Mikropłatności w świetle ustawy o usługach płatniczych oraz

Mikropłatności w świetle ustawy o usługach płatniczych
oraz dyrektywy PSD1
Magdalena Chrzan, Associate
Monitor Prawa Bankowego, grudzień 2012 r.
Potrzeba wyodrębnienia w Ustawie o usługach płatniczych2 przepisów
dla tzw. mikropłatności, to jest usług płatniczych opiewających na niskie kwoty
i świadczonych najczęściej przez podmioty niebankowe, podyktowana została
kilkoma względami. Z jednaj strony chodziło o umożliwienie konkurencyjnym
wobec sektora bankowego przedsiębiorcom pozostania na rynku, z drugiej
o zapewnienie konsumentom adekwatnego poziomu ochrony prawnej poprzez
poddanie tych usług nadzorowi.
Nowy model regulacyjny – usługa płatnicza
Mikropłatności - poza jedyną wspólną cechą, jaką jest niewielka kwota, na jaką opiewają
- stanowią same w sobie grupę usług bardzo niejednorodnych. Mieszczą się pod tym
pojęciem takie transakcje jak internetowe przekazy pieniężne, płatności mobilne
(jak zwykło się potocznie określać opłaty dokonywane z użyciem telefonów
komórkowych) czy pozabankowe formy realizacji opłat związanych z gospodarstwem
domowym. Do czasu wejścia w życie Ustawy3 standard prawny dla realizacji usługi
płatniczej zależał przede wszystkim od statusu podmiotu realizującego tę usługę. Brak
było jednolitych ram prawnych dla samych usług płatniczych. Obowiązujące akty prawne
oparte były bowiem o podmiotowe kryterium regulacji (osobna regulacja działalności
banków, agentów rozliczeniowych, instytucji pieniądza elektronicznego),
co w konsekwencji prowadziło do stosowania różnych wymogów prawnych dla zbliżonych
lub tożsamych usług.
Ustawa przyjmuje tymczasem model regulacyjny, w którym punktem wyjścia jest sama
usługa płatnicza. W konsekwencji podmioty świadczące takie same usługi mają być przy
ich realizacji traktowane jednakowo. Usługi płatnicze dołączyły tym samym do kategorii
usług regulowanych, świadczonych przez licencjonowane podmioty objęte nadzorem
państwowym oraz wymogami co do kapitału założycielskiego, funduszy własnych,
sprawozdawczości finansowej i outsourcingu oraz określonymi obowiązkami wobec
klientów.
Mikropłatności – regulacja poprzez wyłączenia
Dla podmiotów realizujących usługi płatnicze na niewielkie kwoty wspomniane
wymagania prawne byłyby jednak nadmierne. Dlatego ustawodawca postanowił złagodzić
dla nich reżim prawny. W konsekwencji regulacja mikropłatności w Ustawie ma głównie
charakter negatywny, oparty na wyłączeniach podmiotowych (w stosunku do
określonych kategorii dostawców usług płatniczych) lub przedmiotowych (w stosunku
do określonych transakcji płatniczych). W przypadku wyłączeń przedmiotowych można
wyróżnić: (i) wyłączenia ze względu ze względu na rodzaj usługi płatniczej (regulacja
części tzw. m-payments) oraz (ii) wyłączenia ze względu na kwotę transakcji
płatniczej (art.19 i 39 Ustawy).
1
Dyrektywa 2007/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13.11.2007 r. w sprawie usług płatniczych
w ramach rynku wewnętrznego zmieniająca dyrektywy 97/7/WE, 2002/65/WE i 2006/48/WE i uchylająca
dyrektywę 97/5/WE (dalej „Dyrektywa”).
2
Ustawa z dnia 19.08.2011 r. o usługach płatniczych (Dz.U. nr 199 poz.1175, dalej „Ustawa”).
3
Ustawa weszła w życie 24.10.2011 r.
