian Railways” (Rosyjskie Linie Kolejowe), Rosyjskie Ministerstwo Obrony,
Rosyjskie Ministerstwo Zasobów Naturalnych, “Halliburton” (USA), “TOTAL FINA ELF” (France) “MAHRUKAT” (Syria), USAID (USA).
79
Krasny Bor jest największą firmą w Rosji północno-zachodniej zajmującej się utylizacją odpadów. Utylizuje około
40 000 ton rocznie od 3000 przedsiębiorstw z Petersburga oraz obwodu Leningradzkiego. Ponad 1,8 mln. m³ płynnych
odpadów toksycznych jest składowanych w ich obiekcie. Według Helcom, Krasny Bor jest najważniejszym miejscem
tego typu w rejonie Morza Bałtyckiego (NWICPC, 2006).
Fińska firma Lassila & Tikanoja plc (L&T) świadczy usługi i zapewnia konserwację techniczną przedsiębiorstwom produkcyjnym, a także dostarcza produkty do nieruchomości. W maju 2005 r., L&T uruchomiła w Dubnej, pod Moskwą,
spółkę typu joint venture Ecosystem LLC (L&T Ecosystem). Spółka jest zaangażowana w rozmowy dotyczące innych
projektów zarządzania środowiskiem w Rosji. W perspektywie długoterminowej L&T będzie starało się zabezpieczyć
swoją pozycję lidera w dziedzinie zarządzania środowiskiem w krajach nadbałtyckich i w regionach Rosji (Samarina,
2006).
Istnieją pewne regulacje, które mogą być przydatne jeśli bierze się pod uwagę kontrolowanie usuwania odpadów oraz
zanieczyszczeń:
• Przyjęcie Strategii Energetycznej dla Rosji do 2030 r. - Zarządzenie rządu rosyjskiego N 1715 z 13 listopada 2009 r.
• Dotyczące wykonywania przez organy terytorialne Rosyjskiej Federalnej Służby Nadzoru Ekologicznego, Technologicznego i Atomowego (RTN) funkcji licencjonowania gromadzenia, wykorzystania, usuwania i transportu odpadów I-IVZarządzenie RTN N 45-pn z 23 lipca 2009
• Zobowiązanie do stworzenia własnych norm dotyczących dopuszczalnej emisji i usuwania substancji Pismo RTN N
14-07/6276 z 19 listopada 2008 r.
• Rozporządzenie Państwowego Komitetu Statystycznego z 25 lipca 2002 r. “O Zatwierdzeniu Formularzy Kontroli
Statystycznej nr 2TP (Odpady) zwanej Dane dotyczące generowania, wykorzystania, transportu, przetwarzania odpadów przemysłowych i z gospodarstw domowych”;
• Zarządzenie Ministerstwa Zasobów Naturalnych (MNR) Rosji Nr 734 z 5 listopada 2002 r. “O Organizacji Federalnej
Rejestracji Controli Statystycznej nr 2TP (Odpady) zwanej Dane dotyczące generowania, wykorzystania, transportu,
przetwarzania odpadów przemysłowych i z gospodarstw domowych”;
• Zarządzenie MNR Rosji Nr 785 z 2 grudnia 2002 r. “O zatwierdzeniu paszportu odpadów niebezpiecznych”
• Ogólne wyniki spisu obiektów utylizacji odpadów przeprowadzonego w latach 2001-2002 (wyniki są obecnie opracowywane).
Programy zarządzania odpadami
Jeśli chodzi o zarządzanie odpadami, w porównaniu z ubiegłymi latami rozpoczęto wiele programów rządowych:
1. Rządowy Program dla Moskwy . Twórca - Departament zarządzania i ochrony środowiska (2008 r.).
Celem programu jest stworzenie nowych obiektów utylizacji odpadów, linii sortowniczych. Zakup kontenerów (przewoźnych) na odpady:
• Wyjaśnienie działań związanych z recyklingiem odpadów trwałych -Pismo z Ministerstwa Rozwoju Regionalnego
Rosji N 25080-SK/14 z dnia 03 października 2008 r.
• odpady trwałe,
• Dotyczące organizacji prac Federalnej Służby Nadzoru Ekologicznego, Technologicznego i Atomowego mających
na celu harmonizacje norm dopuszczalnego wypuszczania substancji i mikroorganizmów do systemów wodnych
dla użytkowników wody- Zarządzenie RTN N 45 z 30 stycznia 2008 r.
• “niebezpieczne” odpady (NORGE, 2007)
• Unieważnienie Zarządzenia Ministerstwa Zasobów Naturalnych (MNR) Rosji N115 z dnia 11 marca 2002 r. dotyczącego “Zatwierdzenia wytycznych instruktażowych dotyczących opracowania projektu norm odpadów i ograniczeń
ich składowania- Zarządzenie MNR Rosji N 346 z dnia 25 grudnia 2007 r.
• Zatwierdzenie i uchwalenie Wytycznych Proceduralnych oceny wpływu przypadkowych wycieków substancji niebezpiecznych Zarządzenie RTN N859 z dnia 14 grudnia 2007 r.
• Dotyczące uchwalenia Regulacji Administracyjnych Rosyjskiej Federalnej Służby Nadzoru Ekologicznego, Technologicznego i Atomowego funkcji licencjonowania gromadzenia, wykorzystania, usuwania i transportu, Zarządzenie
RTN N848 z dnia 10 grudnia 2007 r.
• Sąd uznał za niewykonalny p. 4.7 zezwolenia N1 do Instrukcji i wytycznych zatwierdzonych przez Ministerstwo Zasobów Naturalnych z dnia 26 stycznia 1993 r.,
w części, ustanawiających współczynnik biorący pod uwagę lokalizację Sąd Najwyższy w Rosji z dnia 13 listopada 2007r. N GKPI07-1000
Rozporządzenia w szczególności dotyczące odpadów niebezpiecznych
• Ustawa Federalna Nr 7-FZ z dnia 10 stycznia 2002 r. “O ochronie środowiska”;
• Zarządzenie MNR Rosji Nr 115 z dnia 11 marca 2002 r. “O zatwierdzeniu Metodycznych Wytycznych Opracowania “Limitów Generowania Odpadów/Usuwania Odpadów” uchwalone prze rosyjskie Ministerstwo Sprawiedliwości dnia
9 czerwca 2002 r., nr 3553;
80
• Rozporządzenie Państwowego Komitetu Statystycznego Nr 1180 z 18 września 2002 r. „O Zatwierdzeniu Instrukcji
Dotyczącej Wypełniania Formularzy Kontroli Statystycznej nr 2TP (Odpady) zwanej Dane dotyczące generowania,
wykorzystania, transportu, przetwarzania odpadów przemysłowych i z gospodarstw domowych”;
• odpady spożywcze,
2. Samara – Twórca - Ministerstwo Zasobów Naturalnych i Ochrony Środowiska
Jest to program usuwania odpadów na lata 2008-2009 (2-3 miliarda RUB lub ok. 100 mln USD). Celem projektu jest
wprowadzenie obiektów przeznaczonych do kompostowania odpadów, spalarnie odpadów (problemy z pestycydami,
toksycznymi chemikaliami, odpadkami medycznymi) (NORGE, 2007).
3. Nizhny Novgorod – w przygotowaniu - Docelowy program rządowy na 2010 r. Celem jest wdrożenie nowych technologii segregacji odpadów trwałych w miastach z uwzględnieniem sektora prywatnego (musi się zwiększyć czterokrotnie w porównaniu do obecnej sytuacji) - środki własne przedsiębiorstw (NORGE, 2007).
4. 25 listopada 2007 r. w Południowo-Zachodniej oczyszczalni ścieków w Sankt Petersburgu została uruchomiona nowa
spalarnia osadu ściekowego. Projekt został zrealizowany w krótkim czasie: decyzja o rozpoczęciu projektu - listopad
2005, budowa - 2006-2007. Obiekt o łącznej wartości inwestycji wynoszącej 34,3 miliona EUR został sfinansowany przez
Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju - 24,9 mln EUR, Europejski Bank Inwestycyjny - 5,6 mln EUR, fundusze własne
“Vodokanal” - 3,8 mln EUR. Po wybudowaniu trzeciego obiektu (pierwszy został ukończony w 1997 r.), co zajmie najbliższe dwa lata, Petersburg będzie posiadał jedną z najlepszych w Europie oczyszczalnie ścieków (NORGE, 2007).
81
6.5. Analiza SWOT
Większość kopalni w Rosji ogłosiła plany zwiększenia w najbliższej przyszłości wydobycia koksu, co wpłynie na wzrost
przemysłu koksowniczego.
Mocne strony
• Innowacyjne technologie o wysokiej jakości
• Usługi oferujące możliwość ponownego wykorzystania przetwarzanych odpadów
Słabe strony
• Niewystarczające doświadczenie w operowaniu odpadami atomowymi
• Słaba znajomość oferty firm w Rosji
Szanse
• Rosyjskie firmy nie mają wystarczającego doświadczenia i nie wykorzystują zatwierdzonych nowoczesnych technologii w niezależnym rozwiązywaniu istniejących
problemów środowiskowych.
Zagrożenia
• Nieukończone regulacje prawne dotyczące środowiska
• Przedsiębiorstwa pracujące jedynie na rynku krajowym (szeroki wachlarz firm
zajmujących się przetwórstwem spożywczym i przedsiębiorstw komunalnych) nadal
posiadają ochronę informacji na temat aktywności raportowania środowiskowego
• Zainteresowanie największych firm przemysłowych (górnictwo i przemysł
przetwórczy) rozwiązuje najpilniejsze problemu środowiskowe z ich branży dzięki
przystąpieniu do International Stock Exchange (IPO) (Międzynarodowa Giełda Papie- • Brak nacisków ze strony kupców, wolących wybrać produkty/usługi przyjazne
rów Wartościowych).
środowisku.
• Rosnące zainteresowanie władz problemami środowiskowymi w ostatnich latach
(wspierane naciskami międzynarodowymi)
7. Rynek koksu
7.1.Obecna sytuacja na rosyjskim rynku koksu
Na rosyjskim rynku koksu znajduje się 59 działających baterii pieców koksowniczych o łącznej wydajności 38,08 mln
ton rocznie. Zostały zbudowane zgodnie z dokumentacją techniczną Giprokoks Institute mieszczącego się w Charkowie na Ukrainie (altai-koks). Baterie pieców koksowniczych mają szeroki wachlarz wymiarów pieców (efektywna wielkość to 21,6 do 51 mPP) i różne systemy ogrzewania. Otwór pieców koksowniczych ma pionowe komory koksownicze,
które potrafią odzyskać produkty uboczne.
Tendencja do starzenia się urządzeń koksowniczych (zasoby piecowe) jest charakterystyczną cechą światowego przemysłu chemiczno-koksowego i jest również charakterystyczne dla rosyjskich przedsiębiorstw. Średni wiek baterii pieców koksowniczych w Rosji wynosi 24 lata, podczas gdy standardowy okres przydatności to 20 lat przy normalnej
eksploatacji w okresie amortyzacji. 60% baterii pieców koksowych działa od ponad 20 lat, a prawie 30% baterii od
ponad 30. Pogorszenie podstawowych aktywów rosyjskich koksowni sięgnęło 55-60%, a pogorszenie stanu maszyn
i wyposażenia w niektórych koksowniach wynosi 70-75%. Jak się okazało, przyczyną powyższych faktów był brak naprawy sprzętu podczas okresu ograniczenia produkcji (altai-koks).
Pomimo, iż Rosja doświadczyła gwałtownego wzrostu popytu na węgiel koksowy, wielkość wydobycia w ciągu ostatnich lat jest praktycznie na tym samym poziomie - 70 mln ton rocznie. Wydobycie dostarcza branży metalurgicznej
niezbędne surowce - co wymaga 40-45 milionów ton koncentratu. Wielkość wydobycia węgla koksującego zależy od
popytu na dany rodzaj surowca spowodowanego rozwojem sektorów metalurgicznego i towarzyszących gospodarki
Rosji, jak również od sytuacji na rynku światowym.
Baterie pieców koksowniczych będących w trakcie budowy i odbudowy są wyposażone w nowoczesne udogodnienia
zapewniające mechanizację i automatyzację procesu, jak również ochronę środowiska.
Według ЦДУ elektrowni cieplnej, w 2007 r. wielkość wydobycia węgla koksowego w Rosji wzrosła jedynie o 2%. Główną
przyczyną tak małego wzrostu są liczne wypadki w kopalniach, w szczególności wypadki, które miały miejsce wiosną
2007 r. w kopalniach “Anniversary” i “Ulyanovsk” (włączonej do “Южкузбассуголь”). W rezultacie tych wypadków, kopalnie wstrzymały produkcję - lub wydobywały mniej przez kilka miesięcy. Doprowadziło to do nagłego spadku zapotrzebowania na węgiel koksujący na rynku krajowym w Rosji, gdzie zaobserwowano również istotny wzrost cen. Według
przewidywań Финам, wyniki za 2008 r. w wydobyciu węgla koksowego wyniosą ok. 75 milionów.
«Altai-koks» - bateria pieca koksowniczego nr 5, łączna wydajność wynosi 1,14 miliona ton rocznie, oddana do użytku
pod koniec 2006 r.;
7.2. Rynek węgla koksowego - dziś i jutro
Zintegrowane prace żelazno-stalowe w Czelabińsku (grupa «Mechel») - bateria pieca koksowniczego nr 7, łączna wydajność wynosi 500 000 ton rocznie, oddana do użytku w 2007 r.
Eksperci komentują, że na skutek wypadku w kopalni Raspadska rynek krajowy może być dotknięty poważnym niedoborem węgla. Wypadek doprowadził do straty 324 milionów ton koncentratu na rynku krajowym. Władze próbują
nie dopuścić do wystąpienia niedoboru węgla koksującego na rynku krajowym. Wicepremier Igor Sechin wysłał do
największych firm węglowych pismo z zaleceniami, aby tymczasowo zmieniły swoje modele biznesowe ze skoncentrowanych na eksporcie na rynek krajowy (КАМНЕВА, 2010)
Obecnie, ceny węgla koksującego są negocjowane raz w roku. Jednak w najbliższej przyszłości standardy ulegną zmianie i ceny będą negocjowane co kwartał.
Zapotrzebowanie na koks i koks na całym świecie w dłuższej perspektywie będzie przetrzymywane, ponieważ pozostaje podstawowym procesem masowej produkcji żelaza i stali na świecie. W ostatnim dziesięcioleciu nastąpiła restrukturyzacja światowego przemysłu stalowego składająca się ze stopniowego przenoszenia z powodów ekologicznych
możliwości koksowania z Europy do krajów azjatyckich, co prowadzi do przeniesienia centrum konsumpcji węgla koksującego do krajów rozwjających się.
82
Mechel rozpoczął prace nad rozwojem Eling depozytu w Jakucji, planowane jest do 2013 r. wydobycie 5 milionów ton
z późniejszym wzrostem do 20 milionów to rocznie. Ze względu na położenie geograficzne dostawa węgla jest planowana głownie na eksport do krajów Azji i Pacyfiku. Projekt wymaga rozwoju infrastruktury transportowej: budowy 330
km linii kolejowych.
Obecnie, nowe baterie pieców koksowniczych są instalowane w następujących rosyjskich koksowniach:
«Koks» (Kemerowo) – bateria pieca koksowniczego nr3, łączna wydajność wynosi 850 000 ton rocznie, budowa jest
obecnie wstrzymana;
Następujące baterie pieców koksowniczych w Rosji są odbudowywane:
Koksownia produktów ubocznych Gubahinsky – bateria pieca koksowniczego nr 1 (wydajność 650 000 ton koksu rocznie), oddanie do użytku - luty 2006 r.;
«Severstal» - bateria pieca koksowniczego nr 3 (wydajność 460 000 ton koksu rocznie), oddanie do użytku - grudzień
2005 r.;
Zintegrowane prace żelazno-stalowe w Niżny Tagil – bateria pieca koksowniczego nr 5 (wydajność 450 000 ton koksu
rocznie), oddanie do użytku - lipiec 2006 r.;
83
Zintegrowane prace żelazno-stalowe w Novolipetsku– bateria pieca koksowniczego nr 2 (wydajność 455 000 ton koksu
rocznie), oddanie do użytku - wrzesień 2006 r.; bateria pieca koksowego nr 1, oddanie do użytku - koniec 2005 r.
W ciągu najbliższych 8-10 lat musi zostać przeprowadzona radykalna odbudowa. Planowane jest oddanie do użytku
27 baterii pieców koksowniczych, o przewidzianej wydajności 17,5 milionów ton koksu rocznie i zamknięcie 23 baterii
o łącznej wydajności 14,8 miliona ton koksu rocznie. Tak więc, bilans wynosi 2,7 miliona ton rocznie.
Oczekuje się, że w 2010 r. działać będzie 65 baterii pieców koksowniczych, a ich średni wiek wynosić będzie 16,7 lat,
włącznie z 12 bateriami których wiek przekracza 22 lata. W 2010 szacowana wydajność działania baterii pieców koksowniczych planowo ma wynieść 40-42 miliona ton. Rzeczywista wydajność stanowi zaledwie 85% szacowanej wydajności - jest to spowodowane niszczeniem pieców i nieprawidłową podstawą surowcową. Rosyjski przemysł produktów
ubocznych koksowania będzie w stanie produkować 34-36 milionów ton koksu i zaspokoić zapotrzebowanie przemysłu wielkopiecowego, jak również innych branż przemysłu.
Ze względu na małą liczbę graczy na rynku i strategiczne znaczenie tego przemysłu, przedsiębiorstwa koksownicze są
pod stałą kontrolą FAS (rosyjska Federalna Służba Antymonopolowa). Ostatnio FAS wszczęła postępowanie sądowe
przeciwko Evraz, Raspadskaya Coal company i Severstal w związku z nadużywaniem ich dominującej pozycji na rynku
koksowym. (Steel Orbis, 2010)
Przedsiębiorstwa przetwarzające koks mogą korzystać z 13 rodzai węgla ((ДГ, Г, ГЖО, ГЖ, Ж, КЖ, К, КО, КСН, КС, ОС, СС,
ТС)) określonych przez GOST 25543-88
Rosyjski rynek koksu jest wysoce ujednolicony z punktu widzenia dostaw. Na rynku jest trzech głównych graczy: “ Evraz
group “ (wraz z kopalnią “ Raspadska”), “ Southern Kuzbas “ (wchodzi w skład “Mechel”) i “Sibuglemet” - które razem
kontrolują 57% wolnego rynku. Jeszcze ważniejsze jest to, że te same 3 spółki dają razem 70-80% wydobycia najcenniejszego mocnego i półtwardego węgla.
we” wyprodukował 4,4 mln ton, “Zapadno-Sibirsky Metallurgical Zintegrowane prace żelazno-stalowe” – 3,38 mln ton,
“Nizhnetagilsky Metallurgical Zintegrowane prace żelazno-stalowe” – 3,03 mln ton, “Mechel” 2,9 mln ton, “Uralskaya
Stal” (dawna “Nosta”) – 1,7 mln ton, “Novokuznetsky
Metallurgical Zintegrowane prace żelazno-stalowe” – 1,2 mln ton.
Altai Koks jest największą koksownią w Rosji, jej produkcja stanowiła ok. 10,9% produkcji koksu w całej Rosji w 2008 r.
Pięć baterii pieców koksowniczych produkuje główne produkty. Uruchomienie baterii pieca koksowego nr 5 pozwoliło
firmie produkować 5 milionów ton koksu rocznie z 6% wilgotności, w tym 80 mm koksu odlewniczego. Na rynku jest
duże zapotrzebowanie na ten produkt, który jest wykorzystywany do produkcji zaawansowanych materiałów termoizolacyjnych. Firma jest również głównym eksporterem koksu - udziały w łącznym eksporcie koksu Rosji wynosił 60%
w 2008 r.; roczna wydajność firmy to ok. 5 mln ton. W 2007 r. wysiłki Altai-Kok, aby otworzyć przedsiębiorstwo przyjazne
środowisku zdobyły uznanie. Firma została laureatem Złotego Medalu Europejskiej Jakości spośród 100 nominowanych Organizacji rosyjskich (altai-koks).
Mechel jest największym rosyjskim producentem twardego węgla koksującego. Jego udział w rynku koncentratu węgla koksującego wynosi 60%. Mechel jest również trzecią największą firmą rosyjską produkującą koks. 26% płuczkowni
węgla koksującego w Rosji należy do Mechel. Między 1 kwartałem 2009 r. a 1 kwartałem 2010 r. produkcja koncentratu
węgla koksującego wzrosła o 130% (Mechel).
Mechel OAO z powodzeniem przywraca wielkość produkcji w zakładach jej spółek zależnych w branży stali. W związku z tym wielki piec nr 4 w Chelyabinsk Metallurgical Plant OAO (CMP OAO) został oddany do użytku w marcu 2009
r. po kapitalnym remoncie, Zakłady Niklowe Południowego Uralu działają pełną parą i jeszcze jeden elektryczny piec
obróbki cieplnej został oddany do użytku w Tichwinie (wytapialnia ZAO). 10 czerwca 2009 r., po kapitalnym remoncie,
rozpoczął działanie piec koksowy nr 4 w CMP. Jego wydajność to 440 000 ton koksu rocznie. 18 czerwca 2009 r. miało
miejsce oficjalne otwarcie budynku baterii pieca koksowego nr 2 w zakładach koksowo-gazowych w Moskwie OAO
(obiekt Mechel, 2009) (Mechel).
EMAlliance planuje pozostać liderem wśród firm budujących budynki energetyczne w Rosji i WNP. Jeśli chodzi o nowe
projekty budowlane, ich udział w rynku pyłowych kotłów węglowych wynosi ok. 60%, a w rynku połączonych kotłów
odzyskowych 35% (Russia Energy.com, 2010) Firma zawsze miała spory udział w rynku modernizacji i usług, który zamierza utrzymać, a w przypadku parowych generatorów odzyskiwania ciepła - nawet zwiększyć. Firma ma dwa główne
kierunki dostaw sprzętu: pyłowe kotły węglowe i parowe generatory odzyskiwania ciepła.
7.5. Analiza SWOT
Dzisiaj wiele zakładów metalurgicznych jest zaopatrywanych w koks przez przedsiębiorstwa chemiczno-koksowe, które tworzą duże holdingi. Obecnie, tylko kilka przedsiębiorstw produkujących koks pozostało poza wielkimi holdingami
metalurgicznymi. Trudno mówić o jakimkolwiek poważnym deficycie koksu
w warunkach kiedy producent jest blisko zintegrowany z łańcuchem technologicznym holdingu.
Klientami na rosyjskim rynku koksu jest 12 dużych firm metalurgicznych i przedsiębiorstw koksujących, które są oddziałami różnych holdingów: Altay КХЗ; Gubahinskiy КХЗ; West-Siberian МК; Kemerov КХЗ; Kuznetsk МК; Magnitogorsk
МК; Moscow КГЗ; Nijneta-Pilskiy МК; Novolipetsk МК; Severstal MK; the Ural Steel (ОХМК); Cheleabinsk МК.
Większość rosyjskiej wydajności produkcyjnej koksu rozdzielona jest pośród 8 dużych producentów metali, co prezentuje ich zintegrowaną strukturę technologiczną. Pośród nich znajduje się największy pod względem wydajności, jak
i wielkości produkcji producent koksu “Magnitogorsky Metallurgical Zintegrowane prace żelazno-stalowe” którego roczna produkcja w 2004 r. przekroczyła 5,9 mln ton“ Novolipetsky Metallurgical Zintegrowane prace żelazno-stalo-
84
Mocne strony:
• Produkt końcowy o wysokiej jakości
• Proces energooszczędny
Słabe strony:
• Marki nie rozpoznawane na rynku rosyjskim
Szanse:
• Zobowiązania państwa do zmniejszenia emisji CO2
• Rządowe wsparcie rozwoju technologii
• Eksploracja nowych kopalń
• Plany odbudowy pieców
Zagrożenia:
• Rosnące ceny surowców
• Niestabilne dostawy surowców
• Silna konkurencja na rynku krajowym
85
Bibliografia
portunities in Central and Eastern Europe and Russia. Felix Conference Centre. Bryggetorget 3, Oslo (Aker Brygge):
INNOVASION NORGE.
(brak daty). Pobrano z lokalizacji http://www.potential-2.ru/about/Opera.HTML/Shell/Open/Command
(brak daty). Pobrano z lokalizacji http://www.potential-2.ru/about/
(brak daty). Pobrano z lokalizacji Уголь - самый распространенный в мире энергетический ресурс. Уголь стал
первым видом ископаемого топлива, используемым человеком.: http://www.energo45.ru/ugol/articles/2331/
ACAP. Terms of Reference on Development of Integrated Hazardous Waste Management Strategy in the Northern Regions of the Russian Federation.
Aleksandrova, N. B. (2008). Characteristics of Creation of the Wood Pellets Market in Russia. Journal of Siberian Federal
University.
altai-koks. (brak daty). altai-koks.ru. Pobrano 07 30, 2010 z lokalizacji Russia in the World Coke Market: http://www.altai-koks.ru/site-upload/File/Konferense/Doklad_eng.pdf
NWICPC. (2006). CHEMICAL. European Parliament. Brussel.
Olga Rakitova, A. O. (2009). Wood Pellets Production and Trade in Russia, Belarus & Ukraine.
Osborne, M. (2009). 1.2GW, €1.6 billion polysilicon, solar cell/module plant planned for Russia with Schmid technology.
PV-tech Daily News .
Report, I. T. (2009). Establishment of Water Quality Standards in Russia 2009.
RUSNANO. (2009, 12 11). Pobrano 07 15, 2010 z lokalizacji http://www.rusnano.com/Post.aspx/Show/24310
Russia Energy.com. (2010). RussiaEnergy.com. Pobrano 07 21, 2010 z lokalizacji http://www.russiaenergy.com/index.
php#state=InterviewDetail&id=678
(2004). Russia in the World Coke Market.
Aquamedia. (brak daty). Aquamedia. Pobrano 08 27, 2010 z lokalizacji Strategic Snapshot of the Russian Municipal Water and Wastewater Markets: http://www.aquamedia.at/templates/index.cfm/id/18937
Russia Info Center. (2005, 09 21). Pobrano 07 15, 2010 z lokalizacji Russia Has Its Own Pellets: http://www.russia-ic.com/
news/show/1296/
Black & Veatch. (brak daty). Development Initiative. Pobrano 07 02, 2010 z lokalizacji Russia Country Profile: http://www.
ebrdrenewables.com/sites/renew/countries/Russia/profile.aspx#biomass
Russian association for water duply and drainage. (2010). Russian association for water duply and drainage. Pobrano 07
15, 2010 z lokalizacji raww history: http://www.raww.ru/history
Bush, J. (2009). Nitol: Russia’s Emerging Solar Power Star. Bloomberg Businessweek .
Samarina, N. (2006, 07 17). Pobrano 07 2010, 25 z lokalizacji Elsewhere: Proceeds From Recycling: http://www.vedomosti.ru/newspaper/article.shtml?2006/07/17/110877#ixzz0ugRJsHce
Devatkin V., G. A. (2005). Вторичные материальные ресурсы и их использование в России. Moscow: waste.ru.
Dr. Olga Rakitova, D. V. (2009). Final Report ofThe Pellet market and wood resources in the North-West. Saint-Petersburg, Leningrad region, Russia: Bicenter.
Federation, M. o. (2003). Pobrano 07 13, 2010 z lokalizacji THE SUMMARY OF THE ENERGY STRATEGY OF RUSSIA: http://
ec.europa.eu/energy/russia/events/doc/2003_strategy_2020_en.pdf
Gati, T. T. (2008). Renewable Energy in Russia’s Future. Russia in global affairs , 1-7.
Grigoryev, A. (2002, 04 20). forest.ru. Pobrano 07 07, 26 z lokalizacji Russian forestry and the world timber market: http://
www.forest.ru/eng/bulletin/20/2.html
Hygienic Standards GN 2.1.5.1315-03 “Maximum Permissible Concentrations (MPCs) of Chemical.
Interfax. (2010, 03 15). Interfax. Pobrano 07 28, 2010 z lokalizacji Russia to build 3 bln ruble solar power plant in Stavropol territory: http://www.interfax.com/newsinf.asp?id=151834
interfax.com. (brak daty). Pobrano z lokalizacji Russia to build 3 bln ruble solar power plant in Stavropol territory.
International Energy Agency. (2003). Renewables in Russia - From opportunity to reallity. CHIRAT.
ISCTE. (brak daty). Pobrano 07 25, 2010 z lokalizacji Waste treatment plasma technology: http://www.toxicwastes.ru/
J.L., K. (2008). Problems of development of bio-energetics in the Russian Federation. Agronomy Research , 221–227.
Steel Orbis. (2010). Pobrano 07 15, 2010 z lokalizacji FAS begins legal proceedings against three Russian coking coal
producers: http://www.steelorbis.com/steel-news/latest-news/fas-begins-legal-proceedings-against-three-russiancoking-coal-producers-542434.htm
The expert group for regional projects and water programes “Pure Water”. (2009, 11 12). The International Forum «Pure
water 2009» . Pobrano 07 15, 2010 z lokalizacji Forum history: http://gos-gchp.ru/
Tikhonov. (2007). BEST AVAILABLE ECOLOGICALFRIENDLY TECHNOLOGIES FOR UTILIZATION OR DESTRUCTION OF POP’s IN THE RUSSIAN FEDERATION. MMeeeettiinngg NATO/CCMS Pilot Study Prevention and Remediation In Selected
Industrial Sectors, (strony 4-13). Ljubljana, Republic of Slovenia.
Tveritinova, E. (2008). ANALYSIS OF ORGANIC-WASTE-BASED BIOENERGY POTENTIAL IN THE RUSSIAN FEDERATION. U N
I V E R S I T Y O F J Y V Ä S K Y L Ä.
Veolia Water. (2006). veolia water. Pobrano 07 12, 2010 z lokalizacji http://www.veoliavoda.ru/en/
water-technology.net. (brak daty). Pobrano 07 24, 2010 z lokalizacji Industry projects: http://www.water-technology.
net/projects/uzos/
КАМНЕВА, Г. (2010, 05 25). RBK Daily. Pobrano 07 16, 2010 z lokalizacji “Письмо с коксом”: http://www.rbcdaily.
ru/2010/05/21/industry/480045
Kalyuzhnyi, S. Wastewater Sludge Management in the Russian Federation: the Current Status and Perspectives.
Krishnaswamy, R. (brak daty). The Water World. Pobrano 08 27, 2010 z lokalizacji Changing the tide in Russia: http://
www.waterworld.com/index/display/article-display/152810/articles/water-wastewater-international/volume-16/issue-4/features/changing-the-tide-in-russia.html
Mechel. (brak daty). Mechel. Pobrano 08 02, 2010 z lokalizacji http://www.mechel.com/
NADEZHDA B. PROKHOROVA, A. M. (2000). Economic and legal aspects of drinking water supply in Russia. The Russia
Research Institute for Multipurpose Utilization and Protection of Water Resources.
NORGE, I. (2007). International Growth for Norwegian Environmental Technology and Renewable Energy Market Op-
86
87
Certyfikaty i standardy na międzynarodowych rynkach zielonych technologii
Certyfikaty i standardy na międzynarodowych rynkach
zielonych technologii
spełnić zasadnicze wymagania, a sposób, w jaki to osiągnie, nie jest w żaden sposób narzucany.
3. Następnie należy dostosować (o ile jest taka potrzeba) produkt do europejskich norm zharmonizowanych EN. Normy
te muszą obejmować wszystkie zasadnicze wymagania określone we wcześniej wybranych dyrektywach i są ustalane
w trzech organizacjach:
a. CENELEC dla produktów z branży elektrotechnicznej,
1. Wprowadzenie
Celem raportu jest przedstawienie czytelnikowi informacji na temat dostępnych certyfikatów i formalnych potwierdzeń zgodności produktu ze standardami dla zielonych technologii. W raporcie przedstawiono informacje o organizacjach, zajmujących się przyznawaniem certyfikatów oraz jednostkach uprawnionych do przeprowadzania testów
dla potrzeb certyfikacji. Dodatkowo, omówiono obowiązujące regulacje, które określają sposób postępowania firm,
ubiegających się o przyznanie certyfikatów dla swoich produktów.
Technologie omówione w raporcie różnią się rodzajem i liczbą dostępnych certyfikatów, co jest odzwierciedleniem
wymagań rynku względem danej technologii. Na rynku technologii kolektorów słonecznych obowiązują ujednolicone procedury certyfikacyjne, podczas gdy na rynku technologii oczyszczania procesu spalania koksu takie procedury
są dopiero opracowywane. Niemniej jednak, dla każdej z omówionych w raporcie technologii można wskazać formy
potwierdzenia zgodności technologii ze standardami, które mogą być wykorzystane przez firmy dla lepszego pozycjonowania swoich produktów na rynkach zagranicznych.
2. Brykieciarki
b. ETSI dla produktów z branży telekomunikacyjnej,
c. CEN dla produktów z pozostałych branż.
4. Producent musi przygotować pełną dokumentację techniczną zawierającą informacje, które umożliwią wykazanie
zgodności wyrobu z zasadniczymi wymaganiami. Niektóre procedury zapisane w dyrektywach wymagają zbadania
i zatwierdzenia dokumentacji technicznej przez jednostkę notyfikowaną.
5. Kolejnym krokiem jest przeprowadzenie procedury oceny zgodności produktu z dyrektywą. Niektóre dyrektywy wymagają udziału jednostki notyfikowanej, która zbada zgodność produktu z dyrektywą, czy normą europejską.
6. Po wypełnieniu powyższych kroków producent wystawia dokument deklaracji zgodności z EC. Deklaracja powinna
zawierać informacje na temat producenta (wystawcy deklaracji), daty wystawiania deklaracji, identyfikacji wyrobu,
norm i dyrektyw, które spełnia, jednostki notyfikowanej, która była zaangażowana w procedurę oceny zgodności
oraz oświadczenie, że została ona wystawiona na pełną odpowiedzialność producenta. W niektórych przypadkach
deklaracja zgodności powinna być dołączona do wyrobu, jednak jeśli nie jest to określone w dyrektywie to powinna
być udostępniona organom nadzoru na ich życzenie.
7. Umieszenie oznakowania CE na wyrobie jest ostatnim krokiem wykonywanym przez producenta.
2.1. Wprowadzenie
Użytkownicy brykieciarek przy ich zakupie kierują się głównie ceną urządzenia. Rosnąca liczba dostępnych modeli
brykieciarek sprawia, że użytkownik musi porównać jakość proponowanych urządzeń, ich wydajność i bezawaryjność.
Certyfikat lub inna forma potwierdzenia zgodności urządzenia ze standardami pełnić może rolę jasnego komunikatu,
informującego użytkownika o walorach jakościowych produktu oraz zapewnienia o tym, że przez określony czas urządzenie będzie wykonywało swoje zadania bezawaryjnie.
2.2. Oznaczenie CE
Oznaczenie CE stanowi deklarację producenta o spełnieniu norm europejskich w zakresie bezpieczeństwa, zdrowia,
lub ochrony środowiska dla danego produktu. Jest to wymóg obligatoryjny dla wielu produktów sprzedawanych na
rynku Europejskiego Obszaru Gospodarczego, w skład którego wchodzi 30 państw europejskich (członkowie Unii Europejskiej, Norwegia, Szwajcaria i księstwo Lichtenstein). Kraje Środkowoeuropejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu
często wprowadzają wymogi certyfikacji CE, aby zbliżać standardy handlu do standardów unijnych. Do tych krajów
należą Macedonia, Chorwacja, Serbia i Czarnogóra.
Jest to dokument, potwierdzający zgodność przedmiotu eksportu z wymogami określonymi przez standardy obowiązujące na terenie Federacji Rosyjskiej. Certyfikat GOST-R jest odpowiednikiem innych systemów certyfikacji takich jak
CE czy ISO. Jest on wydawany na okres od roku do trzech lat. Obejmuje 17 kategorii, w tym produkcję urządzeń technicznych i jest wymagany, jeśli wyrób znajduje się na liście produktów objętych obowiązkową certyfikacją. Brykieciarki
znajdują się na tej liście.
2.4. Certyfikat UkrSePRO
Certyfikat działa dokładnie w taki sam sposób jak certyfikat GOST, lecz dotyczy terytorium Ukrainy. Może być wystawiony na okres do pięciu lat, a konieczność jego uzyskania zależy od tego czy produkt znajduje się na liście produktów
objętych obowiązkową certyfikacja. Brykieciarki na słomę wymagają tego certyfikatu.
2.5. Świadectwo Zgodności z Normami Republiki Kazachstan
Warto zaznaczyć, że sam znak CE nie jest certyfikatem. Oznakowanie CE potwierdza zgodności produktu z wymaganiami dyrektyw, które mają zastosowanie względem danego produktu. Poniżej opisany jest proces przeprowadzenia oceny zgodności upoważniającej przedsiębiorcę do naniesienia na wyrób oznakowania CE, o ile dyrektywa to przewiduje.
Świadectwo Zgodności z Normami Republiki Kazachstan (GOST-K) jest to odpowiednik normy CE dla Europy, normy
GOST-R dla Rosji i UkrSePRO dla Ukrainy.
1. Należy sprawdzić czy produkt podlega jednej, lub wielu, Dyrektywom Nowego Podejścia. Ich lista znajduje się na internetowej (http://www.newapproach.org) w języku angielskim i na stronie (http://www.oznaczenie-ce.pl) w języku
polskim.
•
2. Kolejnym krokiem jest sprawdzenie czy wyrób firmy spełnia zasadnicze wymagania określone w wybranych dyrektywach. Są to wymagania, które gwarantują użytkownikom bezpieczeństwo. Każdy producent musi przeprowadzić
analizę ryzyka, mającą na celu stwierdzenie, które z zasadniczych wymagań stosuje się do danego wyrobu. Taka analiza powinna być zapisana i włączona do dokumentacji technicznej. Warto zauważyć, że producent jest zobligowany
88
2.3. Certyfikat GOST
Certyfikaty GOST-R, GOST-K, UkrSePRO można uzyskać, korzystając z usług firm pośredniczących:
K.C.C.P., 80-309 Gdańsk, ul. Grunwaldzka 488 http://www.certyfikaty.biz lub http://rosja.certyfikacja.org
• Targowy Dom Poland, 80-180, Gdańsk ul. Toruńska, 20 http://www.certyfikat.net
• Pośrednik internetowy, działający pod adresem: http://www.gost-standards.com/
Są to firmy, które mają doświadczenie w pomocy polskim przedsiębiorcom w uzyskiwaniu certyfikatów. Udzielają one
bezpłatnie informacji na temat procedur i kosztów.
89
2.6. Certyfikat GS (Geprüfte Sicherheit)
Certyfikat GS (Geprüfte Sicherheit) jest certyfikatem nieobowiązkowym, przyznawanym urządzeniom technicznym dla
potwierdzenia spełnienia niemieckich standardów bezpieczeństwa. W odróżnieniu od oznaczenia CE, certyfikat GS
wymaga poddania urządzania testom zgodności z normami. Wymóg przeprowadzania testów zgodności powoduje,
że certyfikat GS jest trudniejszy do zdobycia. Testy prowadzone są przez renomowane laboratoria takie jak TÜV, SGS czy
Nemko. Aby uzyskać certyfikat należy na zgłosić się do laboratorium oferującego testy.
Lista wybranych laboratoriów oferujących usługi testów:
• Intertek – jest organizacja certyfikująca w ponad 1000 laboratoriów. Na podanej stronie internetowej można znaleźć bezpośredni kontakt do przedstawicieli w Polsce (http://www.intertek.com/contact/ema/poland).
• TÜV Rheinland Group – jeden z najlepiej rozpoznawalnych usługodawców z zakresu certyfikacji na świecie. Strona
internetowa odsyła do polskich przedstawicielstw w różnych miastach (http://www.TÜV.com/pl/index_1.html).
• Eurofins – jest to grupa laboratoriów z 30 różnych krajów, oferująca usługi certyfikujące. Szczegółowe informacje
można uzyskać pod adresem e-mail ([email protected]).
2.7. Certyfikat UL
Certyfikat UL jest uznawanym w USA i Kanadzie znakiem certyfikacji dobrowolnej potwierdzającym przeprowadzenie
testów na zgodność z wymaganiami UL (Underwriters Laboratory) oraz nadzorowania produkcji przez kompetentną
i niezależną jednostkę (TÜV, SGS itp.). Według danych organizacji z certyfikatu korzysta ponad 66 tysięcy producentów
a produkty ze znakiem UL dotarły do 102 krajów. Podobnie jak certyfikat GS, jest to certyfikacja potwierdzająca jakość
wykonania produktu, a nie deklaracja zgodności z wymogami dyrektyw Unii. Aby uzyskać certyfikat należy zgłosić się
do laboratorium oferującego testy i po uzgodnieniu szczegółów certyfikacji wysłać tam produkt.
Na rysunku nr 1 przedstawiono mapę obrazującą geograficzne położenie obszarów, gdzie omówione certyfikaty mają
największe znaczenie. Na terenie Rosji certyfikat GOST, na terenie Ukrainy certyfikat UkrSePRO, a w Kazachstanie SZNRK,
może być wymogiem formalnym dopuszczenia produktu do sprzedaży. W Europie konieczne jest potwierdzenie zgodności z normami europejskimi, bez których nie można towaru sprzedawać. Symbolizuje to oznaczenie CE. Dodatkowo
na mapie umieszczono Certyfikaty GS i UL, które odpowiednio w Europie i w Ameryce Północnej są certyfikatami uzyskiwanymi dobrowolnie, potwierdzającymi spełnienie przez urządzenie wymogów bezpieczeństwa.
Certyfikacja brykieciarek może być dobrowolna lub obowiązkowa. Certyfikaty nieobowiązkowe są bardziej zachętą dla
potencjalnych klientów i wyróżnieniem na tle innych produktów.
Poniżej przedstawiono zestawienie omówionych oznaczeń i certyfikatów wraz z porównaniem ich cech.
Certyfikat
Rozpoznawalność
Komentarz
CE
Unia Europejska
Firmy powinny postarać się o uzyskanie deklaracji zgodności z normami unijnymi.
GS
Europa (głównie Niemcy)
Jest to certyfikat dobrowolny, o dobrej renomie w Europie i może okazać się przydatnym.
UL
USA, Kanada
Dobrowolnie wyrabiany certyfikat o dobrej renomie.
GOST
Rosja
Obowiązkowe w przypadku eksportu do Rosji.
UkrSePRO
Ukraina
Obowiązkowe w przypadku eksportu na Ukrainę.
SZNRK
Kazachstan
Obowiązkowe w przypadku eksportu do Kazachstanu.
3. Kolektory słoneczne
2.8. Podsumowanie
3.1. Wprowadzenie
Kolektorom słonecznym przyznawane są certyfikaty, potwierdzające ich zgodność z wymogami bezpieczeństwa oraz
certyfikaty potwierdzających wydajność i efektywność urządzeń. Certyfikaty i oznaczenia informują odbiorcę o tym, że
urządzenie jest bezpieczne i wykonane zgodnie ze standardami. Pomagają również porównać konkurencyjne produkty na podstawie wyników standaryzowanych pomiarów.
3.2. Oznaczenie CE
Oznaczenie CE omówiono w rozdziale poświęconym technologii brykieciarek. W przypadku kolektorów słonecznych
należy pamiętać, że deklaracja zgodności będzie dotyczyć innych grupy dyrektyw i norm unijnych. Producenci kolektorów słonecznych powinni zapoznać się z następującymi normami:
Norma PN-EN 12975 - Słoneczne systemy grzewcze i ich elementy - Kolektory słoneczne
Norma PN-EN 12975:1 zawiera ogólne wymagania, dotyczące trwałości (uwzględniając wytrzymałość mechaniczną),
niezawodności i bezpieczeństwa cieczowych cieplnych kolektorów słonecznych. Zawarto również postanowienia dotyczące oceny zgodności z tymi wymaganiami.
Rysunek 1. Obszary zastosowań certyfikatów
90
Norma PN-EN 12957:2 opisuje metody badań, dotyczące zgodności z wymaganiami żywotności i niezawodności dla
ciekłych kolektorów grzewczych. Zawarto również metody badań dotyczące charakterystyk cieplnych ciekłych kolektorów grzewczych. Testy mają na celu sprawdzenie niezawodności pracy urządzeń w skrajnych warunkach atmosferycznych oraz ich odporności na uszkodzenia mechaniczne w warunkach zewnętrznych (poza laboratoriami). W testach
sprawdzane są:
91
• Odporność na ciśnienie wewnętrzne
• Wewnętrzna i zewnętrzna odporność na skrajne temperatury
• Odporność na długie naświetlanie
• Zewnętrzna i wewnętrzna odporność na szok termiczny
• Odporność na penetrację deszczu (w przypadku kolektorów oszklonych)
• Odporność na uderzenia
• Odporność na obciążenia mechaniczne
• Sprawność ciepła w stanie gotowości
• Efektywna pojemność cieplna
• Pojemność cieplna
• Spadek ciśnienia na kolektor
• Praca w długim horyzoncie czasowym
Norma PN-EN 12976 – Słoneczne systemy grzewcze i ich elementy - Urządzenia wykonywane fabrycznie
PN-EN 12976:1 - Standard określa wymagania dotyczące żywotności, niezawodności i bezpieczeństwa kolektorów
słonecznych wytwarzanych w zakładzie produkcyjnym. Zawiera również postanowienia dotyczące oceny zgodności
z tymi wymaganiami.
PN-EN 12976:2 - Standard opisuje metody badań dotyczące zgodności z wymaganiami słonecznych systemów grzewczych wykonanych metodą przemysłową jak podano w PN-EN 12976-1. Zawarto również metody badań dotyczące
charakterystyk cieplnych za pomocą badania całego systemu. Wyszczególnione są przede wszystkim następujące elementy testów:
• Ochrona przed mrozem – głownie elektroniczny system ochrony przeciw zamarzaniu
• Zabezpieczenie przed przegrzaniem
• Działanie przy ograniczonym ciśnieniu
• Sprawdzanie czy prawdziwe są wyznaczniki zgłoszone przez producenta
• Zanieczyszczenie wody przez system
• Ochrona przed piorunami
• Wytrzymałość mechaniczna ramy nośnej
Standard bada także wydajność całego systemu słonecznego, aby ustalić roczne wskaźniki wydajności.
Informacje dotyczącego certyfikatu GOST zostały przedstawione we wcześniejszym podrozdziale raportu. Kolektory
słoneczne znajdują się na liście certyfikacji obowiązkowej.
Informacje dotyczącego certyfikatu UkrSePRO zostały przedstawione we wcześniejszym podrozdziale raportu. Kolektory słoneczne znajdują się na liście certyfikacji obowiązkowej.
Informacje dotyczącego certyfikatu zgodności z normami Republiki Kazachstanu zostały przedstawione we wcześniejszym rozdziale tego raportu.
3.6. Certyfikacja UL
Certyfikat UL opisany został we wcześniejszym rozdziale raportu. Obecnie standardy stricte solarne dotyczą jedynie
technologii fotowoltaicznych.
3.7. Certyfikacja ISO
Normy serii ISO 9806 – określają parametry wydajności kolektorów i sposób ich pomiaru.
Normy serii ISO 9459 – dotyczą systemów termalnych. W skład serii wchodzą cztery normy:
ISO 9459:1 - Norma określa jednolite metody przeprowadzania testów wydajności słonecznych systemów ogrzewania wody w pomieszczeniach. Ma zastosowanie dla systemów ogrzewania słonecznego dedykowanych wyłącznie dla
ogrzewania wody pitnej do użytku domowego - SDHW (Solar Domestic Water Heater) - o pojemności nie przekraczającej 0,6 m3.
ISO 9459:2 - Norma określa procedury testowe pracy systemów SDWH działających bez wspomagania, w celu określenia przewidywanej wydajności rocznej dla działania systemów grzewczych w odmiennych warunkach klimatycznych
i naświetlenia. Procedury testowe określone normą wykorzystane mogą być do testowania wszystkich rodzajów kolektorów słonecznych.
ISO 9459:3 - Charakterystyka wydajności systemu oraz roczne prognozy wyników systemów słonecznych w warunkach odkrytych z możliwością korzystania z dodatkowych układów wspomagających. Badanie odbywa się na takich
samych zasadach jak w przypadku normy ISO 9459:2. Różnicą jest możliwość korzystania z dodatkowych systemów
wspomagających (zabronione w ISO 9459:2).
ISO 9459:5 - Norma określa metody prowadzenia testów systemów SDHW na zewnątrz budynków. Norma definiuje procedury testowe, sposób zbierania i analizy danych testowych oraz wskazuje na sposób przygotowania raportu
z testów. Testy pisane normą traktują system grzewczy jak ‘czarną skrzynkę’ i nie testują pracy poszczególnych części
systemu.
Zgodność z normami ISO potwierdzana jest przy certyfikacji SRCC oraz certyfikacji Solar Keymark, które omówione
są w dalszej części rozdziału. W przypadku podjęcia przez firmę decyzji o przystąpieniu do certyfikacji SRCC i Solar
Keymark wykonywanie odrębnej certyfikacji zgodności systemu opisanymi powyżej normami ISO nie jest konieczne.
3.8. Solar Keymark
Solar Keymark jest najważniejszym i najbardziej rozpoznawalnym certyfikatem dla producentów kolektorów słonecznych wykorzystywanych w technologiach termalnych. Jest to oficjalny certyfikat Europejskiego Komitetu Standaryzacji
przygotowany przy współpracy z ESTIF (European Solar Termal Industry Federation), potwierdzający jakość produktów
technologii termalnych. Odnosi się to zarówno do paneli jak i całych systemów grzewczych. Certyfikat powstał, aby
sprostać różnorodnym wymaganiom technicznym w krajach europejskich, i stworzyć jeden uniwersalny dla całego
kontynentu. Dbałość o ochronę środowiska i zapobieganiu zanieczyszczeń określa standard ISO 14001. Dodatkowo
same urządzenia testowane są według standardów EN 12975-2:2006 oraz EN 12976. Oznacza to, że normy które byłyby
spełnione w przypadku deklaracji zgodności CE, są potwierdzone przez niezależny instytut badawczy i symbolizowane
przez certyfikat Solar Keymark.
Kolektory większości producentów na rynku polskim i europejskim oraz znacznej części producentów na rynku światowym, posiada certyfikat Solar Keymar. W roku 2007 66% kolektorów w Europie posiadało certyfikat, a w okresie od
92
93
4. Woda pitna i oczyszczanie ścieków
2006 do 2008 roku ilość przyznanych certyfikatów wzrosła o 650% [Trenkner 2008].
