PRZESZCZEPY NARZĄDÓW

PRZESZCZEPY
NARZĄDÓW
TRANSPLANTACJE
- zabiegi medyczne
polegające na
przeniesieniu organu
lub tkanki z jednego
osobnika na drugiego
albo w ramach jednego
organizmu na inne
miejsce, wykonywane w
celach leczniczych
RYS HISTORYCZNY
od starożytności próby wykorzystywania krwi w lecznictwie
1902 r. w Wiedniu E. Ullmann próba przeszczepienia psiej nerki
1954 r. - pierwsza skuteczna transplantacja organu ludzkiego (nerka bliźniaka) bostoński
chirurg J.E. Murray.
1958 – pierwszy przeszczep szpiku kostnego
1959 – przeszczep płuca ze zwłok,
1963 – transplantacja wątroby,
1966 – trzustki,
1967 – pierwsza transplantacja serca (Ch. Barnard).
ASPEKT Y KLINICZNE
ciągu kilkudziesięciu lat dokonało się w
przypadku przeszczepów przejście
• od kontrowersyjnych eksperymentów do uznanej terapii
medycznej
istotne znaczenie miało
• zrozumienie mechanizmów immunologicznych w organizmie,
• odkrycie antygenów zgodności tkankowej,
• zastosowanie leków i immunosupresyjnych
RODZAJE PRZESZCZEPÓW
1° autoprzeszczepy – w
obrębie danego
organizmu; nie
stwarzają zasadniczo
problemów medycznych
ani etycznych, poza
sytuacjami
kryminalnymi (np.
operacja plastyczna dla
zatarcia śladów);
RODZAJE PRZESZCZEPÓW
1° przeszczepy
allogeniczne
(homotransplantacja)
– w ramach tego
samego gatunku
dzielą się
na:
oraz
przeszczepy
narządów
parzystych i
przeszczepy
narządów od
dawców żywych
przeszczepy
narządów
pojedynczych
przeszczepy
narządów od
dawców
martwych;
RODZAJE PRZESZCZEPÓW
3°
heterotransplantacje
(ksenotransplantacje)
– między osobnikami
różnych gatunków
RODZAJE PRZESZCZEPÓW
4°
izotransplantacje –
pomiędzy
jednostkami
identycznymi
genetycznie
(bliźniaki
jednojajowe)
RODZAJE PRZESZCZEPÓW
5° alloplastyka
– z materiałów
niebiologicznych,
np.. sztuczne
zastawki,
protezy, klamry
w Polsce Ustawa o pobieraniu i przeszczepianiu
komórek, tkanek i narządów z 1995 r.
najistotniejsze problemy medycyny
przeszczepowej:
•ogromny niedostatek organów do przeszczepu w stosunku
do liczby oczekujących biorców
• konieczność odmówienia pomocy ratującej życie lub
poprawiającej jego jakość
ASPEKT Y ET YCZNE BIORCY I DAWCY
nikt nie ma obowiązku darowania swoich organów lub
tkanek,
nikt też nie może zgłaszać roszczeń prawnych do
organów drugiego człowieka, żywego czy zmarłego
jedynie właściwą formą oddania organu jest forma
wolnego daru
WYMOGI CHRONIĄCE PRAWA BIORCY
1° charakter terapeutyczny przeszczepu;
2° stanowi jedyną szansę uratowania życia czy zdrowia, po wyczerpaniu innych
metod;
3° ryzyko jest proporcjonalne do spodziewanych wyników terapeutycznych;
4° konieczna jest świadoma zgoda i prawo do rezygnacji z terapii i do
wycofania wcześniejszej zgody
5° spośród implantowanych narządów „należy wykluczyć mózgowie i gruczoły
płciowe, które zapewniają tożsamość osobową i prokreacyjną osoby”
WYMAGANIA ET YCZNE CHRONIĄCE PRAWA
DAWCY
rozróżnić pobranie narządów od
dawców żyjących i zmarłych
nie może być
przeprowadzone za
pobranie od osoby
cenę trwałego
żywej dotyczy
kalectwa lub
wyłącznie organów
śmierci dawcy i bez
podwójnych (nerka),
jego wyraźnej zgody
fragmentów organu
(tu problem
(płaty wątroby i
zagrożenia zdrowia
części płuc) lub
i życia dawcy;
tkanek
wątpliwości jego
wolnej zgody)
do końca
wykorzystać
możliwości, które
stwarza
eksplantacja ze
zwłok
wiwisekcja jest
moralnie absolutnie
zakazana.
