Untitled

Prof. dr hab. Wiesław Stręk
Instytut Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych
Polska Akademia Nauk
Wrocław
Prognoza optymistycznego scenariusza rozwoju nauki i technologii w obszarze
„Biotechnologie i farmaceutyka” na Dolnym Śląsku.
do raportu
„Identyfikacja potencjału i zasobów w obszarze nauka i technologia na rzecz poprawy
jakości życia oraz wytyczne przyszłych kierunków rozwoju. Badanie metodami
foresight”
Wrocław jest miastem o silnym potencjale akademickim i naukowym w obszarze
biotechnologii i farmaceutyki. Tematyka badawcza w tym zakresie jest prowadzona w prawie
na wszystkich uczelniach i w instytutach badawczych PAN oraz Wrocławskim Centrum
Badawczym EIT+. Potencjał badawczy jest bardzo wysoki a oferta innowacji naukowotechnicznej dla jednostek produkcyjnych, szczególnie w obszarze szeroko rozumianej
biotechnologii, przekracza w zdecydowany sposób ich możliwości absorpcyjne i wytwórcze.
Biotechnologia i farmaceutyka zaliczane są do najbardziej zaawansowanych działów
gospodarki, determinując poziom technologiczny i cywilizacyjny regionu dolnośląskiego. Ich
rozwój w istotny sposób wpłynie poprawę jakości życia jego mieszkańców. Rozwój
biotechnologii i farmacji opiera się na wykorzystaniu najnowszych osiągnięć naukowych i
technologicznych. Oznacza to, że podmioty gospodarcze działające w tym obszarze dążą
naturalny sposób do współpracy z instytucjami naukowymi i uczelniami. Kreuje to w
naturalny sposób sprzężenie zwrotne polegające na tym, że rozwój i postęp technik
produkcyjnych stymuluje jakość i poziom prowadzonych badań naukowych i kształcenia
przyszłych kadr. Warto w tym miejscu dodać, że farmaceutyka obszaru badań nad lekami
mieści się w nurcie szeroko rozumianej biotechnologii. Przemysły biotechnologiczne i
produkcji leków wymagają wysoko kwalifikowanej kadry. Rozwój cywilizacji i oczekiwana
potrzeba szybkiej poprawy jakości życia sprawia, że istnieje społeczna presja na tworzenie
nowych jednostek produkcyjnych, tworząc nowe miejsca pracy w tych działach gospodarki,
zwiększając dynamikę rozwoju regionu.
Zaawansowanym badaniom naukowym towarzyszy postęp w przemyśle, rolnictwie, produkcji
spożywczej i farmaceutyków. Rozwój nowoczesnej gospodarki jest zależny od stopnia
wykorzystania osiągnięć naukowych. Szeroko rozumiane biotechnologiczne produkty
1
dominują we współczesnej gospodarce. Zawarty w wytwarzanych produktach potencjał
naukowy stanowi o ich atrakcyjności i cenie. Jest to wyraźnie obserwowany trend światowy,
a konkurencyjność i wolny rynek determinuje pozycję producenta. Nowe odkrycia i nowe
technologie muszą być szybko wdrażane do producenta, ponieważ efektywność produkcji, jej
konkurencyjność i korzyści ekonomiczne zależą w istotny sposób od
pozycji lidera.
Wykorzystanie wyników naukowych w przemyśle biotechnologicznym w Polsce jest
niedostateczne. Obserwuje się jednak proces integrowania nauki i przemysłu, wzrasta
świadomość społeczność konieczności rozwoju biotechnologii, jako immanentnego czynnika
dobrobytu i przyszłości kraju. Jest wiele przyczyn, które mogą wyzwolić pożądany wzrost
implantacji wyników naukowych w przemyśle. Podstawowymi są nowość, jakość i cena.
Tylko one razem mogą zapewnić wdrożenie, jego szybkość i sukces ekonomiczny,
zaspakajający potrzeby społeczeństwa.
Pozytywny scenariusz rozwoju biotechnologii i farmaceutyki powinien uwzględniać nie tylko
programy pomocowe, ale całościowo także czynnik ekonomiczny i społeczny.