Aby uzyskać certyfikat Solar Keymark należy upewnić się, czy produkowane kolektory spełniają wymagania norm
EN12975 lub EN12976 a także czy proces wytwórczy kolektorów objęty jest systemem zapewnienia jakości. Następnie
należy skontaktować się z wybranym laboratorium wykonującym testy. Listy laboratoriów są dostępne na oficjalnej
stronie certyfikatu (http://www.estif.org/solarkeymark/empcert.php). Po ustaleniu szczegółów urządzenia są testowane i jeśli testy zakończą się pomyślnie wydawany jest certyfikat Solar Keymark.
3.9. Solar Rating and Certification Corporation
Jest to organizacja, która powstała w USA i jej celem jest dbanie o jakość urządzeń związanych z technologiami solarno-termalnymi. Jej certyfikat jest ważny w szczególności dla firm, sprzedających produkty w Stanach Zjednoczonych.
Certyfikat jest uznawany na terenie USA i nie ma potrzeby odrębnego certyfikowania produktu w zależności od Stanu,
w którym planowana jest sprzedaż. SRCC jest znakiem rozpoznawalnym również poza granicami USA. Na rynku chińskim wielu producentów ubiega się o certyfikat SRCC dla swoich produktów chcąc w ten sposób przekonać klientów
o wysokiej jakości wykonania kolektorów oraz by zapewnić porównywalność parametrów wydajnościowych z produktami firm amerykańskich.
W rozdziale omówiono certyfikaty odnoszące się do standardów wody pitnej, metod jej uzdatniani i zmiękczania, oraz
przedstawiono normy dotyczące oczyszczalni ścieków. Standardy dotyczące wody pitnej oraz oczyszczania ścieków
określane są przez prawodawstwo poszczególnych państw. Z tego względu producenci technologii uzdatniania wody
i oczyszczania ścieków muszą liczyć się z koniecznością pozyskania certyfikatów w każdym kraju oddzielnie.
4.2. Certyfikat NSF
National Sanitary Foundation (NSF) jest organizacją typu non-profit, prowadzącą działalność na terenie USA, krajów
Ameryki Środkowej i Południowej oraz niektórych krajów Europy i Azji. NSF zajmuje się m.in. certyfikacją materiałów
przeznaczonych do styczności z wodą i żywnością potwierdzającą ich zgodność ze standardami opracowanymi przez
NSF. Spośród wielu standardów opracowanych przez NSF jako istotne dla technologii oczyszczania wody i ścieków
należy wskazać następujące grupy standardów:
1. Grupa standardów, dotyczących urządzeń dla wody pitnej
SRCC oferuje certyfikaty OG-100 oraz OG-300. Pierwszy z nich dotyczy samych kolektorów, z kolei drugi odnosi się do
systemów wykorzystujących kolektory słoneczne. Opis procesu certyfikacji można znaleźć na stronie internetowej organizacji (http://www.solar-rating.org).
NSF 42 – stand opracowany dla oceny urządzeń poprawiających walory estetyczne wody pitnej, instalowanych w miejscach poboru wody i przeznaczonych do oczyszczania wody z obecności chloru, pyłów i innych niepożądanych substancji wpływających na kolor, smak i zapach wody.
Podobnie jak w przypadku certyfikatu Solar Keymark, testowanie urządzeń odbywa się w akredytowanych przez organizację laboratoriach. Lista tych laboratoriów wraz z metodami kontaktu dostępna jest na stronie internetowej (http://
www.solar-rating.org/laboratories/laboratory.htm). Laboratoria oferujące przeprowadzenie testów zgodności ze standardami SRCC działają również w Europie, Australii, Chinach i Kanadzie.
NSF 53 – standard określa metody oceny skuteczności działania urządzeń uzdatniania wody pitnej dla zastosowań
domowych i komunalnych w zakresie usuwania substancji szkodliwych dla zdrowia. Standard określa zawartość pasożytów, metali ciężkich, lotnych substancji chemicznych i innych szkodliwych substancji, które mogą znajdować się
w wodzie pitnej.
3.10. Podsumowanie
NSF 44 – standard opracowany dla oceny urządzeń przeznaczonych do zmiękczania wody działających na zasadzie
wymiany jonów kationowych. Standard pozwala ocenić skuteczność działania urządzeń przeznaczonych zarówno do
zastosowań domowych jak i komunalnych. Dodatkowo standard określa metody oceny skuteczności usuwania jonów
baru i radu.
Poniżej przedstawiono zestawienie omówionych oznaczeń i certyfikatów wraz z porównaniem ich cech.
94
4.1. Wprowadzanie
Certyfikat
Rozpoznawalność
Komentarz
Solar Keymark
Europa
Certyfikat kluczowy dla producentów kolektorów słonecznych sprzedających
na rynku europejskim
SRCC
USA
Certyfikat kluczowy dla producentów kolektorów słonecznych sprzedających
na rynku USA
ISO 9459
Cały świat
CE
Unia Europejska
Posiadanie certyfikatu Solar Keymark oznacza spełnienie wymogów dla
oznakowania CE
GOST
Rosja
Konieczny dla eksportu do Rosji
UkrSePRO
Ukraina
Konieczny dla eksportu na Ukrainę
SZNRK
Kazachstan
Może być konieczny przy eksporcie do Kazachstanu
UL
USA, Kanada
Dobrowolnie wyrabiany certyfikat o dobrej renomie.
NSF 55 – standard określa wymagania dla urządzeń do dezynfekcji wody przy pomocy promieniowania UV instalowanych w punktach odbioru wody.
NSF 58 - standard określa wymagania dla urządzeń oczyszczania wody metodą odwróconej osmozy.
2. Grupa standardów, dotyczących substancji chemicznych, mających kontakt z wodą pitną
NSF 60 - standard dotyczy różnego rodzaju substancji chemicznych używanych w kontakcie z wodą pitną, takich jak
środki antykorozyjne, regulujące proces osadzania kamienia, środki zmiękczające wodę, regulatory pH, środki wspomagające wytrącanie osadu, koagulanty, chemikalia do dezynfekcji i utleniania itp. Standard ocenia skutki dla zdrowia
stosowania substancji chemicznych do uzdatniania wody pitnej. Testy sprawdzają zawartość substancji chemicznych,
oceniają czy ich maksymalna zawartość jest bezpieczna dla zdrowia oraz czy poziom zanieczyszczeń nie przekracza
dopuszczalnego poziomu. Testy nie obejmują reakcji ubocznych produktów wykorzystujących chlor, ozon, nadtlenek
wodoru, lub innych substancji chemiczne.
NSF 61 – standard odnosi się do materiałów i części pomocniczych używanych w instalacjach wody pitnej takich jak
uszczelki i uszczelnienia, materiały ochronne, rury i złączki, mechaniczne części hydrauliczne (w tym krany i zawory)
itp. Sprawdzeniu podlega poziom zanieczyszczeń, które są wypłukiwane z ocenianych materiałów i części w kontakcie
z wodą pitną. Dla materiałów certyfikowanych zgodnie ze standardem NSF 61 określane są ograniczenia dla warunków
użytkowania materiału np. maksymalna temperatura, w której materiał może być użytkowany. Użycie materiałów certyfikowanych względem standardu NSF 61 pozwala producentom uniknąć lub ograniczyć liczbę testów chemicznych
przy certyfikacji urządzeń dla wody pitnej.
95
3. Grupa standardów, dotyczących urządzeń i instalacji ściekowych
NSF 40 - standard odnosi się do systemów oczyszczania zużytej wody z gospodarstw domowych. Standard ma zastosowanie do urządzeń o wydajności od 1514 litrów (400 galonów) do 5678 litrów (1500 galonów) na dobę. Standard nie
jest ograniczony co do rodzaju technologii. Ocenie podlega zdolność systemu do oczyszczania zużytej wody w celu
wyprodukowania ścieków odpowiedniej jakości.
NSF 41 – standard odnosi się do nieodpływowych systemów ściekowych, używanych w gospodarstwach domowych,
takich jak toalety kompostowe, szamba lub podobne rozwiązania gromadzące odchody ludzkie lub odchody wraz
z innymi zanieczyszczeniami organicznymi z gospodarstw domowych.
NSF 46 - standard odnosi się do komponentów i urządzeń stosowanych w systemach odprowadzania i oczyszczania
ścieków. Standard 46 obejmuje ocenę wydajności młynków odpływowych, filtrów zbiorników, urządzenia do chlorowania i dezynfekcji UV.
Wszystkie wymienione standardy NSF są również zgodne ze standardami American National Standard Institute (ANSI).
Uzyskanie certyfikatu potwierdzającego spełnienie wymogów standardu NSF jest wymogiem wejścia na rynek Stanów
Zjednoczonych. Więcej informacji na temat organizacji NSF można znaleźć na stronie oficjalnej stronie (http://www.nsf.
org/business/certification_programs/#water). Znajdują się tam szczegółowe informacje na temat programów certyfikacji dla systemów kanalizacyjnych, dla basenów i Spa oraz dla systemów oczyszczalni ścieków.
4.3. Certyfikat KTW
Niemiecka Agencja Wody i Gazu (Deutscher Verein des Gas- und Wasserfaches e.V., DVGW - http://www.dvgw.de) bazując na normach BfR (Bundesinstitut für Risikobewertung, Federalny Instytut Zagrożeń) dotyczących tworzyw sztucznych pozostających w kontakcie z wodą pitną opracowała rekomendacje KTW (Kunststoffe und Trinkwasser – tworzywa sztuczne i woda pitna). Rekomendacje KTW podzielone są ma części:
•
Wytyczne rządowej agencji ochrony środowiska dotyczące oceny higienicznej materiałów organicznych przeznaczonych do kontaktu z wodą pitną.
• Wytyczne dla oceny higienicznej pokryć z tworzyw organicznych przeznaczonych do kontaktu z wodą pitną.
• Wytyczne dla metod oceny właściwości higienicznych żywic epoksydowych przeznaczonych do kontaktu z wodą
pitną.
• Wytyczne dla metod oceny właściwości higienicznych lubrykantów przeznaczonych do kontaktu z wodą pitną.
• Wytyczne dla metod oceny właściwości higienicznych elastomerów przeznaczonych do kontaktu z wodą pitną.
Po przeprowadzeniu testów w Instytucie Ochrony Środowiska Gelsenkirchen, lub Centrum Technologii Wody (http://
www.tzw.de) w Karlsruhe (oba ośrodki w Niemczech) Agencja DVGW wystawia certyfikat zgodności z normami. Jest to
popularny certyfikat, często występujący w parze obok certyfikacje NSA. Szczegółowe informacje dotyczące procedury
dostępne są na stronie (http://www.lati.com/en/regulations/ktw.html) firmy Lati.
4.4. Wymagania DVGW serii W
Niemiecka Agencja Wody i Gazu (DVGW) opracowała szereg rekomendacji donoszących się do materiałów, chemikaliów i urządzeń przeznaczonych do kontaktu z wodą pitną. Oznaczone są one literą W, po której podany jest numer
rekomendacji. Przykładowo, rekomendacja W 270 obejmuje obserwację wzrostu mikroorganizmów na tworzywach
przeznaczonych do kontaktu z wodą pitną.
Ze względu na dużą liczebność rekomendacji serii W, przytoczenie ich wszystkich w raporcie nie jest możliwe. Czytelnik
może zapoznać się z listą rekomendacji serii W przeglądając materiały dostępne na stronie internetowej agencji DVGW:
http://www.dvgw.de/fileadmin/dvgw/angebote/regelwerk/pdf/regelwerkwassertitel_en.pdf
96
4.5. Certyfikat WRAS
W Wielkiej Brytanii uzyskanie certyfikatu WRAS (Water Regulations Advisory Scheme) jest wymagane dla sprzedaży
urządzeń przeznaczonych do kontaktu z wodą pitną. Opiera się na standardach brytyjskich BS 6920 i BS 2494. Test
sprawdza składniki wody i obecność mikrobów. Szczegółowych informacji należy szukać na stronie organizacji WRAS
(Water Regulations Advisory Scheme) (http://www.wras.co.uk/approval.asp).
4.6. Certyfikat ACS
Certyfikat ACS (Attestation de Conformité Sanitaire) powstał z myślą o francuskich producentach, którzy wyrażali potrzebę potwierdzenia dobrej jakości swoich wyrobów państwowym certyfikatem. Obecnie uzyskanie akceptacji ACS
jest obowiązkowe dla materiałów i produktów dystrybuowanych na terenie Francji a przeznaczonych do kontaktu
z wodą pitną. Wymagania ACS bazują na normach AFNOR (Association française de Normalisation http://www.afnor.fr).
Testy odbywają się w trzech laboratoriach we Francji (Lille, Paryż i Vandoeure). Szczegóły na temat certyfikatów dostępne są na stronie (http://www.afnor.org/en/certification#Product%20certification%20solutions), a kontakt z organizacją
wymieniony jest na stronie (http://www.afnor.org/en/get-in-touch).
4.7. Certyfikacja ISO
Obecnie istnieje ok. 300 norm ISO odnoszących się do zagadnień związanych z jakością wody pitnej oraz systemów
dostarczania wody i odprowadzania ścieków. Normy opracowane są w obrębie dwóch Komitetów Technicznych: TC
147 i TC 224 (Technical Commitee 147 i 224).
Normy opracowane w ramach prac TC 147 koncentrują się na zagadnieniach dotyczących zapewnienia jakości wody
i określają definicje używane tym obszarze, metody pobierania próbek wody, wykonywania pomiarów i raportowania
wyników. Lista opracowanych przez TC 147 norm dostępna jest na stronie: http://www.iso.org/iso/iso_catalogue/catalogue_tc/catalogue_tc_browse.htm?commid=52834
Normy opracowane w ramach prac TC 224 obejmują zagadnienia dotyczące usługodawców odpowiedzialnych za dostarczanie wody pitnej i odprowadzenie ścieków. Lista opracowanych przez TC 224 norm dostępna jest na stronie:
http://www.iso.org/iso/iso_catalogue/catalogue_tc/catalogue_tc_browse.htm?commid=299764
4.8. Oznaczenie CE
Oznaczenie opisane dokładnie we wcześniejszym podrozdziale raportu, może dotyczyć również technologii oczyszczania ścieków. Opierać się będzie na dyrektywach unijnych z zakresu gospodarki wodnej.
Dyrektywa dotycząca Wody Pitnej
Aby upewnić się, że zasoby wody pitnej w całej UE są zdrowe, czyste i smaczne, dyrektywa wyznacza standardy dla
najbardziej popularnych substancji (tzw. parametry), które można mierzyć w wodzie pitnej. W sumie 48 parametrów
mikrobiologicznych i chemicznych musi być monitorowana i sprawdzana regularnie. Kryteria wyboru parametrów
i poziomu ich zawartości była przygotowywane przez WHO (World Health Organization).
Dyrektywa dotycząca Ścieków Komunalnych
Celem dyrektywy jest ochrona środowiska przed niekorzystnymi skutkami odprowadzania ścieków komunalnych
i zrzutów z niektórych sektorów przemysłu i dotyczy zbierania, oczyszczania i odprowadzania:
• Ścieków z gospodarstw domowych
• Ścieków mieszanych
• Ścieków przemysłowych
97
Więcej informacji na temat dyrektyw można uzyskać na stronie internetowej komisji europejskiej (http://ec.europa.eu/
environment/water/index_en.htm)
5.1. Wprowadzenie
4.9. Certyfikacja GS
Informacje dotyczące tego certyfikatu znajdują się we wcześniejszym rozdziale tego raportu. Testowane będą w tym
przypadku w większym stopniu względy bezpieczeństwa i jakość wykonania produktów, niż ich zgodność z normami
stricte dotyczącymi technologii oczyszczania ścieków.
4.10. Certyfikacja UL
W rozdziale omówiono certyfikaty dotyczące technologii przetwarzania odpadów, które obowiązują w państwach położonych najbliżej rynku polskiego, oraz te, które uznawane i rozpoznawane są na rynkach międzynarodowych. W przypadku niektórych certyfikatów, proces certyfikacji dotyczy konkretnych wdrożeń technologii. W takiej sytuacji proces
certyfikacji musi być rozpoczęty przez dostawców technologii, a nie jej producenta.
5.2. Waste Disposal Company Certificate (Entsorgungsfachbetrieb Zertifikat)
Informacje dotyczące certyfikatu UL znajdują we wcześniejszym rozdziale tego raportu. Organizacja UL posiada w swojej ofercie procedury oceny dotyczące oczyszczania ścieków. Są one wykorzystywane przy certyfikacji NSF, ale mogą
również występować jako samodzielne certyfikaty jakości.
4.11. Certyfikacja GOST
Informacje dotyczące certyfikatu GOST znajdują się we wcześniejszym rozdziale tego raportu.
Jest to certyfikat wystawiany na podstawie EfbV – niemieckich regulacji dotyczących zbierania, transportowania, składowania, obchodzenia się z, i unieszkodliwiania odpadów. Firmy zajmujące się zagospodarowaniem odpadów, które
posiadają certyfikat potwierdzają tym samym spełnienie większości wymogów prawnych dotyczących zarządzania odpadami (np. transportu).
Procedura certyfikacyjne i przyznanie certyfikatu realizowane są przez uprawnione laboratoria i obejmuje przeprowadzenie tzw. Abfall Und Entsorgung Test, testu przygotowania firmy do zajmowania się odpadami.
5.3. Certyfikat zgodności z sekcją 52 ustawy o gospodarce odpadami i wyspecjalizowanych firmach
zarządzających odpadami (Entsorgungsfachbetrieb Übervacht nach 52KrW/AbfG Und EfbV))
4.12. Certyfikacja UkrSePRO
Informacje dotyczące certyfikatu UkrSePRO znajdują się we wcześniejszym rozdziale tego raportu. Certyfikat może
okazać się koniecznym do spełnienia warunkiem, aby eksportować rozwiązania na Ukrainę.
Certyfikacja obejmuje zarówno ocenę działalności firmy jak i coroczne monitorowanie zgodności z wymogami organizacji, wyposażenia, działalności i pracy personelu. Procedura certyfikacji obejmuje następujące etapy:
4.13. Certyfikacja Kazachstanu
• Kontrola siedziby firmy.
Informacje dotyczące certyfikatu znajdują się we wcześniejszym rozdziale tego raportu. Certyfikat dotyczy eksportu
produktów do Kazachstanu.
• Zatwierdzenie dokumentów.
• Wywiady z pracownikami.
• Ocena zebranych danych.
4.14. Podsumowanie:
98
5. Technologie przetwarzania odpadów, w tym odpadów niebezpiecznych
• Przygotowanie sprawozdania z badania.
Certyfikat
Rozpoznawalność
Komentarz
NSF
USA
Certyfikat o dużej rozpoznawalności na rynku USA i rynkach międzynarodowych
KTW
Niemcy, Europa
Certyfikat rozpoznawany na rynku niemieckim i europejskim..
W-270
Niemcy
Głównie rynek niemiecki.
W-534
Niemcy
WRAS
Wielka Brytania
Konieczne na rynku Wielkiej Brytanii.
ACS
Francja
Konieczne na rynku francuskim.
ISO
Międzynarodowe
Zgodność z normami ISO jest na całym świecie wysoko ceniona.
CE
Unia Europejska
GS
Niemcy
UL
USA, Kanada
GOST
Rosja
Certyfikat może być wymagany dla eksportu do Rosji
UkrSePRO
Ukraina
Certyfikat może być wymagany dla eksportu na Ukrainę
SZNRK
Kazachstan
Certyfikat może być wymagany dla eksportu do Kazachstanu.
• Wystawienie certyfikatu.
Na podstawie odpowiednich norm prawnych testowana jest jakość urządzeń i samej technologii lub produktów.
Oprócz tego firma jest oceniana pod kątem przygotowania organizacyjnego a sprawdzeniu podlegają struktura firmy,
sposób rekrutacji pracowników, przygotowanie osób podejmujących decyzje, kwalifikacje pracowników i odpowiedzialność za swoje działania. Zakres oceny wykracza poza ocenę technologii lub produktu.
Więcej informacji, wraz z bezpośrednim kontaktem do organizacji wystawiającej certyfikat, można znaleźć na stronie
internetowej: http://www.gfbu-zert.de/index.php/specialized-waste-management-company-regulation.html
5.4. Oznaczenie CE
Szczegóły tego oznaczenia znajdują się we wcześniejszym podrozdziale tego raportu. W przypadku technologii przetwarzania odpadów firmy powinny zwrócić szczególną uwagę na dyrektywy unijne z zakresu zarządzania odpadami.
Znajdują się wśród nich dyrektywy dotyczące odpadów (Dyrektywa Odpadowa) i odpadów niebezpiecznych (Konwencja Bazylejska). Oznaczenie CE i deklaracja zgodności z tymi dyrektywami może być cennym wyróżnikiem dla firm
zajmujących się przetwarzaniem odpadów.
99
5.5. Konwencja Bazylejska
6. Technologie dla koksownictwa
Określa zasady kontroli, na szczeblu międzynarodowym, transportu odpadów niebezpiecznych dla zdrowia człowieka
i środowiska, oraz obchodzenia się z tymi odpadami. http://europa.eu/legislation_summaries/environment/waste_
management/l28043_en.htm
6.1. Wprowadzenie
5.6. Dyrektywa Odpadowa
Przyjmując dyrektywę odpadową, Unia Europejska zapewniła stworzyła ramy prawne mające na celu kontrolę cyklu
postępowania z odpadami począwszy od ich wytwarzania odpadów i ich unieszkodliwienia, kładąc nacisk na odzysk
i recykling. Pełna informacja znajduje się na stronie internetowej: http://europa.eu/legislation_summaries/environment/waste_management/ev0010_en.htm
5.7. Dyrektywa odnośnie unieszkodliwienia odpadów
Ramy dla koordynacji gospodarki odpadami w Państwach Członkowskich, w celu ograniczenia wytwarzania odpadów
oraz optymalizacji procesów przetwarzania i usuwania odpadów (http://europa.eu/legislation_summaries/environment/waste_management/l21197_en.htm). Wszystkie dyrektywy związane z zarządzaniem odpadami można znaleźć
na stronie (http://europa.eu/legislation_summaries/environment/waste_management/index_en.htm).
Informacje dotyczące tego certyfikatu znajdują we wcześniejszym rozdziale raportu. Certyfikat dotyczy sprzedawania
produktów do Rosji. Może być on warunkiem niezbędnym do sprzedaży na terenie Rosji.
Rynek czystych technologii dla koksownictwa, rozumianych jako rozwiązania techniczne zmniejszające emisję zanieczyszczeń powstających przy produkcji koksowniczej, nie wytworzył certyfikatów dedykowanych specyficznie dla tych
technologii. Jakość oferowanych rozwiązań może być zweryfikowana przez niezależne, wyspecjalizowane laboratoria.
Ze względu na dużą renomę, jaką cieszą się wskazane poniżej laboratoria, wyniki przeprowadzonych przez nie testów
potwierdzające efektywność oferowanych technologii pełnić mogą istotną rolę równoważąc brak formalnego certyfikatu.
6.2. DMT
Obszerne badania z zakresu jakości koksu i węgla oraz składu i poziomu zanieczyszczenia gazów poprodukcyjnych
przeprowadza niemiecki instytut DMT (Niemcy). Laboratorium jest częścią grupy TÜV – renomowanej organizacji przeprowadzającej testy laboratoryjne i certyfikacje. Badania prowadzone przez DMT dotyczyć mogą zarówno oceny jakości koksu, jak i gazu wytwarzanego w procesie koksownictwa. Ponad 100 letnia obecność laboratorium na rynku
niemieckim sprawiła, że jednostka posiada zarówno atest krajowych instytutów górnictwa jak i spełnia warunki norm
europejskich. Więcej informacji można uzyskać na stronach laboratorium: http://www.dmt.de/en/services/cokemaking-technology.html
6.3. SGS
Firma SGS zajmująca się certyfikacją, inspekcją i sprawdzaniem zgodności z normami ma w swojej ofercie testy związane z technologiami koksu. W ofercie firmy można znaleźć usługi laboratoriów analitycznych prowadzących pomiary:
• Poziomu wilgoci, tworzenie popiołu, zawartość siarki, obecność substancji lotnych, oraz wartość kaloryczną koksu.
Informacje dotyczącego tego certyfikatu zostały przedstawione we wcześniejszym rozdziale raportu.
Informacje dotyczącego tego certyfikatu zostały przedstawione we wcześniejszym rozdziale raportu.
• Obecności siarki, węgla, wodoru, azotu i tlenu w procesie spalania.
• Analizy składu pyłu.
• Analizy fizyczne i chemiczne koksu metalurgicznego.
• Badania reologiczne i petrograficzne koksu metalurgicznego, węgla, mieszanek węgla i produktów ubocznych.
Informację o ofercie SGS oraz państwach, w których SGS prowadzi działalność można znaleźć na stronach internetowych firmy: http://www.coal.sgs.com/laboratory-services.htm, http://www.coal.sgs.com/index.htm
5.11. Podsumowanie
Certyfikat
Rozpoznawalność
Komentarz
Waste Disposal Company Certificate
Niemcy
Certyfikat potwierdzający spełnienie niemieckich standardów.
Certyfikat zgodności z sekcją 52 ustawy o gospodarce
odpadami i wyspecjalizowanych firmach zarządzających odpadami
Niemcy
Certyfikat potwierdzający spełnienie niemieckich standardów. Duży nacisk na
kwalifikacje personelu i organizację pracy w firmie.
ISO 14001
Międzynarodowe
Norma dotycząca działania firmy na korzyść środowiska naturalnego. Może być
dobrym sposobem pozycjonowania firmy.
Oznaczenie CE
Unia Europejska
GOST
Rosja
Certyfikat może być wymagany dla eksportu do Rosji.
UkrSePRO
Ukraina
Certyfikat może być wymagany dla eksportu na Ukrainę
SZNRK
Kazachstan
Certyfikat może być wymagany dla eksportu do Kazachstanu
6.4. CONSOL R&D Energy
CONSOL R&D Energy to amerykański instytut zajmujący się testowaniem jakości koksu oraz pomiarami składu gazów
emisyjnych. Analizy prowadzone przez CONSOL R&D Energy wykonywane są na podstawie amerykańskich standardów
ASTM (American Society for Testing and Materials). Poniżej podano przykładowe analizy prowadzone przez CONSOL
R&D Energy z odniesieniem do norm ASTM.
1. Wilgotności substancji lotnych, popiołu i węgla odgazowanego. Na podstawie ASTM D 5142 “Analysis Sample of Coal
and Coke by Instrumental Procedures”.
2. Zawartość węgla, wodoru i azotu. Na podstawie ASTM D 5373 “Instrumental Determination of Carbon, Hydrogen,
and Nitrogen in Laboratory Samples of Coal and Coke”.
3. Zawartość siarki. Na podstawie ASTM D 4239 “Sulfur in the Analysis Sample of Coal and Coke Using High-Temperature Combustion and Infrared Absorption”.
100
101
Zagraniczne instrumenty wsparcia dla firm zielonych technologii
Zagraniczne instrumenty wsparcia dla firm zielonych
technologii
4. Wartość opałowa. Na podstawie ASTM D 5865 “Gross Calorific Value of Coal and Coke”.
5. Zawartość chloru. Na podstawie ASTM D 6721 “Determination of Chlorine by Oxidative Hydrolysis Microcoulometry”.
6. Najważniejsze elementy pyłu. Na podstawie ASTM D 6349 “Determination of Major and Minor Elements in Coal, Coke,
and Solid Residues from Combustion of Coal and Coke by Inductively Coupled Plasma-Atomic Emission Spectrometry”.
7. Zawartość rtęci. Na podstawie ASTM D6722 “Determination of Mercury in Coal, Coke, and Solid Residues from Direct
Combustion of Coal and Coke by High Temperature Combustion Cold Vapor Atomic Absorption Spectrometry”.
8. Obecność pierwiastków śladowych. Na podstawie ASTM D 6357 “Determination of Trace Elements in Coal and Com
bustion Residues from Coal Utilization Processes by Inductively Coupled Plasma Mass Spectrometry”,
9. Zawartość fluoru. Na podstawie “Total Fluorine in Coal by Pyrohydrolytic Extraction / Ion Chromatography”.
10. Zawartość selenu. Na podstawie ASTM D 5987/CONSOL R&D Standard Method.
Informację o ofercie CONSOL R&D Energy można znaleźć na stronie internetowej: http://www.consolresearch.com/
6.5. Podsumowanie
Badanie / Test
Rozpoznawalność
Komentarz
SGS
Międzynarodowe
Szeroka oferta testów i analiz.
USA
Badania prowadzone w oparciu o normy ASTM.
Niemcy, Europa
Duże doświadczenie i renoma mogą na rynku niemieckim i
rozpoznawalność na rynku europejskim.
CONSOL R&D Energy
DMT
Dariusz Babrzyński, Katarzyna Parzysz, Michał Swarabowicz
1. Wprowadzenie
Raport poświęcony jest publicznym mechanizmom wsparcia dla zielonych technologii wykorzystywanym w: Chińskiej
Republice Ludowej, Danii, Francji, Holandii, Indiach, Japonii, Kanadzie, Korei Południowej, Niemczech, Stanach Zjednoczonych, Szwajcarii, Szwecji, Wielkiej Brytanii i Unii Europejskiej. Opracowanie każdego z wyżej wymienionych obszarów stanowi odrębny podrozdział. W każdym z nich instrumenty wsparcia zostały zaklasyfikowane w trzech głównych
obszarach, dotyczących odpowiednio wspierania rozwoju, dyfuzji oraz eksportu rozwiązań technologicznych. W wymienionych obszarach dokonano podziału na instrumenty ogólne (wspierające wszystkie innowacyjne technologie)
oraz instrumenty przeznaczone jedynie dla zielonych technologii.
Podstawowe dane dotyczące poszczególnych gospodarek i ich innowacyjności zostały przedstawione w tabelach na
początku podrozdziałów. Najważniejszym wskaźnikiem dotyczącym innowacyjności są wydatki na badania i rozwój
przedstawione jako procent PKB. Wydatki te są finansowane przede wszystkim przez rząd (GERD), szkolnictwo wyższe
(HERD) oraz przedsiębiorstwa (BERD). W tabeli przedstawiono również dane dotyczące liczby wniosków patentowych
złożonych przez rezydentów danego kraju w urzędach patentowych krajów, wchodzących w skład Światowej Organizacji Własności Intelektualnej WIPO, oraz liczbę badaczy w przeliczeniu na 1 mln mieszkańców.
Dane zostały pozyskane ze źródeł ministerialnych w poszczególnych krajach, a także ze stron internetowych organizacji, bezpośrednio zaangażowanych w realizację wsparcia dla innowacyjnych przedsiębiorstw oraz z opracowań takich
organizacji jak OECD i Unia Europejska. W każdym rozdziale umieszczone są odnośniki do odpowiednich stron internetowych, na których dostępne są bardziej szczegółowe informacje na temat poszczególnych instrumentów wsparcia.
2. Chińska Republika Ludowa
2.1. Informacje ogólne
7. Podsumowanie
Certyfikaty i inne formalne potwierdzenia zgodności z obowiązującymi standardami pełnią istotną rolę przy ocenie
produktu przez klienta, zwłaszcza gdy jest to produkt nowy na danym rynku. Obecność znaku instytucji certyfikującej,
logo renomowanego laboratorium, mogą mieć kluczowe znaczenie w procesie podejmowania decyzji przez klientów
firm sprzedających rozwiązania technologii środowiskowych. W dobie dostępu do dużej ilości ofert, złożoności technologii i trudności w ocenie produktu przed jego zakupem znaki certyfikacyjne oraz inne formy formalnego potwierdzenia zgodności ze standardami są potwierdzeniem jakości produktu i ułatwiają podjęcie decyzji zakupowej przez
potencjalnego klienta.
Przedstawiona w raporcie analiza wskazuje na duże zróżnicowanie liczby i rodzajów dostępnych certyfikatów i formalnych potwierdzeń ze standardami w zależności od rynku i technologii. Duża część omówionych certyfikatów i potwierdzeń odnosi się do kwestii bezpieczeństwa użytkowania materiałów i urządzeń w ramach technologii. Inne, występujące w mniejszej liczbie, dotyczą formalnego potwierdzenia jakości produktu.
Proces uzyskania certyfikatu lub innego formalnego potwierdzenia zgodności wymaga często udziału osób trzecich.
Są to firmy i organizacje specjalizujące się w prowadzeniu analizy i testów materiałów, produktów i rozwiązań, które
dodatkowo służą pomocą w doborze odpowiednich do danego produktu certyfikatów.
Chińska Republika Ludowa
Ludność
Rok 1 324, 65 mln
2008
4 327, 0 mld USD
2008
3 267 USD
2008
1,5%
2007
Przedsiębiorstwa (BERD)
70,4%
2007
Rząd (GERD)
24,6%
2007
bd
2007
Eksport high-tech (% całkowitego eksportu)
28,7%
2008
Liczba badaczy na 1 mln mieszkańców
1 071
2007
194 579
2008
PKB
PKB per capita
Wydatki na sektor badań i rozwoju ogółem (% PKB)
Źródła finansowania B+R (w % całości wydatków na B+R)
Szkolnictwo wyższe (HERD)
Liczba wniosków patentowych, rezydenci
Źródła: UNESCO Institute for Statistics, World Bank
102
103
Główne instytucje zaangażowane w rozwój innowacyjnych technologii:
Ministry of Science and Technology – MOST (Ministerstwo Nauki i Technologii) – główna chińska instytucja kierująca
polityką innowacji, http://www.most.gov.cn/eng/
Ministry of Finance – MOF (Ministerstwo Finansów) – instytucja wspomagająca politykę innowacji, http://www.mof.
gov.cn/
Chinese Academy of Sciences – CAS (Chińska Akademia Nauk) – uczestniczy w rozwoju innowacji, http://english.cas.
cn/
Według raportu “Towards a Global Green Recovery, Recommendations for Immediate G20 Action” opracowanego
wspólnie przez Potsdam Institute for Climate Impact Research (Poczdamski Instytut Badań nad Wpływem Klimatu)
i Gantham Research Institute on Climate Change and the Environment (Instytut Badań Zmian Klimatu i Środowiska
w Grantham) chińska gospodarka w latach 2009 – 2010 przeznaczy 200,8 mld USD na zielone technologie. Uczyni ją to
liderem na światowym rynku technologii środowiskowych. Środki te obejmą badania, rozwój, komercjalizację i transfer
technologii. W związku z tym powstało i powstanie wiele instrumentów wsparcia dla sektora zielonych technologii.
Niemniej tylko niektóre z nich są ogólnie dostępne na stronach internetowych. Dlatego też poniższy wykaz może nie
zawierać wszystkich instrumentów wsparcia, jakie ChRL oferuje przedsiębiorstwom i instytucjom z sektora zielonych
technologii.
DLA KOGO
Wszystkie małe przedsiębiorstwa oparte na technologii, bez względu na ich status własnościowy. Priorytet mają nowe,
początkujące przedsiębiorstwa z zakresu high-tech.
INSTYTUCJE ZAANGAŻOWANE
Ministerstwo Nauki i Technologii (Ministry of Science and Technology – MOST), Ministerstwo Finansów (Ministry of
Finance – MOF)
STRONA INTERNETOWA
http://www.innofund.gov.cn/english/index.htm
2.2.1.2.Program B+R dla Kluczowych Państwowych Technologii (The National Key Technologies R&D
programme)
OPIS
Instrument oferuje wsparcie finansowe w zakresie badań i rozwoju. Jego celem jest rozwijanie istniejących i tworzenie
nowych gałęzi przemysłu.
ZAKRES WSPARCIA
Istotne są działania z zakresu rozwoju kluczowych technologii:
• w celu zrównoważonego rozwoju rolnictwa,
• dla podstawowych gałęzi przemysłu,
• dla ochrony środowiska (kontrola zanieczyszczeń i zasobów),
• dla rozwoju tradycyjnej medycyny chińskiej,
2.2. Publiczne instrumenty wsparcia dla rozwoju technologii
• w celu ułatwienia stworzenia w Chinach systemu standaryzacji technicznej,
• w celu rozwoju technologii informacyjnych i informatyzacji krajowej gospodarki.
2.2.1. Instrumenty ogólne
Wsparcie ma charakter finansowy. Do 2005 roku w ramach tego instrumentu wsparto 2 102 projekty i sfinansowano
działania, które doprowadziły do uzyskania 1173 patentów.
2.2.1.1.Fundusz Innowacyjny dla Małych Firm opartych na Technologii (Innovation Fund for Small
Technology-based Firms)
DLA KOGO
Projekt jest otwarty, lecz pierwszeństwo w korzystaniu z niego mają projekty oparte na współpracy między przedsiębiorstwami przemysłowymi, uniwersytetami i instytucjami badawczymi. W przypadku takiej współpracy to przedsiębiorstwa powinny być odpowiedzialne za rozwój techniczny i uprzemysłowienie.
OPIS
Instrument oferuje wsparcie finansowe i pomoc w transferze technologii. Obszarem wsparcia w zakresie instrumentu
są badania i rozwój, a także transfer technologii między firmami chińskimi. Jego celem jest wsparcie rozwoju innowacyjnych technologii w małych przedsiębiorstwach.
ZAKRES WSPARCIA
• Wspieranie innowacji;
Ministerstwo Nauki i Technologii (Ministry of Science and Technology – MOST)
STRONA INTERNETOWA
http://www.most.gov.cn/eng/programmes1/200610/t20061009_36224.htm
• Ułatwianie wdrażania wyników działań z zakresu B+R;
• Rozwój MSP opartych na technologiach;
• Kierowanie inwestycji do MSP opartych na technologiach;
• Promocja tworzenia efektywnego mechanizmu inwestycyjnego dla przemysłu high-tech.
104
2.2.1.3.863 Program – Państwowy Program B+R w zakresie Zaawansowanych Technologii (863 Programme – The National High-technology R&D Programme)
Wsparcie jest udzielane w postaci grantów, subsydiowanych pożyczek lub innych inwestycji finansowych. W okresie
1999-2004 całkowity budżet przeznaczony na ten projekt wyniósł 429 milionów euro i objął około 6 400 projektów.
OPIS
Program powstał w marcu 1986 roku (stąd też jego nazwa) i jego głównym celem jest rozwój innowacyjnych technologii i polepszenie międzynarodowej konkurencyjności głównych chińskich sektorów przemysłu. Wsparcie ma charakter
finansowy.
105
ZAKRES WSPARCIA
W zakresie 11-ego Planu Pięcioletniego 863 Program wprowadził 10 najważniejszych obszarów rozwoju technologii:
informatycznych, energetycznych (z czterema priorytetami: ogniwa wodorowe, efektywność energetyczna, czyste
technologie węglowe, odnawialne źródła energii), zaawansowanych materiałów, zaawansowanej produkcji, motoryzacyjne, morskie, kosmiczne, laserowe, środowiskowe, biotechnologie i technologie rolnicze.
Wsparcie finansowe jest udzielane przez rząd centralny, lecz również samorządy i przedsiębiorstwa są zachęcane do
udzielania wsparcia. W kontekście 11-ego Planu Pięcioletniego, 172 miliony USD zostały zainwestowane w wyżej wymienione priorytety związane z technologiami energetycznymi. Większość tej kwoty została przeznaczona na wodorowe ogniwa paliwowe i efektywność energetyczną. Do 2005 roku zainwestowano w 3 966 projektów i pozyskano 3 106
patentów.
STRONA INTERNETOWA
http://www.most.gov.cn/eng/programmes1/200610/t20061009_36224.htm
2.2.1.4.973 Program – Państwowy Program dotyczący Kluczowych Projektów Badawczych (the National Programme on Key Basic Research Projects – 973 Programme)
OPIS
Program oferuje wsparcie finansowe na badania w zakresie innowacyjnych technologii.
ZAKRES WSPARCIA
Badania w zakresie:
• Energii, w szczególności:
- badań nad dystrybucją i bezpiecznym wydobyciem położonych głęboko złóż węgla kamiennego i metanu
z pokładów węgla,
STRONA INTERNETOWA
http://www.oecdilibrary.org/oecd/content/book/9789264039827-en
2.2.1.5.The Torch Programme
OPIS
Program obejmuje ośrodki rozwoju technologii i skupia się na rozwoju, uprzemysłowieniu, komercjalizacji i międzynarodowym transferze technologii. Program ma promować rozwój kraju poprzez naukę, innowacje i edukację.
ZAKRES WSPARCIA
Program skupia się na pięciu poziomach działań, pomagających w rozwoju przemysłu high-tech w Chinach:
• Stworzeniu odpowiednich warunków w kraju pozwalających na rozwój przemysłu high-tech (zmiany w prawie,
odpowiednie instrumenty polityki państwowej, średnio- i długoterminowe plany wdrażania polityki dotyczącej
przemysłu high-tech),
• Stworzeniu specjalnych obszarów przemysłowych skupiających się tylko na sektorze high-tech,
• Realizacja projektów, poprzez które ma się odbywać rozwój technologii; projekty te mają być trzonem programu
i bazować na głównych programach badawczych kierowanych przez rząd, samorządy i sektor prywatny; odpowiednia realizacja projektów ma także pomóc w stworzeniu nowych przedsiębiorstw,
Projekty mają rozwijać przemysł zaawansowanych technologii w zakresie:
- Nowych materiałów,
-Biotechnologii,
- badania nad efektywnością i przyjaznym dla środowiska użytkowaniem węgla kamiennego,
- Technologii elektronicznych i informacyjnych,
- nowe teorie i metody w zakresie większej efektywności eksploatacji i użytkowania ropy i gazu ziemnego,
-Optoelektroniki,
- główne zagadnienia naukowe związane z chińskimi sieciami energetycznymi,
- Nowych źródeł energii,
- główne programy naukowe związane z wielko-skalową i wolną od zanieczyszczeń produkcją, składowaniem
- Ochrony środowiska,
i transmisją ogniw wodorowych,
- badanie skali użyteczności energii odnawialnych i nowego rozwoju energii, główne zagadnienia związane
z poprawą efektywności energetycznej,
•Rolnictwa,
• Umiędzynarodowienie technologii: stworzenie relacji handlowych z innymi krajami i promocja współpracy międzynarodowej na poziomie technologii i pomiędzy przedsiębiorstwami,
• Szkolenia mające pomóc w rozwoju nowych technologii, ich komercjalizacji, uprzemysłowieniu i umiędzynarodowieniu.
Program opiera swoje działanie przede wszystkim na strefach przemysłowego rozwoju zaawansowanych technologii
(parki technologiczne) i centrach innowacyjnych, zaawansowanych technologii.
•Informatyki,
W ramach programu nowym przedsiębiorstwom technologicznym udzielane są ulgi podatkowe. Ponadto na konkretne projekty wykonywane w ramach programu mogą zostać przyznane kredyty i wsparcie finansowe.
•Środowiska,
•Zdrowia,
• Inżynierii materiałowej.
Ponadto program zachęca do nowatorskich, interdyscyplinarnych badań. Daje również pierwszeństwo dla grup badawczych prowadzonych przez młodych naukowców. Program zachęca do udziału naukowców z zagranicy i promuje
wymianę międzynarodową.
106
W okresie od 1998 do 2008 roku program wsparł 382 projekty i łącznie zaangażował środki w wysokości 1,3 miliarda
USD, z czego 28% zostało przeznaczone na sektor energii, konserwacji zasobów naturalnych i ochrony środowiska.
Centrum Rozwoju Przemysłu Zaawansowanych Technologii – TORCH Center (Torch High Technology Industry Development Center – Torch Center)
107
STRONA INTERNETOWA
http://english.wzkj.gov.cn/program/program_detail.aspx?id=7
2.4. Publiczne instrumenty wsparcia dla sprzedaży technologii na rynkach międzynarodowych
2.2.1.6.Program Innowacji Wiedzy (KIP) prowadzony przez Chińską Akademię Nauk – CAS (The Knowledge Innovation Programme of the CAS)
OPIS
Program skupia się na rozwoju nowych zaawansowanych technologicznie przedsiębiorstw, a także transferze technologii w kraju i za granicą. Jego celem jest rewitalizacja i szkolenie wysoko wykwalifikowanego personelu, stworzenie
poprzez inkubatory nowych przedsiębiorstw i zostanie głównym aktorem w zakresie działań z obszaru nauki i technologii na poziomie krajowym i międzynarodowym.
ZAKRES WSPARCIA
Program wspiera i rozwija działalność wybranych instytutów badawczych Chińskiej Akademii Nauk (CAS). Aby zapewnić im dużą samodzielność, 75% środków z programu jest przekazywanych bezpośrednio do danego instytutu, który
sam nimi dysponuje. Pozostałymi 25% zarządza CAS. Ponadto instytuty są zachęcane do szukania również innych źródeł finansowania.
Oprócz samego rozwoju instytutów, innym celem programu jest przemysłowe wykorzystanie zaawansowanych technologii i ich transfer. Z tego powodu z niektórych, dobrze prosperujących instytutów utworzono przedsiębiorstwa.
Poza tym w celu transferu technologii powstały również parki naukowe i inkubatory.
DLA KOGO
Instytuty badawcze
Chińska Akademia Nauk (Chinese Academy of Science – CAS)
STRONA INTERNETOWA
http://english.cas.cn/
http://english.cas.cn/ST/BR/br_rp/200909/t20090914_37769.shtml
2.3. Publiczne instrumenty wsparcia dla dyfuzji technologii na rynku krajowym
108
2.4.1.1.The Torch Programme
Szczegółowy opis w podrozdziale: 2.2.1.5.
2.4.1.2.Plan Działań w celu Rozwoju Handlu poprzez Naukę i Technologię (The Action Plan for Thriving
Trade through Science and Technology)
OPIS
Celem instrumentu jest ułatwienie eksportu zaawansowanych technologicznie produktów o dużej wartości dodanej.
ZAKRES WSPARCIA
W zakresie programu ministerstwa podjęły takie działania jak: wybór niektórych parków technologicznych jako baz
eksportowych, rozwój zorientowanych na eksport instytutów badawczych, stworzenie sieci świadczącej usługi z zakresu informacji rynkowych dla eksportu produktów zaawansowanych technologicznie, szkolenie profesjonalnych sprzedawców zaawansowanych technologicznie produktów.
Ministerstwo Handlu (Ministry of Commerce), Ministerstwo Nauki i Technologii (Ministry of Science and Technology –
MOST)
STRONA INTERNETOWA
2.4.2. Instrumenty wspierające eksport zielonych technologii
2.4.2.1.Program Międzynarodowej Współpracy w dziedzinie Nauki i Technologii – Program Współpracy
(The International Science and Technology Cooperation Program – Cooperation Program)
OPIS
Celem instrumentu jest dywersyfikacja źródeł importu technologii i przyspieszenie transferu zielonych technologii pomiędzy Chinami i innymi krajami.
ZAKRES WSPARCIA
Program definiuje pięć priorytetowych obszarów technologicznych, na których ma się opierać współpraca:
2.3.1.1.Program Rozpowszechniania Osiągnięć Technologicznych (The Technology Achievements
Spreading Programme)
• Zintegrowanie technologii energii słonecznej i budowa zintegrowanych systemów słonecznych,
OPIS
Celem instrumentu jest dyfuzja istotnych multidyscyplinarnych i multiregionalnych odkryć z zakresu nauki
i technologii.
• Energetyka wiatrowa,
• Paliwa i wytwarzanie energii z biomasy,
• Energetyka wodorowa i ogniwa paliwowe,
• Gaz ziemny.
ZAKRES WSPARCIA
Program koncentruje się na technologiach, które mogą pomóc w rozwoju tradycyjnego przemysłu i przemysłu zaawansowanych technologii, a także na technologiach, które mają wpływ na dobro publiczne.
W ramach programu Chiny podpisały już 103 porozumienia z 97 krajami. Istotna ilość tych porozumień skupia się na
rozwoju energii i energii odnawialnej. Dla Chin głównymi partnerami mają być Unia Europejska, USA i Japonia.
STRONA INTERNETOWA
W tym kontekście został stworzony program współpracy między Unią Europejską a Chińską Republiką Ludową (Science
and Technology Fellowship Programme China), który wspiera mobilność badaczy między dwoma regionami (http://
www.euchinastf.eu/).
109
Ministerstwo Nauki i Technologii (Ministry of Science and Technology – MOST), Państwowa Komisja Rozwoju i Reform
(National Development and Reform Commission – NDRC)
STRONA INTERNETOWA
http://www.wri.org/publication/an-emerging-revolution
Doradztwem eksportowym zajmuje się Duńska Rada Handlowa przy Ministerstwie Spraw Zagranicznych, wachlarz
świadczonych przez nią usług doradczych jest bardzo szeroki zarówno w przekroju krajów jak i branż (www.exportraadet.dk). Wsparcia finansowego udziela natomiast Fundusz Kredytów Eksportowych (www.ekf.dk). Ważne z punktu wiedzenia sieci powiązań pomiędzy instytucjami są niepubliczne stowarzyszenia parków technologicznych FOIN
(www.foin.dk) oraz stowarzyszenie inkubatorów przedsiębiorczości (www.startvaekst.dk).
3. Dania
3.2.1.1. Kredyty i gwarancje kredytowe
Dania
Rok
Ludność
5,493 mln
2008
341,25 mld USD
2008
58 800 USD
2008
2,6%
2007
68,31%
2007
6,5%
2007
26,33%
2007
Eksport high-tech (% eksportu dóbr przemysłowych)
15,6%
2007
5431
2007
Liczba wniosków patentowych rezydentów
1634
2005
PKB
PKB par capita
Źródła finansowania B+R (w % całości wydatków na B+R):
Rząd (GERD)
Źródła: Eurostat, World Bank
W roku 2006 eksport produktów wysokich technologii wyniósł ponad 12% całego duńskiego eksportu. Sektor usług
opartych na wiedzy zatrudniał w 2008 roku 43% wszystkich zatrudnionych w kraju, natomiast przemysł high-tech zatrudniał 5,83% ogółu pracowników. Dania jest głównym europejskim eksporterem zielonych technologii, z tego państwa pochodzi około 30% unijnego eksportu tych rozwiązań. Jest to spowodowane przede wszystkim silnie rozwiniętym przemysłem turbin wiatrowych, duńskie rozwiązania stanowią 40% światowego eksportu turbin do elektrowni
wiatrowych. Prawie cały duński eksport zielonych technologii pochodzi z dziesięciu dużych przedsiębiorstw. W roku
2002 Dania wyeksportowała dobra z branży zielonych technologii za łączną kwotę 24,5 mld DKK, co stanowiło około
6% całego eksportu.
3.1.1. Instytucje wspierające innowacje i eksport
Instytucją wspierającą rozwój technologiczny jest przede wszystkim Duńska Agencja Nauki, Technologii i Innowacji
przy Ministerstwie Nauki Technologii i Innowacji (www.fi.dk). Pomocą dla rozwoju technologii środowiskowych zajmują się Sekretariat Eco-Technologii przy Agencji Ochrony Środowiska (www.ecoinnovation.dk) oraz Duńska Agencja Energetyki przy Ministerstwie Klimatu i Energii (www.ens.dk). Jako że Dania jest jednym z głównych światowych
eksporterów turbin wiatrowych duże znaczenie mają projekty badawcze prowadzone przez to ministerstwo (www.
energynet.dk). Wsparcia rozwijającym się duńskim przedsiębiorstwom udzielają państwowe fundusze inwestycyjne:
Fundusz Wzrostu (www.vaekstfonden.dk) oraz Fundusz Odnowy (www.fonyelsesfonden.dk). Fundusze uczestniczą
w kapitale wysokiego ryzyka jako inwestorzy mniejszościowi lub gwarantują i udzielają długoterminowych kredytów.
