Góry, nasze góry, czyli góry śmieci

Małgorzata Morozewicz
Konsultacja merytoryczna i pedagogiczna: dr Tomasz Sosnowski
Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet w Białymstoku
„BYŁ SOBIE WILK...”
Scenariusze zajęć dotyczące bioróżnorodności
przygotowane w ramach projektu:
Podlaska Akademia Przyrody
Małgorzata Morozewicz
Konsultacja merytoryczna i pedagogiczna: dr Tomasz Sosnowski
Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet w Białymstoku
„BYŁ SOBIE WILK...”
Scenariusze zajęć dotyczące bioróżnorodności
przygotowane w ramach projektu:
Podlaska Akademia Przyrody
HONOROWY PATRONAT nad projektem objął
Podlaski Kurator Oświaty
Projekt „Podlaska Akademia Przyrody” korzysta
z dofinansowania w kwocie 452 628,00 PLN pochodzącego
z Islandii, Liechtensteinu i Norwegii w ramach funduszy EOG.
LIDER:
Polskie Stowarzyszenie Doradcze i Konsultingowe,
ul. Rynek Kościuszki 2, 15-091 Białystok
tel./fax 85 652 61 07
e-mail: [email protected]
PARTNER:
Towarzystwo Amicus,
ul. Brukowa 28 lok. 8, 15-889 Białystok
tel./fax +48 85 653 77 53
e-mail: [email protected]
Białystok 2014
ISBN: 978-83-940838-3-0
Scenariusze zajęć przedszkolnych
dotyczące bioróżnorodności
przygotowane w ramach projektu:
Podlaska Akademia Przyrody
„Góry, nasze góry, czyli góry śmieci”
Scenariusz zajęć przedszkolnych pod hasłem:
„Góry, nasze góry, czyli góry śmieci”
Przewidziany czas realizacji zajęć: 2 godziny lekcyjne.
Wiek dzieci: 4–6 lat.
Miejsce zajęć: sala przedszkolna.
Problem: znaczenie lasu dla lokalnego ekosystemu z uwzględnieniem zwiększenia akceptowalności wilka
oraz podniesienie świadomości na temat bioróżnorodności w lesie.
Cele ogólne:
– kształtuje emocjonalny stosunek do przyrody,
– rozumie potrzebę segregowania odpadów,
– potrafi segregować odpady według przynależności do utylizacji lub powtórnego wykorzystania,
– wie, w jaki sposób ludzie zanieczyszczają Ziemię,
– wie, co można zrobić, żeby było mniej śmieci,
– ma poczucie współodpowiedzialności za stan środowiska naturalnego i wie, jakie podejmować
działania, żeby ratować Ziemię,
– zna podstawowe kolory (żółty, niebieski, zielony, czerwony, biały),
– wyjaśnienie pojęć: „segregacja odpadów”, „recykling”,
– rozwijanie twórczej wyobraźni,
– wskazywanie możliwości wtórnego wykorzystania odpadów.
Cele operacyjne:
Dziecko:
– rozumie pojęcia: „śmieci”, „segregacja”, „recykling”,
– zna kolory pojemników na odpady,
– segreguje odpady do odpowiednich pojemników,
– wypowiada się poprawnie na temat wiersza pt. „Sznurek Jurka”,
– wykonuje pracę plastyczną z odpadów,
– zna ekologiczny sposób wyrzucania śmieci,
– potrafi podać cele i sposób segregacji odpadów,
– wie, że wszyscy ludzie muszą dbać o środowisko naturalne,
– ma poczucie odpowiedzialności za środowisko, w którym żyje.
Metody pracy:
Sytuacja problemowa, rozmowa, pokaz, obserwacja, metoda ćwiczeń praktycznych, metoda gier i zabaw
dydaktycznych, metoda zabaw i gier ruchowych z elementami tańca, inscenizacja.
Środki dydaktyczne:
• fragment książki pt. „Wilk i Czerwony Kapturek” T. Matuszkiewicz, dotyczący znaczenia lasu
dla lokalnego ekosystemu, uwzględniający podniesienie poziomu akceptowalności wilka oraz
świadomości dziecięcej dotyczącej bioróżnorodności;
• „Sznurek Jurka” – wiersz I. Sikiryckiego;
• „Zaśmiecona polana” – ilustracja A;
• „Gdzie ucieka wilk?” – karta pracy nr 1, labirynt, kredki;
• 4 kolorowe kosze: niebieski, czerwony, żółty, zielony;
• „Segregujemy odpady” – karty pracy nr 2, wycinanka nr 1 z odpadami, nożyczki;
• „Taniec z gazetami” – gra ekologiczno-edukacyjna, gazety, gwizdek;
• „Celujemy do kosza” – gra ekologiczno-edukacyjna;
• „Moja planeta” – piosenka M. Jeżowskiej;
• „Ekośmieciorek” – praca, plastikowe butelki, gazety, kolorowy papier.