W Unii Europejskiej wyróżnia się trzy działy biotechnologii - zieloną związaną z rolnictwem,
czerwoną związaną z medycyną i szeroko pojętą ochroną zdrowia, a do trzeciej białej zalicza
się technologie przemysłowe, stosujące procesy biologiczne w produkcji przemysłowej i
ochronie środowiska. Zielona biotechnologia jest związana z jednej strony z technikami
produkcji rolniczej, biologią, mikrobiologią, parazytologią, biochemią procesów roślinnych
oraz ochroną środowiska, a z drugiej strony z przetwórczym przemysłem rolno-spożywczym,
włączając w to przechowywanie produktów i jego ochronę higieniczną. Nadmierna
chemizacja produkcji rolniczej i jej negatywny wpływ na zdrowie społeczeństwa skierowało
rolnictwo na produkcję zdrowej, ekologicznej żywności.
W tym zakresie priorytetem jest wykorzystanie mikroorganizmów do zwiększania plonów w
rolnictwie i podwyższanie jakości produktów rolno-spożywczych. Niemniej ważnym jest
zapewnienie wysokiej wydajności produkcji, która gwarantuje konkurencyjność na rynku. W
tym względzie niesłychanie ważnym kierunkiem badań jest biotechnologia roślin genetycznie
modyfikowanych (GMO). Ten kierunek biotechnologii mieści się w szerokorozumianym
nurcie doboru i selekcji roślin w celu pozyskania najbardziej wydajnych, o pożądanych
własnościach i cechach odmian. Współczesna genetyka umożliwia planowanie pożądanych
cech nie tylko drogą doboru naturalnego ale także na poziomie komórki. Umożliwia to
szybsze, bardziej precyzyjne projektowanie cech roślin w celu
zwiększenie plenności,
odporności klimatycznej, odporności roślin na patogeny i szkodniki, odporności na
zanieczyszczenia chemiczne, rezystywności na promieniowanie UV, wysoką bądź niską
2
temperaturę, brak wody bądź jej nadmiar. Trudno dzisiaj wyobrazić sobie rozwój rolnictwa
bez otwartości i szybkiej absorpcji wyników prac nad roślinami uzyskanymi metodami GMO.
Stąd
społeczeństwo
musi
zaakceptować
ten
poziom
rozwoju
agrotechnologii.
Niezrozumiałym są protesty przeciwko GMO, które są związane z niedostateczną informacją
społeczną kosztów jakie może społeczeństwo ponieść związku z negacją metod GMO. Ich
negacja doprowadzić musi do zwiększenia kosztów produkcji rolniczej i obniżenia,
konkurencyjności naszego rolnictwa.
Badania w zakresie biotechnologii roślin są priorytetem zadaniowym Komisji Europejskiej
przedstawionym w strategii Europejskiej Platformy Technologicznej - „Plants for the Future
- Strategic Research Agenda 2025” oraz w raporcie Komisji Europejskiej “Novel Sources of
Biomass and Bioproducts” Bruksela 2010. Przewiduje się w nim wspieranie badań nad
pozyskiwaniem nowych źródeł surowcowych dla bioproduktów w oparciu o rośliny
transgeniczne oraz programy pomocowe dla przedsiębiorstw wprowadzających produkty
transgeniczne na rynek. Jak wynika z uchwał Komisji ds. Organizmów Genetycznie
Modyfikowanych
przy
Ministerstwie
Środowiska
równolegle
z
zezwoleniem
na
wprowadzenie do obrotu w Polsce kukurydzy genetycznie modyfikowanej, wydano
ograniczone zezwolenia w celach eksperymentalnych na transgeniczne ziemniaki, ogórka
oraz len. Niestety nie ma na Dolnym Śląsku firmy prywatnej, która byłaby w stanie
sfinansować takie przedsięwzięcie ze względu na trudne do oszacowania koszty i duże ryzyko
ekonomiczne. Wydaje się koniecznym na etapie wstępnym, że uprawy roślin GMO powinny
być prowadzone jak eksperymenty naukowe, finansowane całkowicie NCBiR jako granty
własne lub rozwojowe, a uzyskane wyniki powinny być w przedstawiane w postaci raportów i
publikacji. Badania takie mogą być finansowane także ze środków unijnych, programu
Komisji
Europejskiej
przewidują
przeznaczanie
dużych
środków
finansowych
na
poszukiwanie nowych źródeł surowcowych opartych na roślinach.