110
OPIS
Fundusz Wzrostu udziela pożyczek i gwarancji kredytowych małym i średnim innowacyjnym firmom. Kredyty przeznaczane są najczęściej na zakup środków trwałych, technologii, pokrycie wydatków na badania i rozwój. Fundusz współpracuje blisko z bankami komercyjnymi oraz ze stowarzyszeniami aniołów biznesu.
ZAKRES WSPARCIA
Istnieją cztery rodzaje instrumentów kredytowych funduszu:
• Come-in-time-loan: gwarancja kredytowa dla pożyczek do 1 mln DKK, pokrywa ona do 75% wartości pożyczonego
kapitału. Udzielana jest przedsiębiorstwom istniejącym krócej niż 3 lata.
• VaekstKaution: gwarancja pokrywająca 75% pożyczki bankowej lub 50% kredytu hipotecznego do wysokości
10 mln DKK. Gwarantowane kredyty są udzielane przez banki komercyjne na okres 10-30 lat.
• Kapitał partnerski: Fundusz wspiera indywidualnych inwestorów pożyczających kapitał na rozruch przedsiębiorstwa w zamian za udziały (anioły biznesu). Inwestuje on wspólnie z nimi w niektóre przedsiębiorstwa z branży
wysokich technologii. Średnio na jeden projekt przeznacza się 10-30 mln DKK. W latach 2007-2009 Fundusz dofinansował 6 przedsiębiorstw.
• Kapitał wzrostu: Fundusz inwestuje również jako mniejszościowy inwestor w przedsiębiorstwa w innowacyjnych
sektorach gospodarki. Maksymalny wkład wynosi 25 mln DKK, przedsiębiorstwa powinny posiadać kapitał własny
do 75 mln DKK.
Za gwarancje kredytowe Fundusz pobiera prowizję w wysokości 2% od gwarantowanej sumy oraz 1,25% corocznie
przez czas trwania gwarancji.
DLA KOGO
Małe i średnie przedsiębiorstwa z branży IT, zielonych technologii, biotechnologii, przemysłu farmaceutycznego. Dofinansowane są zwłaszcza przedsiębiorstwa wchodzące na rynek oraz debiutujące na giełdzie. Przedsiębiorstwa ubiegające się o gwarancje lub inwestycje Funduszu, powinny mieć do 250 pracowników, do 372 mln DKK rocznych obrotów
handlowych lub sumę bilansową nie większą niż 320 mln DKK.
Fundusz Wzrostu (Vaekstfonden) gwarantuje kredyty bankowe udzielane przez banki komercyjne. Fundusz jest w całości własnością duńskiego skarbu państwa.
STRONA INTERNETOWA
www.vaekstfonden.dk
111
3.2.1.2. Projekt Gazelle Growth
OPIS
Gazelle Growth jest projektem wsparcia dla innowacyjnych przedsiębiorstw mających już ustabilizowaną pozycję na
rynku. Całkowity koszt projektu przez ostatnie 3 lata (2007-2009) wyniósł 32 mln DKK, uczestniczyło w nim około 50
firm. Planuje się, że po zakończeniu programu obroty handlowe z zagranicą powinny stanowić 50% całkowitych obrotów firmy.
ZAKRES WSPARCIA
Przedsiębiorstwa otrzymują wsparcie finansowe oraz doradcze w ramach dwóch programów Programu Strategii trwającego 6 miesięcy oraz Programu Wykonawczego trwającego 12 miesięcy.
ZAKRES WSPARCIA
Przy projektach badawczych Agencja finansuje do 50% kosztów projektu, przy projektach pilotażowych, demonstracjach, budowie prototypów dofinansowywane jest 25% kosztów przedsięwzięcia. Dla technicznych studiów wykonalności granty pokrywają do 65% kosztów projektów badawczych lub do 40% kosztów demonstracji. Jeżeli projekt
jest wykonywany przez małe lub średnie przedsiębiorstwo udział funduszy publicznych zwiększa się o 10 punktów
procentowych, nie może on jednak przekroczyć 70% kwalifikowanych kosztów przedsięwzięcia. Wydatkami, które są
kwalifikowane do wsparcia są wynagrodzenia badaczy, koszty wynajęcia laboratoriów, zakup usług doradczych oraz
sprzętu badawczego.
DLA KOGO
Duńskie przedsiębiorstwa, mające stabilną pozycje na rynku, oferujące rozwinięte technologicznie produkty lub usługi,
oraz co najmniej 2 mln DKK obrotów handlowych w poprzednim roku obrotowym.
DLA KOGO
O uczestnictwo w projektach mogą ubiegać się duńskie przedsiębiorstwa prywatne, instytucje publiczne, ośrodki badawcze, oraz osoby fizyczne.
Ministerstwo Nauki Technologii i Innowacji
Agencja Ochrony Środowiska przy Ministerstwie Środowiska
STRONA INTERNETOWA
http://symbion.dk/subsites/gazellegrowth/#/0
STRONA INTERNETOWA
www.ecoinnovation.dk
3.2.1.3. Projekt Accelerance
3.2.2.2. Fundusz Odnowy
OPIS
Accelerance jest projektem wsparcia dla innowacyjnych duńskich przedsiębiorstw dopiero wchodzących na rynek.
Projekt istnieje od 2008 roku, co roku przyjmowanych jest do niego około 15-20 przedsiębiorstw.
OPIS
Fundusz Odnowy wspiera innowacyjne przedsiębiorstwa z branży zielonych technologii za pomocą grantów oraz gwarancji kredytowych. Projekty zgłaszane przez przedsiębiorstwa trwają maksymalnie do 2 lat. W procedurze przyznawania grantów liczy się przede wszystkim innowacyjność rozwiązania technologicznego oraz możliwość jego komercjalizacji. Wspierane są przede wszystkim energetyka odnawialna, oraz technologie zarządzania ściekami i odpadami.
Istnieją dwa rodzaje projektów finansowanych z funduszu: „projekty latarnie” polegające na odkryciu nowej nieznanej
technologii oraz projekty pilotażowe polegające na demonstracjach oraz wprowadzaniu na rynek innowacji. Budżet
„projektu latarni” powinien wynosić co najmniej 8 mln DKK, natomiast budżet projektu pilotażowego maksymalnie
1 mln DKK.
ZAKRES WSPARCIA
Przedsiębiorstwa otrzymują wsparcie finansowe oraz doradcze w ramach dwóch programów: Programu Strategii trwającego 6 miesięcy oraz Programu Wykonawczego trwającego 12 miesięcy. Oprócz wsparcia doradczego projekt zapewnia dostęp do rozbudowanego parku technologicznego.
DLA KOGO
Duńskie małe i średnie firmy wchodzące na rynek, oferujące innowacyjny produkt, mające maksymalnie 15 pracowników.
Ministerstwa Nauki Technologii i Innowacji
STRONA INTERNETOWA
http://symbion.dk/subsites/accelerace/#/0
3.2.2. Instrumenty wspierające rozwój zielonych technologii
3.2.2.1. Granty dla Eko-Technologii
OPIS
Łączna kwota przeznaczona na publiczne wsparcie zielonych technologii przez Agencję Ochrony Środowiska w latach
2010-2011 wynosi 90 mln DKK. Przedsiębiorstwa uczestniczące w programie oprócz dofinansowania projektów otrzymują także wsparcie doradcze ze strony Agencji. Trzy razy w roku odbywają się przetargi, w których przyznawane są
112
środki na konkretne projekty np. technologii zarządzania ściekami, gospodarki odpadami czy kontroli zanieczyszczenia
powietrza.
ZAKRES WSPARCIA
Stopień współfinansowania projektów zależy głównie od wielkości przedsiębiorstw w nim uczestniczących. Dla małych
firm Fundusz pokrywa do 60% kosztów projektu, dla średnich do 50% a dla dużych do 40%.
DLA KOGO
O uczestnictwo w projektach mogą ubiegać się duńskie przedsiębiorstwa prywatne, instytucje publiczne, ośrodki badawcze, oraz osoby fizyczne. Granty są przyznawane konsorcjom składającym się z co najmniej trzech podmiotów. Za
małe przedsiębiorstwo uznaje się przedsiębiorstwo zatrudniające poniżej 50 pracowników i wykazujące roczny obrót
lub sumę bilansową poniżej 75 mln DKK. Średnie przedsiębiorstwo zatrudnia do 250 pracowników i wykazuje do 372
mln DKK obrotów rocznych lub sumę bilansową nie większą niż 320 DKK.
Fundusz Odnowy (Fornyelsesfonden)
STRONA INTERNETOWA
www.fornyelsesfonden.dk
113
3.3.1.1. New Knowledge Coupon (Nowy Kupon Wiedzy)
OPIS
Kupony są formą wsparcia finansowego umożliwiającego przedsiębiorstwom zmniejszenie kosztów zakupu wsparcia
technicznego doradczego lub badań od akredytowanej przy Ministerstwie Nauki i Technologii instytucji badawczej.
Przedsiębiorstwa oraz instytucje badawcze aplikują wspólnie o przyznanie grantu który jest przekazywany bezpośrednio do instytucji badawczej. Przyznanie wsparcia jest uwarunkowane podpisaniem umowy pomiędzy przedsiębiorstwem a ośrodkiem badawczym dotyczącej podziału finansowania oraz praw własności technologii. Przedsiębiorstwa
publiczne nie mogą uczestniczyć w projekcie. Od marca 2008 do marca 2010 kupon został przyznany 467 przedsiębiorstwom. Trzy czwarte wszystkich środków jest przeznaczane na podstawową wersję kuponu. Na lata 2008-2009
całkowity budżet projektu wynosił 30 000 000 DKK
ZAKRES WSPARCIA
New Knowledge Coupon daje prawo do zniżek przy zakupie wiedzy, usług doradczych oraz współpracy badawczej
z instytucją naukową. Istnieją dwa rodzaje New Knowledge Coupon. Podstawowy New Knowledge Coupon upoważnia
do dofinansowania państwowego w przypadku zakupu wiedzy technicznej, usług doradczych oraz szkoleniowych,
ulepszenia technologii i jej komercjalizacji na rynku krajowym lub międzynarodowym. Maksymalną kwotą, do której
kupon pokrywa koszty zakupu wiedzy, jest 100 000 DKK, a projekt może trwać do 9 miesięcy. Grant może pokrywać
maksymalnie 40% kosztów całkowitych projektu, które muszą być większe niż 250 000 DKK.
Ponadto dla przedsiębiorstw prowadzących własną działalność w dziedzinie R&D przewidziano Rozszerzony kupon
uprawnia do dofinansowania do wysokości 500 000 DKK (maksymalnie 25% kosztów projektu) przy projektach trwających do 18 miesięcy. Przedsiębiorstwo musi finansować ze środków własnych co najmniej 50% kosztów projektu.
Wsparcie jest przeznaczane na wspólne projekty badawcze mające na celu opracowania nowej technologii, oraz na
pokrycie płac pracowników naukowych.
DLA KOGO
Duńskie małe i średnie przedsiębiorstwa (do 250 pracowników i 50 mln EUR rocznych obrotów), aplikują wspólnie
z ośrodkami badawczymi. Kupon jest przeznaczony dla przedsiębiorstw które albo nie prowadzą samodzielnie działalności badawczej (wersja podstawowa) lub tych, które już współpracowały z ośrodkami badawczymi i wypracowały
własny dorobek w dziedzinie danej technologii (wersja rozszerzona). Przedsiębiorstwo musi istnieć od przynajmniej
roku oraz nie otrzymywać żadnego innego wsparcia w zakresie rozwoju technologii.
Duńska Agencja Nauki Technologii i Innowacji, część Ministerstwa Nauki Technologii i Innowacji
STRONA INTERNETOWA
http://www.fi.dk/innovation/samspil-mellem-forskning-og-erhvervsliv/videnkupon
3.3.1.2. Knowledge Pilots (Piloci Wiedzy)
ZAKRES WSPARCIA
Przedsiębiorstwa otrzymują do 10 000 DKK miesięcznie przez 6 do 12 miesięcy trwania programu. Pilot musi być zatrudniony na pełny etat, może go zatrudnić kilka przedsiębiorstw dla potrzeb wykonania wspólnego projektu. Ministerstwo pokrywa maksymalnie 50% kosztów programu. Przedsiębiorstwo nie może posiadać pracownika, który miałby wykształcenie równoważne z wykształceniem pilota. Pilot poza posiadaniem dyplomu z jednej z duńskich uczelni
wyszczególnionych przez rozporządzenie ministerstwa nie może przez ostatnie 2 lata pracować dla przedsiębiorstwa
chcącego go zatrudnić. Przedsiębiorstwo musi przedstawić konkretny projekt z zakresu wsparcia technologicznego lub
biznesowego w związku z którym jest mu potrzebna wiedza ekspercka.
DLA KOGO
Przedsiębiorstwa zatrudniające od 2 do 100 pracowników, istniejące dłużej niż rok. Możliwe są również zgłoszenia
grupowe.
STRONA INTERNETOWA
http://www.fi.dk/innovation/regi onal-innov ation/videnpiloter
3.3.1.3. Fundusze otwarte
OPIS
Zadaniem funduszy otwartych jest stworzenie możliwości ubiegania się o wsparcie przez przedsiębiorstwa niekwalifikujące się do pomocy z innych instrumentów. Fundusz tworzy dodatkową rezerwę dla programów które nie zostały
przewidziane w dotychczasowych formach wsparcia. Co roku 10-50 wspólnych projektów przedsiębiorstw i ośrodków
naukowych operujących w nowych obszarach innowacji zostaje objętych programem.
ZAKRES WSPARCIA
Fundusze służą jako dodatkowe wsparcie dla istniejących instrumentów takich jak tworzenie konsorcjów R&D czy
współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami z dziedziny wysokich technologii. Często środki są przydzielane dla nowych
form współpracy pomiędzy sieciami przedsiębiorstw a instytucjami badawczymi. Duńska Agencja Nauki, Technologii
i Innowacji pokrywa 50% budżetu przedsięwzięcia. Projekty grupujące instytucje publiczne mają zwykle 2-3 mln DKK
całkowitego budżetu. W roku 2009 najmniejszy z nich otrzymał 1,2 mln DKK wsparcia, największy natomiast 5,4 mln
DKK. Większe projekty są traktowane preferencyjnie, ponieważ włączają zwykle większą liczę instytucji oraz mają większe szanse powodzenia.
DLA KOGO
Zakres podmiotów objętych działaniem jest bardzo szeroki, są to firmy prywatne, ośrodki badawcze, firmy publiczne,
jednostki samorządu terytorialnego szpitale, instytucje kulturalne. Dofinansowywane są też już istniejące programy, na
które Agencja widzi potrzebę przeznaczenia dodatkowych środków.
STRONA INTERNETOWA
http://www.fi.dk/innovation/samspil-mellem-forskning-og-erhvervsliv/aabne-midler
OPIS
Przedsiębiorstwa uczestniczące w projekcie otrzymują fundusze w formie grantu na zatrudnienie przez określony czas
wysoko wykwalifikowanego eksperta od danej technologii. Przedsiębiorstwo może aplikować do programu raz na
3 lata. W okresie pomiędzy latami 2005 a 2009 program przeszło 354 firm. Całkowity budżet w 2009 roku wyniósł
5 mln DKK. Spośród firm które uczestniczyły w projekcie, prawie 70% miało do 9 pracowników. W 60% przypadków
pilot został zaangażowany do prowadzenia szkoleń dla pracowników.
114
115
3.3.1.4. Regional Innovation Agents
3.3.1.6. Konsorcja Innowacyjne
OPIS
Projekt początkowo w latach 2007-2009 był prowadzony w regionach Południowej Danii, Centralnej Jutlandii oraz Zelandii we współpracy z lokalnymi stowarzyszeniami aniołów biznesu, forami biznesowymi oraz ośrodkami badawczymi. Agenci są pracownikami jednej z akredytowanych przy Agencji instytucji badawczych
OPIS
Konsorcja innowacyjne opierają się na partnerstwie niekomercyjnych organizacji transferu technologii, ośrodków badawczych oraz małych i średnich firm. Większość kosztów projektu jest pokryte z budżetu państwa, który wspomaga
zarówno badania jak i transfer technologii do przedsiębiorstw.
ZAKRES WSPARCIA
Agenci świadczą usługi doradcze dla firm w ramach tak zwanych „czeków innowacji” kontaktują je z odpowiednimi
instytucjami badawczymi oraz udzielają wsparcia w procedurach ubiegania się o dofinansowania. Eksperci pomagają
w identyfikacji nowych możliwości rozwoju technologicznego oraz rynkowego przedsiębiorstwa oraz sugerują rozwiązania z zakresu zarządzania i marketingu. Podczas 2,5 godzinnych spotkań agenci dostarczają przedsiębiorstwom także
porady prawnej.
ZAKRES WSPARCIA
Małe i średnie przedsiębiorstwa wnoszą do projektu minimalnie 400 godzin pracy oraz finansują projekt w 10%. Projekt musi wymagać współpracy badawczej pomiędzy wszystkimi zaangażowanymi w niego podmiotami, nie może
jednak polegać na rozwoju produktu dla jednej z firm. Projekt powinien trwać od 2 do 4 lat. Agencja ocenia zgłoszenia
względem innowacyjności, użyteczności gospodarczej oraz wykonalności badań. Projekt musi zawierać plan działania
na rzecz przekazania technologii uczestniczącym w nim firmom. Wsparcie finansowe ze środków nie jest przyznawane
przedsiębiorstwom. Grant pokrywa wynagrodzenia pracowników naukowych oraz w niewielkim stopniu koszty zakupu urządzeń technicznych (do 40 000 DKK), ogólnie jednak wydatki na sprzęt techniczny nie są dofinansowywane.
Zarówno ośrodki badawcze jak i instytucje transferu technologii mogą ubiegać się o pokrycie ze środków publicznych
100% swoich kosztów. Maksymalne wsparcie jakie może otrzymać konsorcjum to 20 mln DKK. Dofinansowanie jest
przekazywane z góry w sześciomiesięcznych transzach.
DLA KOGO
Małe i średnie duńskie przedsiębiorstwa do 250 pracowników
STRONA INTERNETOWA
http://www.fi.dk/innovation/samspil-mellem-forskning-og-erhvervsliv/innovationsagenter
DLA KOGO
Przynajmniej jedna niekomercyjna organizacja operujące w sektorze badań i rozwoju zajmująca się doradztwem oraz
transferem technologii (duńska lub zagraniczna), przynajmniej jedna instytucja badawcza (duńska lub zagraniczna) lub
stowarzyszenia małych i średnich duńskich firm. Niektóre przedsiębiorstwa mogą uczestniczyć tylko w części projektu.
3.3.1.5. Sojusze Innowacyjne
OPIS
Duńska Agencja Nauki Technologii i Innowacji wspiera tworzenie wspólnych projektów partnerstwa publiczno-prywatnego w dziedzinach w których zarówno instytucje publiczne jak i firmy mogą być zainteresowane badaniami. Dziedzinami których dotyczy program są: ochrona zdrowia, energetyka, budownictwo lub zielone technologie. Kandydaci
muszą sami przedsięwziąć inicjatywę, skontaktować się z badawczymi instytucjami publicznymi oraz zdefiniować jakie
korzyści społeczne może przynieść ich projekt.
ZAKRES WSPARCIA
Agencja wspomaga projekty, w których uczestniczą instytucje publiczne grantami do 25 mln DKK na cały 3-5 letni
okres trwania projektu. Grant jest przeinaczony na sfinansowanie udziału w projekcie niekomercyjnych ośrodków badawczych. Każdy z projektów musi mieć budżet w wysokości co najmniej 100 mln DKK na cały okres trwania programu.
Pozostałe koszty muszą być pokryte przez uczestniczące w projekcie grupy przedsiębiorstw, fundacje lub ze środków
pozyskanych z zagranicy. Wsparcie pozyskane dla projektu z UE nie może przy tym przekroczyć 10% kosztów projektu.
DLA KOGO
Stowarzyszenia przedsiębiorstw, uniwersytety, ośrodki badawcze, instytucje publiczne i samorządowe.
STRONA INTERNETOWA
http://www.fi.dk/innovation/samspil-mellem-forskning-og-erhvervsliv/innovationsalliancer
STRONA INTERNETOWA
http://www.fi.dk/innovation/samspil-mellem-forskning-og-erhvervsliv/innovationskonsortier
3.3.1.7. Innovation Networks (Sieci Innowacji)
OPIS
Celem instrumentu jest pomoc firmom oraz instytucjom badawczym w tworzeniu sieci wzajemnych powiązań. Dofinansowana jest działalność stowarzyszeń grupujących instytucje naukowe oraz przedsiębiorstw w celu umożliwienia
lepszego przepływu informacji między nimi.
ZAKRES WSPARCIA
Od początku istnienia projektu w 2008 roku w różnym stopniu zaangażowało się w niego około 600 firm. W Danii istnieje 27 sieci branżowych, które są dofinansowywane przez państwo, cztery z nich zrzeszają przedsiębiorstwa z branż powiązanych z zielonymi technologiami. Agencja finansuje do 50% wydatków związanych z istnieniem tych sieci. Wsparcie obejmuje wydatki administracyjne, ustanawia, szkolenia, koordynacji współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami.
Bieżące działania sieci są koordynowane przez sekretariat zatrudniający od 3 do 5 osób.
DLA KOGO
Konsorcja oraz klastry, składające się z kilku przedsiębiorstw oraz kilku ośrodków badawczych. W tworzenie sieci zaangażowane są uniwersytety oraz akredytowane przy Agencji instytucje, świadczące usługi badawcze.
STRONA INTERNETOWA
http://www.fi.dk/innovation/samspil-mellem-forskning-og-erhvervsliv/innovationsnetvaerk
116
117
3.3.1.8. Wsparcie doradcze dla wynalazców
OPIS
Celem instrumentu jest wsparcie doradcze wynalazców indywidualnych w zakresie praw własności intelektualnej, pozyskiwania patentów oraz komercjalizacji technologii. W początkowym stadium potrzebne informacje są udzielane
za pośrednictwem specjalnie do tego celu stworzonej strony internetowej. Jeżeli technologia reprezentuje potencjał
komercyjny, ministerstwo udziela bardziej zindywidualizowanych porad. Celem wsparcia jest kojarzenie wynalazców
z przedsiębiorstwami oraz powstawanie umów licencyjnych dla nowych technologii.
ZAKRES WSPARCIA
Wsparcie doradcze w zakresie komercjalizacji technologii. Co roku od 4500 do 6000 porad jest udzielanych za pomocą
strony internetowej „10 kroków wynalazcy”, wsparcie doradcze jest darmowe. Dla technologii reprezentujących największy potencjał komercjalizacji możliwe są dodatkowe szkolenia w wymiarze 150 godzin. Corocznie w tego rodzaju
szkoleniach uczestniczy 20-35 osób.
DLA KOGO
Indywidualni wynalazcy, studenci, pracownicy naukowi
Ministerstwo Nauki Technologii i Innowacji
STRONA INTERNETOWA
www.opfind.nu
3.3.2.2.Program rozwoju i demonstracji technologii energetycznych (EUDP)
OPIS
Inicjatywa jest skoncentrowana na technologiach, wykorzystujących odnawialne źródła energii. O wsparcie finansowe
mogą ubiegać się projekty technologiczne z branży energetycznej, zmniejszające wydzielanie dwutlenku węgla do
atmosfery oraz bardziej efektywne ekonomicznie od tradycyjnych rozwiązań.
ZAKRES WSPARCIA
Wsparcie finansowe jest udzielane w formie grantu, nie ma przy tym górnego limitu dla dofinansowania. Przedsiębiorstwa muszą pokryć przynajmniej 50% kosztów proponowanego przez nie projektu. Całkowity budżet programu na rok
2009 wyniósł 200 mln DKK. Wsparcie może by przeznaczone na wynajęcie laboratoriów, płace dla pracowników sektora
badań i rozwoju, testy, demonstracje, instalacje pilotażowe, zakup sprzętu badawczego, konsultacje. Nie są finansowane wydatki związane z zakupem nieruchomości ani otrzymaniem patentów. Nie jest dofinansowywana komercjalizacja
technologii poprzez budowę kilku identycznych urządzeń, a tylko koszty budowy prototypu.
DLA KOGO
Wsparcie jest udzielane konsorcjom, grupującym przedsiębiorstwa oraz niekomercyjne instytuty badawcze. Pomoc nie
jest dostępna dla podmiotów zagranicznych.
Duńska Agencja Energetyki, część Ministerstwa Klimatu i Energii; w zarządzie programu zasiadają też przedstawiciele
Ministerstwa Środowiska oraz Ministerstwa Nauki, Technologii i Innowacji
STRONA INTERNETOWA
www.ens.dk/eudp
3.3.2.Instrumenty wspierające dyfuzję zielonych technologii
3.3.2.1.ForskVE
OPIS
Wsparcie finansowe dla badań dotyczących rozwoju zielonych technologii, zwłaszcza w zakresie wykorzystania fal
morskich, bioenergii, oraz energii słonecznej. Na rok 2010 planowany całkowity budżet programu ForskVE zamknie się
w 25 mln DKK. Projekty badawcze z zakresu wykorzystania fal morskich dla wytwarzania energii będą stanowić 49%
wszystkich wydatków, technologie bioenergii 43%, a technologie wykorzystujące energię słoneczną 8%.
ZAKRES WSPARCIA
Nie ma górnej granicy dofinansowania projektów badawczych. Instytucje publiczne są zobowiązane do pokrycia 35%
kosztów uczestnictwa w programie ze środków własnych, natomiast dla małych i średnich przedsiębiorstw odsetek
ten wynosi 50%. Dofinansowywane są koszty stałe związane z projektem badawczym, koszty wynajęcia laboratoriów,
płace badaczy, ekspertyzy zewnętrzne.
DLA KOGO
Wsparcie jest udzielane konsorcjom grupującym przedsiębiorstwa oraz niekomercyjnym instytutom badawczym. Pomoc nie jest dostępna dla podmiotów zagranicznych.
Duńska Agencja Energetyki, Duńska Rada Badań Strategicznych
STRONA INTERNETOWA
www.energinet.dk
118
3.4.1.1.Wsparcie dla promocji eksportu
OPIS
Rada Handlowa wspiera eksport duńskich przedsiębiorstw poprzez doradztwo oraz udzielanie grantów. Przedsiębiorstwa objęte programami to głównie przedsiębiorstwa z branży high-tech, zielonych technologii, oraz tekstylnej. Wsparcie obejmuje cztery etapy: przygotowania eksportu, wdrożenie strategii eksportowej, doprowadzenie do nawiązania
relacji partnerskich, wizyty delegacji zagranicznych partnerów w Danii.
ZAKRES WSPARCIA
Wsparcie obejmuje dofinansowywanie kosztów usług doradczych, analiz rynków i szkoleń. Koszt wykonywania tego
rodzaju usług przez jednego z 250 ekspertów Rady wynosi 800 DKK za godzinę. Przy wykupie pakietów 35, 70, 105,
140 lub 210 godzin duńskie przedsiębiorstwa mogą liczyć na 50% upust. Dodatkowo dla fazy przygotowania eksportu
przedsiębiorstwa mogą liczyć na grant do 200 000 DKK pokrywający do 50% kosztów szkoleń i usług doradczych. Dla
pozostałych trzech etapów dofinansowanie wynosi do 350 000 DKK, pokrywa ono do 50% kosztów usług doradczych
i tłumaczeń, organizację biura w państwie przyjmującym, prezentację na targach, koszty związane z przyjmowaniem
oraz wysyłaniem delegacji zagranicznych. Dla innowacyjnych przedsiębiorstw oraz przedsiębiorstw zielonych technologii utworzono dodatkowe dofinansowanie (250 000 DKK) promocji eksportu. Dla eksporterów zielonych technologii
Rada oferuje 25 godzin bezpłatnego wsparcia doradczego.
119
DLA KOGO
Grupy przedsiębiorstw (więcej niż 5 podmiotów) spośród których co najmniej 50% to małe lub średnie firmy
Duńska Rada Handlowa, podległa Ministerstwu Spraw Zagranicznych
STRONA INTERNETOWA
www.exportraadet.dk
4. Francja
Francja
Rok
Ludność
62,28 mln
2008
2 856,56 mld USD
2008
44 508 USD
2008
2,2%
2007
52,4%
2006
OPIS
Oprócz zwykłych gwarancji eksportowych, EKF oferuje również gwarancje dla eksporterów zielonych technologii.
Gwarancje są udzielane w celu zabezpieczenia eksportera przed niewypłacalnością importera. Zabezpieczają również
eksportera zielonych technologii przed niekorzystnymi zmianami w regulacjach środowiskowych kraju importera mogącymi mieć wpływ na wykonanie kontraktu.
Rząd (GERD)
38,4%
2006
1,3%
2006
17,4%
2008
3 440
2006
ZAKRES WSPARCIA
Gwarancje eksportowe obejmują 90-95 % wartości transakcji. Warunkiem koniecznym dla ich uzyskania jest przedpłata
w wysokości co najmniej 15% wartości kontraktu. Gwarancje są udzielane na zasadach komercyjnych premia Funduszu
waha się przy tym od 0,9% do 1,4% w zależności od ryzyka handlowego.
14 743
2008
PKB
PKB per capita
3.4.2.1.EKF Climate
DLA KOGO
Eksporterzy zielonych technologii
Fundusz Gwarancji Eksportowych
STRONA INTERNETOWA
www.ekf.dk
Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego i Badań (Ministère de l’Enseignement Supérieur et de la Recherche) –
instytucja koncentruje się na zwiększaniu relacji pomiędzy przedsiębiorstwami a publicznymi ośrodkami badawczymi,
http://www.enseignementsup-recherche.gouv.fr/
Ministerstwo Ekonomii, Przemysłu i Zatrudnienia (Ministère de l’Économie, de l’Industrie et de l’Emploi) - skupia
się na pomocy w rozwoju firm innowacyjnych, http://www.economie.gouv.fr/
Ministerstwo Ekologii, Energii, Zrównoważonego Rozwoju i Morza (Ministère de l’Ecologie, de l’Energie, du
Développement durable et de la Mer) - ministerstwo zaangażowane w pomoc przedsiębiorstwom z sektora zielonych technologii, http://www.developpement-durable.gouv.fr/
Agence nationale de la recherche (ANR) – Państwowa agencja badawcza jest instytucją publiczną mającą na celu finansowanie projektów badawczych. Jej głównym celem jest zwiększenie ilości tych projektów. Agencja koncentruje się
również na zwiększeniu współpracy pomiędzy publicznymi ośrodkami badawczymi a laboratoriami przedsiębiorstw,
http://www.agence-nationale-recherche.fr/
Oséo (OSEO) – instytucja służąca przede wszystkim przedsiębiorstwom. W ramach tej instytucji istnieje wiele programów pomocowych dla tworzenia i rozwoju przedsiębiorstw innowacyjnych. Ponadto OSEO dysponuje również programami służącymi do pomocy w eksporcie tym przedsiębiorstwom, http://www.oseo.fr/
120
121
Ubifrance – instytucja publiczna i jednostka podległa Ministerstwa Ekonomii, Przemysłu i Zatrudnienia. Ubifrance
wspiera przedsiębiorstwa w ich projektach rozwoju zagranicznego, http://www.ubifrance.fr/
ZAKRES WSPARCIA
Korzyści dla przedsiębiorstwa-beneficjenta:
•
4.2.1.1.CIR - Ulga podatkowa w zakresie badań (CIR - Credit d’impot recherche)
OPIS
W ramach instrumentu udzielane są ulgi podatkowe na badania i rozwój. CIR jest jednym z głównych instrumentów,
wspomagających rozwój innowacyjnych przedsiębiorstw. Jego zadaniem jest obniżenie kosztów przedsiębiorstw
w związku z przeprowadzanymi przez nie działaniami z dziedziny badań i rozwoju.
ZAKRES WSPARCIA
Instrument wspiera działania z zakresu badań i rozwoju. CIR obejmuje 30 – procentową ulgę podatkową na wydatki do
100 milionów euro dotyczące B+R i 5 – procentową powyżej tego pułapu kwotowego. Ponadto firmy korzystające po
raz pierwszy z tego instrumentu korzystają z ulgi w wysokości 50% podczas pierwszego roku i 40% w roku następnym.
Ulgami objęte są:
• wydatki na amortyzację dóbr wykorzystywanych do działań w zakresie B+R,
• wydatki na personel techniczny i badawczy (np. zatrudnianie doktorantów),
Fiskalne (wartość korzyści fiskalnych nie powinna przekroczyć 200 000 euro w okresie 36 miesięcy na każde przedsiębiorstwo):
- zwolnienie od podatku dochodowego na okres pięciu lat: całkowite zwolnienie z podatku od dochodu lub podatku
od osób prawnych podczas trzech pierwszych lat zakończonych zyskiem, następnie częściowe zwolnienie od podatku w wysokości 50% podczas dwóch kolejnych lat,
- zwolnienie z opodatkowania stawek rocznych (IFA) podczas trwania okresu, w którym przedsiębiorstwo wypełnia
pięć warunków bycia beneficjentem instrumentu JEI,
- zwolnienie z podatku gruntowego i/lub podatku profesjonalnego (decyzje o tym przyznają samorządy lokalne) na
siedem lat.
• Zwolnienie z podatku od wynagrodzeń:
- stosuje się do wynagrodzeń pracowników, biorących udział w badaniach (badaczy, zarządzających projektami B+R,
prawników odpowiedzialnych za ochronę przemysłową, pracowników zajmujących się testami przed-komercjalizacyjnymi), a także osób biorących czynny udział w projekcie badawczym. Zwolnienie z podatku obejmuje: składki
ubezpieczeń zdrowotnych, macierzyńskich, inwalidzkich, starości, na zasiłki rodzinne, wypadki przy pracy i choroby
zawodowe.
• Korzyści dla inwestora w młodym przedsiębiorstwie innowacyjnym (MPI):
- zwolnienie z podatku od zysków ze sprzedaży papierów wartościowych MPI.
DLA KOGO
Młode, małe i średnie przedsiębiorstwa innowacyjne
• wydatki na badania i rozwój dokonywane w organizmach zatwierdzonych przez Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego i Badań (te instytucje mogą się znajdować we Francji lub w innym kraju Unii Europejskiej); limit tych wydatków
wynosi 2 miliony euro rocznie,
Aby móc zostać beneficjentem JEI, należy:
• koszty zgłaszania i utrzymania patentów,
• być małym lub średnim przedsiębiorstwem, zgodnie z definicją prawa wspólnotowego (<250 pracowników, obroty
<50 milionów euro rocznie lub bilans <43 milionów euro),
• koszty ochrony patentów,
• koszty techniczne (maksymalnie do 60 000 euro).
DLA KOGO
Firmy
Oséo
STRONA INTERNETOWA
http://www.oseo.fr/votre_projet/creation/guides_de_la_creation/credit_d_impot_recherche_cir
4.2.1.2.Młode Przedsiębiorstwa Innowacyjne (JEI – Jeunes Entreprises Innovantes)
OPIS
Instrument udziela wsparcia w postaci ulg podatkowych na badania i rozwój nowych technologii i młodych przedsiębiorstw innowacyjnych.
• mieć mniej niż osiem lat,
• być niezależnym (posiadać własny kapitał),
• nie być stworzonym w wyniku restrukturyzacji lub połączenia kilku firm,
• angażować środki na badania i rozwój w wysokości nie mniejszej niż 15% wydatków podlegających odliczeniu od
podatku.
Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego i Badań (Ministère de l’Enseignement Supérieur et de la Recherche)
STRONA INTERNETOWA
http://www.enseignementsup-recherche.gouv.fr/cid5738/le-statut-de-la-jeune-entreprise-innovante-jei.html
4.2.1.3.www.lemoteurdelarecherche.fr
OPIS
Pomoc w ramach instrumentu opiera się na matchmaking-u w sferze badań i rozwoju. Instrument ma na celu wspieranie kooperacji pomiędzy innowacyjnymi przedsiębiorstwami a publicznymi ośrodkami badawczymi.
ZAKRES WSPARCIA
Za sprawą serwisu internetowego, przedsiębiorstwo może nawiązać kontakt z przyszłymi publicznymi partnerami
122
123
w dziedzinie B+R, wyszukać konkretną istniejącą już i opatentowaną technologię, a także otrzymać pomoc konsultacyjną i inne informacje. Korzystanie z portalu jest bezpłatne.
DLA KOGO
Przedsiębiorstwa
Agence nationale de la recherche (ANR) – Państwowa agencja badawcza
STRONA INTERNETOWA
www.lemoteurdelarecherche.fr
4.2.1.4.Państwowy konkurs pomocy w tworzeniu przedsiębiorstw innowacyjnych technologii (Concours national d’aide à la création d’entreprises de technologies innovantes)
OPIS
Celem Konkursu jest rozwój i wsparcie innowacyjnych technologii poprzez pomoc finansową i doradztwo. Ponadto
instrument ma również przyczyniać się do powstawania nowych przedsiębiorstw i pomocy w przyszłej komercjalizacji
technologii.
ZAKRES WSPARCIA
W Konkursie mają zostać wytypowane i rozwinięte projekty tworzenia przedsiębiorstw koncentrujących się na innowacyjnych technologiach. Mogą w nim brać udział dwa rodzaje projektów:
• projekty „wschodzące”, potrzebujące jeszcze fazy rozwoju i zatwierdzenia technicznego, ekonomicznego i prawnego: wsparcie ze strony konkursu w tej kategorii może zostać użyte, aby pomóc w wykazaniu użyteczności i opłacalności projektu;
• projekty potrzebujące rozwoju, w których użyteczność i opłacalność jest już udowodniona i w ramach których
w krótkim czasie mogą powstać przedsiębiorstwa.
W ramach konkursu udzielana jest subwencja i jej wysokość może wynieść nawet 45 000 euro dla projektów dopiero „wschodzących” i 450 000 euro dla projektów potrzebujących rozwoju (dzięki którym będą mogły powstać przedsiębiorstwa się nimi zajmujące). Laureaci Konkursu w kategorii projektów „wschodzących” mogą otrzymać subwencję
w wysokości maksymalnie 45 000 euro na sfinansowanie do 70% niezbędnych działań dla rozwoju projektu, a także wykazania jego użyteczności i opłacalności. Przedsiębiorstwa utworzone przez laureatów w kategorii projektów potrzebujących rozwoju mogą otrzymać pomoc w wysokości maksymalnie 450 000 euro przekazanych w celu sfinansowania
do 60% wartości programów innowacji przedsiębiorstwa.
Pomoc ze strony Konkursu nie kończy się na finansowaniu potrzeb projektów, lecz dotyczy również doradztwa i wsparcia w rozwoju. Dotyczy to pomocy marketingowej, rozwoju przedsiębiorczości, stworzenia sieci laureatów, ułatwienia
dostępu do organizmów doradczych i finansujących, spotkań z inwestorami.
Każdego roku Konkurs przyczynia się do stworzenia około stu nowych przedsiębiorstw zajmujących się innowacyjnymi
technologiami. Łącznie do 2007 roku zostało założonych prawie 1100 przedsiębiorstw, z których nadal działało 82%.
DLA KOGO
Warunkiem udziału w konkursie jest to, że powstałe w wyniku wsparcia tego instrumentu przedsiębiorstwo zostanie założone na ziemi francuskiej. Ponadto w Konkursie mogą brać również udział przedstawiciele przedsiębiorstw
powstałych w ostatnich sześciu miesiącach przed rozpisaniem Konkursu. Takie przedsiębiorstwa mogą startować
w kategorii projektów potrzebujących rozwoju.
124
STRONA INTERNETOWA
http://www.enseignementsup-recherche.gouv.fr/cid5745/concours-national-aide-creation-entreprises-technologiesinnovantes.html
4.2.1.5.„Inkubatory innowacyjnych przedsiębiorstw” związanych z badaniami prowadzonymi przez instytucje publiczne
OPIS
Celem przedsięwzięcia jest wspieranie tworzenia innowacyjnych przedsiębiorstw wywodzących się z badań prowadzonych przez instytucje publiczne lub związanych z tymi instytucjami badawczymi.
ZAKRES WSPARCIA
Inkubator przedsiębiorstw jest miejscem wspierania twórców projektów nowych przedsiębiorstw. Oferuje im pomoc
w dziedzinie szkoleń, doradztwa i poszukiwania funduszy. Obecnie we Francji działa 29 inkubatorów (po jednym w każdym regionie). Przewidywany budżet na lata 2007-2009 miał wynieść 21 milionów euro i wesprzeć rozwój 765 nowych
projektów.
DLA KOGO
Twórcy projektów nowych przedsiębiorstw
STRONA INTERNETOWA
http://www.enseignementsup-recherche.gouv.fr/cid5739/les-incubateurs-d-entreprises-innovantes-lies-a-larecherche-publique.html
4.2.1.6.Program ISI – projekty strategicznych innowacji przemysłowych (Aide au projet d’innovation
stratégique industrielle – Programme ISI)
OPIS
W ramach instrumentu udzielane są ulgi podatkowe na badania i rozwój w zakresie innowacji.
ZAKRES WSPARCIA
Projekty muszą wpływać na tworzenie lub wzmacnianie nowych liderów na rynku europejskim i światowym. Pomoc
z programu ISI jest przyznawana, kiedy projekt ma potencjał, aby stać się przełomem technologicznym, wprowadza
istotne innowacje dla konsumentów i dla rynku, może być ryzykowny, lecz zarazem obiecujący. Maksymalny rozmiar
pomocy udzielonej przez ISI może wynieść 10 milionów euro na projekt. Pomoc jest przekazywana jako subwencja (dla
działań związanych z badaniami przemysłowymi) i zaliczka zwrotna (dla działań związanych z rozwojem eksperymentalnym).
Zakres subwencji waha się pomiędzy 25 a 45% całości kosztów projektu. Natomiast wartość zaliczki zwrotnej pomiędzy
40 a 50% w zależności od rozmiarów przedsiębiorstwa i skali kooperacji w ramach projektu. Laboratoria są finansowane
w wysokości 40% kosztów związanych z projektem, koszty ogólne są ograniczone do 20% kosztów personelu. Ten sam
beneficjent może więc otrzymać zarówno subwencje jak i zaliczki zwrotne, w zależności od natury i klasyfikacji różnych
dokonywanych przez niego prac. Równowaga między subwencjami i zaliczkami zależy od zakresu działań.
DLA KOGO
Program dotyczy inicjatyw kooperacyjnych, łączących co najmniej dwa przedsiębiorstwa i jedno laboratorium. Beneficjentami projektu mogą być przedsiębiorstwa francuskie, zatrudniające maksymalnie 5000 pracowników i francuskie
instytucje badawcze (publiczne i prywatne), partnerzy projektu strategicznej innowacji przemysłowej.
125
Oséo
STRONA INTERNETOWA
http://www.oseo.fr/votre_projet/innovation/aides_et_financements/aides/aide_au_projet_d_innovation_strategique_industrielle_programme_isi
4.2.1.7.Pomoc w projekcie badawczym, rozwojowym i innowacyjnym (Aide au projet de recherche,
développement et innovation)
OPIS
W ramach instrumentu udzielane jest wsparcie finansowe i doradcze. Jego celem jest pomoc przedsiębiorstwom przemysłowym, które prowadzą projekty w fazie badań przemysłowych i/lub rozwoju eksperymentalnego.
ZAKRES WSPARCIA
Instrument wspiera działania związane z badaniami przemysłowymi i rozwojem eksperymentalnym. Projekty są dzielone na cztery kategorie:
• projekty innowacyjne o niskim poziomie ryzyka techniczno-ekonomicznego - innowacja jest związana z użyciem
technologii informacyjnych i komunikacyjnych,
4.2.1.8.Fundusze gwarancji innowacji (Fonds de garantie innovation)
OPIS
Instrument udziela gwarancji kredytowej na badania, rozwój i komercjalizację technologii
ZAKRES WSPARCIA
Projekt finansuje inwestycje niematerialne lub o niskiej wartości, zwiększenie kapitału obrotowego na potrzeby powstałe w wyniku projektu innowacyjnego, wszystkie rodzaje inwestycji dla młodych przedsiębiorstw uznanych za innowacyjne. Finansowanie odbywa się jako gwarancja bankowa w wysokości 60% wartości kredytu.
DLA KOGO
Beneficjentami mogą zostać małe i średnie przedsiębiorstwa mające ponad 3 lata i starające się otrzymać kredyt w celu
sfinansowania projektu koncepcji i rozwoju nowych produktów lub usług (B+R, uprzemysłowienie, komercjalizacja) lub
wprowadzenia nowej technologii (produkcja, komercjalizacja, zarządzanie).
Oséo
STRONA INTERNETOWA
http://www.oseo.fr/votre_projet/innovation/aides_et_financements/financements_bancaires/fonds_de_garantie_innovation
• projekty B+R o znacznym ryzyku techniczno-ekonomicznym,
• projekty B+R o dużym ryzyku techniczno-ekonomicznym, charakteryzujące się skokiem technologicznym, innowacja zrywającą z wcześniejszymi technikami, radykalnym odróżnieniem od dotychczasowych technologii lub stworzeniem innowacyjnego przedsiębiorstwa,
• projekty współpracy B+R.
Program ma wesprzeć przedsiębiorstwa w stworzeniu produktów lub usług zaawansowanych technologicznie, które przedstawiają konkretne perspektywy ich komercjalizacji oraz finansować udział przedsiębiorstw w partnerstwie
technologicznym na poziomie krajowym i europejskim, w kontekście projektów innowacji. W ramach programu mają
być finansowane dla przedsiębiorstw badania zdolności techniczno-przemysłowych, rozwój innowacji przez personel
B+R, doradztwo, realizacja prototypów, makiet, składanie wniosków i rozwój patentów, przygotowanie wdrożenia do
produkcji. Pomoc finansowa będzie miała charakter subwencji lub zaliczek bezzwrotnych w zależności od sukcesu
technicznego i handlowego projektu. Jest to koordynowane przez instytucje OSEO w zależności od B+R, poziomu technologicznego i ryzyka, stanu zaawansowania projektu, wieku i rozmiarów przedsiębiorstwa.
DLA KOGO
Beneficjentami mogą być małe i średnie przedsiębiorstwa zatrudniające poniżej 2000 pracowników lub w niektórych
przypadkach poniżej 5000 pracowników
Oséo
STRONA INTERNETOWA
http://www.oseo.fr/votre_projet/innovation/aides_et_financements/aides/aide_au_projet_de_recherche_developpement_et_innovation
126
4.2.2.1.ECOTECH 2012
OPIS
Instrument wspiera działania z zakresu badań i rozwoju zielonych technologii
ZAKRES WSPARCIA
Program skupia się na siedmiu priorytetach:
• kontynuowanie dynamiki działań w zakresie rozwoju eko-przemysłu,
• poznanie i sklasyfikowanie sektora zielonych technologii,
• wsparcie i wzmocnienie innowacji w sektorze,
• polepszenie dostępu do finansowania dla przedsiębiorstw,
• polepszenie konkurencyjności przedsiębiorstw,
• zachęcenie przedsiębiorstwa do wspólnego (grupowego) odpowiadania na składane oferty,
•szkolenia.
STRONA INTERNETOWA
http://www.developpement-durable.gouv.fr/spip.php?page=article&id_article=6367
127
DLA KOGO
Małe i średnie przedsiębiorstwa
Oséo
4.3.1.1.Państwowy konkurs pomocy w tworzeniu przedsiębiorstw innowacyjnych technologii (Concours national d’aide à la création d’entreprises de technologies innovantes)
STRONA INTERNETOWA
http://www.oseo.fr/votre_projet/innovation/aides_et_financements/aides/aide_a_l_innovation_passerelle
4.3.1.2.Fundusze gwarancji innowacji (Fonds de garantie innovation)
4.4.1.1.INNOVEX
4.3.1.3.Dostęp małych i średnich przedsiębiorstw innowacyjnych do dużych zamówień prywatnych i publicznych – program Passerelle (Favoriser le partenariat Grands Comptes / Entreprise; Aide
à l’innovation Passerelle)
OPIS
Poprzez wsparcie finansowe, program stymuluje rozwój i transfer technologii. Program „Passerelle” ma na celu wspieranie partnerstwa pomiędzy małymi i średnimi przedsiębiorstwami a instytucjami publicznymi i dużymi firmami, które
mogą być potencjalnymi odbiorcami technologii tworzonych przez MSP. Sposobem na polepszenie tych relacji ma być
skłonienie instytucji publicznych i dużych firm do korzystania z rezultatów i produktów programów badań i rozwoju
przeprowadzonych przez małe i średnie przedsiębiorstwa.
ZAKRES WSPARCIA
Program jest realizowany we współpracy z dużymi aktorami ekonomicznymi, wybranymi programami badań partnerskich lub też poprzez oferty składania projektów o określonej tematyce we współpracy z dużymi aktorami ekonomicznymi albo poprzez propozycje składane wspólnie przez małe lub średnie przedsiębiorstwo i dużą instytucję (publiczną
lub prywatną).
Finansowanie projektów badawczych podejmowanych przez małe i średnie przedsiębiorstwa jest rozłożone pomiędzy instytucję OSEO, inną dużą instytucję (publiczną lub prywatną), która zaangażuje się w projekt i małe lub średnie
przedsiębiorstwo według następujących proporcji:
OPIS
Jest to instrument wsparcia finansowego, mający na celu pomoc w eksporcie małym i średnim przedsiębiorstwom
innowacyjnym. Program pomaga w realizowaniu konkretnego projektu.
ZAKRES WSPARCIA
Potencjalnymi działaniami, które mogą zostać sfinansowane w ramach programu, są indywidualne przedsięwzięcia
poszukiwań rynków zbytu w innym kraju, a także działania mające na celu znalezienie konkretnych klientów, dystrybutorów i agentów, z którymi przedsiębiorstwo chce sfinalizować kontrakt eksportowy i w przypadku, którego są już
zidentyfikowane przyszłe korzyści handlowe. Działania zagraniczne muszą mieć miejsce w ciągu trzech miesięcy od
akceptacji podania. Kwota pomocy w zakresie programu INNOVEX jest obliczana na podstawie obszaru, w którym
przedsiębiorstwo chce podjąć swoje działania zagraniczne. Rocznie przedsiębiorstwo może korzystać maksymalnie
z jednego pakietu pomocy programu INNOVEX.
DLA KOGO
Ubifrance
STRONA INTERNETOWA
http://www.ubifrance.fr/prestations/aides-a-l-export/innovex.html
• OSEO: 1/3 (subwencja),
• Duża instytucja: 1/3 (subwencja),
• Małe lub średnie przedsiębiorstwo: 1/3 (środki własne).
