Rekomendacje UNHCR dla Polski w związku z polską Prezydencją

Rekomendacje UNHCR dla Polski w związku z polską Prezydencją

Rekomendacje UNHCR dla Polski w
związku z polską Prezydencją w
Radzie UE
lipiec – grudzień 2011 r.
Chłopiec ubiegający się o status uchodźcy, przebywający w warszawskim ośrodku
Zdjęcie: UNHCR
Doniosła chwila dla systemu ochrony międzynarodowej
Polska po raz pierwszy obejmuje Przewodnictwo Unii Europejskiej w doniosłej dla
ochrony uchodźców chwili – tuż przed przypadającą 28 lipca 2011r. 60. rocznicą
uchwalenia Konwencji dotyczącej statusu uchodźców z 1951 r. UNHCR z
zadowoleniem przyjmuje plan polskiej Prezydencji uczczenia tej ważnej rocznicy
poprzez zorganizowanie Konferencji w Warszawie w dniach 11 i 12 lipca.
Szczególnie wyjątkową jest okoliczność, że Polska – dziś ważny kraj azylowy –
ma możność zorganizowania takiej konferencji. Przez prawie cztery dekady wielu
uchodźców z Polski korzystało z ochrony na podstawie Konwencji z 1951 r.,
zarówno w Europie, jak i na innych kontynentach. We wrześniu 1991 r. Polska
Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców – Regionalne Przedstawicielstwo dla Europy Zachodniej
11b Rue van Eyck, 1050 Brussels Tel.: +32 2 627 5999 Fax: +32 2 627 5998 E-mail: [email protected]
podpisała Konwencją z 1951 r. oraz Protokół z 1967 r., jako jeden z pierwszych
traktatów dotyczących ochrony praw człowieka, do których przystąpiła po
demokratyzacji.
Konwencja z 1951 r. narodziła się z doświadczeń Europy nabytych w czasie II
wojny światowej, w warunkach „zimnej wojny”, lecz następne 60 lat wielokrotnie
potwierdziło jej globalne znaczenie. Stąd też rocznica jej przyjęcia nie jest tylko
kolejną okazją do zorganizowania jeszcze jednej ceremonii, jako że w chwili
rozpoczęcia polskiej Prezydencji Europa i jej otoczenie wciąż stoją w obliczu
poważnych wyzwań w dziedzinie ochrony uchodźców.
Nie sposób uwzględnić na kilku stronach wszystkich zagadnień z programu
polskiej Prezydencji, ważnych dla UNHCR. Dlatego też niniejszy dokument
poświęcony został czterem wybranym kwestiom, które UNHCR uznaje za
szczególnie priorytetowe w tym momencie, wzywając Polskę do wykazania się
przywództwem w ich rozwiązywaniu w czasie trwania jej Prezydencji.
Chociaż ogłoszone priorytety polskiej Prezydencji nie odnoszą się wprost do
zagadnienia uchodźstwa, to jednak skupienie uwagi Polski na unijnej Wspólnej
Polityce Bezpieczeństwa i Obrony oraz stosunkach UE z jej bezpośrednimi
sąsiadami wymagać będzie z pewnością zaangażowania w sprawy uchodźców
oraz szersze kwestie humanitarne. W ciągu kilku miesięcy około miliona cywili
uciekło z Libii, co dowodzi, jak dotkliwe są przymusowe wysiedlenia i jak blisko
europejskiego domu niestety mają one wciąż miejsce.
Wśród swoich priorytetów Polska wymienia ochronę granic oraz rolę Europejskiej
Agencji Zarządzania Współpracą Operacyjną na Zewnętrznych Granicach Państw
Członkowskich (Frontex). UNHCR apeluje do Polski o wykorzystanie każdej
możliwości w celu jasnego postawienia sprawy, że zarządzanie granicami nie
służy wyłącznie bezpieczeństwu państwa. Jak dowodzą najnowsze wydarzenia,
dostęp do terytorium Państw, w których można uzyskać ochronę
międzynarodową, w tym Państw Europejskich, jest niezbędny bardziej niż
kiedykolwiek. Prawidłowe zarządzanie granicami musi gwarantować taki dostęp.