Innym ważnym polem wykorzystania technologii GMO jest wykorzystywanie specjalnie
projektowanych cech roślin wykorzystywanych w produkcji farmaceutycznej. Wdrożenie
metod
biotechnologicznych
doprowadzi
do
rozszerzenia
zmienności
genetycznej
(bioróżnorodności), dostarczania żywności i pasz wysokiej jakości, zawierających
zwiększone ilości składników zdrowotnych, nowych wysokiej jakości produktów
spożywczych.
Ważnym działem gospodarki staje się w ostatnim okresie biotechnologia procesów
przemysłowych - przetwarzania na skalę masową produktów roślinnych na materiały opałowe
(biopaliwa). Jest to obszar zielonej energetyki – alternatywnych źródeł odnawialnej energii.
3
Istotnym czynnikiem w tym obszarze biotechnologicznego przemysłu jest zastosowanie
nowych odmian roślin modyfikowanych genetycznie. Obowiązujące w kraju uregulowania
prawne, nie zapewniają wysokiej wydajności zbiorów, obniżając konkurencyjność
ekonomiczną wytworzonych produktów. Stąd z braku możliwości pozyskiwania takich
produktów w kraju są one sprowadzane z zagranicy, gdzie taka produkcja jest nie tylko
dozwolona, ale i objęta pomocą państwa. Do produkcji roślin przemysłowych
wykorzystywane powinny być nieużytki rolne, a zapewnienie wysokiej wydajności produkcji
wymaga nowych odmian genetycznie modyfikowanych, które będą przetwarzane na
biopaliwa -oleje, estry i alkohole. Ciekawą i oryginalną koncepcją zaproponowana przez
zespół pracowników uczelni wrocławskich jest tworzenie centrów paliwowo-energetycznych,
wykorzystujących
wytwarzania
przetwarzania
kompleksowo
bioestrów
i
produkcję
biogazów,
jako
wysokowydajnych
materiałów
odmian
paliwowych,
rzepaku
do
jednoczesnego
produktów odpadowych (parafin) jako produktów opałowych dla
elektrociepłowni, zaspakajających potrzeby lokalnych społeczności. Centra paliwowoenergetyczne mogą szansą rozwoju dla rejonu (zwiększenie zatrudnienia, samowystarczalność
paliwowo-energetyczna).
Inną dziedzina intensywnie rozwijanej biotechnologii na skalę przemysłowa jest produkcja
biokatalitycznych substancji: enzymów, drożdży i innych mikroorganizmów dla potrzeb
farmaceutyki (nowe szczepionki, antybiotyki, biolekarstwa), w przemyśle spożywczym,
papierniczym, włókienniczym, w weterynarii i hodowli zwierząt (nutraceutyki w karmach
zwierzęcych).
Przemysł farmaceutyczny jest związany blisko z biotechnologia medyczną. Obejmuje ona
wysoko rozwiniętą produkcję farmaceutyków opartą o leki I (insulina, interferony, ludzki
hormon wzrostu) i II generacji (przeciwciała monoklonalne, leki oparte o kwasy nukleinowe),
inżynierie tkankową wykorzystującą komórki macierzyste, materiały dla diagnostyki
medycznej. Polski przemysł działających w tej dziedzinie jest bardzo słabo rozwinięty.
Istnieje wyraźna dysproporcja między wysokim poziomem badań prowadzonych w tej
dziedzinie w Polsce, a lokalnym potencjałem wdrożeniowym. Efektywna działalność
promocji wyników badań w tej dziedzinie wymaga całościowych zmian organizacyjnychpowstania specjalistycznych centrów naukowo-wdrożeniowych, zwiększeniach nakładów na
badania naukowe i wdrożeniowe. Nowe leki, nowe terapie wymagają kosztownych i
czasochłonnych badań klinicznych. Pozytywny scenariusz rozwoju biotechnologii medycznej
musi zakładać udział silnych grup kapitałowych w procesie wdrażania nowych leków. Nie
ma aktualnie w Polsce takich wystarczających środków oraz jednostek produkcyjnych, które
4
mogłyby zapewnić wdrożenia nowych leków. Bardziej prawdopodobny jest scenariusz
rozwoju małych firm pracowników naukowych, podejmujących samodzielnie działalność
gospodarczą w oparciu o wytworzoną własność intelektualna (IP - patenty), które, o ile
odniosą sukces na etapie przedwdrożeniowym, mogą zyskać wspomożenie organizacyjnofinansowe przez współprace z dużymi firmami farmaceutycznymi. Innym rozwiązaniem
byłoby powołanie przy wiodących instytucjach naukowych przedsiębiorstw, posiadających
osobowość prawnych, które zajmowałby się wdrażaniem i komercjalizacją wyników
naukowych. Takie rozwiązania istniały już wcześniej w postaci zakładów doświadczalnych
przy instytutach Polskiej Akademii Nauk. Byłyby one naturalnym partnerem w projektach
badawczych finansowanych ze środków UE.
