docDIAGNOSTYKA W ORTOPEDII
download 
Reklamacja Transkrypt
DIAGNOSTYKA W ORTOPEDII
Wolfgang Riidiger Hepp, Hans U. Debrunner DIAGNOSTYKA W ORTOPEDII Redakcja naukowa wydania polskiego TADEUSZ GAŹDZIK W YD A W NICTW O LEKARSKIE PZWL Wolfgang Rudiger Hepp, Hans U. Debrunner DIAGNOSTYKA W ORTOPEDII Redakcja naukowa wydania polskiego prof. dr hab. med. TADEUSZ GAŹDZIK Tłumaczenie z języka niemieckiego lek. RAFAŁ ROKICKI WARSZAWA W YD A W NICTW O LEKARSKIE PZWL Spis treści Przedmowa do siódmego wydania 11 Przedmowa do wydania polskiego 13 Część ogólna Wprowadzenie ....................................... 17 Piśm iennictw o....................................... 18 1 Z historii ortopedii............................... 19 Piśm iennictw o....................................... 20 2 Dokumentacja m e d y c z n a ................ 21 Informacje ................................................. Dokumentacja .......................................... Analiza dokum entacji................................ Interpretacja inform acji............................. Piśm iennictw o....................................... 21 22 23 24 24 3 Ogólne badanie pacjentów................ 25 P rz y rz ą d y .................................................... Wywiad dotyczący aktualnych dolegliw ości................................................. D olegliw ości.......................................... Analiza b ó l u .......................................... Ból nocyceptyw ny................................ Rzutowanie (promieniowanie) bólu, n eu ralg ie................................................ Bóle g ło w y ............................................. Towarzyszące objawy wegetatywne . . Zbieranie w y w ia d u .................................... Wywiad rodzinny ................................ Wywiad dotyczący osoby badanej . . . Usystematyzowane badanie pacjenta . . . Skóra .................................................... G ł o w a .................................................... S z y ja ....................................................... Klatka p iersio w a.................................... B rz u c h .................................................... Narządy r o d n e ....................................... Badanie o d bytnicy................................ 25 25 25 26 26 26 27 27 29 29 30 30 30 31 31 31 31 31 31 Badanie ortopedyczne.......................... Badanie n e u ro lo g ic z n e ....................... Ocena i osobiste wrażenie ....................... Dodatkowe badania dotyczące kości i s ta w ó w ....................................................... Specjalistyczne badania (dodatkowe) . . . Badanie re n tg en o w sk ie....................... Artrografia .......................................... Badanie ultrasonograficzne................ Tomografia komputerowa (TK) . . . . Rezonans m ag n ety czn y ....................... Metody medycyny nuklearnej (scyntygrafia) ....................................... A rtro s k o p ia .......................................... B io p sja.................................................... Piśm iennictw o....................................... 31 32 32 32 32 32 33 33 33 34 34 35 35 36 4 Wzrastanie i d o jrz e w a n ie ................ 37 Przyrost długości ciała ............................. Całkowita długość c i a ł a ....................... Długość tu ło w ia .................................... Długość dolnej części ciała ................ Długość ud i goleni ............................. Masa c ia ł a .................................................... Powierzchnia ciała .................................... Wydolność p ł u c .......................................... Wiek kostny (okres pokwitania) ............. Dojrzewanie p łc io w e ................................ Budowa ciała w niewydolności przysadkowej ....................................... Budowa ciała w nadczynności przysadki................................................. Budowa ciała h ip o g o n a d a ln a ............. Budowa ciała hipergonadalna............. Konstytucjonalne typy budowy ciała u d o r o s ły c h ................................................. Piśm iennictw o....................................... 37 38 38 38 38 39 39 39 39 42 45 46 5 Badanie neurologiczne w ortopedii 47 Badanie czynności ruchowej i napięcia mięśniowego................................................. Badanie czucia.............................................. 