Pamiętając o tym UNHCR kontynuuje współpracę z agencją Frontex, ostatnio zaś
opublikował Podręcznik Szkoleniowy dla Europejskich Funkcjonariuszy
Odpowiedzialnych za Granicę oraz jej Przekraczanie (Training Manual for
European Border and Entry Officials).
1. Afryka Północna: wezwanie do solidarności
Trwający od lutego br. exodus ludności z Libii jest jednym z największych i
najbardziej złożonych w najnowszej historii. Media określają te osoby mianem
„uchodźców”. Ale prawdziwy obraz sytuacji jest dużo bardziej złożony, ponieważ
ten exodus łączy różne kategorie przemieszczających się osób: migrantów
pozbawienych pracy, uchodźców, osób ubiegających się o nadanie statusu
uchodźcy – Palestyńczyków, Erytrejczyków, Somalijczyków, Irakijczyków i innych
– zmuszonych do ucieczki po raz drugi, a nawet trzeci w swoim życiu, a ostatnio
także Libijczyków opuszczających swój kraj w poszukiwaniu bezpiecznego
2
miejsca.
UNHCR zachęca polską Prezydencję do uznania, w trakcie przewodniczenia
rozmowom poświęconym wielu wymiarom tego kryzysu, że to właśnie Tunezja i
Egipt, mimo stojących przed nimi własnych postrewolucyjnych wyzwań, ponoszą
największy ciężar tego ruchu – przyjmując jak dotąd prawie milion osób. Ich właśni
obywatele pracujący wcześniej w Libii tłumnie wrócili do domów, pozbawiając w
ten sposób swoje rodziny dochodów tak potrzebnych w czasie przemian.
Jednocześnie z Libii do Tunezji i Egiptu napłynęli ludzie z wielu innych krajów, inni
przekroczyli granice Algierii, Czadu, Nigru i Sudanu. Ruchy te nie ominęły również
Europy, chociaż na znacznie mniejszą skalę. Około 20 tys. osób opuściło Libię i
morzem dotarło do południowych Włoch i na Maltę, podobnie jak 24 tys.
Tunezyjczyków, w większości młodych mężczyzn mających nadzieję, że znajdą
tam pracę. Liczby tych, którzy stracili życie na morzu, nigdy nie poznamy.
Unia Europejska powinna okazać energiczne wsparcie dla Tunezji i Egiptu jako
krajów azylu najbardziej dotkniętych skutkami kryzysu w Libii poprzez udzielenie
im pomocy humanitarnej i rozwojowej, jak również zangażowanie się się w
przesiedlenia uchodźców. UNHCR wzywa Prezydencję do pokierowania
długofalowymi i zakrojonymi na szeroką skalę działaniami na rzecz Tunezji i
Egiptu.
Ponadto
UNHCR
popiera
wewnątrzwspólnotowy
podział
odpowiedzialności, w tym poprzez relokację uchodźców z Malty, tak by pomóc
temu małemu wyspiarskiemu państwu uporać się z jego obecnymi problemami.
Włochy również zasługują na uznanie za ich gotowość przyjmowania przybyszów,
a w szczególności za utrzymanie dostępu do swojego terytorium oraz procedur
azylowych dla osób poszukującym ochrony.
Na konferencji ministerialnej zorganizowanej przez Komisję Europejską i
węgierską Prezydencję 12 maja 2011 r. Komisarz UE ds. Wewnętrznych Cecilia
Malmström powiedziała: „Sytuacja w Afryce Północnej i na Malcie jest bardzo
poważna. Pogarszająca się sytuacja humanitarna (…) stanowi (…) poważny
problem”. UNHCR podziela ten pogląd. Mimo, iż poczynione przez Państwa
Członkowskie w trakcie konferencji obietnice przesiedlenia uchodźców
pozostawionych własnemu losowi w Afryce Północnej oraz odciążenia Malty
stanowią dobry początek, jednak UNHCR sądzi, że w tej sprawie można i trzeba
zrobić znacznie więcej.