Prawa własności do rezultatów prac badawczych należą do MSP wykonującego te prace. Natomiast duża firma, która
brała udział w finansowaniu projektu ma prawo „pierwszego wglądu” w efekty prac i pierwszeństwo w zakupie rezultatów, bez obowiązku tego zakupu. Jako, że bezpośrednim celem projektu jest zachęcanie do zakupu rezultatów
badań (produktów, usług, technologii wytworzonych przez przedsiębiorstwo) przez duże przedsiębiorstwo, może ono
w ciągu sześciu miesięcy od zakończenia programu badań, wykorzystać swoje prawo do „pierwszego wglądu” w efekty
i dokonać zakupu. W wypadku, gdy nie jest ono zainteresowane kupnem, MSP ma wolna rękę w kwestii komercjalizacji
i sprzedaży produktów swoich badań jakiemukolwiek innemu klientowi.
128
4.4.1.2.Gwarancja i finansowanie (Garantie et financement)
OPIS
Instrument udziela gwarancji kredytowych i jego celem jest wzrost produkcji przeznaczonej na eksport i wzrost możliwości produkcyjnych.
ZAKRES WSPARCIA
Wsparcie polega na udzieleniu gwarancji kredytowej w wysokości 60% inwestycji przez instytucję OSEO. Ponadto
OSEO może również zaangażować się w finansowanie inwestycji.
DLA KOGO
Pomoc tego rodzaju jest oferowana małym i średnim przedsiębiorstwom realizującym inwestycje eksportowe.
129
Oséo
STRONA INTERNETOWA
http://www.oseo.fr/votre_projet/international/aides_et_financements/exportations/investissements_dedies_a_l_
export
4.4.1.3.Pożyczka eksportowa – PPE (Prêt Pour l’Export - PPE)
rok nadawanego na dwa obszary ekspansji przedsiębiorstwa.
DLA KOGO
Małe i średnie przedsiębiorstwa z sektora zielonych technologii
Ubifrance
STRONA INTERNETOWA
http://www.ubifrance.fr/environnement/001C0900337A+green-pass-l-accompagnement-a-l-international-dedie-auxeco-entreprises-franc.html
OPIS
W ramach instrumentu udzielana jest pożyczka na działania związane z eksportem.
ZAKRES WSPARCIA
Działaniami finansowanymi w ramach Pożyczki eksportowej są:
• badania rynku, udział w targach,
•komunikacja,
OPIS
Kluby i Stowarzyszenia Pexe mają na celu promocję i rozwój eksportu francuskich małych i średnich przedsiębiorstw
zielonych technologii. Pomoc odbywa się na zasadzie matchmaking-u i doradztwa.
• koszty wzornictwa i adaptacji produktów do norm zagranicznych,
ZAKRES WSPARCIA
Wsparcie, jakie oferuje Stowarzyszenie nie polega na pomocy finansowej, lecz na działaniach mających ułatwiać eksport. Do tych działań należą m.in.: udział w seminariach lub organizacja partnerstw technologicznych. Tego rodzaju
działania pomagają przedsiębiorstwom w:
• specyficzne, trudno odsprzedawane towary,
• łatwiejszym zidentyfikowaniu nowych możliwości rynkowych;
• potrzeby związane z funduszami obrotowymi,
• rozwoju kooperacji instytucjonalnej, naukowej i technicznej;
• tworzenie filii zagranicznej.
• rozwinięciu możliwości udziału w akcjach koncentrujących się na priorytetach sektorowych i geograficznych;
Pożyczka ma być przeznaczona na finansowanie wydatków niematerialnych programu inwestycyjnego przedsiębiorstwa. Może ona opiewać na kwotę pomiędzy 20 000 a 80 000 euro i być udzielona na 6 lat z ustalonym oprocentowaniem i ulgami w jej spłacaniu podczas pierwszego roku.
• lepszym zaangażowaniu się w działania mające na celu zdecentralizowaną kooperację.
• opłaty związane z zatrudnieniem i szkoleniami,
•płace,
DLA KOGO
Małe i średnie przedsiębiorstwa działające od ponad trzech lat
Oséo, Ubifrance
STRONA INTERNETOWA
http://www.oseo.fr/votre_projet/international/aides_et_financements/exportations/pret_pour_l_export
4.4.2.1.Green Pass – Ubifrance
OPIS
Pomoc w ramach instrumentu ma charakter doradczy i dotyczy eksportu zielonych technologii.
ZAKRES WSPARCIA
Wsparcie jest organizowane poprzez instytucję Ubifrance i dotyczy eksportu do krajów definiowanych jako priorytetowe. Są one sklasyfikowane w dwie kategorie: kraje „Europy i Śródziemnomorza” i kraje „Odległe” (podział i kraje są takie
same jak w przypadku instrumentu INNOVEX). Pomoc w ramach projektu ma charakter pakietu ważnego przez jeden
130
4.4.2.2.Pomoc w eksporcie przedsiębiorstw zielonych technologii – Stowarzyszenie Pexe
DLA KOGO
Pomoc jest skierowana przede wszystkim do przedsiębiorstw z sektora zielonych technologii, lecz mogą z niej również
skorzystać przedsiębiorstwa przemysłowe rozwijające technologie proekologiczne. Żeby zostać beneficjentem działań
stowarzyszenia Pexe trzeba najpierw być członkiem klubu, stowarzyszenia lub federacji przedsiębiorstw, bo tylko takie
grupy mogą korzystać z pomocy stowarzyszenia. W 2009 roku grupy te łączyły prawie 2200 przedsiębiorstw.
Kluby i Stowarzyszenia Pexe
STRONA INTERNETOWA
http://www.pexe.fr/
4.4.2.3.Fasep Innovation Verte
OPIS
Inicjatywa ma na celu finansowanie w krajach, do których przedsiębiorstwa z sektora zielonych technologii chcą dokonywać działań eksportowych i pilotażowych projektów wdrożeniowych zielonych technologii.
ZAKRES WSPARCIA
Finansowanie ze strony programu Fasep pozwala na zapłacenie wybranym w projekcie przedsiębiorstwom za świadczenie usług. Finansowanie obejmuje kwoty pomiędzy 100 000 a 700 000 euro.
131
DLA KOGO
dowych w kwestiach związanych z doradztwem, regulacjami oraz programami wsparcia finansowego, www.agentschapnl.nl
Finansowanie programów wsparcia dla innowacyjnych technologicznie przedsiębiorstw realizowane jest przez odpowiednie ministerstwa. Do najistotniejszych należą: Ministerstwo Gospodarki i Ministerstwo Edukacji, Kultury i Nauki,
www.english.ez.nl, www.english.minocw.nl
4.4.2.4.Francuski Fundusz dla środowiska na świecie – FFEM
OPIS
FFEM uczestniczy w finansowaniu projektów z zakresu zrównoważonego rozwoju w krajach rozwijających się, które
są prowadzone przez jedną z pięciu instytucji członkowskich FFEM (Ministerstwo Ekonomi, Przemysłu i Zatrudnienia,
Ministerstwo Spraw Zagranicznych i Europejskich, Ministerstwo Ekologii, Energii i Zrównoważonego Rozwoju, Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego i Badań, a także Francuska Agencja Rozwoju). Krajami priorytetowymi są kraje Europy
Wschodniej (w tym Rosja), kraje basenu Morza Śródziemnego (w tym Algieria, Egipt, Maroko, Tunezja i Turcja), kraje
afrykańskie (w tym Republika Południowej Afryki, Kenia i Nigeria), kraje azjatyckie (w tym Bangladesz, Chiny, Korea
Południowa, Indie, Indonezja, Kazachstan, Pakistan, Filipiny, Tajlandia i Wietnam), kraje Ameryki Łacińskiej (w tym Argentyna, Brazylia, Chile, Kolumbia i Meksyk).
ZAKRES WSPARCIA
FFEM wspiera przede wszystkim duże projekty związane z energią, transportem i budownictwem, finansowane częściowo przez jedną z pięciu instytucji członkowskich FFEM. Subwencje są przyznawane krajom rozwijającym się na
finansowanie projektów wpisujących się w zakres francuskiej pomocy rozwojowej. Ich wartość wynosi średnio 1,1 miliona euro na projekt.
STRONA INTERNETOWA
http://www.ffem.fr
Ważną rolę pełni tzw. Innovation Platform - platforma, która zrzesza przedsiębiorstwa, instytuty badawcze oraz przedstawicieli rządu. Jej zadaniem jest promocja innowacyjności oraz mobilizacja do działania w tym kierunku. Zarządzana
jest bezpośrednio przez premiera, który pełni rolę koordynatora działań, www.innovatieplatform.nl
5.2.1.1.Innovation Performance Contracts (IPC)
OPIS
Program ma na celu stymulowanie innowacyjności w działaniach MSP w Holandii. Program daje przedsiębiorstwom
możliwość rozpoczęcia wspólnego długoterminowego innowacyjnego projektu. Program może być realizowany do
trzech lat. Celem jest transfer technologii w obrębie przedsiębiorstw oraz wzrost innowacyjności przedsiębiorstw.
Program skierowany jest do grupy 15–35 przedsiębiorstw, które są ze sobą w jakiś sposób powiązane (proces produkcji, ten sam region, branża, sektor). Dzięki wspólnemu projektowi, który będzie wdrażany w tych przedsiębiorstwach,
przedsiębiorstwa będą miały okazję wymiany wiedzy i doświadczeń. Tematyka projektów jest nieograniczona.
5. Holandia
Program składa się z dwóch części:
• Pre-IPC Phase (Przygotowania) – koordynator projektu (przedsiębiorstwo, które inicjuje współpracę i reprezentuje
pozostałych członków projektu) organizuje grupę przedsiębiorstw zainteresowanych tym programem
HOLANDIA
Rok
16,445 mln
2008
871,0 mld USD
2008
49 340 USD
2008
1,70%
2007
51%
2007
Rząd (GERD)
35%
2007
3%
2007
22,2%
2008
2 680
2007
2 421
2008
Ludność
PKB
PKB/ par capita
Źródła finansowania B+R (w % całości wydatków na B+w)
• IPC Phase (Realizacja) – praca nad projektem i implementacja projektu w przedsiębiorstwach oraz wymiana wiedzy
między uczestnikami
ZAKRES WSPARCIA
W przypadku pierwszej fazy, dotacja pokrywa 50% kosztów wygenerowanych przez koordynatora projektu, maksymalnie do 175 tys. EUR. W drugiej fazie dotacja wynosi maksymalnie 50 tys. EUR dla jednego MSP na okres 3 lat (dotacja
50%).
DLA KOGO
Małe i średnie przedsiębiorstwa, organizacje biznesowe (np. izby gospodarcze)
SenterNovem w imieniu Ministerstwa Gospodarki
STRONA INTERNETOWA
www.senternovem.nl/IPC/index.asp
Źródła: OECD Science Technology and Industry Outlook, World Bank
Główną instytucją, odpowiedzialną za realizację rządowych programów wsparcia dla innowacyjnych przedsiębiorstw
jest NL Agency. W skład NL Agency weszły takie instytucje jak EVD, Holenderski Urząd Patentowy i agencja SenterNovem. NL Agency jest pierwszym punktem kontaktowym dla przedsiębiorstw, instytucji badawczych i organów rzą-
132
133
5.2.1.2.R&D Tax Facility
5.2.1.4.SME Loan Guarantees – Gwarancje kredytowe dla MSP
OPIS
Przedsiębiorstwa angażujące się w prace badawcze i rozwojowe, mogą skorzystać z odpisu części kosztów wynagrodzeń dla pracowników zaangażowanych w prace badawcze
OPIS
MSP w przypadku braku wystarczającego zabezpieczenia w celu uzyskania kredytu w banku, mogą skorzystać z gwarancji rządowych udzielanych przez Ministerstwo Gospodarki do wysokości 1 mln euro. Kryteria, które przedsiębiorstwa muszą spełnić aby ubiegać się o gwarancję wymienione są na stronie internetowej Besluit Borgstelling MKB Kredieten (BBMKB). Maksymalna gwarancja wynosi 50% wysokości kredytu.
i rozwojowe oraz z obniżenia składek na ubezpieczenie pracowników. Osoby samozatrudnione mają możliwość uzyskania odpisów od podatków. Celem programu jest zwiększenie wydatków na B+R holenderskich przedsiębiorstw oraz
zwiększenie liczby przedsiębiorstw, które angażują się w B+R.
ZAKRES WSPARCIA
W 2009 roku obniżenie podatków od wynagrodzeń i ubezpieczeń wyniosło 50 % w przypadku pierwszych 150 000
EUR kosztów wynagrodzeń oraz 18 % pozostałych. Dla nowopowstałych przedsiębiorstw (techno starters) (64 %
w przypadku pierwszych 150 000 EUR). Dla samozatrudnionych, jeśli przeznaczyli przynajmniej 500 godzin w ciągu
roku kalendarzowego na B+R – ulga podatkowa w wysokości 11 806 EUR, dla nowopowstałego przedsiębiorstwa dodatkowo 5 904 EUR.
DLA KOGO
Wszystkie przedsiębiorstwa i indywidualni przedsiębiorcy, którzy są zaangażowani w proces tworzenia technologicznych, innowacyjnych produktów, procesów lub rozwiązań
Ministerstwo Gospodarki, SenterNovem oraz organy podatkowe Holandii
STRONA INTERNETOWA
www.senternovem.nl/wbso
5.2.1.3.Small Business Innovation Research (SBIR) programme
OPIS
SBIR jest programem innowacyjnym dla MSP. W ramach SBIR przedsiębiorstwa mają okazję na rozwijanie innowacyjnych produktów, procesów i usług. Program jest wzorowany na amerykańskim programie SBIR. Celem programu jest
promocja innowacyjności wśród MSP oraz zwrócenie uwagi na wagę komercjalizacji technologii.
Program SBIR ma charakter konkursu, w którym przedsiębiorstwa rywalizują ze sobą o uzyskanie kontraktu, odpowiadając na oferty rządu. Konkurs rozpisywany jest przez poszczególne ministerstwa, w zależności od tematyki. Program
składa się z trzech etapów: studium wykonalności, fazy badawczej oraz fazy komercjalizacji technologii. Dwa pierwsze
etapy są w całości dofinansowane, natomiast rezultat trzeciej fazy (wartości niematerialne) w całości pozostaje pod
kontrolą przedsiębiorstwa.
ZAKRES WSPARCIA
Budżet programu wynosi 15 mln EUR. Budżet ustalany jest w zależności od pojawiania się ofert ministerstw i zgłoszeń
przedsiębiorstw.
DLA KOGO
Uczestniczące w programie ministerstwa umieszczają oferty, a programem zarządza agencja SenterNovem
STRONA INTERNETOWA
www.senternovem.nl/sbir/
134
ZAKRES WSPARCIA
Gwarancje do wysokości 1 mln EUR, maksymalna gwarancja to 50 % wysokości kredytu. Budżet programu szacowany
był w 2007 roku na około 450 mln Euro.
DLA KOGO
STRONA INTERNETOWA
www.senternovem.nl/english/products_services/encouraging_innovation/sme_loan_guarantees.asp
5.2.1.5.Technopartner
OPIS
Program Technopartner ma za zadanie poprawę klimatu biznesowego dla zakładania nowych innowacyjnych technologicznie przedsiębiorstw. Celem programu jest umożliwienie nowym przedsiębiorstwom dostępu do kapitału, wiedzy
i wyposażenia oraz dostarczenie platformy do wymiany wiedzy i doświadczeń między przedsiębiorstwami. Zakres tematyczny projektów jest nieograniczony.
ZAKRES WSPARCIA
Budżet programu wynosił 4,5 mln EUR w 2008, 4,5 mln EUR w 2009. W ramach inicjatywy realizowane są cztery podprogramy, mające na celu pomoc przedsiębiorcom w założeniu firmy.
• Technopartner Knowledge Exploitation Funding Programme (SKE) - Wsparcie w formie dotacji do wysokości 2,5 mln
EUR na projekt dla wspólnej inicjatywy publicznych i prywatnych przedsiębiorstw. 50 % kosztów kwalifikowanych
może zostać pokrytych. Całkowity budżet programu to 10 mln EUR w 2008, 10 mln EUR w 2009 roku.
• TechnoPartner SEED–Facility - Fundusze venture capital, które zamierzają zainwestować w technologicznie innowacyjne nowe przedsiębiorstwa mogą uzyskać kredyt do wysokości 4 mln EUR. Elastyczne warunki spłaty sprawiają,
że inwestycja staje się bardziej opłacalna.
• TechnoPartner Certificate - Uzyskując certyfikat przedsiębiorstwa mają ułatwiony dostęp do kredytów z banku –
TechnoPartner zapewnia rządowe gwarancje kredytowe. Uzyskanie certyfikatu oznacza, że rząd zagwarantuje spłatę 80 % kredytu (do maksymalnej wysokości 100 tys. EUR) lub 67 % (do maksymalnej wysokości 1 mln EUR).
• TechnoPartner Business Angel Programme (BAP) – Wsparcie dla organizacji aniołów biznesu.
DLA KOGO
Naukowcy, badacze, małe i średnie przedsiębiorstwa
SenterNovem, z inicjatywy Ministerstwa Gospodarki oraz Ministerstwa Edukacji, Kultury i Nauki
STRONA INERNETOWA
www.technopartner.nl
135
5.2.1.6.Innovation Vouchers (Vouchery innowacyjne)
STRONA INTERNETOWA
www.senternovem.nl/greenfundsscheme/
OPIS
Instrument służy transferowi wiedzy od instytucji badawczych do MSP. Każde MSP ma możliwość skorzystania jeden
raz z vouchera. Przedsiębiorstwa po otrzymaniu vouchera mają możliwość wykorzystania go jako środka płatniczego
w relacji z instytucją badawczą. Wykorzystujące voucher przedsiębiorstwo ma możliwość zlecenia badania, które jest
niezbędne np. dla wprowadzenia innowacyjnego produktu na rynek, a które nie może z różnych względów być przeprowadzone przez przedsiębiorstwo. Po wykonaniu zlecenia, instytucja badawcza może zrealizować voucher, kontaktując się z instytucją koordynującą - SenterNovem.
ZAKRES WSPARCIA
Istnieje kilka rodzajów voucherów:
5.3.1.1.Kredyt innowacyjny - Innovation Credit
• mały voucher – w wysokości 2 500 EUR (w 2010 wydano 3142 małych voucherów),
• duży voucher – w wysokości 7 500 EUR, w przypadku dużego voucheru przedsiębiorstwo jest zobowiązane do
pokrycia 1/3 kosztów badania z własnych środków, natomiast rząd pokrywa pozostałe 2/3 do wysokości 5 000 EUR.
Każde przedsiębiorstwo może otrzymać 1 voucher na 1 rok. (w 2010 roku wydano 3143 dużych voucherów).
Vouchery, zarówno małe jak i duże, od 2010 roku mogą również być wykorzystane w celu zapłaty za zgłoszenie i uzyskanie patentu. (tzw. patent voucher). Lub też tradycyjnie w celu pozyskania wiedzy od instytucji badawczej (tzw.
knowledge voucher)
OPIS
Kredyt udzielany MSP na rozwój innowacyjnych projektów z dużymi szansami na komercjalizację, jednocześnie obarczonych dużym ryzykiem niepowodzenia. Szanse na kredyt uzyskują przedsiębiorstwa, których projekt służy stworzeniu produktu, usługi lub procesu, nieobecnego dotąd na holenderskim rynku. Projekt powinien już być w fazie zaawansowanej, tuż przed wprowadzeniem rezultatu projektu na rynek. Jeśli projekt się nie powiedzie, przedsiębiorstwa nie
muszą spłacać kredytu. Zakres tematyczny projektów jest nieograniczony.
DLA KOGO
Przedsiębiorstwa holenderskie
ZAKRES WSPARCIA
Minimalny kredyt to 300 tys. EUR, maksymalny 5 mln EUR. Za pomocą kredytu innowacyjnego można sfinansować
maksymalnie 35 % całkowitych wydatków na projekt. Pozostałe 65 % należy sfinansować we własnym zakresie. Projekt
nie może trwać dłużej niż 4 lata. Całkowity budżet programu wynosił 211 mln EUR w 2008 roku.
INSTYTUCJA KOORDYNUJĄCA
SenterNovem
DLA KOGO
STRONA INTERNETOWA
www.senternovem.nl/innovatievouchers/index
INSTYTYCJE ZAANGAŻOWANE
Ministerstwo Gospodarki, SenterNovem
STRONA INTERNETOWA
http://senternovem.nl/innovatiekrediet/index.asp
5.2.2.1.Green Funds Scheme
OPIS
Program powstał w celu wspierania projektów, które mają pozytywny wpływ na środowisko. Rząd wspiera projekty
w różny sposób: m.in. ulgi podatkowe, kredyty o korzystnym oprocentowaniu. Zakres tematyczny projektów obejmuje
między innymi: energię odnawialną, rolnictwo ekologiczne, budownictwo ekologiczne.
ZAKRES WSPARCIA
Preferencyjnie oprocentowane kredyty – koordynator projektu udaje się do banku, gdzie po okazaniu, że dysponuje
„zielonym certyfikatem” może uzyskać dostęp do kredytu z tzw. „zielonego funduszu” w danym banku. Zielony certyfikat wydawany jest projektom, które będą generować pewną stopę zwrotu z zainwestowanego kapitału, są przyjazne
środowisku, lecz ze względu na ryzyko nie mogą liczyć na normalny kredyt z banku.
DLA KOGO
Przedsiębiorstwa holenderskie
136
5.4.1.1.Prepare2Start
OPIS
Program skierowany jest do MSP. Celem programu jest wsparcie przedsiębiorstw w rozpoczęciu lub intensyfikacji działalności eksportowej oraz pogłębianie wiedzy o międzynarodowych rynkach. Zakres działalności jest nieograniczony.
ZAKRES WSPARCIA
Zwrot 50% zafakturowanych kosztów. Maksymalny zwrot to 11 500 EUR. Kwota może zostać przeznaczona między
innymi na: badania rynkowe, proces szukania partnerów zagranicznych, udział w międzynarodowych targach.
Ministry of VROM (Ministerstwo Mieszkalnictwa, Planowania Przestrzennego i Środowiska), Ministry of Finance (Ministerstwo Finansów), Ministry of LNV (Rolnictwa, Natury i Jakości Żywności)
DLA KOGO
Przedsiębiorstwa zatrudniające mniej niż 100 pracowników, obrót z eksportu nie przekracza 25 % całkowitego obrotu
(maksymalny obrót z eksportu to 100 000 EUR), eksport do danego kraju nie przekracza 3 % wartości całkowitej sprzedaży.
137
Agencja Ministerstwa Gospodarki EVD (Agencja biznesu międzynarodowego i współpracy)
szacowana jest na 6,42 miliardy USD (2007). Rynek rośnie w tempie około 15 % rocznie. Centralnymi instytucjami odpowiedzialnymi za promocję i wsparcie działań innowacyjnych technologicznie są:
STRONA INTERNETOWA
www.evd.nl
• Ministerstwo Nauki i Technologii (Department of Science and Technology (DST), www.dst.gov.in
• Departament Badań Naukowych i Przemysłowych (Department of Scientific and Industrial Research (DSIR),
www.dsir.gov.in
• Departament Biotechnologii w Ministerstwie Nauki i Technologii Indii (DBT), www.dbtindia.nic.in
Ponadto została utworzona National Innovation Foundation (NIF), instytucja, której celem jest zapewnianie wsparcia
instytucjonalnego dla wynalazców, www.nif.org.in
5.4.2.1.Cleantech Holland
OPIS
Jednym z celów Cleantech Holland jest budowanie świadomości na szczeblu międzynarodowym o holenderskim sektorze zielonych technologii. Cleantech Holland wspiera współpracę międzynarodową pomiędzy firmami, urzędami
i instytucjami badawczymi. Platforma eksportowa koncentruje się na dostarczaniu informacji i prowadzeniu badań na
temat możliwości rynkowych, trendów, klientów i projektów za granicą i możliwości ekspansji holenderskich przedsiębiorstw.
INSTYTUCJE KOORDYNUJĄCE
Stowarzyszenie FME-CWM, Ministerstwo Gospodarki (EZ), Ministerstwo Mieszkalnictwa, Planowania Przestrzennego
i Środowiska (VROM)
6.2.1.1.SBIRI ( Small Business Innovation Research Initiative)
STRONA INTERNETOWA
www.cleantechholland.com
OPIS
Program powstał w 2006 roku z inicjatywy Ministerstwa Biotechnologii (DBT). Celem programu jest wsparcie małych
i średnich przedsiębiorstw w Indiach we wczesnej fazie rozwoju produktu. Program podzielony jest na dwie fazy –
innowacyjnych badań i rozwoju produktu. Celem pierwszej fazy jest wzrost atrakcyjności przedsiębiorstw i ich innowacyjnych rozwiązań w oczach funduszy venture capital, które później zaangażują się w trakcie drugiej fazy we wsparcie
finansowe. Do głównych zadań programu należą między innymi:
6. Indie
• wzmocnienie rynkowej pozycji przedsiębiorstw, które bazują na innowacyjnych badaniach
• stworzenie możliwości rozwoju nowych innowacyjnych przedsiębiorstw
• stymulowanie innowacyjności technologicznej i komercjalizacji produktów
INDIE
Rok
• polepszanie partnerstwa publiczno – prywatnego
Ludność
1 139 964 932
2008
PKB
1 159 mld USD
2008
PKB/ par capita
1 040 USD
2008
0,80% PKB
2007
ZAKRES WSPARCIA
Wsparcie jest udzielane w dwóch etapach. W pierwszym etapie, w formie dotacji rządowych na pokrycie 80% kosztów
projektu do wysokości 2.500.000 Rs. Jeżeli koszt projektu wynosi ponad Rs. 10 mln, przedsiębiorstwa mogą skorzystać
z nieprocentowanego kredytu, udzielanego przez rząd w wysokości maksymalnie 50 % kosztów projektu. W pierwszej
fazie programu wsparcie finansowe będzie udzielane wysoce innowacyjnym badaniom.
2007
20%
2007
Rząd (GERD)
76%
2007
4%
2007
5,7%
2006
137
2005
5 314
2006
Druga faza dotyczy rozwoju produktu i jego komercjalizacji. Dostępne są kredyty o bardzo korzystnym oprocentowaniu (1 – 2 %) w wysokości do 100 mln Rs.
Całkowity budżet programu nie został sprecyzowany. Mówi się o możliwym wsparciu dla 35 – 40 innowacyjnych projektów na rok, do wysokości maksymalnie 100 mln Rs. na projekt.
DLA KOGO
Małe i średnie przedsiębiorstwa, uczelnie wyższe, instytuty badawcze
Ministerstwo Nauki i Technologii
STRONA INTERNETOWA
www.dbtindia.nic.in/uniquepage.asp?id_pk=36
Rząd Indii planuje docelowo przeznaczać 2% PKB na badania i rozwój. Wartość rynku zielonych technologii w Indiach
138
139
6.2.1.2.Technology Development and Demonstration Programme (TDDP)
OPIS
Program, którego celem jest wzmocnienie współpracy między przemysłem a sferą badawczą i uczelniami wyższymi
w ramach rozwoju innowacyjnych produktów, procesów technologicznych. Program towarzyszy przedsiębiorcom
w fazie wstępnej, od pojawienia się pomysłu, poprzez fazę badawczą, aż do przygotowania produktu do fazy komercjalizacji. Wsparcie uzyskają projekty, których celem jest:
• stworzenie prototypu nowego technologicznie produktu,
• ulepszenie technologiczne istniejącego już produktu,
• rozpowszechnienie i ulepszenie importowanej technologii,
b) Faza II (Supplementary TePP Fund) - maksymalne wsparcie wynosi 750 000 Rs., do 90 % kosztów kwalifikowanych
projektu. Wsparcie przeznaczone na polepszenie możliwości transferu technologii, produktu, dodawanie nowych
funkcji, ulepszanie parametrów, ochronę patentową.
DLA KOGO
Naukowcy i badacze, małe i średnie przedsiębiorstwa
Departament Badań Naukowych i Przemysłowych (Department of Scientific and Industrial Research – DSIR - w Ministerstwie Nauki i Technologii
STRONA INTERNETOWA
www.dsir.gov.in
• rozwój technologii w ramach rządowych obszarów priorytetowych.
ZAKRES WSPARCIA
Wsparcie finansowe może zostać przeznaczone między innymi na pokrycie kosztów rozwoju prototypu, testowanie
produktu, wyposażenia. Do tej pory około 200 projektów uzyskało wsparcie w wysokości około 1 mld Rs., przy całkowitych kosztach projektu wynoszących około 2,5 mld Rs.
DLA KOGO
Przedsiębiorstwa, działające mniej niż 3 lata i konsorcja przedsiębiorstw
Departament Badań Naukowych i Przemysłowych w Ministerstwie Nauki i Technologii. (Department of Scientific and
Industrial Research - DSIR, Ministry of Science and Technology)
STRONA INTERNETOWA
www.dsir.gov.in
6.2.1.3.Techno-entrepreneurs Promotion Programme (TePP)
OPIS
Program został stworzony w 1998 roku przez Ministerstwo Nauki i Technologii Indii Departament Badań Naukowych
i Przemysłowych (DSIR) oraz Departament Nauki i Technologii (DST). Celem programu jest promocja innowacji naukowych i technologicznych w różnych dziedzinach nauki i technologii. Program skierowany jest przede wszystkim do
niezależnych wynalazców, przedsiębiorstwa jednak nie są z niego wykluczone. Główne zadania programu to wsparcie
indywidualnych wynalazców, naukowców w stworzeniu prototypu oraz wsparcie doradcze w zakresie komercjalizacji
produktu.
ZAKRES WSPARCIA
Wsparcie występuje w dwóch formach:
• Indywidualni wynalazcy
a) Faza I (Micro Technopreneurship Support) - maksymalne wsparcie wynosi 75 000 Rs., do 90 % kosztów kwalifikowanych projektu. Wsparcie przeznaczone na początkowe prace nad pomysłem, przekształcenie pomysłów w możliwy
do demonstracji model
b) Faza II (Seamless Scale-up Support for TePP) - przeznaczona dla wynalazców, którzy przeszli przez fazę pierwszą
i zamierzają wprowadzić innowacje na rynek. Maksymalne wsparcie wynosi 4 500 000 Rs., do 50 % kosztów kwalifikowanych projektu.
• Mikro i małe przedsiębiorstwa
a) Faza I (TePP Project Fund) maksymalne wsparcie wynosi 1 500 000 Rs., do 90 % kosztów kwalifikowanych projektu.
Wsparcie na projekt przekształcenia wynalazku na produkt, prototyp.
140
6.2.1.4.Home Grown Technology Programme (HGT)
OPIS
Program został stworzony w 1992 roku przez Technology Information, Forecasting & Assessment Council (TIFAC) –
oddział Ministerstwa Nauki i Technologii Indii. Program ma za zadanie wsparcie lokalnych technologii. Głównym celem programu jest transfer technologii stworzonych w publicznych instytucjach badawczych, uczelniach wyższych do
przedsiębiorstw z branż, których technologia dotyczy. Program wspiera początkowe fazy rozwoju innowacji, między
wynalazkiem a komercjalizacją technologii. Zakres tematyczny projektów, technologii jest nieograniczony.
ZAKRES WSPARCIA
Występują dwa ograniczenia kosztowe projektów. Dla projektów dostarczonych przez publiczne instytucje badawcze
(w tym uczelnie wyższe) limit wynosi 750 tys. EUR. Program oferuje pokrycie 50–80% kosztów, reszta pochodzi z danej
branży. Dla projektów dostarczonych przez MSP i nowopowstałe przedsiębiorstwa limit wynosi 300 tys. EUR. 50% kosztów projektu jest pokrywanych przez HGT, 25% przez partnerów z branży, reszta przez instytucje finansowe.
DLA KOGO
Małe i średnie przedsiębiorstwa, uczelnie wyższe
Technology Information, Forecasting & Assessment Council (TIFAC) – oddział Ministerstwa Nauki i Technologii Indii
STRONA INTERNETOWA
www.tifac.org.in, www.dst.gov.in/autonomous/tifac.htm
6.2.2.1.Instrumenty fiskalne
Rząd Indii zapewnia wsparcie projektów z zakresu odnawialnej energii w różnej formie:
• możliwość skorzystania ze 100 % stawki amortyzacji na nabyte aktywa,
• 150 % stawka amortyzacji na stworzenie centrum R&D w obszarze odnawialnej energii,
• redukcja lub zwolnienie z podatku akcyzowego,
• zwolnienie z centralnego podatku od sprzedaży,
• zwolnienie z cła na importowane materiały, surowce wykorzystywane w projekcie.
141
6.2.2.2.Instrumenty finansowe
6.3.1.2.Technology Business Incubators (TBIs) and Technology Innovation Centres (TICs)
Ministerstwo Niekonwencjonalnych Źródeł Energii (Ministry of Non-conventional Energy Sources, MNES) oferuje możliwość skorzystania z następujących form wsparcia finansowego realizowanych projektów:
OPIS
Inkubatory wspierają młode przedsiębiorstwa, pomagając im przetrwać we wczesnej fazie istnienia. Inkubatory technologiczne wspierają start-up-y z obszaru zaawansowanych technologii poprzez zapewnianie dostępu do wiedzy,
kapitału i rynku oraz poprzez podnoszenie umiejętności przedsiębiorców. Obecnie w Indiach istnieje około 20 inkubatorów technologicznych. Różnica między inkubatorem technologicznym a centrum innowacji polega na tym, że
inkubatory zlokalizowane są w instytucjach edukacyjnych a ich celem jest przeniesienie wyników badań na zastosowania praktyczne w biznesie. Centra technologiczne zlokalizowane są w obrębie klastrów MSP i zapewniają wsparcie
techniczne w obszarze ulepszenia produktu, czy wejścia z produktem na rynek.
• pomoc w spłacie odsetek od kredytów,
•dofinansowanie,
• preferencyjne kredyty (2-3%) płatne w przeciągu 8 – 10 lat.
Ministerstwo Niekonwencjonalnych Źródeł Energii (Ministry of Non-conventional Energy Sources, MNES), Indian Renewable Energy Development Agency (IREDA)
STRONA INTERNETOWA
www.indiasolar.com, www.ireda.gov.in
6.4.1.1.Strefy Wolnego Handlu (Free Trade Zones)
6.3.1.1.The New Millennium Indian Technology Leadership Initiative (NMITLI)
OPIS
Program został stworzony w 2003 roku z inicjatywy Rady Badań Naukowych i Przemysłowych (CSIR), aby wspierać
partnerstwa publiczno – prywatne w ramach innowacyjnych technologii. Jest to największy program wspierający partnerstwa publiczno – prywatne w Indiach. Celem programu jest budowa wiodącej pozycji Indii w sektorze high – tech
dzięki zacieśnianiu współpracy między państwowymi instytucjami badawczymi, uczelniami wyższymi i przedsiębiorstwami prywatnymi. Główne cele programu to:
OPIS
Przedsiębiorstwa są zwolnione od podatku akcyzowego od wyrobów wyprodukowanych w tych strefach i przeznaczonych na eksport. Towary sprowadzone do tych stref z innych części kraju, jak i importowane surowce, materiały do
produkcji wyrobów przeznaczonych na eksport również pozbawione są podatku akcyzowego.
6.4.1.2.Parki technologiczne (Electronic Hardware Technology Park / Software Technology Parks)
OPIS
Mechanizm działania analogiczny do Free Trade Zones. Produkcja ogranicza się do elektroniki, części komputerowych
(hardware) i oprogramowania (software).
• promocja partnerstw publiczno – prywatnych dla innowacji technologicznych,
• wsparcie dla technologii obarczonych wysokim ryzykiem,
• uzyskanie efektu synergii dzięki współpracy różnych instytucji publicznych i prywatnych.
Obszary wsparcia obejmują: biotechnologie, nanotechnologie, energetykę, środowisko naturalne, zasoby surowcowe.
ZAKRES WSPARCIA
Wsparcie ma formę dotacji w przypadku instytucji publicznych lub kredytów o niskim oprocentowaniu dla przedsiębiorstw prywatnych (3%). Do 2008 roku program objął 57 projektów, które łączyły publiczne i prywatne instytucje
i przedsiębiorstwa. Wydatki związane z realizacją projektów wyniosły 78 mln EUR.
DLA KOGO
Przedsiębiorstwa, naukowcy, uczelnie wyższe
INSTYTUCJA ZAANGAŻOWANE
Technology Networking and Business Development Division (TNBD) – w obrębie Rady Badań Naukowych i Przemysłowych (Council of Scientific and Industrial Research, CSIR)
STRONA INTERNETOWA
http://www.csir.res.in/
142
143
7. Japonia
Japonia
Rok
Ludność
127,70 mln
2008
4 910,8 mld USD
2008
38 455USD
2008
3,4%
2007
77,7%
2007
Rząd (GERD)
15,6%
2007
5,6%
2007
17,9%
2008
5 573
2007
330 110
2008
PKB
PKB per capita
Ministerstwo Ekonomii, Handlu i Przemysłu (Ministry of Economy, Trade and Industry - METI) – zajmuje się polityką
handlową, ekonomiczną i przemysłową. Ponadto do kompetencji ministerstwa należą także współpraca ekonomiczna
i handlowa, a także polityka energetyczna, patentowa i polityka związana z małymi i średnimi przedsiębiorstwami,
http://www.meti.go.jp/english/index.html
Ministerstwo Edukacji, Kultury, Sportu, Nauki i Technologii (Ministry of Education, Culture, Sports, Science and
Technology – MEXT) – zajmuje się finansowaniem działań związanych z nauką i technologią i zarządza 65% funduszy
rządowych przeznaczonych na działania z zakresu B+R, http://www.mext.go.jp/english/
Organizacja Nowej Energii i Technologicznego Rozwoju Przemysłowego (New Energy and Industrial Technological
Development – NEDO) – jest organizacją promującą badania i rozwój, a także rozpowszechnianie innowacyjnych technologii z zakresu przemysłu, energii, czy środowiska. NEDO podlega Ministerstwu Ekonomii, Handlu i Przemysłu – METI,
http://www.nedo.go.jp/english/index.html
Japońska Agencja Nauki i Technologii (Japan Science and Technology Agency – JST) – jest instytucją wspierającą
badania nad nowymi technologiami, http://www.jst.go.jp/EN/index.html
144
OPIS
W ramach programu dostępne są granty i ulgi podatkowe w zakresie rozwoju, transferu i komercjalizacji technologii.
Program został stworzony w 2009 roku i ma za zadanie umożliwienie instytucjom badawczym dokonywania transferu
stworzonych przez nie technologii do firm. Następnie dzięki wsparciu z tego instrumentu powinna dokonać się komercjalizacja technologii. Głównymi celami programu A-STEP jest uwrażliwienie firm na potrzebę innowacji, wzrost badań
przemysłowych i komercjalizacja innowacji.
ZAKRES WSPARCIA
Instrument wspiera działania na poziomie badań i transferu wiedzy, a także komercjalizacji technologii. Pomocą udzielaną w ramach programu mają być granty i ulgi podatkowe (w tym te dotyczące składek na ubezpieczenie społeczne).
DLA KOGO
Przedsiębiorstwa i uczelnie wyższe
Japońska Agencja Nauki i Technologii (Japan Science and Technology Agency)
STRONA INTERNETOWA
http://www.jst.go.jp/a-step/index.html
7.2.1.2.Inicjatywa Klastrów Przemysłowych (Industrial Cluster Initiative)
OPIS
W ramach instrumentu udzielana jest pomoc finansowa (granty i ulgi podatkowe) i doradcza w związku z rozwojem
technologii i przedsiębiorstw.
Inicjatywa ma za zadanie tworzenie nowych przedsiębiorstw i technologii, tak jak odbywa się to już w innych tego typu
obszarach (np. Dolinie Krzemowej w USA).
Głównymi celami tego instrumentu są:
• Stworzenie regionalnych sieci pomiędzy uniwersytetami, przemysłem i rządem,
• Promocja regionalnego rozwoju technologii,
• Pielęgnowanie i wzmacnianie ośrodków inkubacji, aby przyczyniać się do tworzenia nowych przedsiębiorstw,
• Wsparcie działalności firm handlowych,
• Rozwój relacji partnerskich z organizacjami finansowymi,
• Rozwój zasobów ludzkich.
ZAKRES WSPARCIA
Działaniami prowadzonymi w ramach klastrów mają być: promocja przedsiębiorczości i zakładania nowych przedsiębiorstw (również w kontekście inkubatorów), badania przed-komercjalizacyjne, badania przemysłowe i promocja kooperacji.
Środki finansowe w ramach tego instrumentu są przekazywane przez rząd władzom regionalnym, w których obszarze
działań ma być prowadzony dany klaster. Finansowanie odbywa się poprzez granty, gwarancje kredytowe i ulgi podatkowe (w tym poprzez redukcje składek na ubezpieczenie społeczne).
Finansowane mogą być koszty: pracy, infrastruktury (budynki), szkoleń (w tym wyjazdy naukowe).
7.2.1.1.A-STEP: Program Transferu Technologii (A-STEP: Adaptable and Seamless Technology Transfer
Program through Target-Driven R&D)
DLA KOGO
Małe i średnie przedsiębiorstwa. Wsparcie finansowe mające na celu pomoc w rozwoju klastrów jest przekazywane
przedsiębiorstwom, naukowcom i instytucjom badawczym.
145
Ministerstwo Ekonomii, Handlu i Przemysłu (Ministry of Economy, Trade and Industry – METI)
DLA KOGO
STRONA INTERNETOWA
http://www.cluster.gr.jp/en/index.html
Instrument jest równolegle wdrażany przez wiele instytucji:
• Ministerstwo Edukacji, Kultury, Sportu, Nauki i Technologii (Ministry of Education, Culture, Sports, Science and Technology – MEXT)
7.2.1.3.Badania w zakresie Zaawansowanych Technologii (ERATO)
• Ministerstwo Rolnictwa, Lasów i Rybołówstwa (Ministry of Agriculture, Forestry and Fisheries – MAFF)
OPIS
Celem instrumentu jest wsparcie rozwoju zaawansowanej nauki i technologii poprzez działania badawcze dokonywane przez młodych naukowców. W ramach programu przyznawane są granty.
• Ministerstwo Ekonomii, Handlu i Przemysłu (Ministry of Economy, Trade and Industry – METI)
ZAKRES WSPARCIA
Wspieranymi działaniami są badania i transfer wiedzy, a także rozwój zasobów ludzkich i międzynarodowej współpracy
badawczej. Wsparcie jest udzielane na konkretne projekty i ma postać grantów. Wsparcie może pokrywać koszty: pracy,
infrastruktury (budynki), wyposażenia, szkoleń (w tym wyjazdów naukowych).
DLA KOGO
Do projektów w ramach programu angażowane są grupy 10-20 młodych naukowców ze stopniem doktorskim. Beneficjentami programu mogą być przedsiębiorstwa, naukowcy i instytucje badawcze szkolnictwa wyższego.
Japońska Agencja Nauki i Technologii (Japan Science and Technology Agency)
STRONA INTERNETOWA
http://www.jst.go.jp/erato/index.html
7.2.1.4.Badania nad Innowacjami w Małych Przedsiębiorstwach (Small Business Innovation Research –
SBIR)
OPIS
W ramach instrumentu udzielana jest pomoc finansowa (przede wszystkim subsydiowane pożyczki) na badania, rozwój i komercjalizację technologii. Program ma na celu promocję działań z zakresu tworzenia i wykorzystywania nowych
technologii wśród małych i średnich japońskich przedsiębiorstw.
ZAKRES WSPARCIA
Program wspiera działania z zakresu badań i rozwoju technologii, a także ich komercjalizacji (w tym ochrony praw
własności intelektualnej).
SBIR koncentruje się na sześciu obszarach technologicznych:
•Energetyka,
•Środowisko,
• Technologie informacyjne i komunikacyjne,
• Urządzenia medyczne,
• Rolnictwo i żywność,
• Nauki biomedyczne.
Wsparcie w ramach tego instrumentu jest udzielane przede wszystkim w postaci subsydiowanych pożyczek. Niemniej
instrument ma też umożliwiać otrzymanie gwarancji kredytowych.
146
• Ministerstwo Środowiska (Ministry of Environment – MOE)
• Państwowy Instytut Technologii Informacyjnych i Komunikacyjnych (National Institute of Information and Communication Technology – NICT)
• Japońska Agencja Nauki i Technologii (Japan Science and Technology Agency – JST)
• Agencja Farmaceutyków i Urządzeń Medycznych (Pharmaceutical and Medical Devices Agency – PMDA)
• Państwowa Organizacja Badań nad Rolnictwem i Żywnością (National Agriculture and Food Research Organisation
–NARO)
• Organizacja Nowej Energii i Technologicznego Rozwoju Przemysłowego (New Energy and Industrial Technology
Development – NEDO)
• Agencja Promocji Technologii Informacyjnych (Information Technology Promotion Agency – IPA)
• Organizacja Małych i Średnich Przedsiębiorstw i Innowacji Regionalnej (Organization For Small and Medium Enterprises and Regional Innovation – SMRJ)
• Państwowa Federacja Stowarzyszeń Małych Przedsiębiorstw (National Federation of Small Business Associations –
NFSBA)
STRONA INTERNETOWA
http://www.jcci.or.jp/sbir/
http://www.chusho.meti.go.jp/sme_english/outline/04/01_04.html
7.2.2.1.Rozwój Technologii Zrównoważonych Kompozytów (Development of Sustainable Hyper Composite Technology)
OPIS
Celem instrumentu jest rozwój technologii z zakresu materiałów kompozytowych po to, aby wzmocnić konkurencyjną
pozycję Japonii i doprowadzić do mniejszego, bardziej racjonalnego zużycia energii. Program oferuje wsparcie finansowe.
ZAKRES WSPARCIA
Program ma zwiększyć zaangażowanie firm w innowacje. Wspieranymi działaniami są badania przed-komercjalizacyjne
i przemysłowe. Pomoc w ramach programu odbywa się poprzez wsparcie w postaci grantów, kapitału podwyższonego
ryzyka, gwarancji kredytowych i ulg podatkowych (w tym redukcja opłat na ubezpieczenie społeczne). Finansowane
mogą być koszty: pracy, infrastruktury (budynki) i wyposażenia.
147
DLA KOGO
Przedsiębiorstwa, instytucje usługowe typu non-profit, naukowcy, instytucje badawcze szkolnictwa wyższego, centra
innowacji i technologii
Organizacja Nowej Energii i Technologicznego Rozwoju Przemysłowego (New Energy and Industrial Technological Development – NEDO)
STRONA INTERNETOWA
http://www.nedo.go.jp/activities/portal/p 08024.html
http://www.nedo.go.jp /kankobuts u/pamphlets/kouhou/2008gaiyo_e/41_54.pdf
7.2.2.2.Projekt Badań Terenowych z zakresu Nowych Technologii Fotowoltaicznych (Field Test Project
on New Photovoltaic Power Generation Technology)
OPIS
W ramach projektu udzielane jest wsparcie finansowe na badania i rozwój technologii fotowoltaicznych.
ZAKRES WSPARCIA
Projekt wspiera badania przed-komercjalizacyjne i przemysłowe. Wparcie ma postać grantów, gwarancji kredytowych
i ulg podatkowych (w tym redukcji składek na ubezpieczenie społeczne).
DLA KOGO
Przedsiębiorstwa, naukowcy, instytucje badawcze szkolnictwa wyższego, organizacje pozarządowe
Organizacja Nowej Energii i Technologicznego Rozwoju Przemysłowego (New Energy and Industrial Technology Development Organization – NEDO)
STRONA INTERNETOWA
http://www.nedo.go.jp/activities/portal/p07018_1.html
STRONA INTERNETOWA
http://www.nedo.go.jp/activities/portal/p07015_6.html
7.2.2.4.Centrum Przemysłu Recyklingowego i Środowiskowego w regionie Kyushu (Kyushu Recycle and
Environmental Industry Plaza)
OPIS
Celem instrumentu jest rozwój regionalny i zasobów ludzkich, a także tworzenie nowych i rozwój istniejących przedsiębiorstw, zwiększenie współpracy pomiędzy rządem, uczelniami a przemysłem i ekspansja międzynarodowa. Wsparcie
odbywa się poprzez klaster przemysłowy.
ZAKRES WSPARCIA
Projekt skupia się na wymianie informacji biznesowych, tworzeniu nowych przedsiębiorstw i międzynarodowym transferze zielonych technologii.
DLA KOGO
Instrument skupia się przede wszystkim na małych i średnich przedsiębiorstwach i ich rozwoju w kontekście zielonych
technologii. Ponadto w projekcie uczestniczą też naukowcy i badacze.
INSTYTUCJE ODPOWIEDZIALNE
Ministerstwo Ekonomii, Handlu i Przemysłu (Ministry of Economy, Trade and Industry - METI) – w ramach Inicjatywy
Klastrów Przemysłowych (Industrial Cluster Initiative)
STRONA INTERNETOWA
http://www.k-rip.gr.jp/
7.2.2.3.Program Przedsięwzięć Handlowych z zakresu Innowacji Technologicznych dotyczących Nowej
Energii (New Energy Venture Business Technology Innovation Program)
OPIS
OPIS
Program ma umożliwić wdrażanie innowacyjnych technologii. Wsparcie ma charakter finansowy.
Program jest stworzony w celu odkrywania i rozwijania innowacyjnych technologii, umożliwiających wprowadzanie
i rozpowszechnianie nowych źródeł energii. W tym celu program wspiera w szczególności tworzenie i rozwój nowych
przedsiębiorstw, a także uruchamianie wspólnych przedsięwzięć handlowych. Wsparcie ma charakter finansowy (granty, pożyczki subsydiowane).
ZAKRES WSPARCIA
Program wspiera działania z zakresu rozwoju i aplikacji technologii dotyczących: nauk przyrodniczych, informacji i telekomunikacji, środowiska, nanotechnologii i zaawansowanych materiałów, energii, technologii produkcyjnych, infrastruktury społecznej.
ZAKRES WSPARCIA
Program wspiera działania z zakresu badań i rozwoju nowych technologii, a także tworzenia prototypów. Głównymi
obszarami technologicznymi, na których koncentruje się program, są: fotowoltaika, biomasa, ogniwa paliwowe i baterie i energetyka wiatrowa. Pomoc w ramach programu ma charakter grantów i subsydiowanych pożyczek.
Główną formą pomocy, przyznawaną w ramach tego instrumentu wsparcia są granty. W ramach programu istnieją trzy
rodzaje grantów:
DLA KOGO
Organizacja Nowej Energii i Technologicznego Rozwoju Przemysłowego (New Energy and Industrial Technology Development – NEDO)
148
7.3.1.1.Program Promocji Innowacji (Innovation Promotion Program)
• Grant na wdrożenie przemysłowe innowacji technologicznych:
• Grant na wdrożenie wyników uniwersyteckich działań B+R w drodze partnerstwa publiczno-prywatnego
• Promocja Eko-innowacji - pomaga w rozwiązywaniu problemów technicznych związanych z B+R, prowadzącymi
do stworzenia eko-innowacji i sprawdza potencjał wdrożeniowy otrzymanych innowacji; w ramach projektu prowadzone są również badania rynku.