PROBLEM EKSPLANTACJI ORGANÓW ZE
ZWŁOK
pietyzm wobec ciała osoby zmarłej nie
jest równoznaczny z zachowaniem jego
integralności
pobieranie organów ze zwłok ludzkich
może być przeprowadzane tylko z
uwzględnieniem kilku norm etycznych.
PROBLEM EKSPLANTACJI ORGANÓW ZE
ZWŁOK
1’ pobranie
narządów nie może •podstawą
ograniczać wysiłków
możliwości
ratowania życia
pobrania organów
dawcy:
id osoby zmarłej
niedopuszczalne jest
jest
optymalne
czekanie na czyjąś
leczenie każdego
śmierć ani wymiana
pacjenta aż do
„życie za życie”, w
niewątpliwie
wymiarze
zdiagnozowanej
uśmiercenia jednej
śmierci
osoby dla ratowania
życia drugiej
PROBLEM EKSPLANTACJI ORGANÓW ZE
ZWŁOK
2’ zgon
dawcy musi
zostać przed
eksplantacją
ponad
wszelką
wątpliwość
stwierdzony
•kompetencje medycyny 
kryteria śmierci człowieka
•nie wystarcza domniemana
śmierć dawcy
•jeżeli pobranie organu lub
tkanki do implantacji
nastąpiło po stwierdzeniu
śmierci - nie ma etycznych
zastrzeżeń
•jeżeli natomiast było ono
związane z manipulacją
procesu -umierania albo
dawca jeszcze nie w fazie
przedśmiertnej - takie
działanie niemoralne
pośmiertne stężenie
PROBLEM EKSPLANTACJI
ORGANÓW ZE ZWŁOK
tradycyjnie: fakt śmierci ustanie akcji serca i
krążenia;
1968 R. - KOMISJA HARVARD
MEDICAL SCHOOL
nowe kryterium
śmierci
• = całkowite i nieodwracalne ustanie
czynności całego mózgu (kory i pnia),
które ustala się za pomocą
kompleksowych badań
• = śmierć mózgowa  funkcje
koordynujące mózgu
• oznacza dezintegrację i niezdolność
organizmu do samodzielnego życia
• niemal powszechnie uznawane za
wyznacznik śmierci człowieka
PRAWNE WYMOGI DOT YCZĄCE UPRZEDNIEGO
WYRAŻENIA ZGODY PRZEZ ZMARŁEGO DAWCĘ/JEGO
PRAWNYCH PRZEDSTAWICIELI
kolidują dwa moralne zobowiązania:
fundamentalna
solidarność międzyludzka,
zabezpieczenie prawa do
zobowiązująca do
wolnego dysponowania
ratowania życia chorego
własnym ciałem (także po
człowieka przez
śmierci)
pośmiertne oddanie
organów
DWA ROZWIĄZANIA ZGODY W PRZYPADKU
DAWCÓW ZMARŁYCH
zgoda formalna
(wyraźna) - konieczne
jest uprzednie wyraźne
ujawnienie woli oddania
organów do przeszczepu,
zgoda domniemana
(brak sprzeciwu) –
domniemywa się taką
wolę przy braku
wyraźnego sprzeciwu
Eksplantacja musi uszanować godność zmarłego i nie może obrażać uczuć jego bliskich.
Szacunek dla zwłok jest tylko w sensie analogicznym szacunkiem dla osoby, która umarła.
Obowiązkiem moralnym jest pietyzm wobec zwłok, z którego wynika zobowiązanie do
pochowania ciała.
Zgodna z zasadami etycznymi eksplantacja nie może być w żadnym wypadku uważana za
profanację ciała, na ruszenie zasad religijnych spokoju zmarłych.
Uszanowanie uczuć bliskich domaga się pietyzmu względem ciała zmarłego, kontrolowania
zachowań bezdusznych i rutynowych, umożliwienia odpowiadającego ich życzeniom pożegnania
ze zmarłym, a także oddania odpowiednio „estetycznie” przygotowanych zwłok do pochówku