W tych okolicznościach UNHCR wzywa polską Prezydencję do podkreślania
żywotnej potrzeby utrzymania przez Europę otwartych drzwi dla ludzi uciekających
z ogarniętej konfliktem Libii oraz do uznania faktu, że jest to wielowymiarowy
problem wymagający zróżnicowanej odpowiedzi. Z tego powodu UNHCR połączył
siły z Międzynarodową Organizacją ds. Migracji dla zorganizowania mostu
powietrznego i morskiego w celu repatriacji migrantów zarobkowych, którzy uciekli
z Libii i utknęli w Egipcie i Tunezji.
Sprawę komplikuje fakt przybycia do Włoch w tym samym czasie 24 tys.
Tunezyjczyków, głównie młodych mężczyzn poszukujących pracy. Nimi również
należy się zająć, lecz nie wolno przy tym pozwolić, by z pola widzenia zniknął
obowiązek Państw Członkowskich UE udzielania ochrony międzynarodowej
osobom, które jej potrzebują. Realia przepływów mieszanych grup nie powinny
również przesłonić fundamentalnego obowiązku ratowania osób znajdujących się
3
w niebezpieczeństwie na morzu oraz przewiezienia ich w bezpieczne miejsce, w
którym można prawidłowo ocenić ich potrzeby w zakresie uzyskania ochrony
międzynarodowej.
W kontekście kryzysu libijskiego UNHCR zaleca polskiej Prezydencji podjęcie działań w celu
zapewnienia:
wsparcia UE dla Tunezji i Egiptu jako państw azylowych najbardziej dotkniętych jego
skutkami;
utrzymania możliwości uzyskania statusu uchodźcy w UE przez osoby uciekające przed
kryzysem;
energicznego wsparcia UE dla międzynarodowych wysiłków zmierzających do przesiedlenia
uchodźców, którzy uciekli z obszarów ogarniętych kryzysem;
wykonywania przez Państwa Członkowskie UE i Frontex obowiązku ratowania ludzi
znajdujących się w niebezpieczeństwie na morzu.
2. Budowa systemu ochrony uchodźców w krajach sąsiedztwa wschodniego, w
tym Bałkanów Zachodnich
Sześćdziesiąta rocznica Konwencji z 1951 r. stanowi dobrą okazję, żeby z
zadowoleniem odnotować, iż przystąpiły do niej wszystkie kraje sąsiedztwa
wschodniego UE i z Bałkanów Zachodnich. Jednak niektóre z nich wciąż
podtrzymują zastrzeżenia dotyczące ważnych aspektów Konwencji. Rocznica
Konwencji z 1951 r. byłaby właściwą okazją do ich wycofania.
Chociaż przyjęte zobowiązania prawne są podstawą, należy jednak również
przyglądać się praktyce działań poszczególnych Państw. Pod tym względem wiele
pozostaje do zrobienia w celu zapewnienia prawidłowej realizacji postanowień
Konwencji z 1951 r. i jej Protokołu z 1967 r.
UNHCR z zadowoleniem przyjmuje nieustanne zaangażowanie UE na rzecz
współpracy w dziedzinie azylu i migracji z innymi państwami. EU przeznacza
pokaźne środki na rozwój potencjału krajów zza swej wschodniej granicy i z
Bałkanów Zachodnich w dziedzinie azylu i migracji. W niektórych obszarach
poczyniono spore postępy, lecz wciąż pozostaje sporo niedociągnięć, a
gdzieniegdzie wydaje się brakować woli politycznej, by zagwarantować osobom
ubiegającym się o status uchodźcy i uchodźcom traktowanie zgodne z pełnym
poszanowaniem ich fundamentalnych praw. Wciąż odnotowuje się przypadki
refoulement, w tym również z krajów, do których osoby ubiegające się o status
uchodźcy i uchodźcy są zawracane zgodnie z zapisami wspólnotowych umów
readmisyjnych. Powszechność detencji osób ubiegających się o status uchodźcy,
przebywających w godnych ubolewania warunkach, niskiej jakości lub niesprawne
procedury azylowe, brak wsparcia ich integracji i niepowodzenia w walce z
rasizmem i ksenofobią wymagają pilnych rozwiązań. Odnotowując niedawne
4
wejście w życie umowy między UE a Ukrainą, dotyczącej readmisji obywateli
państw trzecich i bezpaństwowców, UNHCR wzywa do zwrócenia szczególnej
uwagi na sytuację azylową na Ukrainie.