47 48 43 45 45 45 5 Spis treści Czucie d o t y k u ....................................... Czucie bólu .......................................... Czucie te m p e ra tu ry ............................. Czucie wibracji .................................... Czucie położenia ................................ Parestezje i objawy podrażnienia czuciowego .......................................... Zaburzenia troficzne i wegetatywne. . . . Zaburzenia troficzne mięśniówki, neurogenny zanik mięśni ................... Zaburzenie unerwienia wegetatywnego przy uszkodzeniach nerwów obw odow ych.......................................... Badanie odruchów .................................... Odruchy własne (pochodzące z własnych re c e p to ró w ).......................................... Odruchy obce (odruchy skórno-mięśniowe) ............................. Badanie koordynacji r u c h o w e j................ Zborność ruchów (zaburzenie = ataksja) Zaburzenia koordynacji statycznej . . Zespoły uciskowe nerwów obwodowych ............................................. Badania elektrofizjologiczne................... Elektromiografia ( E M G ) .................... Badanie elektroneurograficzne . . . . Punkcja lę d ź w io w a .................................... Regulacja czynności ruchow ych................ Odruchy w pierwszym roku życia . . . Odruchy to n ic z n e ................................ Odruchy błędnikowe (odruchy położenia c i a ł a ) .................................... Prawidłowy rozwój ruch o w y................ Mózgowe porażenie dziecięce (icerebralp a ls y ) ....................................... Piśm iennictw o....................................... 6 48 48 49 49 49 49 49 49 49 49 53 54 54 54 54 54 55 55 55 55 55 56 56 58 58 Część szczegółowa 7 59 61 Badanie naczyń obwodowych . . . 62 Zaburzenia przepływu tętniczego............. Oglądanie i p a lp a c ja ............................. Diagnostyka różnicowa chorób obwodowych naczyń tętniczych . . . . Czynniki ryzyka chorób obwodowych naczyń tętniczych ................................ Podział ze względu na lokalizację chorób obwodowych naczyń tętniczych . . . . Ostre zamknięcie tętnic obwodowych . Schorzenia naczyń żylnych (flebopatie) . . Oglądanie i p a lp a c ja ............................. Stadia przewlekłej niewydolności żylnej .................................................... 62 62 6 Czynniki ryzyka żylakowatości lub przewlekłej niewydolności żylnej . . . . 66 Objawy zakrzepicy powierzchownych naczyń żylnych (thrombophlebitis) . . . 66 Objawy zakrzepicy głębokich naczyń żylnych (phlebothrombosis) ............ 66 Objawy ostrej zakrzepicy żył miednicy 67 Owrzodzenia g o le n i ......................... 67 Różnicowanie owrzodzeń goleni . . . 67 Badania czynnościowe układu żylnego................................................ 67 Badania dodatkowe układu żylnego . . 69 Schorzenia naczyń lim fatycznych......... 70 Oglądanie i p a lp a c ja ......................... 70 Etiologia obrzęku limfatycznego . . . 70 Podział na stadia pierwotnego obrzęku lim faty czn eg o ................................... 70 Diagnostyka różnicowa obrzęku lim faty czn eg o ................................... 70 Czynnościowe badania naczyń . . . . 71 Zespół ciasnoty przedziałów powięziowych 71 Anatomia i p ato fizjo lo g ia................ 71 Objawy zespołu ciasnoty przedziałów pow ięziow ych ................................... 72 D iag n o sty k a...................................... 72 Zespół ciasnoty przedziału mięśnia piszczelowego p rzed n ieg o ................ 72 Przykurcz Volkmanna (Volkmann, 1881) 72 Piśm iennictw o................................... 73 62 62 63 63 65 65 66 Specjalistyczne badanie ortopedyczne ................................... Pomiar ruchomości stawów metodą ustawienia pośredniego „0” .............. 77 Pomiar długości i o b w o d u .................. 79 Pomiar długości na głowie i tułowiu . . Pomiar obwodu na głowie i tułowiu . . Pomiar długości kończyn górnych . . . Pomiar obwodu na kończynie górnej . . Pomiar długości na kończynie dolnej . Pomiar obwodu na kończynie dolnej . Pomiar długości na kikucie poamputacyjnym ................................ Pomiar obwodu na kikucie poamputacyjnym ................................ Narzędzia pom iarow e........................ 82 Ortopedyczne badanie stawów i odcinków k o ń c z y n ............................................... 82 77 79 80 80 80 81 81 81 82 Spis treści Kontrola środków pomocniczych (ortezy, protezy obuwie, la sk i)............. O g lą d a n ie ............................................. P a lp a c ja ................................................ Obrzęk tkanek miękkich ................... Miejscowy b ó l ....................................... Osluchiwanie, tę tn ie n ie ....................... Piśm iennictw o....................................... 83 83 83 83 83 83 84 § Kręgosłup i tu łó w ............................... 85 Badanie fiz y k a ln e ....................................... Ocena postawy .................................... O g lą d a n ie ............................................. Badanie p a lp a c y jn e ............................. Badania czynnościowe.......................... Zakres ruchomości ............................. Badanie re n tg e n o w sk ie ....................... Zaburzenia postaw y................................... Test postawy wg Mathiassa ................ Test wydolności wg K i e ł e r a ................ Wady postawy w obrębie kręgosłupa . Zniekształcenia k ręg o słu p a....................... K i f o z a .................................................... Choroba Scheuermanna (kifoza młodzieńcza) .......................... S k o lio z y ................................................. Spondylolisteza (k rę g o z m y k )............. Dolegliwości k r ę g o s łu p a .......................... Niewydolność mięśni tu ło w ia ............. Statycznie i dynamicznie uwarunkowane bóle p le c ó w ................ Zespoły bólowe kręgosłupa s z y jn e g o ................................................ Zespoły bólowe kręgosłupa piersiowego .......................................... Zespoły bólowe kręgosłupa lędźwiowego (lumbalgia) ................... Piśm iennictw o....................................... 85 85 86 88 88 92 95 104 106 106 107 108 108 9 Obręcz barkowa i staw barkowy 110 111 118 121 121 143 143 143 145 150 153 10 Ł o k i e ć ................................................. 155 Badanie fizy k aln e ......................................... Oglądanie i p a lp a c ja ................................ Badanie ruchom ości................................ Badanie radiologiczne ................................ Zdjęcia w projekcjach standardowych . Zdjęcia w projekcjach specjalnych . . Artrografia .......................................... U ltrasonografia.......................................... A rtro sk o p ia ................................................. Tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny ............................................. Dolegliwości bólowe w obrębie stawu łokciowego ................................................. Zmiany w obrębie ścięgien i ich przyczepów .......................................... Zmiany w obrębie torebki stawowej . . Zmiany w stawie łokciow ym ................ Pozostałe schorzenia stawu łokciow ego............................................. Testy czynnościowe ............................. Zespół c ia s n o ty .................................... Piśm iennictw o....................................... 155 155 155 156 156 157 158 158 158 158 158 158 159 159 159 159 160 161 121 11 Nadgarstek, ręka i p a l c e ...................163 122 124 125 133 . . 135 Badanie fiz y k a ln e ....................................... Oglądanie i p a lp a c ja ............................. Badanie ruchomości w obrębie obręczy b a rk o w e j................................................ Badanie rentgenowskie stawów obręczy barkowej .................................................... Badania d o d a tk o w e ................................... U ltra so n o g ra fia ................................... Tomografia kom puterow a................... Rezonans m a g n ety czn y ....................... Artrografia .......................................... A rtro s k o p ia .......................................... S cyntygrafia.......................................... Bóle barku ................................................ Testy czynnościowe ................................ Niestabilność stawu ra m ie n n e g o ............. Piśm iennictw o....................................... 135 135 136 139 141 141 142 142 142 Badanie fizy k aln e....................................... Oglądanie i p a lp a c ja ............................. Badania czynnościowe.......................... Badanie ruchom ości............................. Badanie rentgenowskie nadgarstka i r ę k i .............................................................. Zdjęcia w projekcjach standardowych i sp ecjalnych .......................................... Niestabilności n ad g arstk a .......................... Promieniowa niestabilność n a d g a rstk a ............................................. Łokciowa niestabilność nadgarstka . . Proksymalna niestabilność n ad g arstk a ............................................. Ważne przyczyny dolegliwości bólowych w okolicy r ę k i .............................................. Nadgarstek .......................................... Ś r ó d r ę c z e ............................................. P a lc e ....................................................... 