Faza wstępna zajęć:
1. Nauczycielka wita wszystkich, tak aby każdy czuł się indywidualnie powitany:
– witam wszystkich tych, którzy są dzisiaj w radosnym nastroju (machanie ręką),
– witam wszystkich, którzy są dzisiaj smutni, i życzę, aby dzisiejszy dzień przyniósł Wam wiele
radosnych wrażeń,
– witam wszystkie dziewczynki,
– witam wszystkich chłopców,
– witam serdecznie wszystkich rodziców, którzy nas odwiedzili!
2. Nauczycielka czyta dzieciom fragment książki pt. „Wilk i Czerwony Kapturek” T. Matuszkiewicz,
następnie prosi o opowiedzenie treści usłyszanego fragmentu: czego on dotyczy?, jakie występują
postacie?, dlaczego Kuba postanowił posprzątać las?
Kuba i wilk, zmęczeni, przez chwilę leżeli obok siebie. Pierwszy podniósł się wilk. Otrzepał futro
i pochylił się nad twarzą Czerwonego Kapturka. Chłopiec bał się. Zwierzak spojrzał mu prosto w oczy, powąchał go i swoim szorstkim językiem polizał po nosie. Zaraz potem zniknął w szarych zaroślach.
W tej samej chwili Kuba zauważył w oddali światła latarek i usłyszał wołanie:
– Kuba! Kubusiu! Gdzie jesteś?! Czerwony Kapturku!
– Tutaj! Tu jestem! – krzyczał na całe gardło.
Wkrótce chłopca znaleźli ratownicy. Był zdziwiony, że szukało go tak wiele osób. W ekipie ratunkowej,
oprócz policjantów i strażaków, było mnóstwo mieszkańców miasteczka. Najważniejsze było jednak to, że
wraz z innymi szukali go również babcia i rodzice. Okazało się, że mama Kuby już wyzdrowiała i wyszła ze
szpitala. Razem z tatą chcieli zrobić synkowi niespodziankę i czekali na niego w domku babci. Gdy długo nie
wracał, zawiadomili policję i rozpoczęły się poszukiwania.
– Co się z tobą działo, synku? – zapytała mama, płacząc ze szczęścia.
– Gdzie byłeś, Kubusiu? – dopytywał tata.
– To bardzo długa historia – odpowiedział Czerwony Kapturek. – I bardzo smutna – dodał i wtulił się w swoich rodziców.
Następnego dnia Czerwony Kapturek wstał z łóżka wcześnie rano, włożył swoją czerwoną bluzę z kapturem
i przy śniadaniu zapytał tatę:
– Pomógłbyś mi posprzątać las?
Tata tylko uśmiechnął się, mrugnął do synka okiem i chwilę potem wędrowali razem leśną ścieżką. Porozrzucane wszędzie papierki, puszki i butelki zbierali do worków na śmieci.
Las powoli nabierał barw i wkrótce wróciły do niego ptaki i zwierzęta. Znów było jak dawniej.
Pojawiła się także wilcza rodzina, a Czerwony Kapturek miał nowego przyjaciela – wilka. Spotykali się
codziennie na leśnej polanie. Na powitanie wilk merdał ogonem i lizał chłopca po dłoni, a on drapał wilka za
uchem. Potem biegali razem po lesie, aż do utraty tchu – mały człowiek i zwierzę.
Rozwinięcie zajęć:
3. „Sznurek Jurka” – I. Sikirycki (15 minut)
Nauczycielka zaprasza wszystkie dzieci do skupienia uwagi. Dzieci siadają w kręgu, nauczyciel inscenizuje
wiersz pt. „Sznurek Jurka”. Następnie z uprzednio przygotowanego koszyka dzieci wybierają przedmioty,
które znalazły się w treści wiersza, i układają je na stole: stary sznurek, skórka od banana, torby po
śniadaniu, papierki po cukierkach, ścierka, pusta bombonierka, patyki od lodów, plastikowy kubek,
pestki od słonecznika, kalosz, nauszniki, stare trampki, piłka z dziurą, połamane wieczne pióro, opony od
rowerów, stos papieru (nauczyciel dokłada jeszcze plastikowe butelki, puszki po konserwie, słoiki, puszkę
po napoju, tekturkę, starą książkę, zeszyt, gazety, reklamówkę).