Nasilanie się ruchów migracyjnych o mieszanym charakterze na Bałkanach
Zachodnich sprawia, że kwestia budowy odpowiednich systemów azylowych w
tym regionie jeszcze bardziej zyskuje na znaczeniu. Chociaż liczby są wciąż
relatywnie niskie, to jednak istotną staje się kwestia konieczności zapewnienia,
zwłaszcza w świetle przewidywanego przystąpienia Chorwacji do UE,
funkcjonowania odpowiednich systemów krajowych, w celu poradzenia sobie z
rosnącymi przepływami osób w sposób zgodny z normami międzynarodowymi i
regionalnymi.
UNHCR ponadto pozytywnie ocenia wsparcie, jakiego UE udziela w celu
rozwiązania problemów będących spuścizną po rozpadzie Jugosławii, w tym
kwestii bezpaństwowości oraz dokumentów stanu cywilnego, zwłaszcza wśród
mniejszości, np. Romów. UNHCR wzywa Prezydencję do dalszego poświęcania
uwagi tym ważnym kwestiom.
Wzywa się Prezydencję do skoncentrowania swoje uwagi w celu zapewnienia, że
wszystkie kraje sąsiedztwa wschodniego będą wykonywać w praktyce swoje
zobowiązania międzynarodowe wobec uchodźców, a w szczególności będą:
traktować osoby ubiegające się o nadanie statusu uchodźcy zgodnie ze standardami
międzynarodowymi;
zapewniać dostęp do rzetelnych procedur azylowych;
energicznie zwalczać rasizm i ksenofobię;
umożliwiać osobom uznanym za uchodźców oraz innym potrzebującym ochrony
międzynarodowej, korzystanie z ich praw, a także pełną integrację w nowych krajach;
pilnie rozwiązywać problemy związane z brakiem dokumentów stanu cywilnego oraz
bezpaństwowością.
3. Dokończenie budowy Wspólnego Europejskiego Systemu Azylowego: prawo
i praktyka
Wysiłki zmierzające do ustanowienia Wspólnego Europejskiego Systemu
Azylowego (Common European Asylum System - CEAS) są bezprecedensowe.
Nie ma drugiego takiego przykładu, żeby tak wiele krajów dążyło do ujednolicenia
5
swoich przepisów prawnych i polityki w dziedzinie tak bliskiej istoty suwerenności
państwowej. Unia Europejska znacząco przyczynia się do rozwoju
międzynarodowego prawa uchodźczego. W roku, w którym obchodzimy tak ważną
rocznicę, dokończenie budowy CEAS nabiera szczególnego znaczenia.
UE przyjęła rok 2012 jako datę dokończenia budowy Wspólnego Europejskiego
Systemu Azylowego, zaś UNHCR z zadowoleniem przyjmuje intencję Polski
odnośnie kontynuowania prac nad przyjęciem przepisów prawnych stanowiących
drugi etap CEAS.
Obserwując praktyki azylowe Państw Członkowskich UE, UNHCR jednak
wyraźnie dostrzega utrzymywanie się różnic w interpretacji i stosowaniu
instrumentów azylowych, co prowadzi często do diametralnie odmiennych
rezultatów w dziedzinie ochrony międzynarodowej. W 2010 r., patrząc tylko na
kraje, które rozpatrywały większą liczbę wniosków, wskaźnik pozytywnych decyzji
w przypadku Afgańczyków ubiegających się o azyl w UE wyniósł od 0% do 91% w
zależności od kraju – w tym samym subregionie. W przypadku Irakijczyków w
zależności od kraju ochronę uzyskało od 14% do 79% wnioskodawców, a w
przypadku Somalijczyków od 33% do 93%. Istnienie tych różnic nie leży w
interesie Unii, Państw Członkowskich a także, co najważniejsze, osób
potrzebujących ochrony międzynarodowej.
Chociaż te różnice są szczególnie dotkliwe w przypadku osób uciekających przed
powszechną przemocą i wskazują na daleko niespójne interpretacje tzw.