1
Wyłączenia przedmiotowe ze względu na kwotę transakcji
Ustawa, podobnie jak Dyrektywa, nie zawiera definicji mikropłatności. W oparciu
o brzmienie art. 19 i 39 Ustawy należy stwierdzić, iż o mikropłatnościach można mówić
w przypadku:
• indywidualnych transakcji płatniczych na kwotę nieprzekraczającą 30 euro lub
• płatności dokonywanych za pomocą instrumentów płatniczych, które mają limit
wydatków w wysokości 150 euro albo służą do przechowywania środków w kwocie
nieprzekraczającej w żadnym momencie 150 euro4.
W odniesieniu do transakcji płatniczych mieszczących się w wyżej wymienionych limitach,
Ustawa przewiduje możliwość znacznego ograniczenia wymogów informacyjnych
jak i obowiązków związanych bezpośrednio z realizacją usługi płatniczej.
Mniej obowiązków informacyjnych
Wymogi informacyjne zostały w Ustawie podzielone na dwie kategorie. Pierwszą stanowią
obowiązki informacyjne w przypadku zawierania umowy ramowej5 i dokonywanych
na jej podstawie indywidualnych transakcji płatniczych, drugą – wymogi
informacyjne w przypadku pojedynczych transakcji płatniczych.
W przypadku zawarcia umowy ramowej instytucja płatnicza realizująca mikropłatności
będzie zobowiązana dostarczyć płatnikowi jedynie informacje o głównych cechach usługi
płatniczej. Informacje te mają obejmować przede wszystkim dane niezbędne do podjęcia
przez konsumenta decyzji, w tym o:
• możliwych sposobach korzystania z instrumentu płatniczego,
• zasadach odpowiedzialności,
• wysokości pobieranych opłat.
Dostawca usług płatniczych będzie musiał również wskazać, gdzie można w łatwy sposób
uzyskać dostęp do dalszych informacji i warunków dotyczących realizowanej usługi.
Dostawcy mikropłatności korzystają również z ułatwień w zakresie dokonywania zmian
w umowie ramowej. Standardowo, zgodnie z art.29 Ustawy wszelkie zmiany w umowie
ramowej mają być proponowane przez dostawcę usług płatniczych nie później
niż dwa miesiące przed planowaną datą ich zastosowania6. Dla mikropłatności strony
mogą uzgodnić zarówno inny termin jak i wyłączenie standardowych zasad dotyczących
sposobu, w jaki propozycje zmian winny zostać przedłożone użytkownikowi usług, takich
jak: obowiązek dostarczenia propozycji zmian na papierze lub innym trwałym nośniku
w przejrzystej i czytelnej formie 7.
Zredukowano również obowiązki informacyjne dla indywidualnych transakcji płatniczych,
wykonywanych w oparciu o zawartą umowę ramową. Po wykonaniu mikropłatności,
dostawca usługi ma obowiązek umożliwić użytkownikowi jedynie: (i) zidentyfikowanie
transakcji płatniczej, (ii) jej kwotę oraz (iii) wszystkie związane z realizacją usługi
opłaty8. Informacje te nie muszą być jednak dostarczane w przypadku instrumentów
płatniczych używanych anonimowo lub jeśli instytucja płatnicza nie ma technicznej
możliwości dostarczenia ich użytkownikowi. Instytucja płatnicza jest jednakże
obowiązana umożliwić użytkownikowi sprawdzenie wysokości kwoty przechowywanych
środków.
4
W tym miejscu należy wspomnieć, iż polski ustawodawca zdecydował się skorzystać z opcji narodowych
przewidzianych w art. 34 ust.2 oraz 53 ust.2 Dyrektywy i w art.19 ust.2 i 3 oraz art.39 ust.2 i 3 Ustawy
przewidział dla krajowych transakcji płatniczych możliwość umownego podwojenia limitu do 300 euro,
a dla przepłaconych instrumentów płatniczych do 500 euro. W takich przypadkach obowiązki ciążące
na dostawcach zostaną również ograniczone.
5
Zgodnie z definicją z art.2 pkt 31 Ustawy umowa ramowa oznacza umowę o usługę płatniczą regulującą
wykonywanie indywidualnych transakcji płatniczych, która może zawierać postanowienia w zakresie
prowadzenia rachunku płatniczego.