Nauczyciel zadaje pytania:
– W jaki sposób boisko zamieniło się w śmietnik?
– Jak oceniasz postępowanie Jurka i jego kolegów?
– Czy Jurek myślał o konsekwencjach wyrzucenia przez siebie poplątanego sznurka?
4. „Zaśmiecona polana” – ilustracja A (5 minut)
Dzieci analizują rysunek przedstawiający zaśmieconą polanę i bawiące się opodal dzieci oraz uciekające
wilki. Dzieci odpowiadają na pytania nauczyciela:
– Dlaczego las zamienił się w śmietnik?
– Czy dzieci zachowały się właściwie?
– Gdzie powinny się znaleźć pozostawione przez nie rzeczy?
– Co Wy robicie ze śmieciami?
5. „Gdzie ucieka wilk?” – karta pracy nr 1 (5–7 minut)
Nauczyciel prosi, aby dzieci doszły jedną z trzech dróg do czystego lasu: wilk ma trzy drogi dojścia i tylko
na końcu jednej znajduje się czysty las – to właśnie ją trzeba wybrać.
6. Segregujemy odpady” – karta pracy nr 2 (10-15 minut)
Nauczyciel wyjaśnia pojęcie „segregacja” (sposób gromadzenia odpadów, polegający na ich podziale ze
względu na materiał, z jakiego zostały wytworzone, w celu ponownego ich wykorzystania).
Zwróćcie uwagę, że w sali znajdują się 4 kosze na śmieci (czerwony na szkło, niebieski na papier, żółty na
plastik, zielony na inne odpady). Dzieci na karcie pracy łączą kartoniki z odpowiednim koszem – w ten
sposób segregują odpady (nie wszystkie czytają, więc tu rola rodziców):
a) papier (niebieski) – książka, zeszyt (bez zszywaczy), patyczek drewniany po lodzie, sznurek,
tektura, papierek po cukierkach, gazeta, bombonierka, ścierka (dodawane są tekstylia do masy
papierowej),
b) szkło (czerwony) – słoik,
c) plastik i puszki (żółty) – woreczek po śniadaniu, plastikowa butelka, reklamówka, kubeczek po
jogurcie, wieczne pióro (obudowa plastikowa), puszka,
d) inne odpady (zielony) – pozostałe śmieci: kalosz, piłka, opona, trampki. Nauczyciel wyjaśnia , że
utylizacja odpadów to przetwarzanie lub unieszkodliwianie ich.
7. „Taniec z gazetami” – gra ekologiczno-edukacyjna (5 minut)
Dzieci razem z rodzicami dobierają się parami i tańczą w rytm piosenki pt. „Zielona wyspa” M. Jeżowskiej,
trzymając gazetę między wymienionymi częściami ciała: między dłońmi, brzuchem, łokciami, kolanami
itp. – ale bez pomocy rąk.
8. „Celujemy do kosza” – gra ekologiczno-edukacyjna (5 minut)
Dzieci, ustawione w dwóch rzędach naprzeciwko siebie, na sygnał gwizdka celują zgniecionymi kulkami z
gazet do kosza ustawionego po środku.
9. „Z obserwacji i doświadczeń dzieci” – pytania i odpowiedzi (5 minut)
Na świecie rosną coraz wyższe góry odpadów i śmieci. Każdy z nas w ciągu roku wyrzuca kilkaset
kilogramów śmieci!
– Co robicie ze śmieciami w swoim domu?
– Kto w Twoim domu odpowiada za wynoszenie śmieci?
Każdy z Was słyszał kiedyś takie słowo jak „recykling”. Oznacza ono powtórne wykorzystanie materiałów
(posegregowanych odpadów) do ponownego przetworzenia.
Zakończenie zajęć:
10. „Ekośmieciorek” – praca plastyczna wykona wspólnie z rodzicami (15 minut)
Dzieci siedzą w kole wspólnie z rodzicami, nauczyciel objaśnia im, jak wykonać śmiesznego ludzika ze
zgromadzonych w klasie śmieci (pociętą na paski gazetę umieszczamy w otworze butelki – to będzie
czupryna „Ekośmieciorka, z kolorowego papieru doklejamy oczy, nos i usta, z gazety można również
zrobić ludzikowi sukienkę lub inny element stroju).