Dyrektywy Kwalifikacyjnej UE, duże rozbieżności występują również w wielu
innych obszarach, włączając w to warunki przyjmowania. Te różnice należy
usunąć poprzez dalsze zmiany prawne, jak i w ramach praktycznej współpracy.
Program legislacyjny
Komisja Europejska złożyła szereg propozycji nowelizacji lub „ponownego
ukształtowania” Dyrektyw Azylowych fazy pierwszej, jak również Rozporządzenia
Dublińskiego i Rozporządzenia EURODAC. UNHCR aktywnie uczestniczył w
rozmowach z Komisją, Parlamentem Europejskim i Państwami Członkowskimi
poświęconych tym propozycjom – niektóre z nich wspierają realizację celu
poprawy spójności i wyższej jakości wydawanych decyzji azylowych, nie
zwiększając jednocześnie kosztów ani ryzyka nadużyć systemów azylowych.
Ze względu na zbliżający się termin zakończenia tworzenia Wspólnego
Europejskiego Systemu Azylowego, przypadający w roku 2012, UNHCR wzywa
Radę, pod polskim przewodnictwem, do intensywnych prac wspólnie z
Parlamentem w celu osiągnięcia porozumienia w sprawie proponowanych zmian.
W przypadku Rozporządzenia Dublińskiego II UNHCR dostrzega potrzebę
doprecyzowania niektórych kryteriów podziału odpowiedzialności, jak również
wzmocnienia zabezpieczeń, zwłaszcza tych przewidzianych dla osób małoletnich
bez opieki oraz rodzin. W wymiarze proceduralnym prawo wnioskodawcy do
wywiadu statusowego oraz do skutecznych środków odwoławczych również
wymaga wzmocnienia. Pilną potrzebą jest także dokładniejsze uregulowanie
kwestii detencji osób podlegających Rozporządzeniu Dublińskiemu II.
6
System dubliński rodzi szersze kwestie zasługujące na refleksję. Rozporządzenie
przypisuje odpowiedzialność za rozpatrywanie wniosków o nadanie statusu
uchodźcy, lecz samo w sobie nie jest mechanizmem współdzielenia
odpowiedzialności. Zachęca się Prezydencję do promowania dyskusji o możliwym
zakresie takiego mechanizmu. Ważne byłoby również dokonanie oceny, czy
system dubliński tworzy zachętę do wtórnych ruchów migracyjnych, jak również
jego kosztów ludzkich i finansowych.
W przypadku Dyrektywy w sprawie warunków przyjmowania pod polskim
przewodnictwem rozpoczną się negocjacje dotyczące jej nowego brzmienia
zaproponowanego przez Komisję w dniu 1 czerwca. UNHCR zdecydowanie
popiera wysiłki zmierzające do znalezienia wspólnej podstawy dla tego
dokumentu, gdyż zawiera on wiele elementów, które w przypadku ich przyjęcia
wzmocniłyby stosowne standardy prawne oraz zlikwidowały zidentyfikowane luki.
W szczególności UNHCR zachęca do osiągnięcia porozumienia w sprawie
propozycji uregulowania kwestii detencji osób ubiegających się o nadanie statusu
uchodźcy w zakresie okresu jej trwania, warunków oraz nadzoru sądowego.
W przypadku Dyrektywy Kwalifikacyjnej UNHCR popiera zmiany zmierzające do
dalszego zbliżenia uprawnień osób korzystających z ochrony uzupełniającej z
uprawnieniami osób uznanych za uchodźców. Zniechęciłoby to do
koniunkturalnego wyboru miejsca uzyskania ochrony (asylum-shopping), lecz
również wspierałoby integrację osób korzystających z ochrony uzupełniającej w
kraju goszczącym, co leży w interesie wszystkich zainteresowanych.