6
W trakcie prowadzonych niedawno przez Komisję Europejską konsultacji społecznych w celu przygotowania
sprawozdania, o którym mowa w art.87 PSD, pojawiły się głosy o konieczności skrócenia tego terminu.
7
Praktyczna doniosłość tego ograniczenia wymagałaby odrębnej analizy z uwzględnieniem przepisów ustawy
o kredycie konsumenckim jak i kodeksu cywilnego w zakresie wzorców umownych.
8
Z wyjątkiem obowiązku podania informacji o zastosowanym kursie walutowym oraz o tzw. dacie waluty.
2
W odniesieniu do pojedynczych transakcji płatniczych9 należy stwierdzić,
iż instytucje płatnicze realizujące mikropłatności nie korzystają z żadnych wyłączeń
w zakresie obowiązków informacyjnych. Do takich transakcji znajdą zastosowanie
wszystkie obowiązki określone w art. 21-25 Ustawy.
Obowiązki związane z realizowaną usługą płatniczą
Poza ograniczeniem obowiązków informacyjnych, Ustawa przewiduje również możliwość
redukcji obowiązków dotyczących realizacji samej mikropłatności (art. 39 Ustawy).
Wyłączenie tych obowiązków wymaga stosownego uzgodnienia pomiędzy instytucja
płatniczą a użytkownikiem usługi płatniczej. Jest więc uwarunkowane wprowadzeniem
odpowiednich zapisów do umowy ramowej lub do regulaminu obowiązującego
w przypadku pojedynczej transakcji płatniczej.
Pierwsze z dopuszczalnych wyłączeń dotyczy obowiązku posiadacza instrumentu
płatniczego bezzwłocznego poinformowania dostawcy instrumentu o jego utracie,
kradzieży lub sprzeniewierzeniu. Dostawca, po otrzymaniu takiego zgłoszenia, jest
natomiast obowiązany uniemożliwić dalsze korzystanie z tego instrumentu. Obowiązek
ten ulega wyłączeniu w przypadku instrumentów płatniczych, których zablokowanie nie
jest technicznie możliwe10. Oczywiście, wyłączenie dotyczy jedynie instrumentów
służących do realizacji mikropłatności.
Kolejnym standardowym obowiązkiem, który można wyłączyć, jest wymóg
autoryzacji11 transakcji przez użytkownika. Zgodnie z art. 45 Ustawy, w przypadku
kwestionowania prawidłowości transakcji przez użytkownika usługi płatniczej dostawcy
tej usługi ciąży obowiązek udowodnienia, iż transakcja była autoryzowana oraz
prawidłowo wykonana. Przepis ten nie będzie miał zastosowania, jeśli instrument
płatniczy do realizacji mikropłatności jest używany anonimowo lub jeśli jego dostawca
z przyczyn nieodłącznie związanych z samym instrumentem nie jest wstanie udowodnić,
iż transakcja była autoryzowana. W przypadku transakcji zrealizowanych w oparciu
o takie instrumenty płatnicze wyłączeniu podlegają również przepisy Ustawy regulujące
odpowiedzialność dostawcy oraz płatnika za nieautoryzowane zlecenia płatnicze (art. 46
ust.1-3). Dodać w tym miejscu należy, iż w przypadku pieniądza elektronicznego
wyłączenie przepisów o odpowiedzialności za nieautoryzowane transakcje jest możliwe
tylko w odniesieniu do takich instrumentów pieniądza elektronicznego, których nie można
zablokować lub - jeśli pieniądz elektroniczny jest powiązany z rachunkiem płatniczym dla których dostawca płatnika nie jest w stanie zablokować rachunku płatniczego12.
Kolejną istotną modyfikacją przepisów Ustawy w odniesieniu do mikropłatności jest
wyłączenie przepisów regulujących terminy realizacji zleceń płatniczych.
Do mikropłatności nie znajdzie więc zastosowania obowiązek wykonania zlecenia
płatniczego w przeciągu jednego dnia roboczego.
