Rady praktyczne Rozdział 6

Rozdział 6
Rady praktyczne
W 6 i 7 rozdziale staram się udzielić możliwie najwięcej rad
praktycznych, dotyczących prawidłowego i bezpiecznego wykonywania ruchów operowaną kończyną podczas ćwiczeń
usprawniających i czynności życia codziennego.
Wspomnianego na wstępie niebezpieczeństwa zwichnięcia
endoprotezy, groźnego w skutkach upadku, można skutecznie
uniknąć, jeśli się pamięta i korzysta z poniższych zaleceń.
Podczas zwichnięcia głowa endoprotezy może przemieścić się
poza panewkę tyłem lub przodem. Dostęp przedni lub boczny,
podczas którego wycina się przednią część torebki stawowej,
sprzyja zwichnięciu przodem. Wykonanie zbyt obszernego
równoczesnego ruchu zgięcia, odwiedzenia i rotacji zewnętrznej lub rotacji zewnętrznej oraz przeprostu (nadmierny wyprost) w operowanym stawie otwiera drogę do zwichnięcia.
W przypadku dostępów tylnych zwichnięciem zagraża wykonanie równoczesnego ruchu zgięcia, przywiedzenia i rotacji
wewnętrznej. Należy pamiętać, że ruchy te są możliwe do wykonania w każdej pozycji — zarówno leżącej, jak i siedzącej
oraz stojącej. Zagrożenie zwichnięciem zmniejsza się wraz
30
z upływem czasu i po kilku miesiącach żaden z ruchów
(oprócz ekstremalnych) nie powinien spowodować przemieszczenia głowy.
Katalog rad, nazwijmy go życzeniowo-nakazowych, ma jeszcze jeden cel. Ma on spowodować maksymalne wydłużenie
okresu używalności endoprotezy. Okres ten jest bardzo różny
i zależy od wielu czynników. Kończy się w momencie utraty
przez endoprotezę stabilności (obluzowanie) lub po zużyciu
się któregoś z elementów. Do obluzowania wszczepów może
przyczynić się również powstanie odczynu zapalnego w tkankach otaczających. Proces zapalny może wytworzyć się nawet
wiele lat po operacji, a ognisko zakażenia może być zlokalizowane w znacznej odległości od stawu biodrowego.
„Żywotność” endoprotezy zależy od zespołu leczącego (operator, personel usprawniający, lekarz pierwszego kontaktu, lekarz przeprowadzający okresowe badanie kontrolne biodra)
i od samego chorego. Prawidłowe, idealne technicznie
wszczepienie odpowiednio dobranej endoprotezy oraz uzyskanie dobrego zakresu ruchów zarówno podczas operacji, jak
i w procesie rehabilitacji, stwarza warunki do wieloletniego
jej funkcjonowania. Reszta zależy głównie od pacjenta. Nadwaga, praca fizyczna wymagająca dźwigania, sporty przeciążające nadmiernie biodro, rezygnacja z wyznaczonych terminów badań kontrolnych, lekceważenie pierwszych pojawiających się dolegliwości w operowanym stawie lub jego okolicy,
dopuszczanie do rozwoju zakażeń – ognisk ropnych w nosie,
gardle, zębach, na skórze (ropnie, czyraki, owrzodzenia podudzi, róża), zapalenia żył, bakteryjne zakażenia dróg moczowych, ogniska zapalne w drogach rodnych – skracają czas
bezbolesnego funkcjonowania stawu biodrowego.
31
Ryc. 16
a
Ryc. 17 a–b
32
b
a
b
Ryc. 18 a–b
Idealna pozycja siedząca osiągnięta zostanie, gdy lekko odwiedzione uda tworzą wraz z tułowiem kąt prosty (ryc. 16).
Niewskazane jest siadanie na brzegu krzesła, przechylanie się
na boki oraz siadanie z nogą założoną na nogę (ryc. 17 a–b).
Pamiętać należy o dobraniu sobie odpowiedniego krzesła lub
fotela – nie może on być zbyt miękki ani zbyt głęboki (ryc.
18 a). Wybrać należy wysokie, twarde siedzenie, najlepiej
z podparciem pod nogi (ryc. 18 b).
Stanie jest pozycją przyjmowaną równie często. Ważne jest,
aby podczas stania, jeżeli minie okres ograniczonego obciążania, stawać symetrycznie na obie kończyny (ryc. 19 a). Obciążenie tylko jednej z nich (ryc. 19 b) może spowodować wystąpienie zmian przeciążeniowych. W sytuacji gdy biodro przeciwne do operowanego jest w nie najlepszej „kondycji”,
dojdzie do szybszego rozwoju zmian zwyrodnieniowych.
33
a
b
Ryc. 19 a–b
Chcąc się obrócić, należy skręcić nogi razem z miednicą, pamiętając jednocześnie o zakazie wykonywania gwałtownych
ruchów. Obszerny obrót tułowia w przypadku stóp przypartych do podłoża zagraża zwichnięciem.
Stale obowiązuje zupełny zakaz noszenia ciężarów (ryc.
20). W sytuacji przymusowej ograniczamy do niezbędnego
minimum liczbę kilogramów oraz drogę ich przenoszenia,
a ciężar trzymamy przed sobą lub po stronie kończyny
operowanej (ryc. 21 a). Najlepiej zaopatrzyć się w takich wypadkach w wózek na kółkach (ryc. 21 b).
34