Oprócz grantów, program obejmuje również ulgi podatkowe (w tym redukcję składek na ubezpieczenie społeczne).
149
DLA KOGO
Przedsiębiorstwa, instytucje badawcze szkolnictwa wyższego, centra technologii i innowacji
Organizacja Nowej Energii i Technologicznego Rozwoju Przemysłowego (New Energy and Industrial Technology Development – NEDO)
7.4.2.1.Środowiskowe Ubezpieczenie Handlowe
STRONA INTERNETOWA
http://www.nedo.go.jp/activities/portal/gaiyou/p07026/p07026.html
7.3.2. Instrumenty wspierające dyfuzję zielonych technologii
7.3.2.1.Weryfikacja Technologii Środowiskowych (Environmental Technology Verification)
OPIS
Celem instrumentu jest obiektywna ocena parametrów zielonych technologii, które mają być komercjalizowane. Pozytywne wyniki weryfikacji mają pozwolić na ułatwienie dostępu producentom tych technologii do takich klientów jak
samorządy, przedsiębiorstwa, czy osoby prywatne.
ZAKRES WSPARCIA
Weryfikacja efektu ekologicznego określonych rozwiązań z obszaru zielonych technologii.
Ministerstwo Środowiska (Ministry of Environment)
STRONA INTERNETOWA
http://www.env.go.jp/policy/etv/en/index.html
OPIS
Instrument obejmuje ubezpieczenie eksportu zielonych technologii i ma na celu zabezpieczenie ryzyka eksportowego.
ZAKRES WSPARCIA
Instrument polega na udzielaniu ubezpieczenia eksportowego na eksport zielonych technologii, a w szczególności
technologii związanych z „czystą” energią.
Ministerstwo Ekonomii, Handlu i Przemysłu – Biuro Handlu i Współpracy Ekonomicznej (Ministry of Economy, Trade and
Industry – METI – Trade and Economic Cooperation Bureau)
STRONA INTERNETOWA
http://www.meti.go.jp/press/20080729001/20080729001-2.pdf
8. Kanada
Kanada
Rok
Ludność
33,31 mln
2008
1 501,3 mld USD
2008
45 070 USD
2008
2,0%
2007
49,6%
2006
Rząd (GERD)
31,3%
2006
7,3%
2006
14,5%
2008
4 157
2005
5 061
2008
PKB
PKB per capita
7.4.1.1.Ubezpieczenia transakcji eksportowych
OPIS
Instrument dotyczy ubezpieczeń eksportu technologii, co pozwala na zmniejszenie ryzyka handlowego.
ZAKRES WSPARCIA
Jest wiele rodzajów ubezpieczeń handlu, m.in. ubezpieczenia dla małych i średnich przedsiębiorstw i ubezpieczenia
dotyczące praw własności intelektualnej.
Ministerstwo Ekonomii, Handlu i Przemysłu – Biuro Handlu i Współpracy Ekonomicznej (Ministry of Economy, Trade and
Industry – METI – Trade and Economic Cooperation Bureau)
STRONA INTERNETOWA
http://www.meti.go.jp/policy/external_economy/toshi/trade_insurance/
150
Kanada jest federacją, składającą się z 10 prowincji i 3 terytoriów. Każda z prowincji ma swój własny jednoizbowy parlament i rząd, dzięki czemu dysponują one dużą autonomią. Dlatego też mimo, iż Rząd Federalny inicjuje wiele programów wsparcia dla przedsiębiorstw innowacyjnych, to często prowincje charakteryzują się własnymi, dostępnymi tylko
na ich obszarze instrumentami wspierania innowacyjności i zielonych technologii.
151
Instytucje publiczne zajmujące się wspieraniem zielonych technologii:
łów, usług i podróży. Przydzielane środki wahają się między 10 000 a 500 000 dolarów kanadyjskich rocznie.
•Enviro-access, http://www.enviroaccess.ca/index-en.html
DLA KOGO
Partnerami w tych projektach badawczych mogą być przedsiębiorstwa kanadyjskie, stowarzyszenia przemysłowe i instytucje publiczne. Muszą one jednak aktywnie uczestniczyć w projekcie i ponosić pewne opłaty, poza tym co najmniej
jeden z partnerów musi być w stanie użyć rezultatów projektu.
• Naturalne Zasoby Kanady (Natural Resources Canada), http://www.nrcan.gc.ca/com/index-eng.php
• CETAC WEST, http://www.cetacwest.com/
• Program Weryfikacji Technologii Środowiskowych (Environemental Technology Verification Program – ETV Program, http://www.etvcanada.ca/
8.2.1.1.Program zachęt podatkowych dla badań naukowych i eksperymentalnych (Scientific Research
and Experimental Development – SR&ED – Tax Incentive Program)
OPIS
Program oferuje wsparcie finansowe w postaci pożyczki i ma zachęcać wszystkie kanadyjskie przedsiębiorstwa do prowadzenia w Kanadzie działań z zakresu B+R.
ZAKRES WSPARCIA
Program wspiera badania stosowane i prace rozwojowe, prowadzące do stworzenia lub udoskonalenia nowych materiałów, urządzeń i produktów. W ramach wyżej wymienionych działań program wspiera prace badawcze w inżynierii,
wzornictwie, badaniach operacyjnych, analizach matematycznych, programowaniu komputerowym i badaniach psychologicznych. W ramach programu, przedsiębiorstwo może otrzymać inwestycyjny kredyt podatkowy w wysokości
35% całości wydatków na badania naukowe i eksperymentalny rozwój. Jednak łączny koszt tych działań nie powinien
przekroczyć trzech milionów dolarów (kanadyjskich). W przypadku wyższych kosztów udzielony kredyt wynosi 20%
całości kosztów.
DLA KOGO
Przedsiębiorstwa
Kanadyjski Urząd Podatkowy (Canada Revenue Agency – CRA)
STRONA INTERNETOWA
http://www.cra-arc.gc.ca/txcrdt/sred-rsde/menu-eng.html
8.2.1.2.Granty dla Kooperacyjnych Badań i Rozwoju (Collaborative Research and Development – CRD)
OPIS
Instrument ma formę grantów. Jego celem jest udzielenie firmom pomocy w postaci ekspertyz i wiedzy, dostępnych
na kanadyjskich uczelniach, a także kształcenie studentów w dziedzinie wiedzy technicznej niezbędnej w przemyśle.
Korzystna dla wszystkich beneficjentów programu kooperacja ma przynieść przemysłowe lub ekonomiczne korzyści
dla Kanady.
ZAKRES WSPARCIA
Funduszami przekazywanymi przez program dysponują profesorowie uniwersytetów, a same fundusze są przyznawane na pokrycie bezpośrednich kosztów badań, takich jak płace studentów i doktorantów, koszty wyposażenia, materia-
152
Rada Badań z zakresu Nauk Inżynieryjnych i Przyrodniczych (Natural Sciences and Engineering Research Council –
NSERC)
STRONA INTERNETOWA
http://www.nserc-crsng.gc.ca/Partners-Partenaires/programs-programmes/CRDProfile-RDCProfile_eng.asp
8.2.1.3.Pomoc finansowa dla działań z zakresu badań i rozwoju technologii (Research and Technology
Development Activities)
OPIS
W ramach instrumentu udzielane jest wsparcie finansowe w zakresie badań i rozwoju.
ZAKRES WSPARCIA
Wsparcie może zostać udzielone na konkretne badania i rozwój projektów i finansować nawet do 100% kosztów związanych z płacami pracowników projektu i do 75% innych opłat.
DLA KOGO
Małe i średnie przedsiębiorstwa innowacyjne
Państwowa Rada Badawcza Kanady (National Research Council Canada)
STRONA INTERNETOWA
http://www.nrc-cnrc.gc.ca/eng/services/irap/financial-assistance.html
8.2.1.4.Program Wspierania Biznesu (Business Assistance Program)
OPIS
Instrument ma postać subwencji udzielanych przedsiębiorstwom i funkcjonuje on na terenie prowincji Quebec. Jego
celem jest stymulowanie rozwoju nowych technologii w przedsiębiorstwach, stworzenie możliwości dla zatrudnienia
absolwentów szkół policealnych w obszarze badań i innowacji, a także transferu technologii w biznesie.
ZAKRES WSPARCIA
Instrument wspiera projekty prywatnych przedsiębiorstw dotyczące: rozwoju rynku, innowacji i produktywności, uruchamiania lub poszerzania działalności przedsiębiorstwa, doskonalenia przedsiębiorstwa. Wsparcie mogą otrzymać
również projekty sieci współpracy dotyczące: transferu wiedzy z zakresu praktyk gospodarczych, rozwoju i komercjalizacji nowego rynku, produktu lub strategii przemysłowych, badań i rozwoju rynków zagranicznych, przygotowań do
udziału w przetargu.
Dla prywatnych przedsiębiorstw instrument oferuje:
• Bezzwrotną subwencję w wysokości 40% całości kosztów wspieranych działań (w wyjątkowych przypadkach dla
projektów z dziedziny poprawy wyników pracy przedsiębiorstwa subwencja może wzrosnąć do 75% całości kosztów przeznaczonych na te przedsięwzięcia);
153
• W niektórych przypadkach maksymalną kwotą, która może być przeznaczona na finansowanie projektu jest
100 000 dolarów kanadyjskich, natomiast w innych może to być nawet 350 000 dolarów kanadyjskich (np. w przypadku projektów zajmujących się wdrażaniem innowacyjnych produktów);
• Całkowite wsparcie nie powinno przekroczyć 50% całości wydatków w ramach projektu (poza działaniami z zakresu
poprawy wyników pracy przedsiębiorstwa).
Dla wyspecjalizowanych sieci współpracy instrument oferuje:
• Bezzwrotną subwencję nie mogącą przekroczyć 50% wartości wspieranego działania i wynoszącą maksymalnie
100 000 dolarów kanadyjskich na całość współpracy w ramach sieci;
• Całkowita pomoc publiczna nie powinna przekroczyć 60% całości kosztów poniesionych w ramach projektu.
DLA KOGO
Przedsiębiorstwa, sieci współpracy
MDEIE (Développement économique, innovation et exportation) – Ministerstwo Rozwoju Gospodarczego, Innowacji
i Eksportu rządu Quebec’u
STRONA INTERNETOWA
http://www.mdeie.gouv.qc.ca/index.php?id=4096&MP=4093-373
8.2.1.5.Program Pilotażowych Bonów Innowacyjnych w Albercie (Alberta Innovation Voucher Pilot Program)
OPIS
Instrument oferuje wsparcie finansowe na rozwój i dyfuzję technologii na rynku lokalnym. Instrument działa na terenie
prowincji Alberta. Jego celem jest pomoc małym, opartym na wiedzy przedsiębiorstwom technologicznym, w wypromowaniu i wprowadzeniu na rynek ich pomysłów i produktów.
ZAKRES WSPARCIA
Bony są dostępne w dwóch wartościach:
• o wartości maksymalnej do 10 000 dolarów kanadyjskich, dla mniej kosztownych usług, takich jak: badania marketingowe, doradztwo biznesowe i szkolenia;
• o wartości maksymalnej do 50 000 dolarów kanadyjskich, dla niezbędnych działań z zakresu rozwoju technologii,
takich jak: tworzenie prototypów, weryfikacja laboratoryjna, badania w terenie.
Bony mogą być używane do zapłaty za część usług (75% całości kosztów na wspierane działania) świadczonych przez
zatwierdzonych świadczeniodawców. Bony są ważne przez dziewięć miesięcy od daty ich przyznania.
DLA KOGO
Małe przedsiębiorstwa technologiczne zarejestrowane w prowincji Alberta. Pierwszeństwo w otrzymywaniu wsparcia
jest przyznawane przedsiębiorstwom działających w sektorach „wschodzących”, takich jak: zielone technologie, zdrowie, biotechnologie i ICT.
Alberta Innovates – agencja rządowa regionu Alberta
STRONA INTERNETOWA
http://www.aet.alberta.ca/technology/support/vouchers.aspx
8.2.1.6.Program kooperacji prywatnego sektora badań i rozwoju dla zatrudnienia (Private Sektor Research and Development Co-operative Employment Program)
OPIS
Instrument częściowo finansuje zatrudnienie pracowników w celu działań z zakresu badań i rozwoju. Instrument działa
na terenie prowincji Nowa Szkocja i jego celem jest stymulacja innowacji w sektorze prywatnych przedsiębiorstw zajmujących się B+R w obszarze prowincji Nowa Szkocja, a także stworzenie nowych możliwości zatrudnienia w sektorze
badań i rozwoju dla studentów.
ZAKRES WSPARCIA
Instrument wspiera działania z dziedziny badań i rozwoju. Przedsiębiorstwa zatrudniające studentów w ramach programu mają otrzymywać subsydia w wysokości 75% płacy, przy czym stawka godzinowa powinna wynosić 20 dolarów
kanadyjskich. Dla przedsiębiorstwa korzyścią ma być nie tylko publiczne finansowanie zatrudnienia, lecz także możliwość korzystania z usług wykwalifikowanych studentów, którzy mogą pomóc w zwiększeniu innowacyjności przedsiębiorstwa.
DLA KOGO
Prywatne przedsiębiorstwa, będące członkami Programu Wsparcia Badań Przemysłowych (IRAP – Industrial Research
Assistance Program) i Programu zachęt podatkowych dla badań naukowych i rozwoju eksperymentalnego (Scientific
Research and Experimental Development – SR&ED – Tax Incentive Program).
Departament Rozwoju Ekonomii i Obszarów Wiejskich Rządu Nowej Szkocji (Government of Nova Scotia, the Departament of Economic and Rural Development)
STRONA INTERNETOWA
http://www.gov.ns.ca/econ/sep/rd/
8.2.1.7.Innowacje technologii i wzornictwa (Technology and Design Innovation)
OPIS
Instrument dotyczy pożyczek i gwarancji pożyczkowych na rozwój innowacyjnych technologii dla przedsiębiorstw
z kanadyjskiej prowincji Quebec.
ZAKRES WSPARCIA
Wspierane są działania z zakresu:
• Innowacji technologicznych: badania, rozwój i weryfikacja hipotez badawczych, produkcja prototypów, badania
techniczne, testowanie, tworzenie dokumentacji technicznej, rejestracja patentów, koszty certyfikacji;
• Gospodarki internetowej: badania i rozwój, poprzedzające komercjalizację lub rozwój handlowy procesów i produktów lub rozwój rynków;
• Innowacji we wzornictwie: rozwój, działania poprzedzające komercjalizację lub związane z komercjalizacją.
Wsparcie obejmuje udzielenie przedsiębiorstwu pożyczki lub gwarancji kredytowej. Przy czym gwarancja jest udzielana w zakresie spłaty dotyczącej straty netto udzielonej przez daną instytucję finansową pożyczki.
DLA KOGO
Jeśli przedsiębiorstwo prowadzi działalność z gospodarki internetowej, aby otrzymać gwarancję pożyczkową powinno:
• Zatrudniać mniej niż 100 osób;
• Jego roczne dochody nie powinny przekraczać 10 milionów dolarów kanadyjskich;
154
155
Przedsiębiorstwo kwalifikuje się do korzystania z programu jeśli prowadzi jedno lub więcej z poniższych działań:
• Innowacja technologiczna: działania z zakresu B+R mające na celu stworzenie nowych procesów lub materiałów lub
poprawę już istniejących;
• Gospodarka internetowa: działania z zakresu B+R dotyczące tworzenia nowych procesów lub produktów dla następujących sektorów: biotechnologia, przemysł farmaceutyczny, technologie informacyjne, aeronautyka i przestrzeń
kosmiczna, inżynieria materiałowa i oprzyrządowanie;
• Innowacje we wzornictwie: działania z zakresu B+R mające na celu ulepszenie istniejących produktów wzornictwa
przemysłowego/mody lub rozwój produktów innowacyjnych albo takich, które są konkurencyjne dzięki ich wzornictwu.
Ponadto przedsiębiorstwo powinno mieć odpowiednią strukturę finansową i zarządczą, a także wykwalifikowany personel i solidną organizację.
Agencja Inwestycji Quebec’u (Investissement Quebec – IQ)
STRONA INTERNETOWA
http://www.investquebec.com/en/index.aspx?page=1283
8.2.2.1.Fundusz Zrównoważonego Rozwoju (Sustainable Development Fund – SDIF)
OPIS
Wsparcie jest udzielane w postaci grantów na rozwój i wzrost innowacyjności w sektorze środowiskowym. Instrument
obejmuje obszar prowincji Manitoba. Głównymi celami instrumentu są: wsparcie i promocja innowacji w przemyśle
środowiskowym, zachęcanie do podejmowania działań pro-środowiskowych, promocja badań i prezentacji nowych
inicjatyw, stymulacja rozwoju ekonomicznego i dywersyfikacji, demonstracja nowych możliwości w zakresie zapobiegania tworzenia się dużych ilości odpadów i zanieczyszczeń, a także ochrona zasobów, wsparcie dla działań, które
mogą przynieść korzyści zarówno lokalnemu, jak i globalnemu środowisku.
ZAKRES WSPARCIA
Instrument wspiera działania z zakresu:
• Innowacji i demonstracji technologii środowiskowych,
• Działań związanych z rozwojem i środowiskiem regionu,
• Zrównoważonego rozwoju regionu,
• Zrównoważonych działań rolniczych,
8.2.1.8.Program Progresywnego Rabatu Podatkowego (Progressive Tax Rebate Program)
OPIS
Wsparcie jest udzielane w ramach zwrotnych ulg podatkowych na rozwój innowacyjnych technologii i dotyczy wyspy
Księcia Edwarda. Celem instrumentu jest wspieranie tworzenia i rozwoju innowacyjnych, zorientowanych na eksport
firm.
ZAKRES WSPARCIA
Program wprowadza rabat podatkowy w wysokości 35% kwalifikowanych kosztów związanych z wynagrodzeniami.
Projekty powinny być krótkoterminowe.
DLA KOGO
Prywatne przedsiębiorstwa lub osoby indywidualne z terytorium wyspy Księcia Edwarda podejmujące działania z zakresu rozwoju nowych lub innowacyjnych produktów, procesów i usług ze strategicznego sektora przemysłowego.
Obszar tego sektora obejmuje: przestrzeń kosmiczną, naukę, produkcję zorientowaną na eksport, usługi finansowe,
interaktywne technologie informacyjne i komunikacyjne, a także energię odnawialną.
Departament Innowacji i Kształcenia Zaawansowanego Rządu wyspy Księcia Edwarda (Government of Prince Edward
Island – Departament of Innovation an Advanced Learning)
STRONA INTERNETOWA
http://www.gov.pe.ca/development/ptrp/index.php3
• Ochrony ekosystemów,
• Zrozumienia środowiska,
•Eko-turystyki.
Działania muszą być pro-środowiskowe, promować zrównoważony rozwój, przynosić konkretne korzyści dla środowiska i brać pod uwagę korzyści dla regionu i gospodarki. Wsparcie ma postać grantu w wysokości do 50 000 dolarów
kanadyjskich.
DLA KOGO
Każda organizacja, która ma swoją siedzibę lub pochodzi z Manitoby, w tym: spółki komunalne, organizacje non-profit,
przedsiębiorstwa
Departament ochrony przyrody w Manitobie (Manitoba Departament of Conservation)
STRONA INTERNETOWA
http://fgic-gfci.scitech.gc.ca/details.php?lang=e&id=634
8.2.2.2.Program Technologii Środowiskowych (Environmental Technology Program)
OPIS
W ramach instrumentu udzielana jest pomocy finansowa dla wsparcia rozwoju, wdrażania i komercjalizacji zielonych
technologii zmniejszających emisję gazów cieplarnianych. Instrument działa na terenie prowincji Nowa Szkocja.
ZAKRES WSPARCIA
Dwie kategorie wspieranych działań:
• Rozwój i komercjalizacja technologii: wsparcie rozwoju zielonych technologii, które wykazują duży potencjał komercjalizacyjny;
• Wdrażanie technologii, demonstracje pilotażowe: wsparcie transferu technologii; tego typu projekty muszą jasno
156
157
wskazywać, że dana technologia jest nowa w regionie Nowej Szkocji.Do tej pory ogółem w ten instrument zainwestowanych zostało 6,5 miliona dolarów kanadyjskich.
DLA KOGO
Przedsiębiorstwa, instytucje publiczne i inne organizacje
ecoNova Scotia, Departamenty Energii i Środowiska Rządu Nowej Szkocji
STRONA INTERNETOWA
http://www.gov.ns.ca/ecoNovaScotia/etp/
8.2.2.3.Wsparcie innowacji (Soutien à l’innovation)
OPIS
Poprzez instrument udzielane jest wsparcie doradcze dla rozwoju zielonych technologii.
ZAKRES WSPARCIA
Instrument wspiera działania związane z rozwojem nowych zielonych technologii i przedsiębiorstw je produkujących,
a także przedsięwzięć mających na celu zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych. Wsparcie udzielane jest w obrębie:
rozwoju przedsiębiorstw zajmujących się zielonymi technologiami (analiza perspektyw rynkowych przedsiębiorstwa
i wsparcie działań komercjalizacyjnych) oraz przedsięwzięć mających na celu redukcję emisji gazów cieplarnianych
(rozwój technologii redukujących emisję gazów i kontrola emisji).
OPIS
W ramach programu udzielane jest wsparcie finansowe na badania i rozwój technologii dotyczących odnawialnych
źródeł energii
ZAKRES WSPARCIA
Wspieranie rozwoju prototypów i demonstracji technologii z obszaru bioenergetyki (np. biomasa), małej energetyki
wodnej (mniej niż 20 megawatów), energetyki słonecznej i wiatrowej. Wsparcie finansowe w zakresie kosztów zatrudnienia, materiałów, podróży, opłat konsultacyjnych, specjalistycznego wyposażenia, prototypów.
DLA KOGO
Przedsiębiorstwa, uniwersytety i inne organizacje
IINSTYTUCJE ZAANGAŻOWANE
Naturalne Zasoby Kanady (Natural Resources Canada)
STRONA INTERNETOWA
http://www.ic.gc.ca/eic/site/fte-fte.nsf/eng/00100.html
DLA KOGO
Przedsiębiorstwa technologiczne z sektora środowiskowego
Enviro-acces
8.3.1.1.Market Xpansion LoanTM (Pożyczka na ekspansję rynkową)
STRONA INTERNETOWA
http://www.enviroaccess.ca/innovation-fr.html
OPIS
Instrument dotyczy pożyczek, mających na celu umożliwienie małym i średnim przedsiębiorstwom rozszerzenia swojej
działalności na rynku krajowym i wkroczenia na rynki zagraniczne.
8.2.2.4.Inicjatywa Technologiczna ecoENERGY (ecoENERGY Technology Initiative)
OPIS
Poprzez instrument udzielane jest wsparcie finansowe w celu rozwoju technologii energetycznych nowej generacji
stosujących czyste źródła energii.
ZAKRES WSPARCIA
Wczesne (przed-prototypowe) badania nad rozwojem nowych technologii, rozwój produktów, demonstracje techniczne nowych technologii.
DLA KOGO
Przedsiębiorstwa, uniwersytety i inne organizacje
Naturalne Zasoby Kanady (Natural Resources Canada)
STRONA INTERNETOWA
158
8.2.2.5.Program Technologii z zakresu Odnawialnych Źródeł Energii (Renewable Energy Technologies
Program)
ZAKRES WSPARCIA
Wspieranymi działaniami są:
• Uczestnictwo w targach międzynarodowych,
• Rozwój planów eksportowych i/lub handlu internetowego,
• Zaawansowane badania stosowane i prace rozwojowe (SR&ED – Scientific Research & Experimental Development)
– wparcie w zakresie uzupełnienia kapitału obrotowego lub pokrycia kosztów konsultacyjnych w ramach SR&ED,
• Prowadzenie rozwoju produktów i działalności B+R.
Udzielana pożyczka może osiągać maksymalnie 100 000 dolarów kanadyjskich, a czas spłaty obejmuje okres do ośmiu
lat. Ponadto istnieje możliwość odroczenia spłat do dwunastu miesięcy od daty przyznania pożyczki.
Aby uzyskać pożyczkę trzeba ponieść opłatę związaną z rozpatrzeniem podania przez BDC, która może wynieść maksymalnie 500 dolarów kanadyjskich.
DLA KOGO
BDC – Business Development Bank of Canada (Bank Rozwoju Biznesu Kanady)
159
STRONA INTERNETOWA
http://www.bdc.ca/en/my_project/Projects/financing/fs_market_expansion.htm?cookie_test=2
8.3.1.2.Program Komercjalizacji Technologii (Technology Commercialization Program)
OPIS
W ramach programu udzielane jest wsparcie finansowe na działania związane z komercjalizacją i transferem technologii z przedsiębiorstw z prowincji Manitoba.
ZAKRES WSPARCIA
Program pokrywa koszty, związane z komercjalizacją i rozwojem nowych procesów. Pomoc w ramach programu jest
podzielona na dwie kategorie:
• Wsparcie dla nowych przedsiębiorstw (New Business Assistance – NBA) – wsparcie nowych lub istniejących przedsiębiorstw, których wkład techniczny w produkty, procesy i usługi, które mają być skomercjalizowane, jest znaczący;
Wsparcie dla tych przedsiębiorstw obejmuje:
- Badania rynkowe, biznes plany;
8.3.1.3.Prezentacja Technologii (Technology showcase)
OPIS
Celem instrumentu jest doprowadzenie do komercjalizacji innowacyjnych produktów i procesów, rozwiniętych w prowincji Québec. W ramach instrumentu udzielane jest wsparcie finansowe.
ZAKRES WSPARCIA
Program może pokryć do 40% kosztów związanych z płacami, wyposażeniem, podróżami, zakwaterowaniem i wydatkami bieżącymi służącymi organizacji prezentacji w siedzibie klienta i komercjalizacji produktu.
DLA KOGO
Przedsiębiorstwa rozpoczynające lub rozszerzające swoją działalność, które są zarejestrowane i funkcjonują na terytorium Québec’u. Wyspecjalizowane sieci współpracy, złożone z trzech lub więcej przedsiębiorstw.
Ministerstwo Rozwoju ekonomicznego, Innowacji i Eksportu Rządu prowincji Quebec (Québec Gouvernement —
Ministère du Développement économique, de l’Innovation et de l’Exportation
STRONA INTERNETOWA
- Działania w zakresie pozyskiwania patentów i ochrony praw autorskich;
- Budowa i testy prototypów;
- Rozwój literatury technicznej, w tym podręczników;
- Zakup oprzyrządowania;
- Konsultacje techniczne, w tym analizy inżynieryjne i modyfikacje software’owe;
- Wyposażenie, modyfikacje hardware’owe i software’owe;
• Transfer Technologii (Technology Transfer – TT) – wsparcie transferu technologii spoza Kanady lub ośrodków badawczych do firm z regionu Manitoby;
Wsparcie to obejmuje:
- Pokrywanie kosztów związanych bezpośrednio z transferem technologii, w tym koszty podróży personelu organizacji transferującej;
- Działania w zakresie pozyskiwania patentów i ochrony praw autorskich, w tym licencjonowanie i dokumentacja;
- Konsultacje techniczne, w tym dotyczące inżynierii i software’u;
- Zakup oprzyrządowania.
Wsparcie finansowe może wynieść maksymalnie 50% kosztów działań (do 100 000 dolarów kanadyjskich).
DLA KOGO
Przedsiębiorstwa z prowincji Manitoba
Departament Przedsiębiorczości, Szkoleń i Handlu Rządu prowincji Manitoba
STRONA INTERNETOWA
http://db.itm.gov.mb.ca/Databases/BRC/ProgServ.nsf/0/904d68b0ea5d5d23862566ef005c5f2d?OpenDocument
160
8.3.2.1.Program Technologii Środowiskowych (Environmental Technology Program)
8.3.2.2.Fundusz Demonstracji Innowacji (Innovation Demonstration Fund – IDF)
OPIS
Za pośrednictwem instrumentu udzielane jest wsparcie finansowe dla komercjalizacji zielonych technologii. Fundusz
działa na terenie prowincji Ontario.
ZAKRES WSPARCIA
Instrument wspiera działania z zakresu komercjalizacji innowacyjnych zielonych technologii. Fundusz może pokryć do
50% kosztów związanych z komercjalizacją. Finansowanie ze strony instrumentu wynosi zazwyczaj między 100 000
a 4 000 000 dolarów kanadyjskich na projekt.
DLA KOGO
Przedsiębiorstwa z Ontario, których projekty będą komercjalizowane w tym regionie
Ministerstwo Badań i Innowacji Rządu Ontario
STRONA INTERNETOWA
http://www.mri.gov.on.ca/english/programs/idf/guidelines.asp
161
8.3.2.3.Zielone Szkoły – Inicjatywa Pilotażowa (Green Schools Pilot Initiative)
OPIS
Wsparcie w zakresie instrumentu polega na matchmaking-u, mającym na celu komercjalizację zielonych technologii.
Instrument działa na terenie prowincji Ontario.
ZARES WSPARCIA
Organizacja spotkań i prezentacji przedsiębiorstw z sektora zielonych technologii z przedstawicielami szkół w Ontario,
które mają być potencjalnymi nabywcami technologii środowiskowych.
DLA KOGO
Przedsiębiorstwa z sektora zielonych technologii
Ministerstwo Badań i Innowacji Rządu Ontario
STRONA INTERNETOWA
http://www.mri.gov.on.ca/english/programs/gspi/program.asp
8.3.2.5.Program Weryfikacji Technologii Środowiskowych (Environmental Technology Verification Program – ETV Program)
OPIS
W ramach programu udzielane jest wsparcie finansowe na częściowe pokrycie kosztów weryfikacji zielonych technologii, które mają zostać skomercjalizowane.
ZAKRES WSPARCIA
Program pomaga w komercjalizacji zielonych technologii i udziela wsparcia w wysokości 2 100 dolarów kanadyjskich
na pokrycie kosztów weryfikacji technologii (beneficjent wnosi własny wkład w wysokości 900 dolarów kanadyjskich)
DLA KOGO
Przedsiębiorstwa i osoby indywidualne
OCETA
STRONA INTERNETOWA
http://www.etvcanada.ca/
8.3.2.4.Ewaluacja Możliwości Środowiskowych Przedsiębiorstwa (Environmental Business Opportunity
Evaluation – EBO)
OPIS
Wsparcie polegające na doradztwie i konsultacjach związanych z badaniem możliwości komercjalizacji technologii.
8.4.1.1.Market Xpansion LoanTM (Pożyczka na ekspansję rynkową) - Finansowanie ekspansji rynkowej
(Market expansion financing)
ZAKRES WSPARCIA
• Ewaluacja
- technologii i ich przewag konkurencyjnych,
- planów przedsiębiorstwa w zakresie finansowania,
- personelu zarządzającego;
• Okrągły Stół: sesje spotkań, podczas których projekty przedsiębiorstw są przedstawiane ekspertom biznesowym
i przemysłowym, którzy mogą udzielić rad na temat możliwości rozwoju strategii biznesowych;
• Program mentorski: pomaga w skontaktowaniu przedsiębiorstw z doświadczonymi profesjonalistami lub, w niektórych przypadkach, z Radą Doradczą, mogącymi
w sposób ciągły udzielać przedsiębiorstwu rad i pomagać w prowadzeniu biznesu;
• Fundusze pieniężne i partnerzy: kiedy projekt jest gotowy do finansowania, CETAC może pomóc w pozyskaniu
odpowiednich grantów rządowych, pożyczek i ulg podatkowych, a także w znalezieniu potencjalnych nabywców
i partnerów handlowych
8.4.1.2.Program Wsparcia Handlu Światowego – Dyfuzja Innowacji na Poziomie Globalnym (Global
Commerce Support Program – Going Global Innovation)
OPIS
Program wspiera finansowo działania międzynarodowe w zakresie innowacyjności. Jego celem jest zwiększenie innowacyjnych wysiłków Kanady na poziomie międzynarodowym poprzez wspieranie kanadyjskich przedsiębiorstw i/lub
badaczy w zwiększaniu swoich możliwości z zakresu badań i rozwoju poprzez współpracę z kluczowymi podmiotami
w innych krajach.
ZAKRES WSPARCIA
Program wspiera działania takie jak:
DLA KOGO
Przedsiębiorstwa z sektora zielonych technologii
• Podróże - w tym: zakwaterowanie, transport na miejscu, posiłki,
CETAC WEST
• Udział w targach i konferencjach,
STRONA INTERNETOWA
http://www.cetacwest.com/servicesoverview.html
• Spotkania z partnerami,
• Kontynuacja projektów o dużej skali działalności,
• Rozwój dokumentacji prawnej,
• Usługi tłumaczeniowe.
162
163
Program obejmuje wsparcie finansowe w wysokości do 75% kosztów wspieranych działań. Minimalna kwota pomocy
to 5 000 dolarów kanadyjskich, a maksymalna to 75 000 dolarów.
DLA KOGO
Małe i średnie przedsiębiorstwa, uniwersytety, prywatne centra badawcze
Departament Spraw Zagranicznych i Handlu Międzynarodowego Kanady (Departament of Foreign Affairs and International Trade Canada)
STRONA INTERNETOWA
http://www.tradecommissioner.gc.ca/eng/science/going_global.jsp
8.4.2.1.Harmonizacja ETV Canada (ETV Canada Harmonization)
OPIS
Instrument ułatwia eksport zielonych technologii. We współpracy z rządem Kanady, ETV Canada stara się zapewnić
uznawalność kanadyjskich dokumentów dotyczących weryfikacji technologii środowiskowych w innych krajach, tak by
kanadyjskie przedsiębiorstwa z sektora zielonych technologii mogły je łatwiej eksportować.
ETV Canada (Environmental Technology Verification Canada), rząd Kanady
STRONA INTERNETOWA
http://www.etvcanada.ca/GoGlobal.asp
9.2.1.1. Ulgi podatkowe
Rok
48,15 mln
2008
PKB
969,8 mld USD
2007
PKB per capita
20 141 USD/os
2007
3,5%
2007
2007
73,7%
2007
Rząd (GERD)
24,8%
2007
1%
2007
33,4%
2007
4 627
2007
127 114
2008
164
Oprócz Ministerstwa Gospodarki Opartej na Wiedzy – MKE (www.mke.go.kr), ogólnego wsparcia dla innowacyjnych
technologii udziela Koreańskie Biuro Własności Intelektualnej – KIPO (www.kipo.go.kr). Ogólnym wsparciem dla eksporterów zajmują się natomiast Koreańskie Stowarzyszenie Handlu – KITA (www.global.kita.net) oraz Korea EXIM Bank
(www.kexim.co.kr).
Ludność
Głównymi instytucjami wspierającymi rozwój i eksport zielonych technologii są agendy podporządkowane Ministerstwu Środowiska (www.eng.me.go.kr). Kluczową rolę w rozwoju rynku zielonych technologii pełni Koreański Instytut
Przemysłu i Technologii Środowiskowych – KEITI (http://www.keiti.re.kr). Jest to najważniejsza instytucja, której podlegają wszystkie programy wsparcia dla technologii środowiskowych. Organizacjami również podległymi Ministerstwu
Środowiska, wspierającymi zielone technologie w mniejszym stopniu są: Koreański Instytut Eko-Produktów – KOECO
(www.koeco.or.kr) oraz Korporacja Zarządzania Środowiskowego – EMC (www.emc.or.kr). Informacji o branży dostarcza KONETIC – Koreańskie Narodowe Centrum Informacji Technologii Środowiskowych (www.konetic.or.kr).
9. Korea Południowa
Korea Południowa
Działania południowokoreańskiego rządu, zmierzające do zwiększenia konkurencyjności gospodarki przez zwiększenie inwestycji w innowacyjne oraz zielone technologie, mają na celu pobudzanie rynku wewnętrznego. Według zapewnień rządowych około 2 % PKB ma być przeznaczone na rozwój R&D w dziedzinie technologii przyjaznych dla
środowiska w latach 2010-12. Wzrost inwestycji przyjaznych dla środowiska należy rozpatrywać w kontekście ekspansji
fiskalnej rządu oraz pobudzania wzrostu dotkniętej recesją gospodarki. 15 kwietnia 2008 roku prezydent Korei Południowej Lee Myung-bak zainicjował pakiet stymulujący gospodarkę nazwany Green New Deal. Obejmuje on środki finansowe na lata 2009-2012 i składa się głównie z systemu preferencyjnych kredytów, subwencji eksportowych oraz ulg
podatkowych. Ponad 80 % środków z rozplanowanego na pięć lat impulsu fiskalnego ma być przeznaczone na ochronę
środowiska i rozwój sektora zielonych technologii, suma ta wynosi około 38,1 mld USD (4% PKB). Pomimo zapewnień
większość tych funduszy będzie jednak przeznaczona na olbrzymie projekty infrastrukturalne głównie regulowanie
rzek oraz projekty tylko luźno związane z zielonymi technologiami.
OPIS
Od 1 stycznia 2010 roku weszła w życie nowelizacja systemu ulg podatkowych z tytułu wydatków na badania i rozwój.
Dla małych i średnich firm 30 % wydatków na R&D może zostać odpisane od podatku CIT dla pozostałych firm jest to
20 %.
ZAKRES WSPARCIA
Zmiana systemu podatkowego wprowadza duże uproszczenie w stosunku do poprzednich rozwiązań w których
przedsiębiorstwa musiały wybrać czy będą odpisywać od podatku 3-6 % wydatków na R&D w bieżącym roku rozliczeniowym czy też 50 % nadwyżki wydatków na R&D z bieżącego roku rozliczeniowego w stosunku do średnich rocznych wydatków z czterech ostatnich lat. Ulgi podatkowe dotyczą wszystkich wydatków na badania i rozwój nie tylko
w sektorze zielonych technologii.
DLA KOGO
Wszystkie koreańskie firmy badawcze oraz departamenty badań i rozwoju. Przedsiębiorstwa wysokich technologii spoza Korei operują w specjalnych strefach ekonomicznych, gdzie mogą nawet być zwolnione w podatków przez okres 10
lat. Nie mają jednak dostępu do instrumentów wsparcia przewidzianych dla koreańskich producentów i eksporterów.
Ministerstwo Finansów
165
STRONA INTERNETOWA
http://www.deloitte.com/view/en_KR/kr/services/tax/5106af7400be4210VgnVCM100000ba42f00aRCRD.htm
DLA KOGO
Wszystkie koreańskie instytucje badawcze oraz departamenty badań i rozwoju przy przedsiębiorstwach.
KEITI (Koreański Instytut Przemysłu i Technologii Środowiskowych), EMC (Korporacja Zarządzania Środowiskowego)
9.2.1.2. Przyspieszona procedura udzielania patentów
OPIS
Koreański Urząd Własności Intelektualnej (KIPO) przyznaje priorytet wnioskom dotyczącym technologii redukujących
emisję zanieczyszczeń na podstawie dekretu prezydenckiego. Na liście uprzywilejowanych technologii oprócz rozwiązań z branży high-tech, farmaceutycznej i zbrojeniowej znajdują się też zielone technologie
ZAKRES WSPARCIA
Złożenie priorytetowego wniosku patentowego kosztuje około 200 USD. Technologie, które otrzymały certyfikaty lub
wsparcie rządowe w jakimkolwiek innym państwie nie mogą być certyfikowane w Korei. Procedura udzielania patentu
w trybie przyspieszonym wymaga dostarczenia do KIPO wyników badań przeprowadzonych przez laboratoria wskazane przez urząd. Udzielane patentu w Korei trwa 18 miesięcy lub 3 miesiące w przypadku procedury przyspieszonej.
Warto zauważyć, że substancje chemiczne używane w wyrobach technologicznych nie mogą być przedmiotem certyfikacji. Poza tym, technologie związane z ograniczaniem zanieczyszczeń by móc korzystać z przyspieszonej procedury udzielania patentu muszą dotyczyć urządzeń wymienionych w odpowiednich ustawach. Przykładowo technologia
ograniczająca emisję spalin nie może być rozpatrywana w trybie preferencyjnym. Dokładna lista i treść ustaw w języku
angielskim znajduje się na stronie: http://eng.me.go.kr/content.do?method=moveContent&menuCode=law_law
STRONA INTERNETOWA
www.keiti.re.kr, www.emc.or.kr
9.2.2.2.Wsparcie kredytowe dla sektora zielonych technologii
OPIS
Ministerstwo Gospodarki Opartej na Wiedzy wraz z Koreańskim Instytutem Przemysłu i Technologii Środowiskowych
udziela przedsiębiorstwom operującym w branży zielonych technologii pożyczek na finansowanie bieżących obrotów,
kredytów inwestycyjnych oraz kredytów eksportowych. Maksymalne kwoty kredytów różnią się w zależności od tego
czy mają one być przeznaczone na finansowanie eksportu czy finansowanie wzrostu.
ZAKRES WSPARCIA
Rodzaj pożyczki
Przedmiot pożyczki
DLA KOGO
Osoba fizyczna lub prawna, ubiegająca się o przyznanie patentu musi mieć siedzibę w Korei lub działać poprzez pośrednika mającego siedzibę w tym kraju, wniosek wraz z wszelką dokumentacją musi być w dostarczony języku koreańskim.
Koreańskie Biuro Własności Intelektualnej (KIPO)
Cel
Komercjalizacja technologii
Do 1 mld KRW
(800 tys USD), 5 lat okresu spłaty (2 lata karencji), stopa procentowa zmienna kwartalna
Pokrycie kosztów komercjalizacji
technologii zakup materiałów, wydatki
związane z testowaniem, marketing
1) Firma produkująca technologie o ratingu BB lub
wyższym
2) Dochód netto za dwa ostatnie lata co najmniej
10 mld KRW
3) Średni zwrot z zainwestowanego kapitału za
dwa ostatnie lata (ROE) 10%
4) Średni wzrost dochodów przez dwa ostatnie lata
większy niż 10%
Finansowanie operacji zagranicznych
Do 1 mld KRW, (800 tys USD) 5 lat okresu
spłaty (2 lata karencji), stopa procentowa
zmienna kwartalna, dla kontraktów większych niż 100 mln KRW
- Operacje marketingowe na rynkach
zagranicznych,
-Usługi konsultingowe
- Koszty wejścia na rynki zagraniczne
- Przedsiębiorstwa sektora badań i rozwoju
- Małe i średnie firmy
Finansowanie wzrostu
Do 500 mln KRW (400 tys USD), 5 lat okresu
zmienna kwartalna
- Koszty pracy
-Materiały produkcyjne.
Finansowanie małych przedsiębiorstw
Do 200 mln KRW (160 tys USD), 5 lat okresu
zmienna kwartalna
STRONA INTERNETOWA
www.kipo.go.kr
9.2.2.1. Wspólne projekty badawcze
OPIS
Koreański Instytut Przemysłu i Technologii Środowiskowych oraz Korporacja Zarządzania Środowiskowego wspomagają wspólne projekty badawcze w obszarze zielonych technologii pomiędzy przedsiębiorstwami koreańskimi a ich
zagranicznymi partnerami. Celem działań jest ułatwienie dostępu koreańskich firm lub ich departamentów R&D do
rynków i technologii najbardziej rozwiniętych państw świata przy równoczesnej ochronie praw patentowych koreańskich wynalazców.
ZAKRES WSPARCIA
Przedmiotem badań są zarówno technologie zmniejszające zanieczyszczenie gleby, powietrza, wód gruntowych, jak
i technologie recyklingu oraz pomiaru poziomu zanieczyszczeń. Wsparcie KEITI trwa dwa lata oraz obejmuje środki
do wysokości 300 mln KRW. W roku 2008 w ramach wspólnych projektów badawczych prowadzono 29 projektów
z siedmioma państwami. Współpraca początkowo obejmowała kraje Azji Południowo-Wschodniej oraz Chiny następnie rozszerzyła się na instytuty badawcze oraz firmy R&D z poza regionu.
166
Beneficjenci
Koszty operacyjne większe niż 200 mln
KRW
Przedsiębiorstwa mające certyfikat ETV
Green Companies
Przedsiębiorstwa używające certyfikatów Eko-marki oraz Produktu łatwego w recyklinguPrzedsiębiorstwa mające certyfikat ETV
Green Companies
Przedsiębiorstwa używające certyfikatów Eko-marki oraz Produktu łatwego w recyklingu-
Źródło: www.keiti.re.kr
DLA KOGO
Koreańskie przedsiębiorstwa z branży zielonych technologii, zwykle posiadające certyfikat ETV
Ministerstwo Gospodarki Opartej na Wiedzy, Koreański Instytut Przemysłu i Technologii Środowiskowych (KEITI)
167
STRONA INTERNETOWA
www.keiti.re.kr
środowiskowych w ciągu dwóch lat przed złożeniem wniosku
9.2.2.3.New Excellent Technology (NET) & Environmental Technology Verification (ETV) Project
STRONA INTERNETOWA
www.keiti.re.kr
OPIS
Projekt Koreańskiego Instytutu Przemysłu i Technologii Środowiskowych oraz Korporacji Zarządzania Środowiskowego, przeznaczony dla małych i średnich firm, działających w sektorze zielonych technologii. W 1997 roku został utworzony Nowy System Weryfikacji Technologii Środowiskowych mający na celu certyfikowanie skuteczności technologii
przy wprowadzaniu ich na rynek oraz wsparcie marketingowe dla producentów. W latach 1997-2009 markę NET otrzymało 310 produktów i rozwiązań technologicznych. Przez cały okres istnienia programu technologie zostały wdrożone
w 6570 miejscach, ich łączna sprzedaż wyniosła 2,3 mld USD.
ZAKRES WSPARCIA
Produktami które mogą być kontrolowane w ramach NET i ETV są: technologie wodno-ściekowe, technologie gospodarki odpadami, technologie ograniczające zanieczyszczenie wód i powietrza jak i inne związane z ochroną środowiska
innowacje. Proces certyfikacji NET trwa około 90 dni, w przypadku certyfikatu ETV jest to 120 dni. Testy, którym poddane jest rozwiązanie, polegają po pierwsze na sprawdzeniu czy jest to rozwiązanie nowe, po drugie czy jest bardziej
skuteczniejsze od poprzednich istniejących rozwiązań zielonych technologii. Jeżeli w ciągu trzech lat okresu testowego
rozwiązanie wykaże usterki, certyfikat może zostać unieważniony. KEITI oraz Ministerstwo Środowiska pokrywają 70 %
kosztów związanych z testowaniem technologii przez okres trzech lat. Co roku odbywa się wystawa technologii NET, organizowane są również szkolenia dla pracowników administracji publicznej odpowiedzialnych za zielone technologie
oraz zamówienia publiczne w celu zapoznania ich z certyfikowanymi rozwiązaniami. Produkty oznaczone marką NET
są traktowane preferencyjnie przy zamówieniach publicznych.
DLA KOGO
Koreańscy producenci zielonych technologii
KEITI (Koreański Instytut Przemysłu i Technologii Środowiskowych), Ministerstwo Środowiska
STRONA INTERNETOWA
http://www.koetv.or.kr/engpage.do?mode=engguid
9.2.2.4. Green Companies
OPIS
Firma przyjazna dla środowiska to inicjatywa utworzona przez KEITI i Ministerstwo Środowiska mająca skłonić producentów do wdrażania zielonych technologii. Przedsiębiorstwa zobowiązują się do wdrażania przez okres trzech lat
czystych rozwiązań produkcyjnych oraz ograniczenia emisji dwutlenku węgla, tlenków siarki i azotu do atmosfery. Postępy przedsiębiorstw są oceniane w systemie punktowym, osobna skala funkcjonuje dla dużych osobna dla małych
lub średnich przedsiębiorstw. W 2009 roku 187 przedsiębiorstw otrzymało prawo do używania marki Green Company.
168
9.3.1.1. Environmental Technology Business Incubator (ETBI)
OPIS
Jest to projekt podporządkowany Koreańskiemu Instytutowi Przemysłu i Technologii Środowiskowych wspierający firmy z sektora zielonych technologii doradztwem z zakresie marketingu, zarządzania, otrzymywania wsparcia kredytowego zarówno na rynku koreańskim jak i międzynarodowym.
ZAKRES WSPARCIA
ETBI organizuje również szkolenia dla kadry zarządzającej przedsiębiorstw w zakresie prawa podatkowego i księgowości. Udziela również gwarancji kredytowych dla małych i średnich przedsiębiorstw działających w sektorze zielonych
technologii. Jest to instytucja łącząca w sobie cechy centrum badawczego oraz firmy konsultingowej. Pierwsze przedsiębiorstwa zostały objęte programem ETBI w 2001 roku, w czerwcu 2010 było ich trzynaście. Program może objąć
przedsiębiorstwa koreańskie które są wynalazcami technologii. Rekrutacja odbywa się na zasadzie otwartego konkursu. ETBI pokrywa 70% kosztów programu trwającego 2-3 lata.
DLA KOGO
Koreańskie przedsiębiorstwa z branży zielonych technologii wchodzące na rynek
STRONA INTERNETOWA
http://etbi.keiti.re.kr
9.3.1.2.Stypendia dla studentów
OPIS
KEITI corocznie organizuje konkurs dla studentów koreańskich uczelni wyższych dotyczący projektów związanych
z zielonymi technologiami.
ZAKRES WSPARCIA
Certyfikat ten jest podobnie jak certyfikat NET, uwzględniany przy zamówieniach publicznych oraz programach pomocy rozwojowej. Corocznie ma miejsce forum Green Companies dające możliwość wymiany informacji pomiędzy
uczestniczącymi w programie przedsiębiorstwami.
ZAKRES WSPARCIA
Główna nagroda wynosi 5 mln KRW (około 4 tys. USD). Urząd organizuje również liczne szkolenia oraz seminaria doktoranckie z np. zakresu recyklingu, gospodarki wodnej, zarządzania ryzykiem w branży zielonych technologii. KEITI
przyjmuje również na staże studentów oraz doktorantów.
DLA KOGO
Wszyscy koreańscy producenci. Przedsiębiorstwo uczestniczące w projekcie nie może być karane za naruszenia norm
DLA KOGO
Studenci kierunków technicznych chcący specjalizować się w branży zielonych technologii
169
STRONA INTERNETOWA
http://www.kexim.co.kr/en2/01_exim/03_relation/01.jsp
STRONA INTERNETOWA
http://www.keiti.re.kr/keiti?act=UI.ENV04
9.4.2.1.Współpraca z państwami rozwijającymi się
9.4.1.1. Kredyty eksportowe
OPIS
EXIM – Export Import Bank of Korea udziela pożyczek eksporterom, oraz gwarantuje ich płatności wobec kontrahentów zagranicznych. Bank gwarantuje również płatności na rzecz południowokoreańskich eksporterów jeśli ich zagraniczni kontrahenci okażą się niewypłacalni.
