Test dla klasy VI Przeczytaj podany tekst, a następnie odpowiedz na

Test dla klasy VI
Przeczytaj podany tekst, a następnie odpowiedz na postawione pytania.
BEKAS KSZYK
Bekas kszyk (z łac. Gallinago gallinago) to niewielki ptak wędrowny (wielkości kosa) o bardzo długim i cienkim dziobie, którego druga
część nazwy gatunkowej pochodzi od głosu «kszyk», jaki ptak wydaje tuż po zerwaniu się do lotu. Pierwsza część nazwy wywodzi się
od dźwięków, jakie wydaje samiec kszyka w czasie lotu tokowego nad swoim terytorium. W sezonie lęgowym często wzbija się w górę,
krąży wysoko nad łąkami, by nagle gwałtownie zanurkować w dół, jednocześnie szeroko rozkładając zewnętrzne sterówki skrzydeł.
Przepływające przez nie powietrze powoduje wibracje, które z większego dystansu do złudzenia przypominają meczenie kozy lub
beczenie baranka (stąd bekas). Długość jego ciała wynosi od 25 do 29 cm, rozpiętość skrzydeł 42,5-43,5 cm, a masa waha się w
zależności od pory roku: od ok. 100g (wiosną) do 180 g (jesienią). Występuje w północnej części strefy klimatu umiarkowanego Eurazji
oraz Ameryki Północnej, zamieszkuje słodkowodne i nadmorskie mokradła, podmokłe łąki, torfowiska, muliste brzegi wód, śródleśne
bagienka, a nawet wilgotne zagłębienia terenu. W Polsce ptak ten jest oceniany jako gatunek lęgowy (zakłada gniazda m. in. na
obszarze Biebrzańskiego Parku Narodowego), ale nieliczny, tzn., że jego statystyczne zagęszczenie wynosi od 1 do 10 par na 100
km2powierzchni terenu. Podlega ścisłej ochronie gatunkowej. Gniazdo kszyka to płytki dołek w ziemi na łące, bardzo dobrze
zamaskowany wśród roślinności oraz wyścielony suchymi źdźbłami traw. Od marca do lipca samica składa w nim 4 (rzadziej 5) jaja w
kształcie gruszki, koloru oliwkowozielonego z ciemnymi plamami, a następnie wysiaduje je prze okres 19 dni. Pisklęta opuszczają
gniazdo wkrótce po wykluciu i zdobywają samodzielność po upływie 20 dni, w czasie których opiekują się nimi oboje rodzice. Pary
gniazdują oddzielnie i wychowują do dwóch pokoleń potomstwa w ciągu roku. Dieta kszyka składa się przede wszystkim z
bezkręgowców, np. larw owadów, chrząszczy, które wyszukuje w ziemi lub w mule wędrując zazwyczaj na pograniczu lądu oraz wody.
Bardzo przydatny okazuje się wtedy jego długi i cienki dziób, który, niczym sondę, co chwila wtyka w podłoże, systematycznie
przeszukując otoczenie. Gdy natrafi na jakiś pokarm, po postu wsysa go do przełyku.
Bekas kszyk występuje na terenie całej Polski (z wyjątkiem gór), lecz na wielu obszarach jest bardzo nieliczny. Najczęściej spotkać go
można na wschodzie kraju, w podmokłych dolinach rzek, takich jak np. dolina Biebrzy, gdzie jeszcze na początku lat 80. XX wieku
występowało od 6000 do 12000 kszyków. Na zachodzie i południu kraju występuje obecnie ok. 3000 par, z tego 1200-1500 par w
Wielkopolsce, 500-600 par w Małopolsce, 400 par na Śląsku oraz 300-500 par na Ziemi Lubuskiej. Ocenia się, że w pozostałej części
kraju jest ich kilkakrotnie więcej, ale pomimo tak optymistycznych danych w wielu rejonach Polski ilość kszyków wyraźnie się zmniejsza.
Tam, gdzie postępuje osuszanie (działalność człowieka) lub naturalne wysychanie mokradeł, bekas kszyk stopniowo przestaje zakładać
gniazda, np. w dolinie Bzury w latach 1974-1975 występowało od 260 do 380 par tych ptaków, a już w połowie lat 90. tylko 5-11 par.
Podobne zjawisko zaobserwowano w dolinie Narwi, środkowym biegu wW czasie wędrówek migracyjnych, tzn. od marca do maja
(przelot wiosenny) oraz od lipca do listopada (przelot jesienny). Najliczniejsze stado zaobserwowano w październiku 1996 roku k.
Stargardu Szczecińskiego i liczyło ono 5000 ptaków. Jesienią prawie wszystkie ptaki wędrują na południe Europy, a zimują u nas tylko
pojedyncze osobniki, najczęściej na Śląsku oraz w Małopolsce.
«Przyroda polska» nr 11, 2005 r.
1. Bekas kszyk to
a)
ptak z rodziny kosów.
b)
niewielki ptak wędrowny.
c)
ptak z rodziny bekasów.
d)
wielki ptak wędrowny.