163 163 164 167 170 170 171 172 173 174 174 174 174 174 7 Spis treści Diagnostyka różnicowa choroby P e r th e s a ........................................... 209 Aseptyczna martwica głowy kości udowej 210 12 Staw biodrowy.....................................179 Objawy kliniczne ................................... 210 Badanie fiz y k a ln e ......................................... 179 Badania o b razo w e ........................... 210 Oglądanie i palpacj a ............................. 179 Zmiany zwyrodnieniowe stawu biodrowego Badanie czynnościowe.......................... 179 (k o k s a rtro z a )........................................ 211 Zakres ruchomości ............................. 180 Radiologiczne objawy rozpoczynającej Badanie radiologiczne ............................. 184 się choroby zwyrodnieniowej stawu Staw biodrowy A-P (anterior-posterior) 184 biodrowego ............................................. 211 Projekcja osiowa Lauensteina stawu Radiologiczne objawy ciężkiej choroby biodrowego .......................................... 184 zwyrodnieniowej stawu biodrowego . . 212 Projekcja osiowa stawu biodrowego Typowe formy wtórnej koksartrozy . . 212 do oceny antetorsji ............................. 184 Analiza zdjęć rentgenow skich............. 214 Zdjęcia rentgenowskie wg Letournela 185 Alloplastyka stawu biodrowego . . . . 215 Obraz głowy kości udowej w przypadku P iśm iennictw o................................. 216 jej martwicy wg S c h n e id e r a ................ 186 Zdjęcie profilowe wg Lequesne’a 13 Staw kolanowy............................... 217 id e S e z e g o ............................................. 186 Badanie fizy k aln e ................................. 217 Badania d o d a tk o w e .................................... 187 Oglądanie i palpacj a ....................... 217 U ltra so n o g ra fia .................................... 187 Zakres ruchomości ................................ 218 Artrografia .......................................... 187 Badanie stabilności ................................ 219 Tomografia konwencjonalna ............. 187 Diagnostyka łą k o te k ....................... 227 Tomografia kom puterow a................... 187 Badanie rentgenow skie....................... 229 Uwagi na temat narażenia Projekcje standardowe ......................... 229 na promieniowanie ............................. 187 Projekcje specjalne ................................ 231 Rezonans m ag n e ty c z n y ....................... 188 Badania d o d a tk o w e ....................... 232 Badanie radiologiczne stawu biodrowego Zaburzenia kształtu i funkcji stawu z pomiarami m o rfom etrycznym i............. 188 rzepkow o-udow ego.............................. 233 Panewka s ta w o w a ................................ 188 Dystopie rzepki (zaburzenia położenia Kość u d o w a .......................................... 189 r z e p k i) .............................................. 234 Dalsze pomiary na standardowym Określanie wysokości rzepki ............... 234 z d ję c iu .................................................... 192 Centrowanie r z e p k i ....................... 236 Dalsze pomiary w dysplazji stawów Dysplazja stawu rzepkowo-udowego . 237 biodrowych .......................................... 195 Kolano szpotawe i kolano koślawe . . . . 239 Dysplazja stawu biodrowego i zwichnięcie Radiologiczna ocena stosunków osiowych stawu biodrow ego....................................... 197 kończyny d o l n e j .............................. 240 Rozpoznanie dysplazji stawu Stosunki skrętne kończyny d o ln e j............. 240 biodrowego .......................................... 197 Różne postaci g o n artro zy .................... 241 Złuszczenie głowy kości udowej ............. 200 Diagnostyka różnicowa częstych dolegliwości Objawy kliniczne ................................ 201 stawu kolanow ego................................. 241 Badanie re n tg e n o w sk ie ....................... 