ZAKRES WSPARCIA
Subsydia eksportowe są ograniczone w czasie trwania oraz powiązane z osiągnięciami firm na rynkach międzynarodowych. Całość wsparcia kredytowego EXIM Banku dla wszystkich eksporterów za rok 2009 kształtuje się na poziomie 28
mld USD udzielonych pożyczek oraz 20 mld USD gwarancji kredytowych. Około 1,11 mld USD było przeznaczone dla
przedsiębiorstw eksportujących zielone technologie.
DLA KOGO
Koreańscy eksporterzy
EXIM – Export Import Bank of Korea
STRONA INTERNETOWA
http://www.kexim.co.kr
OPIS
Wśród środków wsparcia zielonych technologii, oferowanych przez Korean Environmental Industry and Technology
Institute (KEITI), znajduje się też wykorzystanie pomocy rozwojowej dla promocji rodzimych technologii. Instytut organizuje szkolenia oraz seminaria dla administracji publicznej z Chin oraz państw Azji Południowo-Wschodniej w zakresie
wykorzystania zielonych technologii. Przewiduje się również współpracę z ośrodkami akademickimi oraz centrami badawczymi w państwach partnerskich, włączając w to kursy dla studentów i pracowników akademickich. Ministerstwo
Środowiska, EMC i KEITI wspierają zaangażowanie przedsiębiorstw z sektora zielonych technologii w projekty infrastrukturalne w ramach koreańskiej pomocy rozwojowej dla państw trzecich
ZAKRES WSPARCIA
Koreański Instytut Przemysłu i Technologii Środowiskowych pokrywa koszty studiów wykonalności oraz finansuje projekty do wysokości 200 mln KRW (160 tys USD). Instytucje publiczne pokrywają 50 -70 % kosztów projektu w zależności
od wielkości przedsiębiorstwa i jego możliwości. Zgłaszanie przedsiębiorstw odbywa się w drodze przetargu. Od 2008
roku koreańscy producenci zielonych technologii byli zaangażowani w 33 projekty, m.in. na obszarach Chin, Wietnamu,
Indonezji i Filipin. Łączny koszt wsparcia na przestrzeni lat 2008-2009 wyniósł 2,3 mld KRW (1,8 mln USD).
Przykłady zaangażowania w pomoc rozwojową
Odpowiedzialne instytucje
Kraj rozwijający się
Przedmiot projektu
Okres projektu
Korea
Długookresowe planowanie rozwoju środowiskowego Wietnamu
Korea Institute of Environmental Policy and
Agencja Ochrony ŚrodowiEvaluation
ska Wietnamu (VEPA)
Hyundai Engineering
Badania zanieczyszczenia powietrza w północnym
Wietnamie
Korporacja Zarządzania Środowiskowego Agencja Ochrony Środowi(EMC)
ska Wietnamu (VEPA)
9.4.1.2. Korean Hidden Champion Initiative
OPIS
Program kompleksowej pomocy kredytowej marketingowej i technicznej dla małych i średnich przedsiębiorstw operujących w sektorze, R&D, wysokich technologii, przemyśle elektrotechnicznym, chemicznym oraz sektorze zielonych
technologii.
ZAKRES WSPARCIA
Program zainicjowany w listopadzie 2009 w ciągu dziesięciu lat istnienia ma objąć około 300 przedsiębiorstw wybieranych na zasadzie otwartego konkursu. Do końca 2010 roku ma zostać wyłonionych 112 pierwszych uczestników.
Przedsiębiorstwo, które może się ubiegać o pomoc kredytową w ramach programu powinno eksportować produkty
technologiczne o wartości co najmniej 100 milionów USD rocznie. W ciągu dziesięciu lat programu bank zamierza przeznaczyć na jego funkcjonowanie 16 mld USD, do końca 2010 roku ma zostać przyznane 843 mln USD preferencyjnych
kredytów eksportowych.
DLA KOGO
Koreańscy eksporterzy
EXIM – Export Import Bank of Korea
170
Państwo przyjmujące
Wietnam
11.2007 -12.2008
Zarządzanie składowiskami odpadów
Landfill Management Ltd
Bien-Hoa Przedsiębiorstwo
miejskich usług środowiskowych
System informacyjny do zarządzania odpadami
niebezpiecznymi
Korea Environment and Resources 04
Agencja Ochrony Środowiska Wietnamu (VEPA)
Źródło: www.keiti.re.kr
DLA KOGO
Koreańscy eksporterzy zielonych technologii
171
Ministerstwo Środowiska, KEITI (Koreański Instytut Przemysłu i Technologii Środowiskowych), EMC (Korporacja Zarządzania Środowiskowego)
STRONA INTERNETOWA
www.keiti.re.kr
9.4.2.2.Doradztwo biznesowe dla eksporterów
OPIS
Wsparcie doradcze KEITI dla firm eksportujących zielone technologie obejmuje: międzynarodowe prawo patentowe,
prawo własności intelektualnej, wsparcie w przypadku sporów sądowych o prawa patentowe, doradztwo w zakresie
technik eksportu (płatności, kredytów, ceł, logistyki).
ZAKRES WSPARCIA
Wsparcie doradcze dotyczy też głównych trendów na światowym rynku zielonych technologii oraz strategii rozwoju tych rozwiązań na wybranych rynkach docelowych np. WNP, UE, USA. Wydawane są również publikacje dotyczące
instrumentów wsparcia zielonych technologii w wybranych państwach zasad dotyczących bezpośrednich inwestycji
zagranicznych oraz uczestnictwa w programach pomocy rozwojowej.
Niemcy zajmują 4 miejsce wśród państw OECD pod względem liczby patentów na 1 milion mieszkańców (76 patentów
na milion mieszkańców, dane z 2005 roku). Według raportu OECD Science, Technology and Industry Outlook 2008,
szczególnie silną pozycję Niemcy zawdzięczają technologiom środowiskowym. Prawie jedna czwarta zgłoszeń patentowych do Europejskiego Urzędu Patentowego w tym obszarze pochodzi z Niemiec, a prawie jedna piąta sprzedawanych na świecie technologii z tego obszaru pochodzi z Niemiec.
Wsparcie dla innowacyjnych przedsiębiorstw realizowane jest przez szereg podmiotów, zarówno państwowych jak
i w części państwowych:
• Ministerstwo ds. Nauki i Badań (Bundesministerium für Bildung und Forschung), www.bmbf.de
• Ministerstwo Gospodarki i Technologii (Bundesministerium für Wirtschaft und Technologie), www.bmwi.de
• Ministerstwo Środowiska, Ochrony Natury i Bezpieczeństwa Reaktorów (Bundesministerium für Umwelt, Naturschutz und Reaktorsicherheit), www.bmu.de
• Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Rozwoju Miast (Bundesministerium für Verkehr, Bau und Stadtentwicklung), www.bmvbs.de
DLA KOGO
Koreańscy eksporterzy zielonych technologii
Wsparcie eksportu dla innowacyjnych przedsiębiorstw niemieckich realizowane jest przez:
KEITI (Koreański Instytut Przemysłu i Technologii Środowiskowych)
• Germany Trade and Invest GmbH, www.gtai.com
• przedstawicielstwa Ministerstwa Spraw Zagranicznych w poszczególnych krajach
• niemieckie izby handlu zagranicznego (AHK)
STRONA INTERNETOWA
www.keiti.re.kr
Całość działań, zmierzających do wsparcia eksportu niemieckich przedsiębiorstw, koordynowana jest przez Ministerstwo Gospodarki i Technologii, www.agaportal.de
10. Niemcy
Niemcy
Rok
Ludność
82,110 mln
2008
3 649,5 mld USD
2008
42 710 USD
2008
2,54 %
2007
68,1 %
2006
Rząd (GERD)
27,8 %
2006
4,1 %
2006
13,5 %
2008
3453
2007
49 240
2008
PKB
PKB/ par capita
Źródła finansowania GERD (w % całości wydatków na B+R)
Źródła: OECD Science, Technology and Industry Outlook 2008, World Bank
10.2.1.1. Hightech Strategie für Deutschland (Strategia Hightech dla Niemiec)
OPIS
Centralnym projektem finansowania B+R z budżetu państwa jest program Strategia Hightech dla Niemiec (Hightech
Strategie für Deutschland) powstały w 2006 roku. Budżet tego programu to blisko 15 mld Euro w latach 2006 – 2009.
Trzy główne cele tego programu to:
1) tworzenie w Niemczech rynku dla innowacyjnych produktów i usług
2) wzmacnianie powiązań między gospodarką i nauką
3) poprawa warunków ramowych dla badań
ZAKRES WSPARCIA
W ramach programu zostało zidentyfikowanych 17 priorytetowych obszarów innowacyjnych, które otrzymują wsparcie z budżetu państwa:
1) Przestrzeń kosmiczna
2) Technologie energetyczne
172
173
3) Technologie informacyjne i komunikacyjne
4) Zdrowie i technika medyczna
5) Technologie pojazdów i związane z ruchem drogowym
6)Nanotechnologie
7)Biotechnologie
8)Środowisko
9) Technologie tworzyw
10) Technologie optyczne
11) Rośliny
12) Transport powietrzny
13)Technologie produkcyjne
14)Technika mikrosystemowa
15)Technologie morskie
16)Bezpieczeństwo
17)Usługi
DLA KOGO
Innowacyjne przedsiębiorstwa z Niemiec
Unia Badawcza Gospodarka–Nauka (Forschungsunion Wirtschaft-Wissenschaft), Ministerstwo Nauki i Badań (Bundesministerium für Bildung und Forschung)
STRONA INTERNETOWA
www.hightech-strategie.de
10.2.1.2. Centralny Program Innowacyjny dla MSP (Zentrales Innovationsprogramm Mittelstand - ZIM)
OPIS
Program wspiera małe i średnie przedsiębiorstwa w finansowaniu badawczych i technologicznie innowacyjnych projektów z różnych dziedzin technologii (bez ograniczeń). Wsparcie udzielane jest w formie dotacji lub korzystnych kredytów. Szczególnie wspierana będzie współpraca między przedsiębiorstwami a instytutami badawczymi, w celu szybkiego wprowadzania innowacyjnych rozwiązań na rynek.
I. Projekty współpracy
1) Projekty badawczo – rozwojowe dwóch lub więcej MSP
2) Projekty badawczo – rozwojowe przedsiębiorstw we współpracy z instytucjami badawczymi, minimum cztery
MSP i dwa instytuty badawcze
3) Zlecenia MSP z zakresu badań i rozwoju dla instytutów badawczych
II. Projekty sieciowe
1) Wsparcie zarządzania i czynności organizacyjnych służących rozwojowi i przeprowadzeniu innowacyjnych sieci
między min. 6 przedsiębiorstwami
174
III. Projekty indywidualne
1) Projekty badawczo – rozwojowe służące tworzeniu innowacyjnych produktów, innowacji w zakresie działań lub
usług technologicznych przez MSP
ZAKRES WSPARCIA
Stawki dofinansowania są różne w zależności od wielkości przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwa ze wschodnich Niemiec
i małe przedsiębiorstwa do 50 zatrudnionych dostają w ramach poszczególnych typów projektów większe środki.
Maksymalnie można starać się o dofinansowanie kosztów kwalifikowanych w wysokości – 350 000 Euro na jeden projekt lub sieć.
W przypadku kategorii Projektów współpracy – procentowe subwencje w wysokości 25% - 50 % dla MSP i przedsiębiorstw zatrudniających do 1000 osób. Subwencje w wysokości 100 % dla jednostek badawczych, lecz maksymalnie
do wysokości 175 000 Euro za projekt. W przypadku Projektów sieciowych – procentowe subwencje na cele kosztów zarządzania sieciami – w fazie 1 (maks. 1 rok) do 90 % kwalifikowanych kosztów. W fazie 2: w pierwszym roku do
70 %, w drugim do 50 % i w trzecim do 30 %. W przypadku Projektów indywidualnych, subwencje w wysokości 25-45
%. Dodatkowo, w Projektach Współpracy i Indywidualnych można uzyskać wsparcie finansowe na usługi, wspierające
innowacyjne produkty w wysokości 50% kwalifikowanych kosztów lub maksymalnie 25 000 Euro na projekt.
DLA KOGO
Ministerstwo Gospodarki i Technologii (BMWI), Arbeitsgemeinschaft industrieller Forschungsvereinigungen – “Otto
von Guericke”, VDI/VDE Innovation und Technik GmbH, EuroNorm GmbH
STRONA INTERNETOWA
www.zim-bmwi.de
10.2.1.3. ERP-Innovationsprogramm
OPIS
Długoterminowa pożyczka o preferencyjnym oprocentowaniu dla przedsiębiorstw zaangażowanych w rozwój innowacyjnych produktów, usług lub procesów oraz wprowadzanie innowacji na rynek. Odsetki są pokrywane ze środków
budżetowych i środków ERP.
ZAKRES WSPARCIA
Część 1 – Faza badań i rozwoju: do 100% kosztów kwalifikowanych, maksymalnie do 5 milionów euro na projekt.
Część 2 – Faza wprowadzenia na rynek: do 80% w nowych landach i Berlinie, maksymalnie do 2,5 mln Euro na projekt,
do 50% w starych landach, maksymalnie do 1 mln Euro na projekt.
Kredyt składa się z transzy kapitału obcego (kredyt) oraz transzy podporządkowanej. Udział transzy podporządkowanej zależy od obrotów grupy: do 50 mln euro: 60 %, powyżej 50 mln euro: 50 %.
DLA KOGO
Małe i średnie przedsiębiorstwa, działające od ponad 2 lat
KfW Mittelstandsbank
STRONA INTERNETOWA
http://www.kfw-mittelstandsbank.de
175
10.2.1.4. EXIST-Gründungskultur
OPIS
Celem tego instrumentu wsparcia jest umożliwienie nowopowstającym innowacyjnym przedsiębiorstwom zgromadzenia kapitału początkowego na rozpoczęcie działalności, oraz pomoc w postaci dotacji, ale również tworzenie
korzystnej atmosfery na uczelniach wyższych i w jednostkach badawczych dla tworzenia własnych przedsiębiorstw
o profilu innowacyjnym.
DLA KOGO
Małe innowacyjnie technologiczne przedsiębiorstwa przemysłowe z siedzibą w Niemczech, działające mniej niż 10 lat
KfW Bankengruppe
ZAKRES WSPARCIA
Do 80% wydatków kwalifikowanych w ramach danego projektu w fazie koncepcyjnej, okres do 6 miesięcy, maksymalnie 70 000 euro. Maksymalnie do 1 mln euro w fazie projektowej. W pierwszym i drugim roku trwania projektu, do 85%
wydatków, w trzecim do 70% wydatków, w czwartym i piątym do 50% wydatków. Okres finansowania do 5 lat.
STRONA INTERNETOWA
http://www.kfw-mittelstandsbank.de
DLA KOGO
Uczelnie wyższe
10.2.1.6. Verbesserung der Materialeffizienz (VerMat)
Projektträger Jülich (PTJ) - Forschungszentrum Jülich GmbH
STRONA INTERNETOWA
http://www.exist.de/
10.2.1.5. High-Tech Gründerfonds
OPIS
High–Tech Gründerfonds poprzez inwestycje kapitału w nowopowstałe innowacyjne przedsiębiorstwa, których główną
działalność stanowią badania i rozwój innowacyjnych technologii wspiera te przedsiębiorstwa do stworzenia prototypów oraz do wprowadzenia produktu na rynek. Oprócz tego zapewniana jest odpowiednia opieka i pomoc - coaching.
ZAKRES WSPARCIA
500 000 euro, jako kombinacja wejścia w posiadanie udziałów spółki (15 % nominalnie) oraz pożyczki podporządkowanej. Odsetki (10 % rocznie) do 4 lat mogą zostać odroczone. Okres pożyczki wynosi 7 lat.
DLA KOGO
Nowopowstałe, innowacyjne przedsiębiorstwa
High-Tech Gründerfonds Management GmbH
OPIS
Program wspierany przez Ministerstwo Gospodarki i Technologii, dzięki któremu MSP mogą uzyskać dofinansowanie
na usługi doradcze z zakresu poprawy efektywnego wykorzystania surowców do produkcji oraz wskazania obszarów
możliwych oszczędności surowców.
ZAKRES WSPARCIA
Wsparcie w formie dotacji. Wysokość dotacji wynosi:
• pierwsza usługa doradcza – 67 % wydatków na usługę, maksymalnie do kwoty 15 000 Euro oraz 50 % wydatków
związanych z realizacją programu poprawy efektywności surowców wynikającego ze skorzystania z usługi, maksymalnie do 30 000 euro,
• kolejna usługa doradcza (pogłębiona) – do 33 % wydatków na usługę.
Kwota dotacji na obie usługi doradcze ograniczona jest z góry – maksymalnie 100 000 euro.
DLA KOGO
Deutsche Materialeffizienzagentur (demea), VDI/VDE Innovation + Technik GmbH
STRONA INTERNETOWA
http://www.materialeffizienz.de
STRONA INTERNETOWA
http://www.high-tech-gruenderfonds.de
10.2.1.7. Premia za badania (Forschungsprämie)
10.2.1.6. ERP-Startfonds
OPIS
Inicjatywa organizowana w ramach Hightech Strategie für Deutschland. Celem jest mobilizacja potencjału naukowego
oraz intensyfikacja współpracy z przemysłem, szczególnie z MSP.
OPIS
KfW Bankengruppe wspiera małe, innowacyjne technologicznie przedsiębiorstwa przemysłowe. Celem jest zaspokojenie potrzeb finansowych na rozwój i wprowadzenie na rynek nowych, lub znacząco lepszych produktów, usług lub
procesów.
ZAKRES WSPARCIA
W sumie do 3 mln euro. W pierwszym etapie finansowania – do 1,5 mln Euro. KfW Bankengruppe będzie inwestorem
wiodącym jedynie pod warunkiem (warunek konieczny dla otrzymania środków), że pojawi się inny wiodący inwestor
176
skłonny zainwestować taką samą sumę pieniędzy.
ZAKRES WSPARCIA
Uniwersytety i instytucje badawcze, angażujące się w przeprowadzenie B+R dla MSP, mogą uzyskać premię w wysokości 25 % wartości kontraktu, przyznanego przez MSP.
DLA KOGO
Uczelnie wyższe i instytucje badawcze
Ministerstwo Nauki i Badań (Bundesministerium für Bildung und Forschung)
177
STRONA INTERNETOWA
http://www.kompetenznetze.de/service/ausschreibungen/2009/forschungspramie-im-rahmen-der-hightechstrategie-fur-deutschland-der-bundesregierung
F.A.Z. - Institut für Management, Markt- und Medieninformation GmbH
STRONA INTERNETOWA:
http://www.top-online.de
10.2.2.1. Next Generation Solar Energy Technology
OPIS
Instrument wspiera badania nad innowacyjnymi technologiami pozyskiwania energii słonecznej. Instrument jest częścią programu prowadzonego przez Ministerstwo Nauki i Badań (BMBF) – „Basic Research on Energy 2020+”.
ZAKRES WSPARCIA
Wsparcie udzielane w postaci dotacji (grantów). Przedsiębiorstwa mogą uzyskać dotacje w wysokości 50 % poniesionych kosztów kwalifikowanych. Instytucje badawcze mogą liczyć na pokrycie 100 % kosztów kwalifikowanych. Roczny
budżet programu wynosi 10 mln EUR.
DLA KOGO
Instytucje badawcze, przedsiębiorstwa
Ministerstwo Nauki i Badań (Bundesministerium für Bildung und Forschung)
STRONA INTERNETOWA
http://www.bmbf.de/foerderungen/10458.php
10.3.1.1. ERP-Innovationsprogramm – faza druga programu
10.3.1.2. Technologieorientiertes Besuchs- und Informationsprogramm (TOP)
OPIS
Program wspierany przez Ministerstwo Gospodarki i Technologii, dzięki któremu fachowcy z branży innowacyjnych
technologii i zarządzający innowacyjnymi przedsiębiorstwami mają okazję odwiedzić inne innowacyjne przedsiębiorstwa na terenie Niemiec i nawiązać współpracę w celu wymiany doświadczeń i wiedzy między swoimi przedsiębiorstwami.
Koszt udziału w takim wydarzeniu to 320 Euro na osobę. W pierwszej połowie 2010 roku Ministerstwo dofinansowywało 50 % kosztów uczestnictwa.
DLA KOGO
Przedsiębiorstwa
178
10.3.1.3. Kompetenznetze Deutschland (Sieci kompetencyjne)
OPIS
Inicjatywa prowadzona przez Ministerstwo Gospodarki i Technologii, skupiająca najlepiej funkcjonujące klastry innowacyjności w Niemczech. Klastry pogrupowane są w 9 obszarów tematycznych i rozmieszczone w 8 regionach Niemiec. Celem inicjatywy jest wymiana wiedzy między klastrami, wzajemna współpraca oraz zacieśnianie dystansu między nauką a przemysłem.
STRONA INTERNETOWA
www.kompetenznetze.de
10.4.1.1. Instrumenty minimalizacji ryzyka działalności gospodarczej
OPIS
Instrumenty minimalizacji ryzyka działalności gospodarczej na zlecenie rządu Niemiec realizowane są wspólnie
przez Euler Hermes Kreditversicherung – AG (Euler Hermes), PricewaterhouseCoopers Aktiengesellschaft Wirtschaftsprüfungsgesellschaft (PwC AG).
1) Gwarancje eksportowe kredytowe (Hermesdeckungen) – realizowane przez Euler Hermes. Chronią przedsiębiorstwa od niewypłacalności partnerów z przyczyn gospodarczych lub politycznych. Dzięki czemu umożliwiają lub
ułatwiają dostęp do finansowania zewnętrznego. W 2009 roku wartość wszystkich gwarancji eksportowo kredytowych dla niemieckich przedsiębiorstw wzrosła o 8,2% w porównaniu z 2008 wyniosła 22,4 mld Euro.
2) Gwarancje inwestycyjne – realizowane przez PwC AG. Przyznano w 2009 roku gwarancje w wysokości 3 Mld Euro na
76 projektów w 24 krajach rozwijających się.
3) Gwarancje kredytowe (UFK Garantien) – realizowane przez PwC AG.
Euler Hermes Kreditversicherung – AG (Euler Hermes), PricewaterhouseCoopers Aktiengesellschaft Wirtschaftsprüfungsgesellschaft (PwC AG)
STRONA INTERNETOWA
www.agaportal.de
10.4.1.2. Programy wsparcia finansowego przedsiębiorstw wchodzących na rynki zagraniczne
Kredyty o korzystnym oprocentowaniu (KfW Unternehmerkredit)
179
KfW Mittelstandsbank
STRONA INTERNETOWA
www.kfw-mittelstandsbank.de
10.4.1.3. Udział w targach zagranicznych
OPIS
Niemcy wspierają obecność firm niemieckich na targach zagranicznych poprzez udostępnianie miejsca wystawowego
przedsiębiorstwom. Wsparcie dla przedsiębiorstw niemieckich, filii niemieckich przedsiębiorstw za granicą. Wsparcie
ma formę pośrednią (atrakcyjne ceny udziału w targach), bez wypłat środków pieniężnych dla wystawców.
ZAKRES WSPARCIA
Umożliwienie obecności niemieckich, młodych i innowacyjnych przedsiębiorstw na międzynarodowych targach odbywających się w Niemczech. Program wsparcia organizuje Ministerstwo Gospodarki i Technologii od 2007 roku. Dofinansowanie do 80 % wydatków związanych z wynajęciem i budową stoiska, maksymalnie do 7500 euro.
Bundesamt für Wirtschaft und Ausfuhrkontrolle (BAFA), Bundesministerium für Wirtschaft und Technologie (BMWi),
Ausstellungs- und Messe-Ausschuss der Deutschen Wirtschaft e. V. (AUMA)
STRONA INTERNETOWA
www.bafa.de, www.bmwi.de, www.auma.de
• Wsparcie marketingowe - wsparcie promocji przedsiębiorstwa w trakcie targów, wystaw, w Internecie czy w ramach
innych marketingowych wydarzeń, organizowanych na poszczególnych rynkach zagranicznych.
a) Wsparcie udziału w targach. Zapewniane przez Ministerstwo Gospodarki i Technologii (BMWi)
b) Umieszczenie informacji o przedsiębiorstwie w oficjalnych katalogach i broszurach promocyjnych, na stronie
internetowej programu „Renewables – made in Germany”. Materiały promocyjne tworzone są przez Deutsche
Energie Agentur GmbH (dena)
c) Umieszczenie informacji o przedsiębiorstwie i jego technologii w ramach wystawy, promującej niemieckie technologie energii odnawialnej, organizowanej w różnych krajach w instytucjach niemieckich, handlu zagranicznego, ambasadach itp. Dodatkowo przygotowywany jest krótki film promujący technologie niemieckie. Organizacja: Deutsche Energie Agentur GmbH (dena)
• Wirtualny rynek - na platformie internetowej przedsiębiorstwa z całego świata mogą oferować swoje technologie,
usługi, wyszukiwać partnerów, dostawców zagranicznych. Dodatkowo oprócz możliwości nawiązywania kontaktów, zawiera informacje na tematy związane z branża odnawialnej energii, organizowanych wydarzeń, targów itp.
Koordynowany przez AHK Griechenland.
Ministerstwo Gospodarki i Technologii (BMWi), Deutsche Energie Agentur GmbH, Deutsche Industrie Und Handelskammertag (DIHK), Auslandshandelskammernetz (AHKn), Germany Trade and Invest (GTAI) i Gesellschaft für Technische Zusammenarbeit (GTZ)
10.4.1.4. Wsparcie sprzedaży i współpracy
STRONA INTERNETOWA
www.renewablesb2b.com
Organizowanie giełd współpracy, wyjazdów, delegacji dla niemieckich przedsiębiorstw oraz zagranicznych kontrahentów w celu pomocy w nawiązywaniu kontaktów biznesowych między przedsiębiorstwami niemieckimi i zagranicznymi
(Invest in Germany)
10.4.2.2. Projektentwicklungsprogramm (PEP) – Obecność na rynkach wschodzących
10.4.2.1. Inicjatywa Eksportowa – Odnawialna Energia (Export Initiative – Erneubare Energien, Renewables made in Germany)
OPIS
Inicjatywa “Erneubare Energien” wspiera niemieckie przedsiębiorstwa z branży odnawialnej energii w skutecznej działalności i odpowiednim pozycjonowaniu na zagranicznych rynkach.
ZAKRES WSPARCIA
• Wsparcie informacyjne - zapewnianie rzetelnej informacji, publikacji, raportów o warunkach inwestowania w różnych krajach. Na organizowanych specjalnie dla MSP z branży energii odnawialnej seminariach przedstawiane są
aspekty kluczowe dla wejścia na poszczególne rynki. Spotkania informacyjne organizowane są przez Germany Trade and Invest (GTAI).
• Nawiązywanie kontaktu z przedsiębiorstwami w kraju docelowym - organizowanie wyjazdów dla przedstawicieli
niemieckim MSP z branży odnawialnej energii (Program AHK – Geschäftsreiseprogramm) i spotkań z potencjalnymi
kontrahentami. Dzięki temu nawiązywane są bardzo szybko kontakty biznesowe, które mogą skutkować umowami
biznesowymi. Wyjazdy organizują Izby Handlu Zagranicznego (AHK) w danych krajach, a koordynacją zajmuje się
180
Deutsche Industrie und Handelskammertag (DIHK). Organizowanie przyjazdu potencjalnych kontrahentów zagranicznych do Niemiec i prezentowanie bezpośrednio oferty przez przedsiębiorstwa niemieckie. Przyjazdy organizowane są przez Germany Trade and Invest (GTAI).
Wsparcie przy wejściu na rynki wschodzące, w postaci dostarczania niezbędnych informacji o rynku, pomocy w nawiązywaniu kontaktów z lokalnymi przedsiębiorstwami i władzami. Dodatkowo instrument wspiera organizację przyjazdów do Niemiec przedstawicieli przedsiębiorstw z tych krajów.
STRONA INTERNETOWA
www.exportinitiative.bmwi.de, www.renewables-made-in-germany.com
10.4.2.3. Inicjatywa Eksportowa – Efektywność Energetyczna (Export Initiative – Energy Efficiency –
made in Germany)
OPIS
Program prowadzony przez Ministerstwo Gospodarki i Technologii ma za zadanie wsparcie niemieckich producentów produktów, systemów oraz usług związanych z efektywnym wykorzystaniem energii na zagranicznych rynkach.
Szczególnie ważne są kraje o dużym potencjale wzrostu, kraje rozwijające się oraz kraje o strategicznym znaczeniu dla
eksportu.
ZAKRES WSPARCIA
• Możliwość promocji przedsiębiorstwa, technologii pod marką „Energy Efficiency – made in Germany”. Możliwość
skorzystania z portalu internetowego, który umożliwia nawiązywanie kontaktów biznesowych na całym świecie,
dostęp do informacji o zagranicznych rynkach oraz dostęp do informacji o potencjalnych partnerach handlowych
181
z całego świata
• Wyjazdy biznesowe do poszczególnych krajów (AHK – Geschäftsreisen), umożliwiające bezpośrednie nawiązanie
kontaktu z partnerami zagranicznymi. Dodatkowo w wyjazdach uczestniczą również niekiedy politycy. Przed wyjazdem organizowane jest seminarium, wykład na temat warunków ekonomiczno-politycznych w danym kraju.
Dodatkowo w trakcie pierwszego dnia organizowane jest przez lokalną Izbę Handlu Zagranicznego spotkanie dla
ludzi z branży, na którym istnieje możliwość prezentacji przedsiębiorstwa niemieckiego.
• Wsparcie informacyjne – organizowanie na terenie Niemiec spotkań dla niemieckich przedsiębiorców poświęconych warunkom ekonomiczno – politycznym poszczególnych krajów, możliwościom inwestowania i pozyskania
partnerów handlowych.
• Przyjazdy potencjalnych nabywców – zorganizowane przyjazdy do Niemiec potencjalnych nabywców dla niemieckich technologii z zagranicznych krajów.
• Przyjazdy decydentów politycznych i gospodarczych do Niemiec. Wizyty i prezentacje niemieckich przedsiębiorstw
i technologii.
• Organizowanie szkoleń i transfer know-how dla decydentów i fachowców z krajów, w celu podnoszenia kwalifikacji
z zakresu technologii efektywnego wykorzystania energii. Dzięki temu przekazywany jest wizerunek Niemiec jako
kraju zaawansowanego technologicznie i możliwego eksportera tych technologii do poszczególnych krajów.
• Uczestnictwo w targach organizowanych w Niemczech oraz za granicą razem z przedsiębiorstwami biorącymi
udział w programie „Renewables made in Germany”
• Ubezpieczenia, gwarancje kredytowe, gwarancje inwestycyjne i eksportowe.
Polityka USA w zakresie innowacyjności oparta jest m.in. na ustawie American Recovery and Reinvestment Act (ARRA),
przyjętej w 2009 roku w celu pobudzenia gospodarki amerykańskiej w czasie kryzysu. Ustawa przeznacza w sumie
$789 mld (w formie bezpośredniego wsparcia, ulg podatkowych, czy innych świadczeń) w celu stymulowania gospodarki amerykańskiej. 40 % z tej kwoty przeznaczone zostało na takie obszary jak infrastruktura, energia i środowisko,
badania naukowe czy kapitał ludzki. ARRA przeznacza 13% wydatków ($102 mld) na energię, ICT, badania naukowe.
Szczególne wsparcie uzyskały obszary energii i środowiska, którym przyznano $45 mld na wsparcie projektów w ramach tych obszarów.
Budżet badań naukowych wynosi w sumie $21,5 mld (wydatki federalne na (B+R) w tym $18 bln na prowadzenie B+R
oraz $ 3,5 mld na wyposażenie i poprawę warunków prowadzenia B+R.
11.2.1.1. America COMPETES Act Title III
OPIS
Kompleksowa ustawa, której zadaniem jest wzmocnienie prywatnego sektora innowacyjnych technologii. Główne zadania instrumentu
Ministerstwo Gospodarki i Technologii (BMWi)
• zwiększenie inwestycji w badania w wybranych dziedzinach
STRONA INTERNETOWA
www.erneuerbare-energien.de
• zwiększenie możliwości edukacyjnych w obszarach nauki i technologii
• wspieranie innowacyjnego zarządzania
Ustawa zawiera dwa główne programy mające za cel wspieranie innowacji
11. Stany Zjednoczone
• Manufacturing Extension Partnership (MEP)
• Technology Innovation Program (TIP)
Stany Zjednoczone
Rok
304 mln
2008
14 093 mld USD
2008
46 350 USD
2008
ZAKRES WSPARCIA
Wsparcie udzielane jest w postaci dotacji. Program TIP pokrywa jedynie bezpośrednie koszty projektu.
2,7%
2007
• Projekty pojedynczych przedsiębiorstw – do $ 3 mln, przez maksymalnie 3 lata
67%
2007
Rząd (GERD)
28%
2007
Szkolnictwo Wyższe (HERD)
3%
2007
27,1%
2008
4 663
2006
231 588
2008
Ludność
PKB
PKB per capita
Źródło: UNESCO Institute for Statistics, World Bank
182
Dodatkowo celem instrumentu jest zwiększanie świadomości firm w zakresie stosowania innowacji, komercjalizacja
innowacji, tworzenie i rozwój prototypów, zastosowanie badań.
• Projekty joint ventures – do $ 9 mln, przez maksymalnie 9 lat
Przedsiębiorstwo musi pokryć 50 % rocznych kosztów projektu (bezpośrednich plus pośrednich) z własnych środków.
Całkowity budżet w 2008 roku wynosił $ 170 mln, przy czym MEP – $ 105 mln, TIP - $ 65 mln.
DLA KOGO
Małe i średnie przedsiębiorstwa, uczelnie wyższe we współpracy z MSP
National Institute of Standards and Technology (NIST)
STRONA INTERNETOWA
www.nist.gov/tip/, www.nist.gov/mep/
183
11.2.1.2. Small Business Innovation Research Program (SBIR) & Small Business Technology Transfer
(STTR)
OPIS
Jeden z głównych federalnych programów publicznego wsparcia dla przedsiębiorstw prywatnych, angażujących się
w rozwój innowacji. Program wspiera badania i rozwój w zakresie innowacyjnych technologii, stymuluje rozwój innowacyjnych technologii, wspiera komercjalizację technologii, zachęca MSP do korzystania z badań i rozwoju. Jedenaście
ministerstw i agencji rządowych oferuje programy wsparcia dla MSP z sektora B+R. Każda z nich przeznacza 2,5 % swojego zewnętrznego funduszu badawczego na program SBIR i 0,3 % na STTR. STTR różni się od SBIR tym, że w ramach
programu STTR przedsiębiorstwo współpracuje z instytucją badawczą non-profit.
Program składa się z trzech faz:
1) Faza pierwsza – faza badań i rozwoju, skupia się na merytorycznym badaniu projektów badawczych oraz uwzględnia studium wykonalności dla poszczególnych projektów badawczych. Przedsiębiorstwa prezentują koncepcję badań. Można uzyskać do $ 100 tys. na okres do 6 miesięcy.
2) Faza druga – kontynuacja badań z fazy pierwszej, które wyglądają obiecująco i spełniły kryteria fazy pierwszej.
Przedsiębiorstwa w fazie drugiej wytwarzają produkt lub technologię gotową do komercjalizacji. Można uzyskać
do $ 750 tys. na okres 2 lat.
3) Faza trzecia – celem fazy trzeciej jest komercjalizacja innowacji, technologii, która powstała w poprzednich fazach.
Brak wsparcia publicznego. Komercjalizacja powinna odbyć się przy użyciu funduszy prywatnych.
Agencje rządowe ogłaszają regularnie listę tematów poszukiwanych projektów wraz z opisem technicznym wymagań.
Wybór tematów determinowany jest bieżącymi potrzebami państwa, strategią technologiczną itp. Nacisk w tym programie położony jest na możliwość późniejszej komercjalizacji danej technologii.
ZAKRES WSPARCIA
11.2.2.1. National Environmental Technology Competition (NETC)
OPIS
Nagrody dla innowacyjnych technologii w priorytetowych dziedzinach, rozwiniętych przez studentów uczelni wyższych. Studenci dostają dotacje na rozwój technologii środowiskowych i biorą udział w całorocznym konkursie. Zwycięzcy konkursu dostają dodatkowe środki na rozwój technologii i wprowadzenie na rynek.
DLA KOGO
Studenci
11.2.2.2. Environmental Technology Verification Program (ETV)
OPIS
Celem programu jest dokonanie kompleksowej analizy i oceny danej technologii środowiskowej. Dzięki poddaniu się
weryfikacji przedsiębiorstwa mogą uzyskać cenną pomoc i dowód na to, że technologia jest przyjazna środowisku.
Stają się bardziej wiarygodne na rynku, w oczach potencjalnych klientów, instytucji finansowych.
DLA KOGO
Przedsiębiorstwa
Environmental Protection Agency (EPA)
STRONA INTERNETOWA
www.epa.gov/etop/
Faza 1 – do $ 100 tys. na okres do 6 miesięcy
Faza 2 – do $ 750 tys. na okres do 2 lat
Faza 3 – brak wsparcia publicznego
11.3. Publiczne instrumenty wsparcia dla dyfuzji technologii na rynku krajowym.
DLA KOGO
Program prowadzony jest przez 11 ministerstw i agencji rządowych i zarządzany jest w ramach każdej instytucji
w obrębie odpowiednich obszarów tematycznych: Department of Education (ED), Department of Agriculture (USDA),
Department of Commerce (DOC), Department of Defense (DOD), Department of Energy (DOE), Department of Health
and Human Services (DHHS), Department of Homeland Security (DHS), Department of Transportation (DOT), Environmental Protection Agency (EPA), National Aeronautics and Space Administration (NASA), National Space Foundation
(NSF)
11.3.1.1. America COMPETES Act Title III
STRONY INTERNETOWE
www.ed.gov/programs/sbir/, www.usda.gov, www.commerce.gov, www.defence.gov
www.science.energy.gov/sbir/aboutSBIR.html, www.hhs.gov, www.dhs.gov, www.dot.gov
www.epa.gov, www.nasa.gov, www.spacefoundation.org
11.4.1.1. National Export Initiative (NEI)
OPIS
184
185
National Export Initiative (NEI) jest programem rządowym, którego celem jest wsparcie amerykańskiego eksportu.
W przeciągu 5 lat, do 2015 roku eksport powinien się podwoić i osiągnąć wartość 3 trylionów dolarów i przyczynić się
do stworzenia 2 mln miejsc prac dla Amerykanów.
OPIS
Oficjalna instytucja kredytowa dla eksporterów Stanów Zjednoczonych. Celem jest wsparcie w finansowaniu amerykańskich przedsiębiorstw eksportujących produkty. Instrumenty wsparcia obejmują:
ZAKRES WSPARCIA
Program składa się z szeregu instrumentów wsparcia, które dostępne są dla amerykańskich przedsiębiorstw chcących
eksportować swoje produkty.
• Gwarancje eksportowe,
1) Wsparcie doradcze i informacyjne – agencje rządowe będą wspomagać przedsiębiorstwa w dostarczaniu potrzebnych informacji na temat rynków zbytu, możliwości eksportu do poszczególnych krajów, w szukaniu zagranicznych
partnerów
2) Dostęp do kredytu – programy Export-Import Bank zostaną zasilone o dodatkowe $ 10 bln przez kolejne 2 lata ze
szczególnym uwzględnieniem MSP
3) Usuwanie barier handlowych – agencje rządowe dbać o interesy amerykańskich przedsiębiorstw w zakresie stosowanego prawa i równych warunków konkurencyjnych.
Szczególną opieką zostaną otoczone MSP, które rozpoczynają działalność eksportową. Przedsiębiorstwa mogą skorzystać z kredytów eksportowych, wsparcia technicznego, ubezpieczeń, misji gospodarczych oraz wstawiennictwa urzędników USA.
11.4.1.2. Platforma Export.gov & Trade.gov
OPIS
Platforma Export.gov jest miejscem, które zawiera najważniejsze informacje na temat możliwości uzyskania wsparcia dla amerykańskich przedsiębiorstw eksportujących produkty do różnych krajów. Zapewnia kompleksową ofertę,
skupiającą w jednym miejscu wszystkie możliwe programy wsparcia dla amerykańskich eksporterów. Od wsparcia doradczego, informacji o rynkach do instrumentów finansowych dla eksporterów. Platforma Export.gov pomaga amerykańskim eksporterom zarządzać procesem międzynarodowej sprzedaży, unikać pułapek czyhających w innych krajach
oraz pozyskać rzetelną informację o możliwościach uzyskania rządowej pomocy.
Przedsiębiorstwa mogą uzyskać pomoc w zakresie: planowania i strategii eksportu, porad prawnych, zabezpieczenia
finansowego. Dodatkowo prowadzone są działania służące szukaniu partnerów zagranicznych dla przedsiębiorstw,
przedsiębiorstwa mogą wziąć udział w targach, zagranicznych misjach handlowych oraz skorzystać z rzetelnej informacji, raportów dotyczących poszczególnych rynków zagranicznych.
Zarządzana jest przez U.S. Department of Commerce’s International Trade Administration. Platforma jest wynikiem
współpracy między 19 federalnymi agencjami, które oferują programy wsparcia eksportu.
DLA KOGO
Przedsiębiorstwa
• Krótkoterminowe pożyczki i kredyty,
• Długoterminowe pożyczki i kredyty.
STRONA INTERNETOWA
www.exim.gov
11.4.1.4. United States Trade and Development Agency (USTDA)
OPIS
USTDA jest niezależną jednostką doradczą, powołaną przez U.S. Congress. Celem instytucji jest wspieranie wzrostu
gospodarczego w krajach rozwijających się, jednocześnie pomaganie amerykańskim przedsiębiorstwom w eksporcie
produktów do tych krajów. USTDA wspiera finansowo projekty realizowane w różnych krajach. W zamian oczekuje
zaangażowania amerykańskich przedsiębiorstw w realizację finansowanych projektów w danym kraju. W 2008 roku
USTDA przeznaczyła $ 46 mln na wsparcie projektów realizowanych w 54 krajach na świecie. USTDA pomaga amerykańskim przedsiębiorstwom w znalezieniu zagranicznych partnerów. Dzięki wspieraniu lokalnych inicjatyw w różnych krajach USTDA jednocześnie promuje amerykańską myśl technologiczną, co skutkuje obecnością amerykańskich
przedsiębiorstw w danym kraju.
11.4.2.1. Environmental Exports Program
OPIS
Export-Import Bank of United States oferuje specjalny program wsparcia dla przedsiębiorstw – eksporterów z branży
zielonych technologii. Bank oferuje przedsiębiorstwom szereg produktów, z których mogą skorzystać eksportując swoje produkty. Są to między innymi:
• krótkoterminowe i długoterminowe kredyty i pożyczki,
• gwarancje i poręczenia kredytowe,
International Trade Administration
•ubezpieczenia,
STRONA INTERNETOWA
www.export.gov, www.trade.gov
ZAKRES WSPARCIA
Export-Import Bank przeznaczył w 2008 roku $ 430 mln na instrumenty wspierające eksport produktów przyjaznych
dla środowiska. W ciągu 14 lat – od 1994 – 2008 roku Bank przeznaczył $ 1,4 bln na sfinansowanie 70 projektów eksportu produktów z sektora odnawialnej energii.
11.4.1.3. Export – Import Bank of United States
186
• Gwarancje i poręczenia kredytowe,
• kredyty dla importerów.
Export – Import Bank of United States
STRONA INTERNETOWA
187
http://www.exim.gov/products/policies/environment/solutions.cfm
11.4.2.2. Asia Now Environmental Team
OPIS
Inicjatywa została powołana do życia w 2004 roku w celu pomocy i wsparcia amerykańskich przedsiębiorstw z sektora technologii środowiskowych, które zamierzają eksportować swoje produkty na rynku azjatyckie. Eksperci, którzy
znajdują się w danym kraju, udzielają przedsiębiorstwom cennych informacji na temat azjatyckich rynków, pomagają
w ocenie szans i zagrożeń wynikających z eksportu, pomagają w stworzeniu skutecznej strategii ekspansji na te rynki.
Ponadto eksperci z Asia Environmental Team przygotowują regularnie raporty dotyczące poszczególnych krajów, ich
polityki w zakresie ochrony środowiska i rynku zielonych technologii oraz szans dla amerykańskich przedsiębiorstw.
STRONA INTERNETOWA
http://www.buyusa.gov/asianow/asianow_environmental_team.html
inicjatyw jest organizowana przez poszczególne kantony (26) oraz stowarzyszenia i fundacje niepubliczne (np. konsorcja bankowe). Za realizację polityki budowania powiązań świata akademickiego z biznesem odpowiada Federalne
Biuro Kształcenia Zawodowego i Technologii (OFFT). Udziela ono wsparcia w formie grantów dla przedsięwzięć łączących przedsiębiorstwa z ośrodkami naukowymi. Budżet OFFT na rok 2010 wynosi 1 277 mln CHF, z czego 675 mln
CHF jest przeznaczane na dokształcanie osób już zatrudnionych oraz 135 mln CHF na wspieranie innowacji w ramach
Agencji Promocji Innowacji. Szwajcaria jest ponadto ważnym dawcą pomocy rozwojowej. Projekty infrastrukturalne
realizowane przy wsparciu funduszy publicznych są formą wspierania obecności szwajcarskich firm na rynkach państw
rozwijających się.
Wspieraniem przedsiębiorstw innowacyjnych zajmują się na poziomie federalnym Sekretariat Stanu ds. Gospodarki
(SECO) http://www.seco.admin.ch/index.html?lang=fr. Jest on częścią Departamentu Federalnego Gospodarki, organizuje wsparcie administracyjne dla przedsiębiorstw. Departament Federalny Gospodarki www.evd.admin.ch/ uczestniczy też we wspieraniu innowacji poprzez biuro kształcenia zawodowego i technologii OFFT www.bbt.admin.ch. oraz
wyspecjalizowaną Agencję Promocji Innowacji CTI www.bbt.admin.ch/kti/index.html?lang=fr.
Informacje o środkach pomocy dla rozwoju przedsiębiorczości w poszczególnych kantonach można znaleźć na portalu
pomocy dla małych i średnich firm: www.kmu.admin.ch.
Federalne Biuro Środowiska przy Departamencie Federalnym Transportu Energii i Komunikacji www.bafu.admin.ch
zajmuje się głównie wsparciem innowacji w obszarze zielonych technologii.
12. Szwajcaria
Szwajcaria
Rok
7,65 mln
2008
491,950 mld USD
2008
55 510 USD
2008
3,7%
2008
69,7%
2004
Rząd (GERD)
22,7%
2004
1,5 %
2004
23%
2008
4 296
2004
1 594
2008
Ludność
PKB
PKB per capita
Źródła finansowania B+R (w % całości wydatków na B+R):
Źródła: Statistik Schweiz, World Bank
W Szwajcarii wydatki na zielone technologie w 2007 roku wyniosły 4 mld CHF. W roku 2003 wydatki przedsiębiorstw na
ochronę środowiska kształtowały się na poziomie 2,5 mld CHF (0,6 % PKB), z czego 0,26 mln przypadało na przedsiębiorstwa zatrudniające poniżej 20 pracowników. W sektorze tym pracowało 60 000 zatrudnionych, około 1,6% całkowitego zatrudnienia. Rocznie Szwajcaria eksportuje dobra służące ochronie środowiska za 1,4 mld CHF, co tworzy około
12 000 miejsc pracy (Cahiers de l’environement, 2005). W roku 2008 na badania w dziedzinie zielonych technologii
wydano 700 mln CHF, z czego 74% z funduszy publicznych.
Główny wysiłek skierowany jest na tworzenie stowarzyszeń przedsiębiorców, wsparcie doradcze (inkubatory biznesu)
oraz pośredniczenie we współpracy świata akademickiego z przedsiębiorstwami. Szwajcaria jest państwem federalnym, więc władze centralne jedynie w ograniczonym stopniu uczestniczą we wspieraniu przedsiębiorstw duża część
188
12.2.1.1. Dofinansowania z CTI
OPIS
CTI wspiera za pomocą grantów rozwój projektów przedsiębiorstw z sektora R&D według zasady bottom-up (to przedsiębiorstwa proponują projekty a CTI wspiera i koordynuje ich działanie). Wsparcie może być też przeznaczone na komercjalizację technologii oraz współpracę pomiędzy uczelniami a przedsiębiorstwami.
ZAKRES WSPARCIA
Przedsiębiorcy są zobowiązani pokryć co najmniej 50 % kwalifikowanych kosztów projektu. Nie są brane pod uwagę
projekty w których nie ma umowy co do własności intelektualnej wyników wspólnego przedsięwzięcia. Przy każdym
projekcie CTI finansuje jedynie wynagrodzenie personelu naukowego, na przedsiębiorstwach spoczywają natomiast
wszystkie pozostałe koszty. W szczególnych przypadkach CTI może finansować również studia wykonalności projektów oraz współpracę z ośrodkami badawczymi za granicą.
DLA KOGO
Projekty technologiczne współfinansowane z CTI są prowadzone przez co najmniej jedno przedsiębiorstwo i co najmniej jeden instytut badawczy nie działający dla zysku. CTI finansuje jedynie przedsięwzięcia w których uczestniczą
więcej niż jedno przedsiębiorstwo.
Agencja Promocji Innowacji – CTI
STRONA INTERNETOWA
http://www.bbt.admin.ch/kti/org/00280/index.html?lang=fr
189
STRONA INTERNETOWA
http://www.bbt.admin.ch/kti/projektfoerderung/01103/index.html?lang=fr
12.2.1.2. CTI Start-up
OPIS
Agencja rozwija inkubatory biznesu oraz udziela wsparcia doradczego i technicznego dla wyselekcjonowanych firm.
Pomoc dla wchodzących na rynek przedsiębiorstw trwa 6-18 miesięcy. Przedsiębiorstwa nie pokrywają żadnych kosztów programu. Przejście programu wiąże się z nadaniem przedsiębiorstwu marki „CTI Start-up” ułatwiającej zbudowanie pozycji na rynku krajowym i międzynarodowym.
ZAKRES WSPARCIA
Wprowadzenie przedsiębiorstw na rynek odbywa się w czterech fazach:
• Sprawdzenie opracowywanej przez przedsiębiorstwo technologii pod względem przydatności dla rozwoju gospodarczego Szwajcarii
OPIS
Projekt Ark kojarzy przedsiębiorstwa z ośrodkami badawczymi, finansuje wydatki ze strony środków badawczych
w związku z projektami proponowanymi przez przedsiębiorstwa.
• Dodatkowe wsparcie pieniężne, możliwe dla przeprowadzenia studiów wykonalności projektu.