2. Samica kszyka składa jednorazowo:
a)
3-5 jaj.
b)
19 jaj.
c)
20 jaj.
d)
4 (rzadziej 5) jaja.
3. Jak wygląda gniazdo kszyka?
____________________________________________________________________________________________________________
________________________________________
4. Jakiego rodzaju tereny zamieszkuje kszyk?
____________________________________________________________________________________________________________
_____________________________________
5. Bekas kszyk w występuje
a)
tylko w górach.
b)
tylko na wschodzie Polski.
c)
tylko na Śląsku.
d)
na terenie całej Polski.
6. Statystyczne zagęszczenie kszyka wynosi
a)
1 do 100 par na 100 km2.
b)
1 do 10 par na 10 km2.
c)
1 do 10 par na 100 km2.
d)
10 do 100 par na 10 km2.
7. Pisklęta kszyka opuszczają gniazdo
a)
19 dni po wykluciu.
b)
200 dni po wykluciu.
c)
190 dni po wykluciu.
d)
20 dni po wykluciu.
8. Co oznacza zamieszczony pod tekstem zapis «Przyroda polska» nr 11, 2005r.?
a)
tytuł czasopisma, nazwa artykułu, rok wydania.
b)
tytuł książki, numer wydania, rok wydania.
c)
tytuł czasopisma, kolejny numer i rok, w którym się ukazywało.
d)
tytuł artykułu, jego numer i rok wydania.
9. W zdaniu «Jesienią prawie wszystkie ptaki wędrują na południe Europy, a zimują u nas tylko pojedyncze osobniki, najczęściej na
Śląsku oraz w Małopolsce.» występują:
a)
trzy rzeczowniki i jeden czasownik.
b)
dwa przymiotniki i trzy rzeczowniki.
c)
dwa czasowniki.
d)
osiem rzeczowników.
10. Nazwij ten rodzaj wypowiedzenia: «Gniazdo kszyka to płytki dołek w ziemi na łące, bardzo dobrze zamaskowany wśród roślinności
oraz wyścielony suchymi źdźbłami traw.»
__________________________________________________________________________
11. Wskaż porównanie w zdaniu «Bardzo przydatny okazuje się wtedy jego długi i cienki dziób, który, niczym sondę, co chwila wtyka w
podłoże, systematycznie przeszukując otoczenie.»
__________________________________________________________________________
12. Wyjaśnij, dlaczego zmniejsza się liczebność bekasa kszyka na terenie Polski?
____________________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
MODEL ODPOWIEDZI I PUNKTACJA
Punktacja zadań zamkniętych
Nr zadania 1 2 5 6 7 8 9
odpowiedź B D D C D C C
punktacja 1 1 1 1 1 1 1
ZAD. 3 0-2 pkt.
2 pkt. za odpowiedź przyznajemy, jeżeli uczeń udzieli odpowiedzi: «… jest to płytki dołek w ziemi na łące, bardzo dobrze zamaskowany
wśród roślinności oraz wyścielony suchymi źdźbłami traw»
1 pkt. przyznajemy, jeżeli uczeń udzieli odpowiedzi: «to zamaskowany dołek w ziemi na łące»
w innym przypadku nie przyznajemy punktów.
ZAD. 4 0-2 pkt
2pkt przyznajemy, jeżeli uczeń udzieli odpowiedzi: «Kszyk zamieszkuje słodkowodne i nadmorskie mokradła, podmokłe łąki,
torfowiska, muliste brzegi wód, śródleśne bagienka oraz wilgotne zagłębienia terenu.»
1 pkt. przyznajemy za odpowiedź: «Kszyk zamieszkuje bagna, mokradła, torfowiska, brzegi wód, wilgotne zagłębienia terenu.»
w innym przypadku punktów nie przyznajemy.
ZAD. 10 1 pkt.
Przyznajemy, jeżeli uczeń nazwie rodzaj wypowiedzenia: «równoważnik zdania».
ZAD. 11 1 pkt.
Przyznajemy jeżeli uczeń wskaże przez podkreślenie i/lub wypisanie porównania pod spodem: «dziób niczym sondę».
ZAD. 12 0-3 pkt.
3 pkt. przyznajemy, jeżeli uczeń poda przyczyny zaprzestania zakładania gniazd na osuszanych przez człowieka lub wysychających
terenach, np.: «Liczebność bekasa kszyka na terenie Polskie zmniejsza się, ponieważ tam, gdzie człowiek osusza tereny lub mokradła
wysychają naturalnie, ptak przestaje zakładać gniazda.»
2 pkt. przyznajemy, jeżeli uczeń wyjaśni, że kszyk nie zakłada gniazd na terenach suchych
1 pkt. przyznajemy, jeżeli uczeń napisze, że ptak nie żyje na terenach suchych
w innym przypadku punktów nie przyznajemy.
PUNKTACJA
15 — 16 pkt. bardzo dobry
12 — 14 pkt. dobry
9 – 11 pkt. dostateczny
6 – 8 pkt. dopuszczający
0 – 5 pkt. niedostateczny