Ponadto, w odniesieniu od mikropłatności, Ustawa:
• na zasadzie odstępstwa od art. 50 ust. 1-3 zezwala na zwolnienie instytucji płatniczej
z obowiązku powiadomienia użytkownika usług o odmowie wykonania zlecenia
płatniczego, jeśli odmowa jasno wynika z kontekstu; oraz
• na zasadzie odstępstwa od art. 51 wprowadza nieodwołalność zlecenia płatniczego
przez płatnika po przekazaniu tego zlecenia płatniczego odbiorcy lub udzieleniu
odbiorcy swojej zgody na wykonanie transakcji płatniczej.
Z uwagi na sposób działania wielu instrumentów płatniczych służących do realizacji
mikropłatności czy też instrumentów pieniądza elektronicznego opisane powyżej
wyłączenia należy ocenić jako konieczne. Do cech charakterystycznych instrumentów
9
Tj. transakcji nieobjętych umową ramową.
Ustawa nie precyzuje jednak czy techniczna niemożliwość ma mieć charakter obiektywny
czy też subiektywny. Wątpliwości w praktyce mogą w szczególności rodzić sytuacje, w których zablokowanie
jest technicznie możliwe ale wymaga poniesienia przez dostawcę kosztów niewspółmiernych do kwoty
przechowywanych na danym instrumencie środków. Wydaje się, iż w przypadku istotnej dysproporcji pomiędzy
kwotą przechowywanych na instrumencie środków a kosztami blokady instrumentu należałoby uznać, iż blokada
jest niemożliwa.
11
Rozumianej jako udzielenie przez użytkownika zgody na wykonanie transakcji.
12
Patrz przypis nr 10.
10
3
płatniczych służących do realizacji mikropłatności, w szczególności tych dokonywanych
w Internecie, należy zaliczyć możliwość anonimowej realizacji transakcji. Kosztem
zachowania anonimowości przy dokonywaniu płatności jest często brak technicznej
możliwości autoryzacji transakcji lub jej blokady. Odformalizowanie i uproszczenie
schematu dokonywania płatności idzie w parze z osłabioną możliwością kontroli
nad tym instrumentem płatniczym, czego świadomość powinien mieć konsument
decydując się na użycie danego typu instrumentu. Jego interes jest w tym przypadku
chroniony poprzez ograniczenie kwoty, jaka może być przedmiotem transakcji płatniczej
z użyciem takiego instrumentu.
Płatności mobilne - wyłączenie przedmiotowe ze względu na rodzaj usługi
płatniczej
Rodzaje usług płatniczych objętych regulacją Ustawy wymienione zostały w art. 3 ust. 1.
Obejmuje on siedem pozycji. To, czy dana usługa płatnicza będzie miała charakter
mikropłatności zależy oczywiście od wysokości kwoty będącej przedmiotem usługi. Można
jednak wskazać usługi płatnicze, które w praktyce zawsze dotyczą niewielkich kwot, więc
co do zasady stanowić będą mikropłatności. Za takie należy bowiem uznać „transakcje
płatnicze, w przypadku których zgoda płatnika na wykonanie transakcji udzielana jest
przy użyciu urządzenia telekomunikacyjnego, cyfrowego lub informatycznego, a płatność
przekazywana jest jedynie pośrednikowi pomiędzy użytkownikiem zlecającym
transakcję płatniczą a odbiorcą”13. W kategorii tej będą się przede wszystkim mieścić
wszelkiego rodzaju płatności mobilne, to jest z wykorzystaniem telefonu komórkowego.
Jednocześnie, cytowany przepis należy czytać łącznie z art. 6 pkt 12 Ustawy, zgodnie
z którym jej postanowień nie stosuje się do „transakcji płatniczych przeprowadzanych
przy użyciu wszelkich urządzeń telekomunikacyjnych, cyfrowych lub informatycznych,
w ramach których nabywane towary lub usługi dostarczane są do urządzenia
telekomunikacyjnego, cyfrowego lub informatycznego i mają być wykorzystywane przy
pomocy tego urządzenia, jeśli pośrednik świadczy również inne usługi, w szczególności
dostarcza narzędzia dostępu, dystrybucji lub wyszukiwania”. Warunkiem wyłączenia jest
więc, aby operator systemu telekomunikacyjnego, cyfrowego lub informatycznego
nie działał jedynie jako pośrednik między użytkownikiem usług płatniczych a dostawcą
towarów i usług.