ZAKRES WSPARCIA
Program finansuje wynagrodzenia specjalistów z branży wysokich technologii jak również studia wykonalności projektów technologicznych proponowanych przez przedsiębiorstwa. Maksymalny pułap środków które projekt może przeznaczyć na wsparcie eksperckie jednego projektu wynosi 15880 CHF. Jeżeli technologia opracowana przez ośrodek
badawczy jest udzielana przedsiębiorstwu zaangażowanemu w projekt odpłatnie, Ark zobowiązuje ośrodek badawczy
do zwrotu udzielonych środków a następnie przekazuje je przedsiębiorstwu w celu dokonania zakupu.
Nadanie marki CTI Start-up umożliwia przedsiębiorstwom które przeszły program inkubatora CTI Start-up łatwiejsze
znalezienie inwestorów oraz większą rozpoznawalność na rynku.
DLA KOGO
Małe i średnie, innowacyjne przedsiębiorstwa z kantonu Valais
• Badanie i ulepszanie strategii przedsiębiorstwa.
• Opracowanie możliwości komercjalizacji technologii.
DLA KOGO
Firmy szwajcarskie działające w obszarze biotechnologii, IT, nanotechnologii oraz producenci zielonych technologii
STRONA INTERNETOWA
www.ctistartup.ch
12.2.2.1. Czek na innowacje Cleantech
OPIS
Czek jest nową inicjatywą CTI wchodzącą w życie od lipca 2010 roku. W trakcie projektu pilotażowego w kwietniu 2010
rozdano 133 czeków o łącznej wartości 1 mln CHF. Przyznawanie czeków odbywało się według kolejności składania
wniosków.
ZAKRES WSPARCIA
Czek jest instrumentem pozwalającym na zakup usług z dziedziny badań i rozwoju zielonych technologii przez przedsiębiorstwa prywatne w określonych ośrodkach badawczych dofinansowywanych przez państwo. Każdy czek opiewa
na sumę 7500 CHF.
DLA KOGO
190
12.3.1.1. The Ark (kanton Valais)
Department Gospodarki i Rozwoju Terytorialnego kantonu Valais
STRONA INTERNETOWA
http://www.theark.ch/multimedia/docs/2009/01/Reglement_de_laccelerateur.pdf
12.3.1.2. Vouchery dla innowacji (kanton Ticino)
OPIS
Agenda transferu technologii kantonu Ticino. Na lata 2010-11 wprowadza program VIP (Voucher for Innovation Partnership). Vouchery mogą być wykorzystane na zakup przez przedsiębiorstwa zlokalizowane w kantonie usług badawczych oraz wsparcia eksperckiego.
ZAKRES WSPARCIA
W pierwszej fazie ma on wyemitować 10 voucherów z których każdy na sumę 10 000 CHF, przedsiębiorstwa będą mogły nabyć za vouchery usługi badawcze w ośrodkach naukowych. Voucher jest finansowany w 90% przez administrację
kantonalną, a w 10% przez samo przedsiębiorstwo.
DLA KOGO
Małe i średnie innowacyjne przedsiębiorstwa z kantonu Ticino
Rząd kantonu Ticino
STRONA INTERNETOWA
www.ticinotransfer.ch
12.3.1.3. Venturelab
191
OPIS
Venturelab jest federalnym programem szkoleń CTI dla wchodzących na rynek młodych przedsiębiorców. Ma za zadanie pomóc im opracować biznes plany oraz udzielać wsparcie doradczego dla rozpoczynających działalność firm
z branży technologicznej. Od początku istnienia projektu wsparcie edukacyjne otrzymało około 10 000 osób, głównie
absolwentów technicznych szkół wyższych (HES) oraz politechnik federalnych (EDF).
ZAKRES WSPARCIA
Program oferuje bezpłatne seminaria dla przedsiębiorców (venture training), kursy dla studentów, zamierzających
otworzyć własną firmę (venture challenge) oraz seminaria zagraniczne (venture leaders). W niemieckojęzycznej części kraju organizowane są również comiesięczne otwarte spotkania z przedstawicielami świata biznesu i administracji
lokalnej. Uczestnikom udostępnia się na okres 6 miesięcy oprogramowanie Business Navigator, ułatwiające tworzenie
business planów.
ZAKRES WSPARCIA
Rozpatrzenie wniosku zależy od branży, dotychczasowego rozwoju konsorcjum, ekonomicznej użyteczności planowanej technologii. W trakcie pierwszego etapu konsorcjum może otrzymać do 10 000 CHF grantu. W drugim etapie
przedsiębiorstwo dokonuje dokładnej analizy wydatków związanych z projektami badawczymi zgłoszonymi do ośrodka badawczego przez partnerów handlowych. We wdrażaniu technologii ośrodek badawczy realizuje rekomendacje
CTI i na podstawie wcześniej negocjowanego planu działania pokrywa 50 % koszty badań.
Po upływie 12 miesięcy CTI ocenia wykonanie dofinansowanego projektu na podstawie:
• Ilości zamówień zgłoszonych do konsorcjum przez partnerów zewnętrznych,
DLA KOGO
Osoby fizyczne, rozpoczynające działalność gospodarczą
• Stopnia wykonania rekomendacji CTI,
Projekt otrzymuje premię w wysokości do 15 % podstawowy finansowania (do 5 % za każde kryterium).
STRONA INTERNETOWA
www.venturelab.ch
12.3.1.4. Wsparcie kredytowe dla innowacyjnych przedsiębiorstw
OPIS
CTI Invest jest organizacją prywatno-prawną powołaną przez konsorcjum szwajcarskich banków inwestycyjnych pod
patronatem CTI. Głównym zadaniem organizacji jest kojarzenie szwajcarskich przedsiębiorstw z dziedziny wysokich
technologii z potencjalnymi inwestorami krajowymi i zagranicznymi oraz organizowanie szkoleń. Wsparcia w postaci
nieoprocentowanych pożyczek udziela też Federalne Biuro Rozwoju Gospodarki Szwajcarii.
ZAKRES WSPARCIA
Dla przedsiębiorstw objętych programem CTI Start-up usługi CTI Invest są nieodpłatne, w pozostałych przypadkach
opłaty wynoszą od 1500 CHF. Pożyczki Federalnego Biura Rozwoju Gospodarki Szwajcarii. są udzielane na 10 lat. Spośród 26 przedsiębiorstw objętych programem na przestrzeni lat 1997-2010 tylko jedno było z obszaru zielonych technologii.
DLA KOGO
Przedsiębiorstwa
Agencja Promocji Innowacji – CTI, konsorcjum banków kantonalnych i prywatnych, Federalne Biuro Rozwoju Gospodarki Szwajcarii
STRONA INTERNETOWA
www.volkswirtschaft-stiftung.ch/erfolg.html, www.chi-invest.ch
12.3.1.5. Bezpośrednie wsparcie CTI dla sektora badań i rozwoju
OPIS
CTI udziela także grantów bezpośrednio dla innowacyjnych przedsiębiorstw. Procedura przyznawania pomocy obejmuje dwa etapy. W pierwszym etapie konsorcja grupujące przedsiębiorstwa oraz niekomercyjne ośrodki badawcze
192
przestawiają projekt badawczy CTI za pomocą platformy Merlin www.merlin.admin.ch oraz wniosek o dofinansowanie.
• Ocenianego przez CTI zadowolenia klientów konsorcjum.
CTI prowadzi także program finansowania studiów wykonalności dla projektów z zakresu innowacyjnych technologii.
Czas trwania studiów nie może przekraczać 12 miesięcy, a uzgodnione dofinansowanie ze środków federalnych 100
000 CHF. Regulamin CTI przewiduje, że przedsiębiorstwa pokrywają co najmniej 50 % kosztów każdego współfinansowanego projektu.
DLA KOGO
Konsorcja grupujące przedsiębiorstwa oraz niekomercyjne ośrodki badawcze
Agencja Promocji Innowacji – CTI, konsorcjum banków kantonalnych i prywatnych
STRONA INTERNETOWA
http://www.bbt.admin.ch/kti/dienstleistungen/00257/00258/index.html?lang=fr
12.3.2.1. Subwencja dla dyfuzji zielonych technologii
OPIS
Federalne Biuro Środowiska corocznie wydaje na promocję technologii przyjaznych dla środowiska 3,1 mln CHF.
Uczestniczy też ono w finansowaniu projektów badawczych z branży zielonych technologii. W 2008 roku zostało wydane na ten cel 7,5 mln CHF. Biuro nie posiada własnych jednostek badawczych. Projekty uznane za priorytetowe przez
administrację publiczną są finansowane na podstawie mandatów rejestrowanych w systemie ARAMIS.
ZAKRES WSPARCIA
Granty z Federalnego Biura Środowiska nie mogą przekroczyć 50% kwalifikowanych kosztów projektu, pomoc Biura może jednak być kumulowana z grantami od innych dawców. W okresie 2002-2006 na cel ten wydano około 12
mln CHF. Po udanej komercjalizacji technologii przedsiębiorstwa są zobowiązane przekazywać do OFEV 2% zysków ze
sprzedaży, w ciągu 10 lat zwracając w ten sposób część otrzymanego wsparcia.
DLA KOGO
Konsorcja złożone z przynajmniej jednego przedsiębiorstwa operującego w sektorze zielonych technologii oraz przynajmniej jednego niekomercyjnego ośrodka badawczego
193
Federalne Biuro Środowiska przy Departamencie Federalnym Transportu Energii i Komunikacji
DLA KOGO
Szwajcarskie małe i średnie przedsiębiorstwa z branży odnawialnych źródeł energii
STRONA INTERNETOWA
http://www.bafu.admin.ch/innovation/06631/06641/index.html?lang=fr
Sekretariat Stanu ds. Gospodarki, Dyrekcje Federalną ds. Współpracy i Rozwoju
STRONA INTERNETOWA
http://files.repic.ch/files/REPIC_LignesDirectrices.pdf
13. Szwecja
12.4.1.1. Szwajcarskie ubezpieczenie przed ryzykiem eksportowym (SERV)
OPIS
Utworzony w 2007 fundusz gwarancyjny SERV ubezpiecza eksporterów od ryzyka politycznego, niewypłacalności kontrahenta, gwarantuje weksle eksporterów. Nadzór nad funduszem sprawuje bezpośrednio Rada Federacji. W roku 2009
SERV ubezpieczył transakcje w wysokości 8 657 mln CHF. Głównymi gwarancjami dla eksporterów są gwarancje kredytów kupieckich o okresie zapadalności krótszym niż 24 miesiące. Gwarancje są udzielane na zasadach komercyjnych
koszt gwarancji zależy od oceny ryzyka eksportowego.
ZAKRES WSPARCIA
Aby móc skorzystać ze wsparcia, eksporter musi być zarejestrowany w szwajcarskim rejestrze spółek, dobra eksportowane są pochodzenia szwajcarskiego. Ubezpieczenie transakcji zagranicznej od ryzyka politycznego pokrywa maksymalnie 95% wartości transakcji dla ryzyka gospodarczego jest to od 85% do 95% wartości transakcji. Odszkodowanie
jest wypłacane po 3 miesiącach od wystąpienia wydarzenia uprawniającego do jego otrzymania.
DLA KOGO
Wszyscy szwajcarscy eksporterzy
Szwajcarskie Ubezpieczenie Ryzyka Eksportowego (SERV)
Szwecja
Rok
Ludność
9,219 mln
2008
478,96 mld USD
2008
50 910 USD
2008
3,74%
2007
73,86%
2007
Rząd (GERD)
21,33%
2007
4,81%
2007
15,8%
2008
5215
2007
2527
2007
PKB
PKB per capita
Źródła: Statistics Sweden, World Bank
STRONA INTERNETOWA
www.serv-ch.com
12.4.2.1. REPIC – Platforma wsparcia dla projektów energetyki odnawialnej
OPIS
REPIC oferuje szwajcarskim firmom z branży OZE wsparcie finansowe na przeprowadzenie studiów wykonalności projektów infrastrukturalnych na rynkach zagranicznych. Udziela także pomocy doradczej i informacyjnej. Granty są przeznaczone głównie na wsparcie projektów infrastrukturalnych prowadzonych przez szwajcarskie podmioty na rynkach
zagranicznych np. budowa farm wiatrowych w Konstancy (Rumunia)
194
W 2008 roku sprzedaż zielonych technologii na szwedzkim rynku wyniosła 135 mld SEK. Ich eksport wyniósł 37 mld
SEK, co oznaczało wzrost o 4% w stosunku do roku poprzedniego. W branży pracowało w przybliżeniu 41 tysięcy osób.
Najbardziej dynamicznie rozwijającymi się obszarami zielonych technologii jest energetyka oparta na odnawialnych
źródłach energii. Sprzedaż paneli słonecznych wzrosła w roku 2008 w stosunku do 2007 o około 60%.
W Szwecji funkcjonuje Rada Szwedzkich Technologii Środowiskowych – (Swedish Environmental Technology Council
(SWENTEC), ma ona koordynować wysiłki pozostałych agend rządowych zmierzające do promocji szwedzkich technologii środowiskowych. SWENTEC została utworzona jako część Agencji Rozwoju w roku 2005 a następnie przeniesiona
do Ministerstwa Przemysłu. Strona (www.swentec.se) zawiera najbardziej kompleksowy ogląd sektora zielonych technologii w Szwecji, instrumentów wsparcia oraz firm działających w branży.
ZAKRES WSPARCIA
Projekt REPIC finansuje do 50 % kosztów projektu którego całkowity koszt waha się w przedziale od 50 000 do 15 000
CHF. Budżet REPIC na okres 2007-10 to 2 500 000 CHF. Projekty w krajach wspieranych przez szwajcarską pomoc rozwojową mają priorytet
Wsparciem dla przedsiębiorstw innowacyjnych zajmuje się agencja VINNOVA (www.vinnova.se), finansuje ona projekty
z dziedziny badań i rozwoju oraz wspiera wchodzące na rynek małe i średnie firmy. Ważną instytucją rządową wspierającą rozwój przedsiębiorczości jest też Szwedzka Agencja Wzrostu Gospodarczego i Regionalnego (www.tillvaxtverket.se). Wiele instytucji wspierających przedsiębiorstwa innowacyjne powstało z inicjatyw prywatnych lub na zasadzie
partnerstwa publiczno-prywatnego, czego dobrym przykładem jest Innovation Bridge, zrzeszający inkubatory biznesu
z całej Szwecji (www.innovationsborn.se).
195
Agencjami zarządzającymi szwedzką pomocą rozwojową jest SIDA Swedish International Development Agency (www.
sida.se) oraz Swedfund International AB – działający od 1979 roku fundusz inwestowania w krajach rozwijających się,
będący w 100% własnością szwedzkiego skarbu państwa (www.swedfund.se). Na szwedzkim rynku występuje wiele
państwowych instytucji udzielających kredytów lub gwarancji kredytowych dla przedsiębiorców. Najważniejsze z nich
to Szwedzka Korporacja Kredytów Eksportowych (SEC), istnieje ona od 1962 roku, od 2003 jedynym właścicielem SEC
jest skarb państwa. Rating AA+ pozwala jej uzyskać kapitał na międzynarodowych rynkach finansowych na bardzo
korzystnych warunkach (www.sek.se). Na podobnych zasadach funkcjonuje także ALMI AB spółka skarbu państwa
udzielająca kredytów i gwarancji na rozwój małych
i średnich firm, dysponująca siecią powiązanych ze sobą kapitałowo banków regionalnych. Jest ona w całości własnością skarbu państwa (www.almi.se). Płatności w skali międzynarodowej mogą być gwarantowane przez Państwową
Radę Gwarancji Kredytów Eksportowych (www.ekn.se). Usługi doradcze szwedzkim eksporterom świadczy w szerokim
zakresie Szwedzka Rada Handlowa (www.swedishtrade.se).
Pożyczka ALMI nie może być mniejsza niż 50 000 SEK, w przypadku pożyczek na sumę większą niż 300 000 SEK potrzebne są dodatkowe gwarancje bankowe. Pożyczka może pokrywać najwyżej 50% kosztów projektu. Nie ma górnej
granicy kredytowania.
DLA KOGO
Firmy do 250 pracowników, o rocznym obrocie nie większym niż 50 mln EUR sumie bilansowej nie większej niż 43 mln
EUR.
ALMI AB, spółka skarbu państwa
STRONA INTERNETOWA
www.almi.se
13.2.2.1. Program Environmentally driven markets (Rynki nakierowane na środowisko)
13.2.1.1. Rozwój małych i średnich firm
OPIS
Kompleksowe wsparcie techniczne dla konsorcjów łączących przedsiębiorstwa oraz instytuty badawcze, aktywne
w branży zielonych technologii. Całkowity budżet przyznany na lata 2009-2010 wynosi 45 mln SEK.
OPIS
Program dofinansowania rozwoju produktów lub usług dla małych i średnich firm
ZAKRES WSPARCIA
Wsparcie ma na celu rozwój technologiczny małych i średnich przedsiębiorstw, nie może więc pokrywać wynagrodzeń
pracowników ani bieżącej działalności firmy. Przedsiębiorstwo musi finansować ze środków własnych co najmniej 50%
kosztów programu rozwojowego. Dla przedsiębiorstw przemysłowych zakres wsparcia wynosi od 100 000 SEK do 500
000 SEK a dla przedsiębiorstw usługowych 50 000 SEK do 500 000 SEK. Fundusz finansuje głównie zakup technologii
oraz dóbr kapitałowych, nie pokrywa zaś wydatków związanych z marketingiem oraz otrzymywaniem patentów.
DLA KOGO
Firmy od 2 do 50 pracowników, o rocznym obrocie nie większym niż 50 mln EUR lub sumie bilansowej nie większej niż
43 mln EUR, założone w 2006 roku lub wcześniej.
ZAKRES WSPARCIA
W ramach programu organizowane są sieci wymiany informacji pomiędzy firmami zielonych technologii, instytutami
badawczymi oraz administracją publiczną. Agencja Wzrostu oferuje wsparcie doradcze dla wspólnych przedsięwzięć
firm z branży zielonych technologii oraz wspiera technicznie i prawnie uczestnictwo tych firm w przetargach krajowych.
DLA KOGO
Konsorcja tworzone przez przedsiębiorstwa oraz instytuty badawcze z branży zielonych technologii
Szwedzka Agencja Wzrostu Regionalnego i Gospodarczego przy Ministerstwie Przemysłu
STRONA INTERNETOWA
www.tillvaxtverket.se/download/18.50030402125d97e6b13800014411/prg.info.2010.pdf
STRONA INTERNETOWA
www.tillvaxtverket.se/huvudmeny/programfortillvaxt/produktutvecklingismaforetag.4.21099e4211fdba8c87b800017005.html
13.2.1.2. Pożyczka na innowacje
OPIS
Pożyczki dla firm innowacyjnych z sektora IT, biotechnologii oraz zielonych technologii, przeznaczone na wydatki R&D,
rozwój produktu oraz ochronę prawną wynalazku. Innowacyjnym przedsiębiorstwom, które skorzystały z pożyczek,
ALMI świadczy też usługi doradztwa biznesowego w zakresie komercjalizacji technologii.
13.3.1.1. Program Research and Grow (Badaj i Rośnij)
OPIS
Projekt oferuje trzy rodzaje grantów na projekty z zakresu badań i rozwoju oraz studia wykonalności. W pierwszej
połowie roku 2010 finansowane było 45 przedsiębiorstw, a całkowita wartość pomocy wyniosła 48 mln SEK. Całkowity
budżet programu na rok 2010 wynosi 120 mln SEK.
ZAKRES WSPARCIA
ZAKRES WSPARCIA
196
197
Pod względem zaawansowania oraz wielkości projektów wyróżniono trzy kategorie wsparcia. Po pierwsze, największe
projekty mające doprowadzić do wytworzenia nowej technologii mogą liczyć na wsparcie do 5 mln SEK. Przewidywany
czas trwania takiego projektu to 6 do 8 miesięcy, a maksymalny udział środków publicznych wynosi 50%. Po drugie,
projekty badawcze oraz studia wykonalności mogą liczyć na dofinansowanie do wysokości 500 000, często VINNOVA
pokrywa wszystkie koszty badań. Najmniejsze dofinansowanie do 100 000 SEK (100% kosztów), przysługuje szkoleniom przyczyniającym się do rozwoju innowacyjności firmy.
DLA KOGO
Firmy do 250 pracowników, o rocznym obrocie nie większym niż 50 mln EUR lub sumie bilansowej nie większej niż
43 mln EUR, działające od przynajmniej roku
my technologii z zagranicy.
DLA KOGO
Firmy do 250 pracowników, o rocznych obrotach nie większych niż 50 mln EUR lub sumie bilansowej nie większej niż
43 mln EUR. Szwedzkie firmy muszą mieć za partnera ośrodek badawczy za granicą.
VINNOVA – Narodowa Agencja Systemów Innowacyjnych
STRONA INTERNETOWA
www.vinnova.se
VINNOVA – Narodowa Agencja Systemów Innowacyjnych
STRONA INTERNETOWA
www.vinnova.se/forskavax
13.3.1.2. Program Win now (Zwyciężaj Teraz)
OPIS
Celem programu jest wsparcie finansowe wchodzących na rynek przedsiębiorstw z branży R&D. Wsparcie udzielane
jest w formie grantów przedsiębiorstwom głównie związanych z odnawialnymi źródłami energii oraz technologiami
informacyjno-komunikacyjnymi.
ZAKRES WSPARCIA
VINNOVA oferuje wsparcie doradcze oraz jednorazowy grant w wysokości do 300 000 SEK. Maksymalnie 150 000 SEK
z otrzymanego grantu musi zostać wykorzystane na analizy rozwoju przedsiębiorstwa, tworzenie business planów,
szkolenia pracowników, zakup usług doradczych. Dodatkowe środki do 150 000 SEK mogą być przeznaczone na rozwój
technologii, zakup dóbr kapitałowych oraz opłaty patentowe. Nie więcej niż 100 000 SEK może zostać wykorzystane na
wynagrodzenia dla pracowników. Czas trwania projektu wynosi 10 miesięcy.
DLA KOGO
Małe i średnie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (AB) funkcjonujące na rynku krócej niż rok. W co najmniej 75%
muszą być one własnością osób fizycznych. Nie mogą wcześniej uczestniczyć w żadnych programach wsparcia rządowego z wyjątkiem pożyczek do łącznej kwoty 600 000 SEK.
OPIS
Program dofinansowywania współpracy pomiędzy firmami, ośrodkami akademickimi oraz administracją publiczną.
Wspiera analizy rynków zagranicznych, analizy wpływu technologii na środowisko i komercjalizację technologii. Program nie finansuje badań nad samym rozwojem produktu.
ZAKRES WSPARCIA
Wspiera tworzenie relacji pomiędzy ośrodkami naukowymi a stowarzyszeniami przedsiębiorstw w postaci jednorazowych grantów do wysokości do 1,5 mln SEK. Agencja Wzrostu finansuje maksymalnie 50% każdej inicjatywy, pozostała
część kosztów spoczywa na przedsiębiorstwach oraz administracji regionów w których klaster jest tworzony. W latach
2005-2010 na wspieranie klastrów wydano w sumie 70 mln SEK, w roku 2010 wsparciem zostało objętych siedem inicjatyw.
DLA KOGO
Wspólne inicjatywy kilku przedsiębiorstw z branż innowacyjnych oraz ośrodków naukowych. Najczęściej muszą być
również dofinansowywane przez administrację regionalną.
STRONA INTERNETOWA
www.tillvaxtverket.se
VINNOVA – Narodowa Agencja Systemów Innowacyjnych, Szwedzka Agencja Energii
STRONA INTERNETOWA
www.vinnova.se/vinn_nu
13.3.2.1. Program Environmental Innovation Competition (Konkurs dla innowacji środowiskowych)
13.3.1.3. Program SMINT (Umiędzynarodowienie małych i średnich firm)
OPIS
Wsparcie finansowe w formie jednorazowych grantów na realizację studiów wykonalności projektów R&D związanych
z międzynarodową współpracą technologiczną.
ZAKRES WSPARCIA
VINNOVA pokrywa 60% kosztów wydatków na R&D do maksymalnej kwoty 150 000 SEK. Program pokrywa głównie
wydatki na wynagrodzenia dla personelu badawczego. Jego celem jest umożliwienie pozyskania przez szwedzkie fir-
198
13.3.1.4. Program Cluster Initiative
OPIS
Konkurs dla innowacji w branży zielonych technologii. Projekt może przedstawiać osoba fizyczna lub zespół wieloosobowy.
ZAKRES WSPARCIA
Zwycięzca konkursu otrzymuje 100 000 SEK oraz wsparcie doradcze dla stworzenia własnej firmy w branży. 10-15 finalistów konkursu otrzymuje po 10 000 SEK.
DLA KOGO
Osoby fizyczne
199
Szwedzka Agencja Energii, Region Halland
Wszyscy eksporterzy szwedzcy
STRONA INTERNETOWA
www.miljoinnovation.se
Szwedzka Korporacja Kredytów Eksportowych (SEC) istnieje od 1962 roku. Od 2003 jej jedynym właścicielem jest skarb
państwa, posiada rating AA+ (maj 2010).
13.4.1.1. Gwarancje kredytowe
OPIS
Gwarantowane są kredyty kupieckie od momentu wystawienia faktury oraz pożyczki udzielane przez SEC na cały okres
ich spłaty. Dostępne jest wiele rodzajów gwarancji kredytowych np. od ryzyka politycznego, katastrof naturalnych, lub
ryzyka gospodarczego.
ZAKRES WSPARCIA
Najczęściej udzielana jest gwarancja od ryzyka niewypłacalności importera. EKN pokrywa maksymalnie 75% ryzyka
związanego z transakcją. Dla państw uprzemysłowionych, EKN nie gwarantuje kredytów kupieckich o okresie spłaty
krótszym niż 2 lata od momentu podpisania faktury. Dla pozostałych państw, gwarantowane są kredyty o okresie spłaty
powyżej 6 miesięcy, do kwoty 10 mln EUR. Gwarancje nie pokrywają strat, spowodowanych niedbałością eksportera
oraz działaniami administracji Szwecji. ENK rejestruję stratę eksportera, jeśli należność nie wpłynie w okresie 3 miesięcy
od daty zapadalności płatności.
DLA KOGO
Wszyscy eksporterzy szwedzcy; gwarancje płatności dla państw rozwijających się są udzielane tylko małym i średnim
eksporterom (do 250 pracowników)
Państwowa Rada Gwarancji Kredytów Eksportowych (EKN)
ALMI AB udziela kredytów i gwarancji na rozwój małych i średnich firm, dysponuje siecią powiązanych ze sobą kapitałowo banków regionalnych. Jest w całości własnością skarbu państwa.
STRONA INTERNETOWA
www.sek.se, www.almi.se
13.4.1.3. Swedpartnership
OPIS
Pożyczki dla szwedzkich firm, realizujących projekty pomocy rozwojowej, oparte są na transferze technologii do państw
objętych pomocą SIDA (około 40 państw rozwijających się). Od 2009 roku SIDA organizuje też pożyczki dla ochrony
środowiska w krajach rozwijających się.
ZAKRES WSPARCIA
Pożyczka o wartości od 250 000 do 750 000 SEK pokrywa do 40% kosztów projektu. Co najmniej 40% wydatków musi
być związane z transferem technologii do państwa przyjmującego pomoc. Jeżeli projekt zostanie wykonany, pożyczka
jest umarzana. Jeżeli nie – beneficjent musi zwrócić pożyczkę z sześciomiesięcznym okresem karencji.
DLA KOGO
Małe i średnie szwedzkie przedsiębiorstwa. Firma szwedzka powinna mieć za partnera firmę w kraju przyjmującym
pomoc rozwojową.
Swedfund International AB, należący do skarbu państwa, Szwedzka Agencja Rozwoju Międzynarodowego (SIDA)
STRONA INTERNETOWA
www.swedpartnarship.se , www.sida.se
STRONA INTERNETOWA
www.ekn.se
13.4.1.2. Kredyty eksportowe
13.4.2.1. Projekt SymbioCity
OPIS
Kredyty udzielane importerom na zakup szwedzkich dóbr i usług na okres od 2 do 10 lat. Najczęściej są udzielane
w walutach obcych.
OPIS
SymbioCity jest siecią szwedzkich przedsiębiorstw i organizacji zorganizowaną przez Szwedzką Radę Handlową. Projekt ma zachęcać potencjalnych klientów zagranicznych do zaangażowania szwedzkich specjalistów do swoich projektów i zatrudnienia szwedzkich firm. Obszarami, w których klienci mogą szukać firm, są m.in. architektura, energia,
ścieki i odpady, woda, transport, planowanie terenu. Dodatkowo, Rada proponuje wsparcie doradcze firmom z obszaru
zielonych technologii.
ZAKRES WSPARCIA
Szwedzcy eksporterzy dóbr technologicznych mogą korzystać z niskooprocentowanych kredytów oferowanych przez
Szwedzką Korporację Kredytów Eksportowych (SEC). Kredyty te są atrakcyjniejsze od kredytów bankowych ponieważ
SEC nalicza odsetki według stopy procentowej CIRR (Commenrcial Intrest Referance Rate) ustalanej co miesiąc przez
OECD. SEC dostarcza też wsparcia eksperckiego z zakresu zarządzania ryzykiem, studiów wykonalności, udziału w pomocy rozwojowej. Kredyty SEC pokrywają do 85% wartości kontraktu. Natomiast pożyczki oferowane przez ALMI małym i średnim firmom pokrywają 90% kontraktu i muszą być o wartości co najmniej 1 mln SEK.
DLA KOGO
200
ZAKRES WSPARCIA
SymbioCity jest projektem wsparcia doradczego dla szwedzkich firm zielonych technologii oraz platformą dla współpracy między nimi a ekspertami Szwedzkiej Rady Handlowej. Rada oferuje szeroką gamę usług doradczych dla eksporterów (nie tylko zielonych technologii) w zakresie rozliczeń międzynarodowych, zarządzania ryzykiem, wprowadzania
firmy na rynki zagraniczne, organizuje również płatne seminaria i szkolenia z zakresu technik eksportu. Koszt analizy
rynków docelowych jest w 60% pokrywany przez Radę, koszt pozostałych usług w 50%. Rada finansuje także subwen-
201
cje eksportowe o łącznej wartości 14,5 mln SEK (rok 2009).
DLA KOGO
Szwedzcy producenci zielonych technologii, oraz wszyscy szwedzcy eksporterzy. Przedsiębiorstwa poniżej 50 pracowników o rocznej wartości sprzedaży powyżej 10 mln SEK.
Szwedzka Rada Handlowa (Swedish Trade Council)
STRONA INTERNETOWA
www.swedishtrade.se, www.symbiocity.org , www.swentec.se
Wielka Brytania
Rok
61,41mln
2008
2 674,06 mld USD
2008
43 541 USD
2008
1,8%
2007
45,2%
2006
Rząd (GERD)
31,9%
2006
1,3%
2006
19,3%
2008
2 881
2007
16 523
2008
Ludność
PKB
PKB per capita
13.4.2.2. Demo Environment
OPIS
Demo Environment udziela kredytów na demonstracje technologii oraz studia wykonalności projektów w państwach
objętych pomocą rozwojową SIDA (około 40 państw rozwijających się). Głównymi obszarami objętymi wsparciem są
projekty infrastrukturalne zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich oraz energetyki opartej na OZE.
ZAKRES WSPARCIA
Szwedzka Agencja Wzrostu udziela grantów o wartości od 500 000 do 3 000 000 SEK na demonstracje technologii
na rynkach zagranicznych. Wydatki, związane z transferem technologii, powinny stanowić co najmniej 50% kosztów
przedsięwzięcia. Maksymalny pułap dofinansowania wynosi odpowiednio 50% dla zakupu dóbr oraz 80% dla usług
doradczych. Oprócz instalacji technologii, wsparcie obejmuje szkolenia dla podmiotu zamawiającego oraz podróż
i zakwaterowanie w kraju zamawiającym. Aplikacje są składane przez instytucje publiczne lub prywatne kraju przyjmującego w porozumieniu ze szwedzką firmą odpowiedzialną za wykonanie projektu. Projekt musi być wykonany w dwa
lata po otrzymaniu grantu. Demo Environment nie finansuje projektów, będących częścią większych inwestycji, usług
nie wymagających specjalnego wsparcia, ceł ani podatków. W przypadku studiów wykonalności, maksymalne dofinansowanie wynosi 300 000 SEK, pokrywa ono koszty podróży i zakwaterowania, usługi doradcze oraz koszty poszukiwania partnera w kraju przyjmującym. Dofinansowanie stanowi maksymalnie 50% wartości nabytych usług doradczych,
których udział w całkowitym budżecie przedsięwzięcia nie może przekroczyć 50%. Projekt musi być wykonany w rok
po otrzymaniu wsparcia. Oferowana technologia musi być nowa dla kraju przyjmującego, zgodna z działaniami SIDA,
efektywna ekonomicznie i ekologicznie. Kraj przyjmujący musi być w stanie wdrożyć i obsługiwać tę technologię. Jeżeli
szwedzka firma otrzymała wsparcie z UE większe niż 200 000 EUR (1 800 000 SEK) w ciągu 3 lat nie ma prawa do korzystania z tego instrumentu.
DLA KOGO
Małe i średnie szwedzkie firmy z branży zielonych technologii zatrudniające co najmniej trzech pracowników oraz działające dłużej niż 3 lata
Szwedzka Agencja Wzrostu Regionalnego i Gospodarczego przy Ministerstwie Przemysłu, Szwedzka Rada Technologii
Środowiskowych (SWENTEC), Szwedzka Agencja Rozwoju Międzynarodowego (SIDA)
STRONA INTERNETOWA
http://www.tillvaxtverket.se/huvudmeny/englishpages/demoenvironment.4.21099e4211fdba8c87b800017786.html
14. Wielka Brytania
• Departament Biznesu, Innowacji i Umiejętności (Department for Business, Innovation and Skills – BIS) – zajmuje się
promocją innowacji, przedsiębiorczości i nauki, a także wspomaga przedsiębiorstwa, http://www.bis.gov.uk/
• Panel Strategii Technologii (Technology Strategy Board) – zajmuje się stymulowaniem rozwoju i promocją innowacji i jest finansowany przez BIS, http://www.innovateuk.org/
• Regionalne Agencje Rozwoju (Regional Development Agencies – RDA) – Agencje zajmują się rozwojem gospodarczym w Anglii, http://www.englandsrdas.com/
14.2.1.1. Business Link
OPIS
Instrument opiera się na stronie internetowej, poprzez którą przedsiębiorstwa mogą uzyskać pomoc doradczą w zakresie rozwoju innowacyjności i transferu technologii między przedsiębiorstwami.
202
203
ZAKRES WSPARCIA
Przedsiębiorstwa mogą zasięgnąć informacji i otrzymać bezpłatne porady dotyczące rozwoju, innowacyjności i możliwości finansowania przedsięwzięć biznesowych.
DLA KOGO
Departament Biznesu, Innowacji i Umiejętności (Department of Business, Innovation and Skills – BIS), Regionalne
Agencje Rozwoju (Regional Development Agencies – RDA); strona internetowa zarządzana przez Dochody i Cła Korony
(HM Revenue and Customs)
STRONA INTERNETOWA
http://www.businesslink.gov.uk
14.2.1.2. Współpraca w zakresie Badań i Rozwoju (Collaborative Research & Development)
i tworzenie nowych przedsiębiorstw.
ZAKRES WSPARCIA
Wsparciem finansowym są granty oraz subsydiowane pożyczki. Wsparcie dotyczy projektów, które:
• poprawiają pozycję przedsiębiorstwa poprzez wdrożenie innowacyjnych technologii,
• zajmują się konstrukcją nowych produktów (od rozwoju do produkcji),
• modernizują, rozszerzają lub reorganizują istniejący już biznes,
• tworzą nowe przedsiębiorstwa.
DLA KOGO
Departament Biznesu, Innowacji i Umiejętności (Department for Business, Innovation and Skills – BIS), Regionalne
Agencje Rozwoju (Regional Development Agencies – RDA)
OPIS
Instrument ma pomagać w promocji i podejmowaniu współpracy pomiędzy biznesem a ośrodkami badawczymi
w celu dokonywania wspólnych działań z zakresu B+R w strategicznych obszarach, takich jak: nauka, inżynieria i nowe
technologie.
STRONA INTERNETOWA
http://www.berr.gov.uk/policies/regional-economic-development/regional-investment
ZAKRES WSPARCIA
Instrument wspiera działania, związane z badaniami, rozwojem i transferem wiedzy. Instrument skupia się na kilku
obszarach strategicznych:
14.2.1.4. Grant na Badania i Rozwój (Grant for Research and Development)
• inżynieria wzornictwa i zaawansowana produkcja,
• elektronika i fotonika,
OPIS
W ramach instrumentu przyznawane jest wsparcie finansowe, które ma ułatwić małym i średnim przedsiębiorstwom
rozwój innowacyjnych technologii.
• zrównoważona produkcja i konsumpcja,
ZAKRES WSPARCIA
Wspieranymi działaniami mogą być badania przed-komercjalizacyjne i przemysłowe oraz transfer wiedzy z instytucji
badawczych do przemysłu.
• bionauka i zdrowie,
Instrument świadczy pomoc na czterech poziomach:
• zaawansowane materiały,
• Mikroprojekty – skupiające się na rozwoju, wymagające niskich nakładów kosztowych i nie trwające dłużej niż 12
miesięcy; ich wynikiem powinien być prosty prototyp nowego lub innowacyjnego produktu; grant w wysokości 20
000 funtów dla przedsiębiorstw zatrudniających mniej niż dziesięciu pracowników;
• wschodzące technologie energetyczne,
• technologie informacyjne i komunikacyjne.
Finansowanie odbywa się poprzez granty, a także kapitał podwyższonego ryzyka i pożyczki.
DLA KOGO
Przedsiębiorstwa, organizacje non-profit, instytuty badawcze szkolnictwa wyższego, centra technologii i innowacji
(non-profit), izby gospodarcze i stowarzyszenia przedsiębiorstw
Departament Biznesu, Innowacji i Umiejętności (Department for Business, Innovation and Skills – BIS), Panel Strategii
Technologii (Technology Strategy Board)
STRONA INTERNETOWA
http://www.innovateuk.org/deliveringinnovation/collaborativeresearchanddevelopment.ashx
• Projekty Badawcze – dotyczą badań trwających od 6 do 18 miesięcy; ich wynikiem powinna być nowa wiedza naukowa lub techniczna, która mogłaby być wykorzystana do rozwoju nowych produktów; grant w wysokości 75 000
funtów dla przedsiębiorstw zatrudniających mniej niż 50 pracowników;
• Projekty Rozwojowe – skupiające się na badaniach przemysłowych z zakresu konstrukcji prototypów, innowacyjnych technologicznie produktów lub procesów przemysłowych; grant w wysokości 200 000 funtów dla przedsiębiorstw zatrudniających mniej niż 250 pracowników;
• Projekty Nadzwyczajne – zajmujące się rozwojem technologii, które angażują wyższe koszty; powinny one przynosić znaczące korzyści ekonomiczne i mieć strategiczne znaczenie dla technologii lub sektora przemysłowego; grant
w wysokości 500 000 funtów dla przedsiębiorstw zatrudniających poniżej 250 pracowników.
DLA KOGO
14.2.1.3. Grant na Inwestycje w Biznesie – GBI (Grant for Business Investment)
OPIS
Instrument oferuje wsparcie finansowe w postaci grantów, a jego celem jest wzrost innowacji w przedsiębiorstwach
204
Departament Biznesu, Innowacji i Umiejętności (Department for Business, Innovation and Skills – BIS), Regionalne
Agencje Rozwoju (Regional Development Agencies – RDA)
205
STRONA INTERNETOWA
http://www.businesslink.gov.uk/bdotg/action/detail?itemId=1074469930&type=RESOURCES
Technologii (Technology Strategy Board – TSB), Regionalne Agencje Rozwoju (Regional Development Agencies – RDA)
STRONA INTERNETOWA
http://www.businesslink.gov.uk/bdotg/action/detail?itemId=1082208892&type=RESOURCES
14.2.1.5. Platformy Innowacyjne (Innovation Platforms)
OPIS
Instrument oferuje wsparcie finansowe w dziedzinie rozwoju oraz dyfuzji na poziomie krajowym i międzynarodowym
innowacyjnych technologii. Platformy innowacyjne mają wspierać współpracę między rządem, instytutami badawczymi i przedsiębiorcami, która doprowadzi do wzrostu innowacyjności. Jednym ze sposobów, które mają to umożliwić
jest wzrost zamówień publicznych, poprzez które można ułatwić dyfuzję technologii w kraju i za granicą.
ZAKRES WSPARCIA
Wspieranymi są działania z zakresu:
• badań przed-komercjalizacyjnych i przemysłowych,
• rozwoju i budowy prototypów,
• komercjalizacji innowacji (w tym związane z prawami własności intelektualnej),
• promocji współpracy i klastrów,
• dyfuzji technologii w firmach.
Instrument oferuje wsparcie w postaci grantów i ulg podatkowych (w tym redukcji składek na ubezpieczenie społeczne).
DLA KOGO
Panel Strategii Technologii (Technology Strategy Board – TSB)
STRONA INTERNETOWA
http://www.innovateuk.org/ourstrategy/innovationplatforms.ashx
14.2.1.6. Bon na Innowacje (Innovation Voucher)
OPIS
Instrument oferuje wsparcie finansowe dla innowacji. Udzielanie wsparcia odbywa się na poziomie regionalnym,
a każdy region ma odrębną politykę dotyczącą bonów na innowacje.
ZAKRES WSPARCIA
Instrument wspiera działania, które mają pomóc małym i średnim przedsiębiorstwom w pozyskiwaniu od instytucji
badawczych profesjonalnej wiedzy i wsparcia w zakresie innowacyjnych technologii. Bony mają różną wysokość w zależności od regionu, np. w północno-wschodniej Anglii bony do 3000 funtów mogą finansować 100% kosztów przedsięwzięcia, a bony do 7000 funtów 70%, zaś w Irlandii Północnej maksymalna wartość bonu wynosi 4000 funtów
DLA KOGO
206
14.2.1.7. Sieci Transferu Wiedzy (Knowledge Transfer Network)
OPIS
Instrument oferuje wsparcie finansowe i w zakresie matchmakingu dla podmiotów zajmujących się rozwojem i transferem technologii. Jego celem jest zwiększenie innowacyjności kraju poprzez współpracę i transfer technologii między
przedsiębiorstwami i instytucjami badawczymi. Aby lepiej odpowiedzieć na potrzeby rynku, uruchomiono 16 Sieci
Transferu Wiedzy, z których każda koncentruje się na innych dziedzinach technologicznych.
ZAKRES WSPARCIA
Wspierane są działania z zakresu wspólnych badań oraz transferu technologii i wiedzy. Największą korzyścią instrumentu jest możliwość międzysektorowej współpracy i matchmakingu na poziomie krajowym i międzynarodowym. Ponadto beneficjenci mogą mieć łatwiejszy dostęp do zamówień rządowych. Kolejną korzyścią są możliwości finansowania,
m.in. w formie grantów i kapitału wysokiego ryzyka.
DLA KOGO
Technologii (Technology Strategy Board – TSB)
STRONA INTERNETOWA
https://ktn.innovateuk.org/web/guest/home
14.2.1.8. Partnerstwa Transferu Wiedzy (Knowledge Transfer Partnerships – KTP)
OPIS
Uczestnicy partnerstw mają możliwość znalezienia partnerów do współpracy w ramach rozwoju technologii i transferu
wiedzy. Poprzez program, przedsiębiorstwa mogą zwiększyć swoją konkurencyjność i produktywność, a młodzi badacze zdobyć doświadczenie zawodowe.
ZAKRES WSPARCIA
Instrument działa w ramach konkretnych projektów współpracy pomiędzy przedsiębiorstwem, absolwentami uczelni
wyższych i zaawansowanymi naukowcami, nadzorującymi prace nad projektem. Projekty trwają od 10 tygodni do 3 lat
i polegają na transferze wiedzy do przedsiębiorstw poprzez współpracę z badaczami. Beneficjentami są reprezentanci
instytucji badawczych, natomiast uczestniczące przedsiębiorstwa muszą ponosić około 1/3 kosztów projektu.
DLA KOGO
STRONA INTERNETOWA
207
http://www.ktponline.org.uk
STRONA INTERNETOWA
http://www.dius.gov.uk/policies/innovation/business-support/ukiif
14.2.1.9. Ulgi podatkowe na B+R dla MSP i dużych przedsiębiorstw (R&D tax credits for SMEs/for Larger
Companies)
OPIS
Celem instrumentu jest zwiększenie innowacyjności przedsiębiorstw brytyjskich dzięki prowadzeniu działań z zakresu
B+R, do których zachętą mają być ulgi podatkowe.
ZAKRES WSPARCIA
Instrument wspiera działania z zakresu badań i rozwoju. W przypadku małych i średnich przedsiębiorstw, ulga może
objąć 175% kosztów na badania i rozwój (z doliczeniem zysku wymagającego opodatkowania). W odniesieniu do dużych przedsiębiorstw, ulga może objąć 130% kosztów na badania i rozwój (z doliczeniem zysku wymagającego opodatkowania).
DLA KOGO
Instrument występuje w dwóch postaciach:
• dla przedsiębiorstw zatrudniających poniżej 500 pracowników i posiadających roczne obroty nie przekraczające
100 milionów euro lub sumę bilansową nie przekraczającą 86 milionów euro;
• dla dużych przedsiębiorstw.
Dochody i Cła Korony (Her Majesty’s Revenue and Customs)
STRONA INTERNETOWA
http://www.hmrc.gov.uk/ct/forms-rates/claims/randd.htm#3
14.2.2.1. Sieć Transferu Wiedzy – Zrównoważone Środowisko (Environmental Sustainability – Knowledge Transfer Network)
OPIS
Instrument oferuje wsparcie z zakresu finansowania i matchmaking-u dla działań związanych z rozwojem oraz transferem w kraju i za granicą zielonych technologii. Instrument ma ułatwić przejście Wielkiej Brytanii do nisko-węglowej
oraz efektywnej zasobowo i energetycznie gospodarki, poprzez kooperację między przedsiębiorstwami, uniwersytetami, instytutami badawczymi oraz agendami rządowymi.
ZAKRES WSPARCIA
Wspierane są działania z zakresu wspólnych badań oraz transferu technologii i wiedzy dotyczących środowiska. Największą korzyścią instrumentu jest możliwość międzysektorowej współpracy i matchmaking-u na poziomie krajowym
i międzynarodowym. Beneficjenci mogą mieć łatwiejszy dostęp do zamówień rządowych, mogą też otrzymać dofinansowanie w formie grantów lub kapitału wysokiego ryzyka.
DLA KOGO
Technologii (Technology Strategy Board – TSB)
STRONA INTERNETOWA
https://ktn.innovateuk.org/web/sustainabilityktn/overview
14.2.1.10. Brytyjski Fundusz Inwestycji w Innowacje (UK Innovation Investment Fund)
OPIS
W ramach instrumentu udzielane jest wsparcie finansowe w zakresie rozwoju technologii i przedsiębiorstw. Jego celem jest wspieranie wzrostu gospodarczego i inwestycji w nowe, innowacyjne przedsiębiorstwa o dużej perspektywie
rozwoju.
ZAKRES WSPARCIA
Fundusz ma wspierać działania rozwojowe w obszarach, w których Wielka Brytania posiada przewagę konkurencyjną,
tj.:
208
14.2.2.2. Wsparcie dla Rozwoju i Demonstracji Innowacyjnych Technologii Środowiskowych (Support
for the Development and Demonstration of Innovative Environmental Technologies)
OPIS
Instrument oferuje wsparcie finansowe dla działań z zakresu rozwoju i krajowego transferu zielonych technologii dla
regionu północno-zachodniej Anglii.
• nauki przyrodnicze,
ZAKRES WSPARCIA
Instrument wspiera działania z zakresu różnych obszarów technologicznych:
• technologie nisko-węglowe,
• gospodarki odpadami;
• technologie cyfrowe,
• zanieczyszczenia wody;
• zaawansowana produkcja.
• zanieczyszczenia powietrza;
DLA KOGO
Instrument ma wspierać rozwój przedsiębiorstw, jest on jednak Funduszem Funduszy, przez co nie finansuje on bezpośrednio firm, lecz inwestuje w fundusze technologiczne sektora prywatnego, którymi zarządzają osoby posiadające
doświadczenie i wiedzę, umożliwiające im inwestowanie bezpośrednio w przedsiębiorstwa technologiczne.
• regeneracji gruntów;
Departament Biznesu, Innowacji i Umiejętności (Department for Business, Innovation and Skills – BIS)
Wsparcie finansowe udzielane jest na konkretne projekty i wynosi między 20 000 a 250 000 funtów.
• urządzeń do produkcji i efektywności energii;
• innych innowacyjnych technologii (mogących np. być połączeniem kilku wyżej wymienionych).
209
DLA KOGO
Regionalna Agencja Rozwoju – Northwest (Northwest Regional Development Agency)
STRONA INTERNETOWA
http://www.nwdabusinessfinance.co.uk/research-and-development-grants/support-for-the-development-anddemonstration-of-innovative-environmental-technologies
14.2.2.3. Program Envirolink Northwest
OPIS
W ramach instrumentu udzielane jest wsparcie matchmaking-owe i doradcze w zakresie rozwoju zielonych technologii
oraz ich transferu w kraju i za granicą. Jest on dostępny dla przedsiębiorstw z regionu północno-zachodniej Anglii.
Celem instrumentu jest:
• wzrost poziomu transferu technologii i innowacji w sektorze zielonych technologii,
• wzrost poziomu wiedzy i umiejętności wśród obecnej i przyszłej siły roboczej sektora zielonych technologii,
• promocja sektora zielonych technologii na rynku regionalnym, krajowym i międzynarodowym.
• odzyskiwania wody i zasobów,
• zaawansowanej inżynierii i produkcji.
W ramach instrumentu ma być utworzony klaster technologii niskoemisyjnych we Wschodniej Anglii. Ponadto, możliwe jest również wsparcie finansowe dla małych i średnich przedsiębiorstw w zakresie działań B+R.
DLA KOGO
Przedsiębiorstwa, w szczególności małe i średnie
Agencja Rozwoju Wschodniej Anglii – EEDA (East of England Development Agency – EEDA)
STRONA INTERNETOWA
http://www.eeda.org.uk/4930.asp
14.2.2.5. Bon „niskoemisyjny” o wartości 1000 funtów (£1k Low Carbon Voucher Scheme)
OPIS
W ramach instrumentu udzielane jest wsparcie finansowe (bon o wartości 1000 funtów) dla rozwoju technologii niskoemisyjnych. Jest on dostępny na terenie wschodniej Anglii.