Przedłożona Radzie i Parlamentowi nowa propozycja dotycząca Dyrektywy w
sprawie procedur azylowych wymagać będzie intensywnych, wspólnych prac w
najbliższych miesiącach ze względu na bardzo skomplikowany charakter tego
instrumentu. UNHCR podkreśla w szczególności potrzebę ograniczenia podstaw
umożliwiających
kierowanie
wniosków
uchodźczych
do
postępowań
przyspieszonych z ograniczonymi zabezpieczeniami. Propozycja wzmocnienia
prawa do skutecznego środka odwoławczego jest zgodna z orzecznictwem
europejskim oraz praktyką wielu Państw Członkowskich i jako taka powinna
zostać przyjęta. Zwiększenie spójności i poprawa jakości procedur może być
również osiągniete poprzez przyjęcie zaproponowanych przepisów odnosnie
szkoleń, procedur dopuszczania wniosku, a także indywidualnych wywiadów
statusowych.
Praktyczna
współpraca
Początek polskiej Prezydencji zbiega się z formalnym otwarciem Europejskiego
Urzędu Wsparcia Azylowego (European Asylum Support Office - EASO), który
utworzono w celu promowania praktycznej współpracy w zakresie azylu, w tym
również w celu poprawy konwergencji i jakości decyzji azylowych. UNHCR jest
członkiem Zarządu EASO bez prawa głosu oraz powołał swojego oficera
łącznikowego przy EASO, potwierdzając w ten sposób wolę współdziałania z tą
nową instytucją.
Nowopowstałe EASO będzie zajmować się różnymi sprawami, obejmującymi
dalszy rozwój wspólnego europejskiego programu szkoleń dla pracowników służb
azylowych (European Asylum Curriculum - EAC), współpracę w zakresie
informacji o kraju pochodzenia (Country of Origin Information - COI), w tym
stworzenie wspólnego portalu COI UE, a także koordynowanie sieci EURASIL.
7
Urząd będzie również działał na rzecz wsparcia Państw Członkowskich, których
systemy azylowe znalazły się pod szczególną presją.
Jednym z takich Państw Członkowskich jest Grecja. Grecko-turecka granica
lądowa stała się jednym z głównym miejsc, którędy osoby ubiegające się o status
uchodźcy i nieudokumentowani imigranci dostają się na terytorium UE. Grecki
system azylowy nie funkcjonuje prawidłowo od wielu lat, lecz presja wynikająca z
wzmożonego napływu osób w połączeniu z wewnętrznymi problemami Grecji
doprowadziła do powstania kryzysu humanitarnego. Z tego powodu UNHCR
wezwał inne państwa do powstrzymania się przed zawracaniem do Grecji w
ramach mechanizmu Dublin II osób ubiegających się o nadanie statusu uchodźcy.
Jednocześnie w 2010 r. UNHCR zainicjował ambitny projekt wsparcia Grecji w
budowie systemu azylowego spełniającego międzynarodowe i europejskiej normy.
UNHCR z zadowoleniem przyjmuje zaangażowanie Grecji w przeprowadzenie tej
reformy, jednakże koniecznym jest zainwestowanie znacznych nakładów czasu,
środków finansowych oraz woli politycznej w celu osiągnięcia fundamentalnej
poprawy sytuacji.
UNHCR zachęca Unię Europejską i Państwa Członkowskie do dalszego
okazywania solidarności z Grecją poprzez przyspieszenie pomocy dla rządu
greckiego w celu doprowadzenia greckiego systemu azylowego do poziomu
zgodnego z obowiązującymi standardami oraz poprzez wspieranie działań
UNHCR i EASO w tym zakresie.
Jakość i
spójność
decyzji
azylowych
UNHCR wielokrotnie wskazywał na odmienne rezultaty procedur uchodźczych w
UE, i apelował do Państw Członkowskich o zwrócenie szczególnej uwagi na
kwestię jakości wydawania decyzji azylowych. W tym obszarze Europejski
Fundusz na rzecz Uchodźców (European Refugee Fund - ERF) wspierał liczne
działania podejmowane pod kierownictwem UNHCR w celu pogłębiania
praktycznej współpracy. Obecnie finansowana przez ERF inicjatywa „Dalszej
Poprawy Jakości” (Further Developing Quality), którą prowadzi UNHCR w
środkowej i południowej Europie z udziałem 12 krajów, dobiegnie końca we
wrześniu br. UNHCR zachęca nowy Europejski Urząd Wsparcia Azylowego do
zaangażowania się w działania zmierzające do promowania wysokiej jakości
procesów wydawania decyzji azylowych oraz zgłasza swoją gotowość i chęć
współpracy z EASO dla osiągnięcia tego celu.