Dokonanie rozróżnienia, które płatności mobilne są traktowane jako usługi płatnicze
w rozumieniu Ustawy, a które nie, jest więc możliwe przy zastosowaniu następujących
kryteriów: (1) określenia miejsca „dostawy” nabywanego towaru lub usługi oraz
(2) roli operatora telekomunikacyjnego w danej transakcji.
Przy stosowanie powyższych kryteriów pomocne może być również wyjaśnienie jakiego
dostarcza ustawodawca europejski w motywie 6 preambuły do Dyrektywy:
„(…) należy dokonać rozróżnienia w przypadku środków oferowanych przez operatorów
systemów telekomunikacyjnych, technologii informacyjnych lub operatorów sieci,
aby ułatwić zakup towarów lub usług cyfrowych, takich jak dzwonki do telefonów
komórkowych, muzyka lub prasa cyfrowa, poza tradycyjnymi usługami głosowymi,
i ich dystrybucję do urządzeń cyfrowych. Zawartość tych towarów lub usług może
być wyprodukowana przez osobę trzecią albo przez operatora, który może dodać do nich
wartość nierozerwalnie z nimi związaną w formie narzędzi dostępu, dystrybucji
lub wyszukiwania. W tym ostatnim przypadku, jeżeli towary lub usługi są dystrybuowane
przez jednego z tych operatorów lub, z przyczyn technicznych, przez osobę trzecią,
i można z nich korzystać jedynie za pośrednictwem urządzeń cyfrowych, takich jak
telefony komórkowe lub komputery, wówczas te ramy prawne nie powinny mieć
zastosowania, gdyż działalność operatora wykracza poza zwykłą transakcję płatniczą.
13
Art.3. ust.1 pkt 7 Ustawy. Należy zwrócić uwagę, iż pomimo literalnie odmiennego brzmienia tego przepisu
od punktu 7 katalogu usług Dyrektywy ma on stanowić jego odpowiednik. Rozbieżność ta, skutkująca
problemami interpretacyjnymi, ma zostać usunięta najbliższą nowelizacją Ustawy. Wątpliwości
co do znaczeniowej tożsamości tych przepisów nie miała również Komisja Nadzoru Finansowego udzielając
odpowiedzi na zapytanie Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji w sprawie smsów premium rate
(odpowiedź niepublikowana, dostępna w trybie dostępu do informacji publicznej).
4
Te ramy prawne powinny mieć jednak zastosowanie w przypadkach, gdy operator działa
wyłącznie jako pośrednik, który zapewnia jedynie dokonanie płatności na rzecz
dostawcy będącego osobą trzecią.”
W kontekście analizowanych przepisów warto szczególnie zwrócić uwagę na pojawiający
się w praktyce problem z kwalifikacją prawną smsów premium rate14. Głos w tej sprawie
zabrała zarówno Polska Izba Telekomunikacji i Informatyki15 (wskazując argumenty
za nieuznawaniem tych usług za usługi płatnicze) jak i Komisja Nadzoru Finansowego
(wskazując na sytuacje, w których jednak należy uznać tę usługę za usługę płatniczą) 16.
Objęcie części płatności mobilnych zakresem stosowania Ustawy stwarza nową sytuację
prawną dla operatorów telekomunikacyjnych. Podmioty te, w zakresie w jakim świadczą
usługi płatnicze, podlegają obowiązkowi rejestracji oraz nadzorowi KNF.
Jednocześnie operatorzy mogą korzystać z opisanych wyłączeń przedmiotowych
ze względu na niskie kwoty transakcji lub z opisanych poniżej wyłączeń podmiotowych.