ZAKRES WSPARCIA
Instrument działa w obszarze badań i komercjalizacji zielonych technologii, pomagając przedsiębiorstwom w nawiązaniu relacji z instytutami badawczymi i potencjalnymi klientami. Promuje sektor zielonych technologii na poziomie
regionalnym, krajowym i międzynarodowym. Pomaga w rozszerzaniu rynku technologii środowiskowych i energetycznych poprzez identyfikację możliwości rynkowych i pomoc w niwelowaniu barier istniejących na rynku.
ZAKRES WSPARCIA
Dzięki bonowi przedsiębiorstwo może sfinansować działania, które pozwolą:
DLA KOGO
Przedsiębiorstwa
• wdrażać strategie zrównoważonego rozwoju,
Regionalna Agencja Rozwoju – Northwest (Northwest Regional Development Agency)
• zmniejszyć emisje gazów cieplarnianych.
• zwiększyć produktywność poprzez efektywne wykorzystanie technologii niskoemisyjnych,
• rozwinąć nowe niskoemisyjne technologie, produkty i usługi,
• dokonać konsultacji i otrzymać rady techniczne w zakresie technologii niskoemisyjnych,
STRONA INTERNETOWA
http://www.envirolinknorthwest.co.uk/
14.2.2.4. Low carbon innovation (Innowacje nisko-emisyjne)
Bon w wysokości 1000 funtów opłaca dwudniowe konsultacje z jednym wybranym uniwersytetem (jednym z uniwersytetów partnerskich).
DLA KOGO
Agencja Rozwoju Wschodniej Anglii – EEDA (East of England Development Agency – EEDA)
OPIS
W ramach instrumentu udzielane jest wsparcie finansowe dla rozwoju i komercjalizacji technologii niskoemisyjnych.
Ponadto w jego ramach tworzony jest klaster dla tych technologii. Instrument działa na terenie wschodniej Anglii
i jego celem jest promocja tego regionu jako obszaru skupionego na rozwoju i transferze technologii niskoemisyjnych.
STRONA INTERNETOWA
http://www.bizmapeast.co.uk/environment/waste-management/low-carbon-voucher-scheme/default.aspx
ZAKRES WSPARCIA
Instrument koncentruje się na działaniach z zakresu B+R w sześciu priorytetowych sektorach:
14.2.2.6. Program Carbon Trust – Help develop my technology
• morskiej energii wiatrowej,
OPIS
W ramach instrumentu udzielane jest wsparcie finansowe w zakresie rozwoju zielonych technologii.
• produktów bio-odnawialnych,
•pojazdów,
210
•budownictwa,
ZAKRES WSPARCIA
Instrument wspiera projekty rozwoju zielonych technologii, będących innowacyjnymi, wykonalnymi technicznie i posiadającymi dobre perspektywy komercjalizacji.
211
Wsparcie obejmuje 50% kosztów, związanych z badaniami przemysłowymi oraz 25% kosztów, związanych z rozwojem
eksperymentalnym. Powyższe limity mogą zostać zwiększone o 20% dla małych przedsiębiorstw lub o 10% dla średnich przedsiębiorstw.
Limit finansowania może być zwiększony o kolejne 15% (do maksymalnego łącznego pułapu 80% kosztów) jeżeli:
• w projekt zaangażowane są dwa lub więcej krajów UE lub odbywa się on przez współpracę z udziałem co najmniej
jednego MSP i żadna ze współpracujących stron nie pokrywa więcej niż 70% całości kosztów projektu,
• projekt angażuje do współpracy przedsiębiorstwa i co najmniej jedną instytucję badawczą, a instytucja pokrywa co
najmniej 10% kosztów i ma prawo do publikacji wyników badań projektowych,
• w przypadku, gdy udział przedsiębiorstwa w projekcie kwalifikuje się jako badania przemysłowe, rezultaty projektu
są szeroko rozpowszechniane poprzez techniczne lub naukowe konferencje, publikowane w naukowych lub technicznych pismach lub otwartych bazach danych.
matchmaking.
ZAKRES WSPARCIA
Inicjatywa ma charakter konkursu, do którego stają małe i średnie przedsiębiorstwa oferujące innowacyjne technologie, którymi zainteresowane są instytucje publiczne. Najciekawsze projekty nagradzane są kontraktami, dzięki którym
przedsiębiorstwa mogą rozwinąć swoje produkty (ta faza trwa do sześciu miesięcy). W następnym kroku najbardziej
obiecujące przedsiębiorstwa są nagradzane kolejnym kontraktem, który może trwać do dwóch lat i wynieść nawet
1 milion funtów. Prowadzi to do wytworzenia produktu komercyjnego, który jest wdrażany na rynek.
DLA KOGO
STRONA INTERNETOWA
http://www.innovateuk.org/deliveringinnovation/smallbusinessresearchinitiative.ashx
DLA KOGO
Przedsiębiorstwa
Carbon Trust, Departament Energii i Zmian Klimatu (Department of Energy and Climate Change)
STRONA INTERNETOWA
http://www.carbontrust.co.uk/emerging-technologies/help-develop-my-technology/pages/default.aspx
14.3.2.1. Sieć Transferu Wiedzy – Zrównoważone Środowisko (Environmental Sustainability – Knowledge Transfer Network)
14.3.1.1. Business Link
14.3.1.2. Platformy Innowacyjne (Innovation Platforms)
14.3.1.3. Sieci Transferu Wiedzy (Knowledge Transfer Network)
14.3.1.4. Inicjatywa Badawcza dla Małych Przedsiębiorstw – SBRI (Small Business Research Initiative –
SBRI)
OPIS
Celem jest pomoc małym i średnim przedsiębiorstwom w komercjalizacji ich technologii, a także szybsze wprowadzenie nowych technologii na rynek i ograniczenie ryzyka z nimi związanego. Wsparcie jest udzielane jako finansowe oraz
212
14.3.2.2. Wsparcie dla Rozwoju i Demonstracji Innowacyjnych Technologii Środowiskowych (Support
for the Development and Demonstration of Innovative Environmental Technologies)
14.3.2.3. Program Envirolink Northwest
14.3.2.4. Program Low carbon innovation (Innowacje nisko-emisyjne)
14.4.1.1. Badania Marketingowe w Eksporcie (Export Marketing Research Scheme)
213
OPIS
Przeprowadzenie badań marketingowych na rynkach zagranicznych ma ułatwić przedsiębiorstwom podjęcie decyzji
na temat kierunku i strategii ekspansji międzynarodowej.
ZAKRES WSPARCIA
W ramach programu udzielana jest przedsiębiorstwom bezpłatna pomoc doradcza w zakresie badań i strategii marketingowych w eksporcie. Izba Handlowa może pokryć do 50% kosztów związanych z badaniami marketingowymi na
rynkach zagranicznych, kiedy są one przeprowadzane przez przedsiębiorstwo lub agencję zewnętrzną.
DLA KOGO
Brytyjskie Izby Handlowe (British Chambers of Commerce)
STRONA INTERNETOWA
http://www.britishchambers.org.uk/zones/export/export-marketing-research-scheme
15. Unia Europejska
Przedsiębiorcy z obszaru UE mogą korzystać z instrumentów wsparcia, oferowanych przez rządy ich krajów, jak również
z ponadnarodowych programów ramowych UE. Inicjatywy te są najczęściej bezpośrednio zarządzane przez Komisję
Europejską oraz Europejski Fundusz Inwestycyjny. Programy przedstawione w tym rozdziale nie są częścią polityki spójności, nie ma więc środków przeznaczanych na pojedyncze państwa. Podmioty z całej Unii konkurują o przyznanie
środków ze wspólnej puli. Niniejszy rozdział został podzielony na dwie części: pierwszą, w której omówione zostały
instrumenty wspierające innowacyjne przedsiębiorstwa oraz drugą w której skupiono się głównie na zielonych technologiach. Warto podkreślić, że z szerokiej gamy środków wspierania innowacji na poziomie UE wyselekcjonowano
jedynie te instrumenty, które pośrednio lub bezpośrednio oferują wsparcie dla przedsiębiorców.
Instrumenty zwykle nie są przeznaczone bezpośrednio dla firm, a dla konsorcjów, składających się z przedsiębiorstw
oraz instytucji badawczych. W niektórych przypadkach wsparcie jest udzielane pośrednikom finansowym w celu ułatwienia ich działalności kredytowej. Ostatecznymi beneficjentami wsparcia są jednak zawsze małe i średnie przedsiębiorstwa prywatne. Zaznaczyć trzeba, że w nomenklaturze unijnej termin małe lub średnie przedsiębiorstwo oznacza przedsiębiorstwo zatrudniające poniżej 250 pracowników, o obrotach rocznych nie większych niż 50 mln EUR lub
sumie bilansowej nie większej niż 43 mln EUR. Maksymalny pułap wsparcia pieniężnego z UE wynosi 200 000 EUR
w przeciągu trzech lat, osiągnięcie tego poziomu wsparcia uniemożliwia przedsiębiorstwom aplikowanie o wsparcie
krajowe. Przedsiębiorstwo operujące w sektorze badań i rozwoju jest to przedsiębiorstwo angażujące ponad 10% swoich rocznych obrotów w działalność badawczo-rozwojową lub poświęcające działalności badawczo-rozwojowej więcej
niż 10% etatów pracowniczych.
Celem niniejszego podrozdziału jest zainteresowanie polskich przedsiębiorców programami ramowymi, funkcjonującymi równolegle do funduszy strukturalnych. Przedsiębiorstwa z nowoprzyjętych państw członkowskich rzadko korzystają z tego typu wsparcia, które jest przecież ważnym uzupełnieniem programów państwowych. W Polsce istnieją
specjalne punkty kontaktowe, udzielające wyczerpującej informacji na temat poszczególnych programów ramowych
oraz możliwości wsparcia przedsiębiorstw.
15.1. Instrumenty wsparcia badań i rozwoju
15.1.1. Program Ramowy na Rzecz Konkurencyjności i Innowacji (Competitiveness and Innovation Programme 2007-2013 – CIP).
OPIS
Program Ramowy na Rzecz Konkurencyjności i Innowacji jest instrumentem Komisji Europejskiej przyjętym w 2006
roku dla realizacji celów Strategii Lizbońskiej. Łączy on w sobie kilka uprzednio istniejących programów. Ma charakter
komplementarny w stosunku do siódmego programu ramowego (por. podrozdział 15.2.1). Głównymi celami powołania programu jest stworzenie dobrych warunków dla działania innowacyjnych przedsiębiorstw w ramach gospodarki
opartej na wiedzy. Szczególny nacisk został położony na rozwój małych i średnich firm, zwłaszcza z branż technologii
informacyjno-komunikacyjnych (ICT) oraz technologii przyjaznych dla środowiska. Program ma zapewnić spójność podejmowanych przez UE działań na rzecz rozwoju małych i średnich firm, innowacyjności oraz efektywności energetycznej gospodarki. Całkowity budżet CIP dla wszystkich państw członkowskich na lata 2007-2013 wynosi 3,63 mld EUR.
W ramach tego programu ramowego funkcjonują trzy programy szczegółowe: Program na Rzecz Przedsiębiorczości
i Innowacji (2,18 mld EUR), Program na Rzecz Wspierania Polityki Dotyczącej Technologii Informacyjnych i Komunikacyjnych (728 mln EUR) oraz Inteligentna Energia – Program dla Europy (727 EUR). Warto podkreślić, że CIP nie jest
programem krajowym, co oznacza, że w programie nie ma kwot przyznawanych na dany region lub kraj, wygrywają
najlepsze oferty złożone w konkursach. Zarządza nim Europejski Fundusz Inwestycyjny.
15.1.1.1. Program na Rzecz Przedsiębiorczości i Innowacji (Entrepreneurship and Innovation Programme
- EIP)
OPIS
Celem Programu na Rzecz Przedsiębiorczości i Innowacji jest przede wszystkim ułatwienie dostępu do finansowania na rozpoczęcie i rozwój działalności MSP oraz tworzenie środowiska sprzyjającego współpracy między małymi
i średnimi przedsiębiorcami. Program jest realizowany poprzez długoterminowe kredyty dla pośredników finansowych
w poszczególnych państwach członkowskich.
ZAKRES WSPARCIA
Po selekcji kandydatów, przeprowadzonej przez Europejski Fundusz Inwestycyjny, najlepsze wnioski inwestycyjne są
akceptowane przez Komisję. Stopień wykorzystania instrumentów programu zależy od skuteczności pośredników finansowych w aplikowaniu o fundusze. Jedna piąta wszystkich zainwestowanych środków jest zwykle przeznaczona na
eko-innowacje. Do instrumentów finansowych programu należą:
1) Instrument na Rzecz Wysokiego Wzrostu i Innowacji w MSP (GIF), High Growth and Innovative SME Facility
Instrument, który wspiera pośredników finansowych w dostarczaniu kapitału dla małych i średnich firm, został utworzony w 2007 roku. GIF zwiększa dostępność kapitału dla przedsiębiorstw oraz pomaga im pokryć koszty związane
z badaniami i rozwojem. Alokacja środków pochodzących z GIF musi być zgodna z krajową polityką wspierania małych
i średnich przedsiębiorstw. Pośrednicy finansowi otrzymujący środki z instrumentu inwestują je zwykle w charakterze
udziałowców mniejszościowych. Głównym sposobem wsparcia są inwestycje kapitałowe oraz inwestycje w fundusze
podwyższonego ryzyka, instrument składa się z dwóch elementów, GIF1 oraz GIF2. GIF1 dotyczy początkowej fazy
działania przedsiębiorstwa. Bezpośrednimi beneficjentami wsparcia są fundusze venture capital szczególnie aktywne
w skali regionalnej lub w rozwoju danej technologii. Druga wersja programu, GIF2 jest przeznaczona dla pośredników
finansowych wspierających wzrost przedsiębiorstw o stabilnej pozycji rynkowej poprzez inwestycje w kapitał wysokiego ryzyka.
2) System poręczeń dla małych i średnich przedsiębiorstw (SMEG)
System poręczeń udziela gwarancji na rzecz programów gwarancji kredytowych organizowanych przez pośredników
finansowych w skali krajowej. Otrzymanie wsparcia zależy od zobowiązań ze strony pośrednika do udzielenia gwaran-
214
215
cji nowopowstałym MŚP. Kwota nowych środków jest negocjowana indywidualnie z każdą instytucją pośredniczącą,
jest ona proporcjonalna do ryzyka gwarantowanego portfela inwestycyjnego.
Na instrument SMEG składają się cztery elementy:
• gwarancje dla kredytów/pożyczek/leasingu - celem działania jest zmniejszenie trudności MSP przy pozyskiwaniu
funduszy, wynikających z braku wystarczającego zabezpieczenia lub ze względu na ryzyko postrzegane jako większe w przypadku inwestycji w rozwój technologiczny, innowacje i transfer technologii,
• gwarancje dla mikrokredytów - mają zachęcać instytucje finansowe do udzielania kredytów na mniejsze kwoty
dla MŚP. Oprócz gwarancji pośrednicy finansowi mogą otrzymać dotacje kompensujące częściowo wysokie koszty
administracyjne,
• gwarancje dla inwestycji kapitałowych - obejmują inwestycje udostępniające kapitał zalążkowy lub kapitał w fazie
startu,
• gwarancje dla operacji wykupu wierzytelności ze środków uzyskanych z emisji akcji (sekurytyzacja) - celem jest
ułatwienie pozyskania dodatkowych środków na pokrycie długu MSP.
3) System rozwijania zdolności instytucji pośrednictwa finansowego (CBS)
Zadania instrumentu koncentrują się głównie na poprawie specjalistycznej wiedzy pośredników finansowych inwestujących w innowacyjne MSP. Wsparcie jest udzielane na przykład na zatrudnienie dodatkowego personelu eksperckiego
w zakresie kapitału wysokiego ryzyka oraz kapitału zalążkowego. Działania obejmują też dotacje na pokrycie kosztów
pomocy technicznej dla poprawy procedur oceny wiarygodności finansowej.
4) Europejska Sieć Przedsiębiorczości
Jest platformą udzielającą wsparcia doradczego dla małych i średnich przedsiębiorstw w poszukiwaniu partnerów zagranicznych dla wspólnych inicjatyw, przetargów oraz informacji dotyczących praw własności intelektualnej (http://
www.enterprise-europe-network.ec.europa.eu)
DLA KOGO
Wsparcie nie jest udzielane bezpośrednio przedsiębiorstwom ale pośrednikom finansowym którzy następnie inwestują lub udzielają gwarancji kredytowych innowacyjnym przedsiębiorstwom. Instytucjami pośrednictwa finansowego
mogącymi się ubiegać o wsparcie w ramach programu EIP są między innymi: banki, stowarzyszenia przedsiębiorstw
leasingowych fundusze pożyczkowe. W Polsce pośrednikiem finansowym udzielającym kredytów oraz gwarancji kredytowych wspieranych z instrumentu EIP jest bank BPH.
Za implementacje programów ramowych na rzecz przedsiębiorczości w Polsce odpowiada Ministerstwo Gospodarki.
Bezpośredniej informacji zainteresowanym podmiotom udzielają Krajowe Punkty Kontaktowe koordynowane przez
Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP). W zakresie instrumentów finansowych Krajowy Punkt Kontaktowy
jest prowadzony przez Związek Banków Polskich, prowadzi on dla beneficjentów programu działalność informacyjną,
promocyjną i doradczo-konsultacyjną. Natomiast w zakresie badań naukowych Krajowy Punkt Konsultacyjny funkcjonuje przy Instytucie Podstawowych Problemów Techniki PAN.
STRONA INTERNETOWA
www.cip.gov.pl , http://ec.europa.eu/cip/index_pl.htm
http://ec.europa.eu/enterprise/policies/finance/cip-financial-instruments/indexen.htm
http://eif.europa.eu
15.1.1.2. Inteligentna Energia – Program dla Europy
OPIS
Jeden z trzech programów realizowanych w ramach CIP mających za zadanie wspierać energetykę opartą na ener-
216
gii odnawialnej oraz technologie energooszczędne. W programowaniu 2007-2013 priorytetami jest dofinansowanie
dla modernizacji budynków pod kątem oszczędzania energii oraz zastosowywanie energooszczędnych rozwiązań
w transporcie. Program wspiera także rozwój technologii opartych na energii słonecznej oraz bioenergii. W roku 2010
całkowity budżet programu wyniósł 56 mln EUR (730 mln EUR na lata 2007-2013).
ZAKRES WSPARCIA
Finansowanie pokrywa koszty uczestnictwa w programach transferu technologii, upowszechniania najlepszych rozwiązań, szkoleń, wsparcia doradczego. Środki są często wykorzystywane na kampanie edukacyjne oraz kampanie społeczne na rzecz popularyzacji technologii energetycznych. Żaden z programów CIP nie finansuje rozwoju technologii
ani wydatków na badania i rozwój. Projekty dofinansowywane z programu Inteligentna Energia mogą trwać maksymalnie do 3 lat, ich budżet wynosi zwykle od 0,5 mln do 2,5 mln EUR. Wysokość wsparcia może osiągać do 75% kwalifikowanych kosztów projektu ale nie więcej niż 250 000 EUR.
DLA KOGO
W projektach muszą uczestniczyć przynajmniej trzy instytucje prywatne i publiczne z przynajmniej trzech państw tworzące agencje energetyczną. Podpisują one z Europejskim Funduszem Inwestycyjnym umowy na finansowanie projektów do 36 miesięcy a także zobowiązują się do kontynuowania współpracy przez następne 5 lat. Wyszukiwarka
partnerów dla wspólnych programów znajduje się na stronie www.managenergy.eu.
Projekt Inteligentna Energia, podobnie jak pozostałe programy, realizowane w ramach CIP, jest zarządzany przez Europejski Fundusz Inwestycyjny w imieniu Komisji Europejskiej. W Polsce Krajowy Punkt Kontaktowy odpowiedzialny za
wdrażanie programu funkcjonuje przy Krajowej Agencji Poszanowania Energii (KAPE).
STRONA INTERNETOWA
http://ec.europa.eu/energy/intelligent/
www.kape.gov.pl
www.cip.gov.pl
15.1.1.3 Program na rzecz wspierania polityki w zakresie technologii informacyjno komunikacyjnych
(ICT-PSP)
OPIS
Celem Programu jest wsparcie działań, zmierzających do szybkiego wdrożenia technologii informacyjnych i komunikacyjnych w gospodarce, oraz pobudzenie innowacyjności poprzez zwiększenie zakresu stosowania i inwestowania w te
technologie. Na lata 2007-12 budżet ICT zamyka się w kwocie 730 mln EUR. Program dąży do promowania innowacji
i konkurencyjności poprzez szerszą akceptację najlepszych praktyk wśród obywateli, organizacji rządowych i przedsiębiorców oraz MSP.
ZAKRES WSPARCIA
Istnieją trzy rodzaje projektów, które mogą być wspierane ze środków przeznaczonych na innowacje:
• Projekty pilotażowe (Typ A) - Krajowe, regionalne lub lokalne inicjatywy realizowane w krajach członkowskich lub
stowarzyszonych. Wkład wspólnotowy dla tego typu przedsięwzięcia wynosi do 50% kosztów. Przeciętny budżet
zamyka się w kwocie od 5 do 10 mln EUR.
• Projekty pilotażowe (Typ B) - stymulowanie wdrażania innowacyjnych produktów i usług bazujących na ICT; Wkład
wspólnotowy dla tego typu działań wynosi do 50% kosztów. Przeciętny budżet projektów: od 2 do 3 mln EUR.
• Sieci Tematyczne - tworzenie forum wymiany doświadczeń i budowy konsensusu pomiędzy członkami sieci. Wkład
wspólnotowy dla tego typu projektów: do 100% kosztów bezpośrednich związanych z koordynacją i wdrożeniem
sieci. Przeciętny budżet dla każdej sieci tematycznej: 300 do 500 tys. EUR. Przedsięwzięcie trwa od 18 do 36 miesię-
217
cy.
DLA KOGO
Głównymi beneficjentami środków z programu jest europejski przemysł technologii komunikacyjnych. Ze środków
korzystają: małe i średnie firmy z branży wysokich technologii, administracja publiczna oraz uczelnie wyższe.
Krajowe Punkty Kontaktowe są koordynowane przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP). Krajowy Punkt
Konsultacyjny dla programu ICT-PSP funkcjonuje przy Instytucie Podstawowych Problemów Techniki PAN.
STRONA INTERNETOWA
www.cip.gov.pl
http://ec.europa.eu/information_society/activities/ict_psp/index_en.htm
www.kpk.gov.pl
z EBI oraz wsparcie w postaci kapitału wysokiego ryzyka. Jakiekolwiek wsparcie z UE nie może stanowić jednak więcej
niż jedną trzecią kosztów realizowanych przedsięwzięć.
DLA KOGO
W Polsce funkcjonuje 29 Platform Technicznych, uczestniczy w nich również szereg instytucji publicznych, włącznie
z Ministerstwem Środowiska. W Platformach oprócz przedsiębiorstw uczestniczą też ośrodki badawcze, uniwersytety,
izby gospodarcze.
Partnerem i koordynatorem wszystkich Platform w Polsce jest Krajowy Punkt Kontaktowy przy PAN
STRONA INTERNETOWA
www.kpk.gov.pl
http://cordis.europa.eu/technology-platforms/home_en.html#
15.1.2. Siódmy Program Ramowy na rzecz badań, rozwoju technologicznego i demonstracji (2007-2013)
OPIS
Program ramowy to główny instrument UE, przeznaczony do wspierania prac badawczo-rozwojowych. Jego nadrzędnym celem jest umocnienie naukowej bazy przemysłu europejskiego. Łącznie w okresie programowania 2007-2013
na program ten przeznaczono około 50 mld EUR. Pieniądze zostaną wydane na granty dla naukowców i organizacji badawczych w całej Europie. Na wsparcie dla przedsiębiorstw zaplanowano wydatki rzędu 1336 mln EUR Granty
przyznawane są na podstawie odpowiedzi na zaproszenie do składania wniosków oraz oceny niezależnych ekspertów,
a konkurencja pomiędzy kandydatami jest bardzo duża. Jedną z najważniejszych cech 7PR, która odróżnia go od funduszy strukturalnych, jest brak ustalonego podziału krajowego czy regionalnego. Siódmy program ramowy składa się
z sześciu programów szczegółowych: „Współpraca”, „Ludzie”, „Pomysły”, „Możliwości” oraz „Euratom”.
Największa część środków przeznaczonych na 7PR, bo aż 32,3 mld EUR, jest przyznana na rozwój programu współpracy,
następne w kolejności są środki na programy „Pomysły” (ok. 7,5 mld euro), „Ludzie” (ok. 4,7 mld euro) oraz „Możliwości”
(ok. 4 mld EUR). Przeważająca większość funduszy jest adresowana do instytucji publicznych oraz ośrodków badawczych. Przykładowo, to głównie instytucje publiczne tworzą konsorcja badawcze współpracujące w ramach programu „Współpraca”. W Siódmym Programie Ramowym istnieje jednak wiele możliwości pozyskania środków przez małe
i średnie przedsiębiorstwa.
15.1.2.2. Wspólne Inicjatywy Technologiczne
OPIS
Wspólne Inicjatywy Technologiczne są rodzajem pogłębionej współpracy w ramach Platform Technicznych. Zostały
przewidziane dla niektórych gałęzi innowacyjnej gospodarki mających charakter priorytetowy dla rozwoju konkurencyjności UE. W niektórych sytuacjach trzeba było stworzyć mechanizmy współpracy badawczej włączające większą liczbę podmiotów niż miało to miejsce w przypadku Platform. Inicjatywy zostały utworzone na podstawie Art. 171 Traktatu
z Maastricht, podobnie jak Platformy posiadają one osobowość prawną. Inicjatywy rozpisują konkursy na organizacje
poszczególnych programów badawczych w których mogą uczestniczyć małe i średnie firmy.
ZAKRES WSPARCIA
Każda Inicjatywa Technologiczna tworzy dokładny plan działań a następnie organizuje przetargi oraz konkursy na realizację poszczególnych programów badawczych. Inicjatywy Technologiczne utworzone w ramach Siódmego Programu
Ramowego to:
• ogniwa paliwowe i technologie wodorowe (FCH),
• aeronautyka i przemysł lotniczy (Clean Sky),
• innowacyjna medycyna (IMI),
• nanoelektronika (ENIAC),
15.1.2.1. Europejskie Platformy Techniczne
OPIS
Platformy technologiczne realizowane w ramach podprogramu „Współpraca” tworzą forum dla dialogu pomiędzy
przedsiębiorstwami a sektorem publicznym. Podmioty uczestniczące w platformach technologicznych wspólnie definiują plany działań w zakresie badań oraz 3-4 letnie projekty badawcze. W celu zwiększenia możliwości finansowych
członków Platform powstały kredyty oferowane przez Europejski Bank Inwestycyjny, przeznaczone na realizację projektów badawczych opracowanych w ramach Platform. Głównym zadaniem, dla którego Platformy Technologiczne
zostały powołane, jest promocja partnerstwa publiczno-prywatnego w zakresie rozwoju technologicznego.
ZAKRES WSPARCIA
Przedsiębiorstwa nie uzyskują natychmiastowych zysków z uczestnictwa w Platformach Technicznych. Są one dla nich
jedynie okazją do bezpośredniego kontaktu z instytucjami publicznymi, regulującymi ich branże oraz z ośrodkami
naukowymi. Uczestnicy Platform wspólnie prowadzą działania lobbingowe na rzecz rozwoju reprezentowanego przez
nich sektora gospodarki. Wspólne projekty realizowane w ramach Platform mogą jednak uzyskać preferencyjny kredyt
218
• wbudowane Systemy Komputerowe (ARTEMIS).
Każdy z tych programów jest przedmiotem osobnych regulacji ze strony Komisji Europejskiej. Inicjatywy są finansowane ze środków Komisji oraz uczestniczących w nich państw. Sektor prywatny dostarcza wsparcia badawczego oraz
ponad 50% funduszy na realizację każdego z programów badawczych.
DLA KOGO
Założycielami wspólnych inicjatyw są Komisja Europejska oraz niekomercyjne ośrodki badawcze. W inicjatywach ENIAC
oraz ARTEMIS uczestniczą również rządy poszczególnych państw. Według pierwotnego zamysłu Wspólne Inicjatywy
Technologiczne nie powinny być instytucjami zamkniętymi. Małe i średnie firmy mogą uczestniczyć we wspólnych
projektach badawczych oraz startować w ogłaszanych przetargach.
Partnerem i koordynatorem wszystkich Platform w Polsce jest Krajowy Punkt Kontaktowy przy PAN.
STRONA INTERNETOWA
219
http://cordis.europa.eu/fp7/jtis/faq_en.html#question1
badaczy zaczynających karierę może wynosić maksymalnie 2 mln EUR, dla doświadczonych badaczy maksymalny pułap wsparcia to 3,5 mln EUR. Ocena zgłoszonych projektów jest przeprowadzona przez powołany przez ERBN panel
ekspertów z danej dziedziny.
15.1.2.3. Program współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami a uniwersytetami „Marie Curie” (IAPP)
DLA KOGO
Granty na pionierskie badania są przydzielane indywidualnym badaczom. W przypadku grantów dla początkujących
badaczy kandydat musi być przynajmniej 2 lata po uzyskaniu doktoratu. W przypadku grantów zaawansowanych kandydat musi wykazać się ponad dziesięcioletnim doświadczeniem w działalności badawczej. Wsparcie jest równocześnie przyznawane instytucji goszczącej projekt badawczy na podstawie osobnej umowy, w której zobowiązuje się ona
do zapewnienia odpowiednich warunków do badań, nie wpływając na przebieg ani finansowanie projektu.
OPIS
Program współpracy pomiędzy sektorem małych i średnich firm a ośrodkami badawczymi jest częścią podprogramu
„Ludzie” włączoną w skład działań Marie Curie. Program ten tworzy platformę wymiany wiedzy pomiędzy firmami
a sektorem publicznym. Wspólny projekt badawczy może być koordynowany zarówno przez instytucję publiczną jak
i przedsiębiorstwa prywatne. Przedmiotem badań mogą być wszelkie projekty technologiczne z wyjątkiem badań
z zakresu energetyki atomowej.
ZAKRES WSPARCIA
Program finansuje wymianę ekspertów pomiędzy instytucjami oraz płace dla pracowników sektora badań i rozwoju,
pracujących nad wspólną technologią. Możliwe jest oddelegowanie pracowników naukowych do instytucji partnerskiej, komercyjnej lub niekomercyjnej. Fundusze mogą być także przeznaczone na organizację szkoleń oraz konferencji. Koszty projektu są w 100% finansowane ze środków 7PR, trwa on 3-4 lata. Wsparcie jest przyznawane na zasadzie
otwartych konkursów. Komisja Europejska negocjuje z przedsiębiorstwami umowy, dotyczące wysokości wsparcia projektu badawczego.
DLA KOGO
Aplikować mogą konsorcja złożone z przynajmniej jednego uniwersytetu lub ośrodka badawczego oraz przedsiębiorstw. Członkowie konsorcjum muszą pochodzić przynajmniej z dwóch różnych państw UE. Partnerzy reprezentujący przemysł muszą prowadzić działalność na zasadach handlowych. Oznacza to, że muszą generować większość zysku
w wyniku działalności gospodarczej, konkurując na rynku. Partnerami takimi mogą zostać także firmy rozpoczynające
działalność oraz inkubatory przedsiębiorczości.
Research Executive Agency; Krajowy Punkt Konsultacyjny dla programu ICT-PSP funkcjonuje przy Instytucie Podstawowych Problemów Techniki PAN.
STRONA INTERNETOWA
http://ec.europa.eu/research/fp7/understanding/marie-curieinbrief/research-business_pl.html
http://cordis.europa.eu/fp7/mariecurieactions/iapp_en.html
15.1.2.4. Wsparcie Badań Pionierskich
220
Europejska Rada ds. Badań Naukowych (ERBN)
STRONA INTERNETOWA
http://erc.europa.eu/index.cfm?fuseaction=page.display&topicID=498
15.1.2.5. Finansowy Instrument Podziału Ryzyka
OPIS
Powstanie instrumentu jest odpowiedzią na zwiększony popyt na kredyt ze strony przedsiębiorstw operujących
w sektorze R&D oraz wysokie ryzyko, związane z przedsięwzięciami badawczo-rozwojowymi. Ma na celu ułatwienie
inwestorom, zamierzającym sfinansować większe projekty badawcze, dostępu do funduszy z Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI). Pożyczki są wspólnie finansowane przez EBI oraz przez Komisję Europejską.
ZAKRES WSPARCIA
Instrument oferuje niższe stopy procentowe niż te oferowane na rynku kredytowym. Wsparcie jest przekazywane najczęściej na zakupy technologii w celu wykonania dużych projektów infrastrukturalnych. Instrument gwarantuje również pożyczki udzielane przez pośredników finansowych. W latach 2007-2013 EBI i Komisja Europejska przekażą na
działanie instrumentu po 1 mld EUR.
DLA KOGO
Projekty mogą zgłaszać samorządy i przedsiębiorstwa. O dodatkowe wsparcie mogą się też ubiegać projekty, organizowane w ramach 7PR. Dodatkowe kredyty EBI są udzielane najczęściej w celu finansowania projektów publiczno-prywatnych lub też są udzielane pośrednikom finansowym. Z funduszy udostępnionych przez EBI są finansowane
środki trwałe oraz zakup wartości niematerialnych i prawnych do wysokości 50% ich kosztów. Środki są udzielane bezpośrednio przez EBI jedynie dla projektów których całkowity budżet przekracza 15 mln EUR. Dla mniejszych projektów
wsparcie jest udzielane przez pośredników finansowych.
OPIS
W ramach programu szczegółowego „Pomysły” Rada Naukowa przydziela granty na najbardziej przełomowe badania osobom fizycznym, pracującym na uczelniach lub dla przedsiębiorstw. Prowadzone przez nich badania nie mogą
mieć bezpośrednio celu komercyjnego. Pomiędzy Radą a beneficjantami grantu zostaje zawarta pięcioletnia umowa
o finansowaniu. Wsparcie jest przyznawane indywidualnie nawet jeżeli osoba je otrzymująca zarządza większym zespołem pracowników sektora badań i rozwoju. Zarządzający projektem badawczym naukowiec musi być niezależny,
co oznacza, że może aplikować o wsparcie we własnym imieniu oraz zarządzać projektami badawczymi niezależnie od
starszych kolegów.
Europejski Bank Inwestycyjny. Krajowy Punkt Konsultacyjny jest prowadzony przez Związek Banków Polskich, prowadzi
on dla beneficjentów programu działalność informacyjną, promocyjną i doradczo-konsultacyjną.
ZAKRES WSPARCIA
Istnieją dwa rodzaje grantów: granty dla badaczy rozpoczynających karierę zawodową oraz granty zaawansowane,
dla badaczy z ponad dziesięcioletnim stażem. Granty pokrywają do 100% bezpośrednich kosztów badań w okresie
5 lat. Możliwe jest też dofinansowanie do 20% kosztów pośrednich związanych z projektem badawczym. Wparcie dla
15.1.2.6. Wsparcie dla MSP w ramach programu szczegółowego „Możliwości”
STRONA INTERNETOWA
http://ec.europa.eu/invest-in-research/funding/funding02_en.html
15.1.2.6.1. Badania dla MSP
221
OPIS
Program ten jest częścią programu szczegółowego „Możliwości”. Wsparcie ma na celu rozwiązywanie problemów technicznych napotykanych przez małe i średnie przedsiębiorstwa w prowadzonej przez nie działalności gospodarczej.
MSP otrzymują dofinansowanie na badania oraz na zakup know-how od ośrodków naukowych. Małe i średnie firmy
zwykle nie prowadzą same działalności badawczej, zlecają ją wyspecjalizowanym instytucjom. Najważniejszymi wydatkami związanymi z projektem są: zakup licencji oraz praw własności intelektualnej.
dwa ośrodki badawcze lub uniwersytety.
ZAKRES WSPARCIA
Jako że współpraca pomiędzy MŚP a ośrodkami naukowymi polega przede wszystkim na zakupie technologii oraz zlecaniu ekspertyz, działania te są przedmiotem dofinansowania. Dofinansowywane są również testy, demonstracje, implementacja nabytych technologii oraz szkolenia pracowników przedsiębiorstw. Przedsiębiorstwa muszą w składanych
wnioskach uzasadnić dlaczego dana technologia jest niezbędna dla rozwoju ich branży. Kwestie współfinansowania
oraz dostępu do nabytych lub wspólnie opracowanych rozwiązań są regulowane przez umowę pomiędzy wszystkimi
członkami projektu. Budżet wspólnego projektu zwykle zamyka się w granicach 0,5 mln do 1,5 mln EUR, całkowita ilość
podmiotów w nim uczestniczących waha się od 5 do 10. Zgodnie z ogólną zasadą, obowiązującą dla większości projektów 7PR, maksymalne dofinansowanie z UE projektów badawczych wynosi 50% kosztów kwalifikowanych (75% dla
MŚP i ośrodków badawczych). Koszty demonstracji technologii oraz tworzenia prototypów są pokrywane w co najwyżej 50%, koszty związane z koordynacją działań pomiędzy uczestnikami projektu w 100%. Program trwa do dwóch lat.
Wspólne konsorcjum wszystkich uczestników jest zarządzane przez jednego z członków projektu który ma za zadanie
sprawdzać czy wszyscy pozostali mają dostęp do środków finansowych oraz technologii.
http://sme.cordis.lu/home/index.cfm, http://cordis.europa.eu/fp7/ncp_en.html, www.kpk.gov.pl
DLA KOGO
Projekt musi być prowadzony przez wspólne konsorcjum składające się z co najmniej trzech małych i średnich firm
z trzech różnych państw członkowskich. Ponadto w projekcie powinny uczestniczyć co najmniej dwa ośrodki badawcze
lub uniwersytety.
W Polsce program jest koordynowany przez Krajowy Punkt Kontaktowy przy PAN.
STRONA INTERNETOWA
http://cordis.europa.eu/fp7/capacities/research-sme_en.html
ftp://ftp.cordis.europa.eu/pub/fp7/docs/research_smes_en.pdf
Ze strony Polski program jest koordynowany przez Krajowy Punkt Kontaktowy przy PAN
STRONA INTERNETOWA
http://cordis.europa.eu/fp7/dc/index.cfm?fuseaction=UserSite.CapacitiesDetailsCallPage&call_id=36
15.1.3. EUREKA
15.1.3.1. Program EUROSTARS
OPIS
EUROSTARS ma na celu wsparcie pieniężne zorientowanych rynkowo projektów badawczych. Jest to wspólna inicjatywa EUREKA oraz Siódmego Programu Ramowego Komisji Europejskiej.
ZAKRES WSPARCIA
Wsparcie pieniężne jest udzielane projektom badawczym, mającym na celu opracowanie nowej technologii. Projekty
nie mogą trwać dłużej niż 36 miesięcy, w dwa lata od rozpoczęcia badań technologia ma być gotowa do komercjalizacji. Wsparcie w formie grantów pokrywa do 60% kwalifikowanych kosztów projektu.
DLA KOGO
Projekt musi być przedstawiony przez konsorcjum, łączące przynajmniej dwie osoby prawne z państw, uczestniczących
w programie. Musi w nim uczestniczyć przynajmniej jedno małe lub średnie przedsiębiorstwo zaangażowane w działalność badawczo-rozwojową (patrz punkt 15.), które pokryje przynajmniej 50% kosztów projektu. Żaden z uczestników
konsorcjum nie może pokryć więcej niż 75% kosztów projektu.
W Polsce szczegółowej informacji na temat programu EUROSTARS udziela Narodowe Centrum Badań i Rozwoju.
STRONA INTERNETOWA
http://www.eurostars-eureka.eu/searchContact.do?method=search&memid=PL
(www.kpk.gov.pl)
www.eurostars-eureka.eu , www.ncbir.gov.pl
15.1.2.6.2. Badania dla stowarzyszeń MŚP
OPIS
Instrument jest częścią programu „Możliwości”. Wsparcie ma na celu rozwiązywanie problemów technicznych, napotykanych przez wiele małych i średnich przedsiębiorstw w prowadzonej przez nie działalności badawczej. Projekt nie
podlega wsparciu dla badań prowadzonych przez pojedyncze MŚP, jako że dotyczy najczęściej tworzenia regulacji
prawnych np. w zakresie ochrony środowiska lub zdrowia. Stowarzyszenia MŚP otrzymują wsparcie na realizację badań
oraz na zakup know-how od ośrodków naukowych.
ZAKRES WSPARCIA
Mechanizm dofinansowania jest analogiczny do instrumentu opisanego w podrozdziale 15.1.2.6.1.
DLA KOGO
Projekt musi być prowadzony przez stowarzyszenia małych i średnich firm mające osobowość prawną, będące w stanie
zlecać na zewnątrz część ekspertyz. Muszą w nim uczestniczyć co najmniej trzy stowarzyszenia z co najmniej trzech
różnych państw członkowskich UE lub państw stowarzyszonych z programem 7PR. Stowarzyszenia MŚP powinny zawierać 2 do 5 przedsiębiorstw każde. Ponadto we wspólnie tworzonym konsorcjum powinny uczestniczyć co najmniej
222
15.2. Instrumenty wsparcia zielonych technologii
15.2.1. Plan Działania na rzecz Technologii Środowiskowych (ETAP – Environmental Technology Action
Plan)
OPIS
Program przyjęty przez Komisję Europejską w 2004 roku. Program ma za zadanie wsparcie i promocję ekologicznych,
innowacyjnych technologii. Celem programu jest poprawa konkurencyjności Europy w zakresie „zielonych” technologii. Plan definiuje dziewięć działań priorytetowych, które zaklasyfikowane są do trzech głównych grup.
I. Od badań do obecności na rynku
1. Wzrost wydatków na R&D
2. Europejskie Platformy Technologiczne (European Technology Platforms)
223
3. Weryfikacja technologii środowiskowych (Environmental Technology Verification)
II. Poprawa warunków rynkowych
1. Cele w zakresie efektywności (Performance targets)
2. Wsparcie finansowe
3. Instrumenty rynkowe
4. Zamówienia publiczne w obszarze zielonych technologii (Green public procurement)
5. Podnoszenie świadomości i szkolenia
III. Działania międzynarodowe
1. Wsparcie dla zielonych technologii w krajach rozwijających się, promocja inwestycji zagranicznych.
STRONA INTERNETOWA
http://ec.europa.eu/environment/etap/index_en.html
DLA KOGO
Priorytetowo traktowane są MSP, aplikujące samodzielnie lub w konsorcjach podmiotów z następujących państw: 27
państw członkowskich, Islandii, Norwegii, Lichtensteinu oraz państw posiadających odpowiednie umowy z UE, m.in.
z Turcji i Izraela.
Wnioski przyjmuje Agencja Wykonawcza ds. Konkurencyjności i Innowacji (EACI) działająca w ścisłej współpracy z Dyrekcją Generalną ds. Środowiska Komisji Europejskiej.
W Polsce dodatkowych informacji na temat ekoinnowacji oraz konkursów udziela Punkt Kontaktowy Programu Ramowego na rzecz Przedsiębiorczości i Innowacji. Za koordynacją działań Krajowych Punktów Kontaktowych odpowiedzialna jest Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP).
STRONA INTERNETOWA
http://ec.europa.eu/environment/etap/ecoinnovation/index_en.htm, www.cip.gov.pl
15.2.2. Program LIFE +
15.2.1.1. Eco-innovation w programie CIP
OPIS
W ramach tego instrumentu wspierane są innowacyjne rozwiązania, które chronią środowisko, tworząc jednocześnie
większy popyt rynkowy na zielone technologie, metody zarządzania, produkty i usługi. W ramach EIP 433 mln EUR
(z 2,172 mld EUR) przeznaczone zostało na wsparcie eko-innowacji. Eko-innowacje wspierane są przez trzy rodzaje
instrumentów:
1) Instrumenty finansowe (w szczególności wsparcie dla funduszy inwestycyjnych aktywnych w segmencie eko-innowacji), budżet wynosi 228 mln EUR (2007-2013)
A) High Growth and Innovative Company Facilities (GIF1 & GIF2)
Instrument na rzecz wysokiego tempa wzrostu i innowacyjności małych i średnich przedsiębiorstw - obejmuje inwestycje w wyspecjalizowane fundusze podwyższonego ryzyka, w tym fundusze finansujące wczesne stadium
rozwoju firmy (seed capital), fundusze działające w skali regionu lub koncentrujące się na określonych sektorach/technologiach, fundu¬sze typu venture capital finansujące działania badawczo-rozwojowe itp. Dofinansowane ze środków EIP fundusze udostępniają następnie kapitał innowacyjnym MSP o wysokim potencjale wzrostu, umożliwiając im rozpoczęcie i rozwój działalności, wprowadzenie produktów i usług na rynek, czy wreszcie
prowadzenie działalności badawczej i rozwojowej
B) Capacity Building Scheme (CBS)
System rozwijania zdolności instytucji pośrednictwa finansowego Zadaniem instrumentu jest zwiększenie specjalistycznej wiedzy nt. inwestycji i technologii w instytucjach finansowych inwestujących w innowacyjne MSP lub
w MSP o znacznym potencjale wzrostu. Dodatkowo, poprzez ulepszenie procedur oceny wiarygodności finansowej i zdolności do oszacowania ekonomicznej wiarygodności projektów, w których znaczącą rolę odgrywają
innowacje ekologiczne, powinien doprowadzić do zwiększenia podaży kredytów dla MSP.
2) Projekty pilotażowe i powielania rynkowego (First Application and Market Replication Project) – budżet 195 mln
EUR (2007-2013)
Projekty te zakładają pierwsze zastosowanie lub powielanie rynkowe ekoinnowacyjnych technik, produktów i praktyk, których celem jest komercjalizacja danego rozwiązania.
Wsparcie w formie grantu na sfinansowanie 50 % kosztów kwalifikowanych projektu.
3) Sieci krajowych i regionalnych podmiotów (Networks of national and regional actors) budżet 10 mln EUR
224
OPIS
LIFE+ jest instrumentem finansowym Unii Europejskiej, powołanym w celu wspierania przedsięwzięć w dziedzinie
ochrony środowiska. Program ma za zadanie przyczyniać się do ułatwiania procesu wdrażania wspólnotowego prawa
ochrony środowiska, realizacji polityk ochrony przyrody oraz identyfikacji i promocji nowych rozwiązań problemów
dotyczących ochrony środowiska.
LIFE + oferuje możliwość finansowania projektów w ramach trzech komponentów:
• Komponent I - Przyroda i różnorodność biologiczna
Wsparcie dla projektów, które przyczyniają się do ochrony gatunków lub siedlisk priorytetowych sieci Natura 2000 oraz
projektów, przyczyniających się do zahamowania spadku różnorodności biologicznej. Maksymalne dofinansowanie
wynosi 75 % kosztów kwalifikowanych.
• Komponent II – Polityka i zarządzanie w zakresie środowiska
Wsparcie dla projektów, które niosą ze sobą korzyści w zakresie ochrony środowiska, przyczyniają się do wdrażania regulacji UE, rozwoju i wdrażania nowych podejść, technologii, praktyk w zarządzaniu i gospodarowaniu środowiskiem.
Maksymalne dofinansowanie wynosi 50 % kosztów kwalifikowanych.
• Komponent III – Informacja i komunikacja
Finansowanie projektów, które mają na celu zwiększenie świadomości w kwestiach związanych z ochroną środowiska
a także kampanie informacyjne i szkolenia dotyczące zapobiegania pożarom lasów. Maksymalne dofinansowanie wynosi 50 % kosztów kwalifikowanych.
ZAKRES WSPARCIA
Finansowanie wspólnotowe może przyjmować następujące formy prawne:
• umowy o dotacje, które mogą być udzielane w szczególnych formach, takich jak umowy ramowe o partnerstwie,
uczestnictwo w mechanizmach finansowych i funduszach, współfinansowanie dotacji operacyjnych lub dotacji na
określone działania;
• zamówienia publiczne, gdzie środki wspólnotowe mogą pokrywać koszty zakupu towarów i usług. Koszty te mogą
obejmować, między innymi, wydatki na działania informacyjne i komunikacyjne, opracowanie, realizację, nadzór,
kontrolę i ocenę projektów, polityk, programów i prawodawstwa.
Budżet programu LIFE+ wynosi 2,143 mld EUR na okres od 1 stycznia 2007 r. do 31 grudnia 2013 r. Przynajmniej 50 %
225
środków budżetowych przyznanych LIFE+ przeznaczanych jest na wspieranie ochrony przyrody i różnorodności biologicznej.
Komisja Europejska, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Polsce
STRONA INTERNETOWA
www.ec.europa.eu/environment/life
www.nfosigw.gov.pl
15.2.3. Program Marco Polo
OPIS
Program wsparcia dla projektów, które mają za zadanie zastąpienie transportu drogowego przez transport kolejowy,
morski lub rzeczny. Celem jest zmniejszenie zanieczyszczenia, ruchu na drogach i zapewnienie bardziej skutecznego
i efektywnego transportu towarów.
Obecna, druga edycja programu obejmuje lata 2007–2013. Budżet programu to 450 mln EUR. Aplikować mogą również
podmioty z krajów graniczących z Unią Europejską.
Agencja Wykonawcza ds. Konkurencyjności i Innowacji (EACI)
STRONA INTERNETOWA
http://ec.europa.eu/transport/marcopolo/
Bibliografia:
Blows, Justin, Sato, Atsushi, Choi, Eun-Hwa, Lee, Won Sang, Thompson, Laura, Pomianek, Michael, Chen, Tani (2010), Get
your green technology to the head of the line, Managing Intellectual Property, Iss. 197
Cahier de l’Environnement (2008), no 385, Economie, Berne
Innovation Policy Progres Report (2009), INNO-Policy TrendChart – China
OECD (2008a) Reviews of Innovation Policy - China, OECD, Paris
OECD (2008b) Science, Technology and Industry Outlook, OECD, Paris
OECD (2009) Eco-Innovation in Industry - Enabling Green Growth, OECD, Paris
OECD (2010) Economic Survey – Germany, OECD, Paris
Potsdam Institute for Climate Impact Research & Gantham Research Institute on Climate Change and the Environment
(2009) Towards a Global Green Recovery, Recommendations for Immediate G20 Action, Potsdam Institute for Climate
Impact Research, Gantham Research Institute on Climate Change and the Environment
Xiaomei Tan, Zhao Gang (2009) An Emerging Revolution:Clean Technology Research, Development and Innovation in
China, World Resources Institute, 2009
226
227
228
www.greenevo.gov.pl
COPYRIGHTS
Ministerstwo Środowiska
www.greenevo.gov.pl
Numer ISBN 83-86564-54-7

GREENEVO - RYNKI ZAGRANICZNE I PERSPEKTYWY ZIELONEJ

Transkrypt

Podobne dokumenty

museion-31 - Muzeum Ziemi Lubuskiej

Raport: Polskie bezpośrednie inwestycje zagraniczne i potencjał ich

PRZYPADEK WŁADIMIRA P. Nieprzerwanie od roku nazwisko

PRZEGLĄD GEOPOLITYCZNY