Dzieci pracują przy stolikach. Po skończonym zadaniu i sprzątnięciu miejsca pracy „przedstawiają” swoje
ludziki kolegom (np. wymyślają imię). Na koniec wszystkie prace dzieci zostają umieszczone na wystawie.
Dzieci odpowiadają na pytania:
1. Segregacja jest to…?
2. Recykling jest to…?
3. Odpady są to…?
4. Przyjaciel przyrody jest to…?
Bibliografia:
1. Cz. Rosik–Dulewska: Podstawy gospodarki odpadami, Warszawa 2012.
2. M. A. Gostomczyk: Gospodarka odpadami: ćwiczenia projektowe, Kalisz 2011.
3. B. Jędrzejewska, W. Jędrzejewski, H. Okarma: Wilk jest dziki? Wilk jest zły?, Białowieża 1991.
4. K. Popko – Tomasiewicz, M. Stefanik: W słowach kilku o wydrze, bobrze i wilku, Kraków 2011.
5. J. Dołkin: Zielony Ekran– program filmowej edukacji ekologicznej, Białystok 2000.
6. I. Wierzbowska: Wilk, Fundacja Wspierania Inicjatyw ekologicznych, Kraków 2010.
Aneks:
„Sznurek Jurka” – wiersz I. Sikiryckiego
Nauczycielka zaprasza wszystkie dzieci do skupienia uwagi. Dzieci siadają w kręgu, nauczyciel inscenizuje
wiersz pt. „Sznurek Jurka”. Następnie z uprzednio przygotowanego koszyka dzieci wybierają przedmioty,
które znalazły się w treści wiersza, i układają je na stole: stary sznurek, skórka od banana, torby po
śniadaniu, papierki po cukierkach, ścierka, pusta bombonierka, patyki od lodów, plastikowy kubek, pestki
od słonecznika, kalosz, nauszniki, stare trampki, piłka z dziurą, połamane wieczne pióro, opony
od rowerów, stos papieru (nauczyciel dokłada jeszcze plastikowe butelki, puszki po konserwie, słoiki,
puszkę po napoju, tekturkę, starą książkę, zeszyt, gazety, reklamówkę).
„Zaśmiecona polana” – ilustracja A
Rysunek przedstawiający zaśmieconą polanę i bawiące się nieopodal dzieci oraz uciekające wilki.
Dzieci udzielają odpowiedzi na pytania nauczyciela:
– Dlaczego las zamienił się w śmietnik?
– Czy dzieci zachowały się właściwie?
– Gdzie powinny się znaleźć pozostawione przez nie rzeczy?
– Co Wy robicie ze śmieciami?
„Gdzie ucieka wilk?” – karta pracy nr 1
Labirynt, na którym z jednej strony znajduje się wilk i ma trzy drogi dojścia, na których końcu znajduje się
czysty las – wybiera jedną drogę, którą dotrze do celu; dzieci wybierają i rysują poprawną drogę.
„Segregujemy odpady” – karta pracy nr 2
Nauczyciel wyjaśnia pojęcie „segregacja” (sposób gromadzenia odpadów, polegający na ich podziale ze
względu na materiał, z jakiego zostały wytworzone, w celu ponownego ich wykorzystania).
Zwróćcie uwagę, że w sali znajdują się 4 kosze na śmieci (czerwony na szkło, niebieski na papier, żółty na
plastik, zielony na inne odpady). Dzieci na karcie pracy łączą kartoniki z odpowiednim koszem – w ten
sposób segregują odpady (nie wszystkie czytają, więc tu rola rodziców)
a) papier (niebieski) – książka, zeszyt (bez zszywaczy), patyczek drewniany po lodzie, sznurek,
tektura, papierek po cukierkach, gazeta, bombonierka, ścierka (dodawane są tekstylia do masy
papierowej),
b) szkło (czerwony) – słoik,
c) plastik i puszki (żółty) – woreczek po śniadaniu, plastikowa butelka, reklamówka, kubeczek po
jogurcie, wieczne pióro (obudowa plastikowa), puszka,
d) inne odpady (zielony) – pozostałe śmieci: kalosz, piłka, opona, trampki. Nauczyciel wyjaśnia , że
utylizacja odpadów to przetwarzanie lub unieszkodliwianie ich.