Biura usług płatniczych - wyłączenie podmiotowe
Zgodnie z motywem 15 preambuły do Dyrektywy:
„(….) pożądane jest sporządzenie rejestru zawierającego (…) dane wszystkich dostawców
usługi przekazu oraz przyznanie każdemu z nich pewnej formy akceptacji, niezależnie
od tego, czy są w stanie spełnić wszystkie warunki uzyskania zezwolenia na prowadzenie
działalności w charakterze instytucji płatniczej, tak aby żaden z nich nie był zmuszony
przejść do „szarej strefy” oraz aby objąć wszystkich dostawców tej usługi zakresem
pewnych minimalnych wymogów prawnych (…), właściwe (…) jest stworzenie
mechanizmu pozwalającego na traktowanie jako instytucje płatnicze także tych
dostawców usług płatniczych, którzy nie są w stanie spełnić wszystkich stosownych
warunków. Do tych celów państwa członkowskie powinny wpisywać takich dostawców
do rejestru instytucji płatniczych bez stosowania wszystkich lub części warunków
uzyskania zezwolenia. Ta możliwość zastosowania wyłączenia musi jednak podlegać
rygorystycznym wymogom odnoszącym się do liczby transakcji płatniczych. Instytucje
płatnicze, wobec których zastosowano wyłączenie, nie powinny dysponować prawem
przedsiębiorczości ani swobodą świadczenia usług, ani nie powinny pośrednio wykonywać
tych praw, będąc członkami systemu płatności”.
Kluczowym przepisem umożliwiającym poddanie dostawców usług mikropłatności
złagodzonemu reżimowi prawnemu jest art.118 i nast. Ustawy, które stanowią
implementację art. 26 Dyrektywy (tzw. waivera). Przepisy te zezwalają osobom
fizycznym i prawnym świadczącym usługę przekazu pieniężnego na prowadzenie
działalności jako tzw. biura usług płatniczych, pod warunkiem że średnia całkowitej
kwoty transakcji płatniczych z poprzednich dwunastu miesięcy wykonanych przez
zainteresowaną osobę, w tym wszelkich agentów, za działania których ponosi ona pełną
odpowiedzialność, nie przekracza 500 000 EUR miesięcznie. Ograniczona
do niewysokich przekazów pieniężnych działalność biur nie powinna generować istotnego
ryzyka dla ich klientów. Stąd też propozycja ustawodawcy aby zastosować wobec nich
łagodniejsze wymagania niż dla innych dostawców usług płatniczych. W stosunku do biur
nie znajdują więc zastosowania ani obowiązek uzyskania zezwolenia na
działalność17 ani wymagania co do kapitału założycielskiego, funduszy własnych
i sprawozdawczości finansowej. Działalność może być wykonywana po uzyskaniu
wpisu do prowadzonego przez KNF rejestru pod warunkiem, że:
14
Por. Krzysztof Korus „Pojęcie usługi płatniczej w ustawie o usługach płatniczych”, Monitor Prawa
Bankowego nr 7-8/2012, str.40-41.
15
http://www.piit.org.pl/_gAllery/12/94/12942/Listy_PIIT_do_KNF_Uslugi_platnicze.pdf
16
Patrz przypis nr 13.
17
W trakcie prowadzonych niedawno przez Komisję Europejską konsultacji społecznych w celu przygotowania
sprawozdania, o którym mowa w art.87 PSD, pojawiły się głosy o konieczności doprecyzowania tej usługi
poprzez ograniczenie jej jedynie do przekazów gotówkowych. W przypadku wprowadzenia takiej zmiany,
mogłoby się okazać, iż, w zależności od przyjętego modelu płatności, część podmiotów kwalifikowanych
obecnie jako biura zostanie zmuszona do uzyskania licencji.
5
•
biuro posiada rozwiązania organizacyjne pozwalające na wyliczanie całkowitej
miesięcznej kwoty transakcji płatniczych oraz wykonanie obowiązków związanych
z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu;
• osoba zarządzająca biurem nie jest osobą prawomocnie skazaną za przestępstwo
przeciwko obrotowi gospodarczemu, przestępstwo przeciwko obrotowi pieniędzmi
i papierami wartościowymi, przestępstwo, o którym mowa w art. 165a Kodeksu
karnego, lub przestępstwo skarbowe.
