1 Marcin Święcicki Czy euro wpłynie na wzrost cen?

Marcin Święcicki
Czy euro wpłynie na wzrost cen?
Wielu Polaków obawia się, że wprowadzenie u nas euro spowoduje wzrost
cen. Podobne obawy były w innych krajach, które przystępowały do wspólnej
waluty. Zobaczmy jak to wyglądało w rzeczywistości.
Konsumenci nie są w stanie przeliczać każdej z tysięcy cen i sprawdzić, czy
dany produkt lub usługa nie zdrożały, więc by uchronić ich przed dezorientacją, we wszystkich krajach,
które przechodziły na euro, zastosowano cały arsenał środków mających na celu udostępnienie każdemu
klientowi pełnej informacji co do relacji między dotychczasową ceną w narodowej walucie a nową ceną
w euro.
Podstawowym zabezpieczeniem był obowiązek podawania obok bieżącej ceny w euro ceny starej w
walucie narodowej i jej równowartości w euro wyliczonej zgodnie z przyjętym do wymiany oficjalnym
kursem. Obowiązek ten wprowadzano na kilka miesięcy przed zmianą waluty i utrzymywano go co
najmniej przez pół roku po wprowadzeniu euro. W niektórych krajach rozwinęła się nawet konkurencja
między sklepami, które zachwalały, iż nowe ceny są niższe, niżby to wynikało z mechanicznego
przeliczenia ceny.
Z inicjatywy Komisji Europejskiej podjęto decyzję o szerokim rozprowadzeniu wśród detalistów monet o
wartości jednego i dwóch eurocentów, aby przeciwdziałać zaokrąglaniu cen.
W Słowenii, która przyjęła euro w 2007 r. każde gospodarstwo domowe otrzymało kalkulatorek
przeliczający ceny według oficjalnego przelicznika. Stowarzyszenie konsumenckie wspierane przez
stowarzyszenia emerytów i organizacje młodzieżowe uruchomiło obywatelską akcję monitoringu cen na
wiele miesięcy przed wprowadzeniem euro. Doniesienia o zmianach cen były sprawdzane i jeśli się
potwierdziły, a nie były uzasadnione, to sprzedawca trafiał na publiczną czarną listę stowarzyszenia. Z
kolei organizacje biznesowe ogłosiły pakt o dobrowolnym zobowiązaniu się wobec klientów do
uczciwego przeliczenia cen. Wszystkie sieci supermarketów przystąpiły do paktu. Przeprowadzono
szeroką kampanię informacyjną w szkołach, centrach handlowych, środkach masowej informacji. Urząd
statystyczny na bieżąco analizował zmiany cen, np. odnotowując wszystkie odchylenia większe, niż
miały miejsce w okresie pięciu lat przed wejściem do euro.
Na Słowacji, która przyjęła euro w 2009 r przygotowano akcje społecznych kontroli cen w małych
sklepikach z udziałem organizacji pozarządowych i ogłaszania czarnych list.
Na Łotwie, która przystąpiła do strefy euro z początkiem 2014 r. również przygotowano całą gamę
środków chroniących konsumenta, np. wielkie sieci handlowe powołały klub z logo „uczciwie
przeliczamy na euro”, uruchomiono społeczny i wzmocniono państwowy monitoring cen.
1
Metody chroniące konsumentów przed ukrytymi podwyżkami cen okazały się skuteczne, na co wskazuje
doświadczenie 18 krajów, które przyjęły euro przed nami. Unijny Eurostat i narodowe urzędy
statystyczne bardzo wnikliwie przeanalizowały różne szczegółowe czynniki wpływające na ceny w
okresie zmiany walut. Badania statystyczne potwierdziły brak istotnego wpływu zmiany waluty na
poziom cen. W sumie wzrost cen konsumpcyjnych spowodowany wprowadzeniem euro w krajach
pierwszej dwunastki, które wprowadziły euro w 2002 r., wyniósł tylko 0,3% w ramach 2,2% inflacji, tj. o
0,4% mniej niż w 2001 r. W 2003 r. tempo inflacji na obszarze euro opadło do 2,1 proc. Środki
informacyjne i techniczne, presja moralna, monitoring społeczny były więc bardzo skuteczne.
Ważne jest, aby Polska na drodze do unii monetarnej czerpała z doświadczenia poprzedników. Wśród
różnych działań konieczny jest więc plan ochrony konsumenta przed ukrytymi podwyżkami cen
polegający na zapewnieniu konsumentom pełnej informacji o tym, co się dzieje z każdą ceną przy
wymianie waluty, i mobilizacja społeczna dla wywierania presji na sprzedawców, aby nie
wykorzystywali zmiany waluty do cenowych manipulacji.
Straszenie wzrostem cen jest nieuzasadnione, a przyjęcie euro to też liczne korzyści dla nas. Będzie
oznaczać tańsze kredyty dla przedsiębiorstw i osób fizycznych, więcej inwestycji zagranicznych w
Polsce, łatwiejsze pozyskanie kapitału dla polskich przedsiębiorstw na rynku europejskim, mniejsze
oprocentowanie pożyczek państwowych, ułatwienia w handlu międzynarodowym przez wyeliminowanie
kosztów wymiany walut i ryzyka kursowego. Zwiększa się również polityczny wymiar strefy euro.
Przystąpienie do niej umocni naszą rolę we współdecydowaniu o przyszłości Europy.
Artykuł ukazał się w warszawskich gazetach POŁUDNIE i ECHO
Forum Ruchu Europejskiego (FRE) jest organizacją pozarządową, działającą na rzecz integracji kontynentu
europejskiego. Naszym celem jest upowszechnianie idei federalizmu, harmonijnie łączącego interesy
narodowe i europejskie.
Forum stanowi platformę wymiany myśli – ułatwia kontakty i współpracę organizacji proeuropejskich.
Inicjujemy dyskusje, seminaria i konferencje na temat wyzwań stających przed społeczeństwami kontynentu
europejskiego oraz tworzymy zaplecze intelektualne i logistyczne dla tych przedsięwzięć. Organizujemy także
kampanie medialne oraz uliczne akcje informacyjne o problemach związanych z integracją europejską oraz
funkcjonowaniem UE.
Forum Ruchu Europejskiego
Email: [email protected]
Strona internetowa: www.rucheuropejski.eu
Facebook: facebook.com/RuchEuropejski
Marcin Święcicki
Facebook: facebook.com/Marcin.Swiecicki.1
Twitter: @MarcinSwiecicki
Blog: www.swiecicki.blog.onet.pl
Strona internetowa: www.swiecicki.waw.pl
2