Integracja:
trwałe
rozwiązanie
Szybka i skuteczna integracja uchodźców i osób korzystających z ochrony
uzupełniającej powinna być priorytetem dla UE oraz Państw Członkowskich.
Integracja nie tylko zapewnia poszczególnym uchodźcom znalezienie trwałego
rozwiązania, lecz również stanowi mocny wkład na rzecz spójności społecznej,
przyczyniając się również do ograniczenia zjawiska wtórnej migracji.
Osoby korzystające z ochrony międzynarodowej mogą mieć szczególne potrzeby
w trakcie procesu integracji. Wiele z nich doświadczyło wielkiej osobistej straty,
zaś przystosowanie się do nowych okoliczności może być dla nich trudniejsze niż
w przypadku imigrantów, którzy mogą od czasu do czasu wracać do domu.
UNHCR zachęca Prezydencję do prowadzenia dyskusji odnośnie działań
niezbędnych do wspierania integracji osób korzystających z ochrony
międzynarodowej, w szczególności zachęcania do większego zaangażowania ze
strony społeczności lokalnych oraz organizacji społeczeństwa obywatelskiego.
8
UNHCR zaobserwował, że czynnikami utrudniającymi integrację, a przez to
zasługującymi na większą uwagę, są: brak wsparcia w nauce języka i zdobywaniu
kwalifikacji zawodowych, nieuznawanie kwalifikacji zawodowych uchodźców,
dyskryminacyjne praktyki przy zatrudnianiu oraz udzielaniu pomocy
mieszkaniowej, a także oddzielenie od rodziny. Zarządzanie różnorodnością
kulturową powinno stanowić istotny element tych działań. Dyskusje, które będą
prowadzone po wydaniu przez Komisję Informacji o Drugim Programie Integracji
stanowić będą okazję do promowania tych kwestii.
W dziedzinie wspólnotowego prawa azylowego i praktyki jego stosowania UNHCR:
zachęca Prezydencję do poszukiwania możliwości uzyskania szybkich postępów prac nad
pozostałymi propozycjami nowelizacji prawa. Chociaż konieczne będzie zawarcie
kompromisów,
niezbędnym jest włączenie do treści aktów normatywnych nowych
zabezpieczeń prawnych w celu ich dostosowania do przepisów prawa wspólnotowego i
międzynarodowego,
rekomenduje udzielanie wsparcia EASO w realizacji przyjętego przez ten urząd ambitnego
programu praktycznej współpracy. UNHCR jest gotów udostępnić swoją wiedzę i
doświadczenie na rzecz wzmocnienia procedur azylowych,;
apeluje o skoncentrowanie się na jakości podejmowania decyzji azylowych. Dokładne i
spójne decyzje wydane na możliwie najwcześniejszym etapie postępowania leżą w interesie
wszystkich. Cel ten powinien przyświecać zarówno prowadzonym pracom legislacyjnym, jak
też działaniom praktycznym,
zachęca polską Prezydencję do takiego kierowania dyskusjami w sprawie integracji, żeby
doprowadzić do uznania szczególnych potrzeb osób objętych ochroną międzynarodową
oraz umieścić te osoby i goszczące ich społeczności w centrum uwagi.
4. Likwidacja luk w ochronie na całym świecie: obchody rocznicowe UNHCR w
2011 r.
W 2011 r. UNHCR obchodzi 60. rocznicę przyjęcia Konwencji dotyczącej statusu
uchodźców z 1951 r., 60. rocznicę swojego utworzenia oraz 50. rocznicę
uchwalenia Konwencji w sprawie ograniczania bezpaństwowości z 1961 r. W
ciągu roku UNHCR wraz z partnerami organizuje szereg kluczowych zdarzeń
poświęconych aktualnym wyzwaniom dotyczącym uchodźców i bezpaństwowców.