201 Piśm iennictw o................................. 243 Przebieg bez komplikacji ................... 205 14 Stopa i stawy stopy .......................... 245 Przebieg z kom plikacjam i................... 205 Badanie fizy k aln e ................................. 245 Choroba P e rth e s a ....................................... 205 Górny i dolny staw sk okow y........... 245 Objawy kliniczne ................................ 205 Tylostopie i śródstopie ......................... 248 Badanie re n tg e n o w sk ie ....................... 206 Staw C h o p a rta ................................. 248 Rokowanie .......................................... 207 Staw L isfran ca ................................. 249 Czynniki r y z y k a .................................... 208 Stawy palców stopy ................................ 249 Kwalifikacja stadium końcowego Pronacja i supinacja przodostopia . . . 249 (w wieku dojrzew ania).......................... 209 Ręka w zapaleniu wielostawowym . . . . Piśm iennictw o....................................... 8 176 178 Spis treści Badanie rentgenowskie stawów skokowych i stóp .......................................................... Górny staw skokow y............................. Dolny staw sko k o w y ............................. Stopa .................................................... Kości dodatkowe s t ę p u ....................... Badania d o d a tk o w e ................................... Rozwój stopy dziecięcej............................. Warianty rozwojowe stopy ....................... Warianty kształtu przodostopia . . . . Przykurcze palców s t ó p ............................. Wrodzona stopa końsko-szpotawa . . . . Wrodzona stopa p i ę t o w a .......................... Zespól zatoki s t ę p u ................................... Zespól kanału kostki przyśrodkowej . . . Metatarsalgia M o r to n a ............................. Zwichnięcie ścięgna strzałkowego . . . . Stopa w gośćcu .......................................... Stopa cukrzycow a....................................... Piśm iennictw o....................................... 15 16 Schorzenia stawów 250 250 251 252 253 253 254 255 257 259 259 262 262 262 262 263 263 263 264 Badanie chodu człowieka.............. 265 Chód p raw id ło w y ....................................... Utykanie .................................................... Utykanie przy n ie w y d o ln o ści............. Utykanie z powodu nierówności k o ń c z y n ................................................ Utykanie z powodu dolegliwości bólow ych................................................ Utykanie z powodu sztywności . . . . Utykanie z powodu niedowładu . . . . Utykanie przy porażeniu spastycznym i przy zaburzeniach koordynacji . . . . Przyrządowa analiza c h o d u ....................... 265 266 267 267 267 267 268 .......................... 269 Badanie rentgenowskie staw ów ................... 274 Badania laboratoryjne ............................. 275 Klasyczne badania w schorzeniach zapalnych ................................................ 276 Badanie punktatu staw ow ego...................... 278 Piśm iennictw o......................................... 279 17 Schorzenia kości..................................281 Guzy k o śc i.................................................... R ozpoznanie............................................. Objawy kliniczne ................................... Wynik badania rentgenowsldego . . . Badania d o d a tk o w e ................................ Osteoporoza i o ste o p e n ia ............................ Badanie k lin ic z n e ................................... Wyniki badania ld in iczn eg o ................... Badanie radiologiczne............................ Typowe zmiany w obrębie kończyn . . Densytometria k o ś c i................................ Badania laboratoryjne.......................... Dalsze badania diagnostyczne............. Piśm iennictw o......................................... 18 Algodystrofia (zespół Sudecka) . . 295 Obraz k lin ic z n y ............................................. Badanie rentgenow skie................................ Scyntygrafia................................................... Piśm iennictw o......................................... 295 296 296 296 19 Nomenklatura wad rozwojowych . . 297 2 0 Orzecznictwo ortopedyczne 268 268 281 284 285 285 286 287 288 289 289 290 291 293 294 294 21 . . . 301 Piśmiennictwo................................. 303 S k o r o w id z .............................................. 307
