Sukcesja gospodarstw rolnych w Polsce

Leszek Klank
Sukcesja gospodarstw rolnych
w Polsce
Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa
Polskiej Akademii Nauk
Warszawa 2006
SPIS TREŚCI
Wstęp
9
Rozdział 1. Sukcesja gospodarstw rolnych. Zagadnienia ogólne
Wprowadzenie
1.1. Stan badań
1.1.1. Badania w Polsce
1.1.2. Badania w świecie
1.2. Cele i metoda badań
13
13
15
16
17
18
Rozdział 2. Mechanizm sukcesji gospodarstw rolnych
2.1. Sukcesja - podstawowe pojęcia
2.2. Mechanizm rozwoju gospodarstwa rolnego
2.2.1. Cele, formy i etapy sukcesji
2.2.2. Etapy rozwoju rodziny i gospodarstwa
2.2.3. Cele sukcesji
•
2.2.4. Sukcesja gospodarstw - wyniki analizy empirycznej
2.2.5. Charakterystyka rolników deklarujących przekazanie gospodarstwa
2.2.6. Wiek przekazującego i następcy według badań własnych
2.3. Mechanizm rozwoju rodziny chłopskiej
2.4. Mechanizm transferu gospodarstwa
27
27
30
30
32
36
36
39
43
46
49
Rozdział 3. Czynniki kształtujące sukcesje gospodarstwa
3.1. Zagadnienia metodyczne
3.2. Opis modelu
3.2.1. Ocena dopasowania modelu
3.2.2. Dobroć modelu
3.3. Budowa modelu
~.
3.3.1. Zmienne modelu
3.3.2. Submodel logistyczny
3.3.3. Wyniki oszacowania modelu podstawowego
53
53
55
56
57
58
59
61
63
Rozdział 4. Ekonomia gospodarstw młodych rolników
69
Wprowadzenie
69
4.1. Sytuacja ekonomiczno-finansowa gospodarstw prowadzonych przez młodych rolników .. .72
5
Spis treści
2.2. Gospodarstwa młodych rolników w zależności od obszaru
4.3. Zróżnicowania regionalne gospodarstw w zależności od obszaru
4.4. Gospodarstwa młodych rolników według poziomu dochodów
4.5. Decyzje produkcyjne gospodarstw młodych rolników. Ujęcie modelowe
Reasumpcja
75
79
84
92
96
Rozdział 5. Ubezpieczenia społeczne w rolnictwie
Wprowadzenie
5.1. Geneza współczesnego systemu zabezpieczenia socjalnego rolników
5.2. Stan organizacyjno-finansowy obecnego systemu zabezpieczę rolniczych
5.3. Wewnętrzna organizacja systemu ubezpieczeń ..,
5.4. Finansowanie ubezpieczeń rolników
5.5. Reforma systemu
5.6. Pozostałe sfery działania KRUS
5.7. Renty strukturalne dla rolników
Wnioski . :
97
97
101
106
108
111
118
123
127
136
Rozdział 6. Podstawy prawne sukcesji
6.1. Polityka obrotu ziemią przed okresem transformacji
6.2. Ustawowe dziedziczenie gospodarstw rolnych
6.2.1. Zagadnienia ogólne
6.2.2. Dziedziczenie gospodarstw rolnych po osobach,
które zmarły przed 6 kwietnia 1982 r.
6.2.3. Dziedziczenie gospodarstw rolnych od 6 kwietnia 1982 r.
do 14 lutego 2001 r.
6.3. Dziedziczenie gospodarstw rolnych od 14 lutego 2001 r.
6.4. Ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego
6.4.1. Podstawowe uregulowania dotyczące pierwokupu
6.4.2. Polityka ANR w dziedzinie pierwokupu
6.4.3. Rola notariuszy w realizacji ustawy
6.4.4. Realizacja ustawy
6.4.5. Problemy z realizacją ustawy
~?
6.4.5.1. Zakres obrotu nieruchomościami
6.4.5.2. Szczelność przepisów ustawy
6.4.5.3. Oświadczenia składane przez gminy
6.4.5.4. Warunkowe umowy sprzedaży
6.4.5.5. Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców ; .
Reasumpcja
137
137
141
141
Bibliografia
Aneks
Abstract
165
142
144
146
148
150
151
152
153
155
155
156
157
159
161
163
CONTENTS
Introduction
9
Chapter 1. Farm Succession. General Problems
Introduction
1.1. The state of research
1.1.1. Research in Poland
1.1.2. Research in the world
1.2. Research objectives and method
13
13
15
16
17
18
Chapter 2. Farm Succession Mechanism
2.1. Succession: basie notions
2.2. Mechanism of farm development
2.2.1. Succession objectives, forms and stages
2.2.2. Stages in the development of the family and farm
2.2.3. Succession objectives
2.2.4. Farm succession: results of empirical analysis
2.2.5. The profile of farmers declaring the transfer of their farms
2.2.6. The age of the transferor and the successors according to own research
2.3. Mechanism of farming family development ..
2.4. Mechanism of farm transfer
27
27
30
30
32
36
36
39
43
46
49
Chapter 3. Factors Shaping Farm Successions
3.1. Methodological problems
3.2. Description of the model
3.2.1. Model adjustment appraisal
3.2.2. Model viability
3.3. Construction of the model
3.3.1 Yariables of the model
3.3.2. Logistical submodel
3.3.3. Basic model evaluation results
53
53
55
56
57
58
59
61
63
v.
Chapter 4. Economics of Farms Operated by Young Farmers
Introduction
4.1. Economic and financial situation of farms operated by young farmers
V
69
69
72
7
Contents
4.2. Farms operated by young farmers depending on area
4.3. Regional disparities among farms depending on area
4.4. Farms operated by young farmers by income level
4.5. Production decisions in farms operated by young farmers. Model presentation
Summary
75
79
84
92
96
Chapter 5. Social Insurance in Agriculture
97
Introduction
97
5.1. The origins of the contemporary system of social provision for farmers
101
5.2. Organizational and financial condition of the present system of social provision for
farmers
106
5.3. Internal organisation of the insurance system
108
5.4. Financing farmer insurance
111
5.5. Reform of the system
118
5.6. Other areas of activity of KRUS
123
5.7. Structural pensions for farmers
127
Conclusions
136
Chapter 6. Legał Grounds for Succession
137
6.1. Land turnover policy before transformation
137
6.2. Statutory farm inheritance
141
6.2.1. General problems
141
6.2.2. Farm inheritance from people who died before April 6, 1982
142
6.2.3. Farm inheritance from April 6, 1982 to February 14, 2001
144
6.3. Farm inheritance after February 14, 2001
146
6.4. Law on shaping the agricultural system
148
6.4.1. Basic regulations on pre-emption
150
6.4.2. Policy of the Agricultural Property Agency (ANR) related to pre-emption . . . 151
6.4.3. The role of notaries in implementing the law
152
6.4.4. Implementation of the law
153
6.4.5. Problems with the implementation of the law
155
6.4.5.1. Scope of property turnover
.^
155
6.4.5.2. Tightness of provisions of the law
156
6.4.5.3. Declarations madę by communes
157
6.4.5.4. Conditional sale contracts
159
6.4.5.5. Property purchase by foreigners
161
Summary
163
Bibliography
Appendix
Abstract
165