Od biur wymagane będzie także posiadanie planu finansowego oraz programu
działalności na okres pierwszych dwunastu miesięcy działalności (art. 120 ust.2).
W pozostałym zakresie podmioty korzystające z waivera traktuje się tak samo
jak instytucje płatnicze. Nie mogą one jednak korzystać z dobrodziejstw tzw. zasady
jednolitego paszportu (single passport), oznaczającej, iż zezwolenie na świadczenie usług
płatniczych w jednym z państw członkowskich pozwala na ich świadczenie w obrębie całej
Wspólnoty. Ograniczenie działalności biur usług płatniczych do terytorium RP znajduje
wyraz w art. 118 ust. 2 Ustawy. Za złagodzenie wymogów prawnych biuro usług
płatniczych zapłaci więc cenę w postaci ograniczenia jego prawa do świadczenia usług
płatniczych jedynie do terenu naszego kraju. Polska nie wprowadziła natomiast
ograniczenia prowadzonej przez biura działalności gospodarczej innej niż usługi płatnicze,
którą to możliwość dopuszcza Dyrektywa. Zgodnie z art. 118 ust.5 Ustawy biura usług
płatniczych mogą prowadzić działalność gospodarczą również inną niż świadczenie usług
płatniczych.
Stworzenie możliwości kontynuowania działalności małym podmiotom niebankowym
należy ocenić pozytywnie, w szczególności, iż jednocześnie zadbano o ochronę
powierzanych im przez użytkowników środków pieniężnych. Ustawa przewiduje bowiem
obowiązek zawarcia przez biuro usług płatniczych umowy gwarancji bankowej
lub ubezpieczeniowej albo umowy ubezpieczenia a także nadzór KNF18.
Warto w tym miejscu zauważyć, iż Ustawa przewidziała przepisy przejściowe
dla podmiotów, które w dniu wejścia w życie ustawy prowadziły działalność gospodarczą
w zakresie usług płatniczych. Podmioty te mogły kontynuować swoją działalność
na terytorium RP bez zezwolenia przez sześć miesięcy od dnia wejścia w życie Ustawy.
Ten okres przejściowy był szczególnie ważny właśnie dla małych podmiotów, które
zyskały czas na przygotowanie się na podwyższone koszty prowadzonej działalności19.
Mikropłatności – próba znalezienia złotego środka
Wprowadzenie stosownych ograniczeń zastosowania przepisów Ustawy w stosunku
do mikropłatności jest próbą zniesienia barier prawnych dla rozwoju nowych, tanich i
łatwych w użyciu form płatności przy jednoczesnym zapewnieniu użytkownikom usług
adekwatnego poziomu ochrony uwzględniającego ograniczone ryzyko z tymi formami
związane.
W tym kontekście należy ocenić pozytywnie skorzystanie przez polskiego ustawodawcę
z wielu opcji narodowych, w szczególności implementację tzw. waivera. Czy niektóre
z przyjętych wymogów (jak np. wymóg rejestrowania agentów) nie są jednak zbyt
rygorystyczne będzie można natomiast ocenić jedynie z perspektywy czasu.
18
Zgodnie z uzasadnieniem do projektu Ustawy nadzór ma na celu jedynie zapewnienie zgodności działalności
biura z przepisami Ustawy oraz ochronę interesów użytkowników usług płatniczych a jednocześnie, ze względu
na innych charakter ryzyka, nie jest to nadzór ostrożnościowy jak w przypadku instytucji płatniczych.
19
Chodzi o koszty składki na nadzór sprawowany przez KNF oraz koszty ubezpieczenia powierzanych biurom
środków pieniężnych, przy czym obowiązek ochrony środków pieniężnych w postaci zawarcia umowy
gwarancji lub ubezpieczenia biura winny były wykonać do dnia 24 stycznia 2012 r.
6