Lipcowa konferencja zorganizowana przez polską Prezydencję będzie jednym z
wielu istotnych wydarzeń składających się na ten cykl, dając okazję między innymi
do refleksji nad możliwością przystąpienia UE do Konwencji Genewskiej z 1951 r.
Chociaż stronami Konwencji indywidualnie są wszystkie Państwa Członkowskie
UE, to jednak przystąpienie do niej Unii Europejskiej stanowiłoby ważny wyraz
zbiorowego zaangażowania. Program Sztokholmski przyjęty przez Radę
Europejską w grudniu 2009 r. wzywał UE do rozważenia swojego przystąpienia do
9
Konwencji z 1951 r. i jej Protokołu z 1967 r.
Mandat UNHCR obejmuje nie tylko uchodźców, lecz również bezpaństwowców. W
świetle spoczywającego na UNHCR obowiązku niesienia pomocy w rozwiązaniu
problemów bezpaństwowości UNHCR aktywnie zachęca kraje, które jeszcze nie
przystąpiły do Konwencji dotyczącej statusu bezpaństwowców z 1954 r. lub
Konwencji w sprawie ograniczania bezpaństwowości z 1961 r., w tym Polskę, by
jak najszybciej to uczyniły. Spośród 27 Państw Członkowskich UE, tylko 14 jest
sygnatariuszami obu konwencji, siedem przystąpiło tylko do Konwencji z 1954 r., a
sześć nie przystąpiło ani do Konwencji z 1954 r., ani do Konwencji z 1961 r.
UNHCR wyraża nadzieję, że polska Prezydencja będzie promować przystąpienie
wszystkich Państw Członkowskich do tych obu ważnych instrumentów prawa
międzynarodowego.
W dniach 7-8 grudnia 2011 r. Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych ds.
Uchodźców António Guterres zwołuje Konferencję Ministerialną w Genewie, aby
uroczyście zakończyć tegoroczne obchody rocznicowe. Uczestnicy tego
wydarzenia, w tym Unia Europejska i jej Państwa Członkowskie, zostaną
poproszeni o złożenie konkretnych zobowiązań odnośnie działań zmierzających
do poprawy stanu ochrony międzynarodowej w prawie i w praktyce, jak również
wspomagających ograniczanie zjawiska bezpaństwowości. W związku z tym
UNHCR zaprasza polską Prezydencję do zachęcania do refleksji nad lukami w
ochronie w UE oraz sposobami ich likwidacji. Grudniowe spotkanie będzie również
okazją dla państw w nim uczestniczących do sformalizowania akcesji do
konwencji dotyczących uchodźców bądź bezpaństwowców i/lub wycofania
jakichkolwiek zastrzeżeń w stosunku do tych instrumentów.
Szczególnym obszarem, w którym UE jako całość mogłaby złożyć konkretne
zobowiązanie na grudniowym spotkaniu, są przesiedlenia uchodźców. UNHCR
szacuje, że na świecie przesiedlenia potrzebuje nawet 800 tys. uchodźców, zaś co
roku można znaleźć miejsce tylko dla co dziesiątego z nich. W ubiegłym roku
wszystkich 27 Państw Członkowskich UE zaoferowało przesiedlanym uchodźcom
zaledwie 4.707 miejsc, co odpowiadało około 6,5% liczby uchodźców
przesiedlonych na całym świecie. UNHCR wierzy, że 27 Państw Członkowskich
Unii Europejskiej może wspólnie stworzyć i zrealizować program przesiedleń
dorównujący skalą amerykańskiemu, gdzie w 2010 r. Stany Zjednoczone
przesiedliły prawie 54 tys. uchodźców.
W związku zaplanowaną przez UNHCR na grudzień 2011 r. Konferencją Ministerialną,
UNHCR zachęca polską Prezydencję do:
prowadzenia dyskusji w UE w sprawie jej przystąpienia do Konwencji dotyczącej statusu
uchodźców z 1951 r.
zachęcenia wszystkich Państw Członkowskich UE do przystąpienia do Konwencji
dotyczących bezpaństwowości z 1954 r. i 1961 r.
zaproponowania UE wystąpienia na Konferencji Ministerialnej z ambitnym i trwałym
zobowiązaniem odnośnie przesiedleń uchodźców.
10