Analizując aktualny stan biotechnologii oraz planując jej rozwój należy zdefiniować obszary
potrzeb,
zdając
sobie
sprawę
z
dysproporcji
poziomów
rozwoju
przemysłów
biotechnologicznych w Polsce, na Dolnym Śląsku w porównaniu innymi krajami, przede
wszystkim europejskimi. Wynika on z wielu powodów przyczyn niedostatecznego
finansowania przez państwo badań naukowych oraz braku kapitału na wszczęcie działalności
gospodarczej.
5
Tezy raportu
Przedstawione w raporcie tezy w swojej istocie definiują priorytety badawcze w obszarach
biotechnologii i farmaceutyki istotne dla potrzeb regionu Dolny Śląsk. W swoim scenariuszu
optymistycznym rozwoju biotechnologii chciałbym wymienić najważniejsze:
I.
Opracowanie
i
wdrożenie
prostych
i
niekosztowanych
metod
diagnostycznych, głównie chorób cywilizacyjnych
Sukces w realizacji powyższej tezy jest związany ze zwiększeniem dostępności
społeczeństwa do nowych metod diagnostycznych, które doprowadza do większej i
wcześniejszej wykrywalności chorób cywilizacyjnych nękających większe grupy społeczne
(nowotwory, cukrzyca, choroby układu krążenia). Związane jest to m.in. z rozwojem
diagnostyki opartej na szybkiej i powszechnej analizie osobniczej DNA, podjęciem szeroko
zakrojonych profilaktycznych badań społeczeństwa, szczególnie w obszarach zagrożenia
(okręgi przemysłowe ciężkiego przemysłu chemicznego, energetycznego, górniczego–
Turoszów, Legnica, Polkowice. Głogów, Brzeg Dolny). Sukces realizacji powinien być
związany ze współpracą z jednostkami przemysłowymi, które w imię odpowiedzialności
społecznej powinny wydzielić środki finansowe na podjęcie tematycznych badań. Zdrowie
społeczeństwa jest także związane ze zdrową wodą, zarówno z woda pitną jak i wodą do
celów rolniczych i rekreacyjnych. Badania czystości wody, wykrywanie i szybkie
przeciwdziałanie zagrożeniom mikrobiologicznym wody pitnej, rzecznej i zbiorników
wodnych. Aktualnie w konsorcjum koordynowanym przez Politechnikę Wrocławską
(współpraca z INTiBS PAN i IIiTD PAN) jest realizowany projekt „Sensory i czujniki”, w
ramach którego opracowywane są czujniki
zanieczyszczeń mikrobiologicznych wody.
Kontynuacja prac badawczych w tym zakresie powinna doprowadzić do konstrukcji urządzeń,
umożliwiających szybka detekcję zagrożeń.
Innym ważnym wyzwaniem biotechnologii farmaceutycznej jest oferta nanotechnologii, która
dotyczy nie tylko wytwarzania substancji medycznych, np. leków w postaci drobin
nanorozmiarowych (nanoleki), ale także nowych metod terapeutycznych, sposobów ich
dozowania i transportu w organizmie. Nanocząstki z sfunkcjonalizowaną biologicznie
aktywnymi cząsteczkami powierzchnią mogą być selektywnie przyłączane do odpowiednich
tkanek, co jest niezmiernie istotne w celowanej farmaceutycznej terapii. Cząstki takie
okludowane z metalicznymi nanocząstkami o własnościach magnetycznych mogą być
wykorzystane w magnetycznym rezonansie oraz dodatkowo w hipertermii magnetycznej.
6
Rozwój
nanotechnologicznych
metod
wytwarzania
nanoleków
zrewolucjonizuje
współczesną medycynę.
7
II.
Nowe selektywne leki przeciwnowotworowe
Badania podstawowe prowadzone w zakresie terapii selektywnych wiążą się z najnowszą
dziedzina farmakologii celowanej (ang. target pharmacology). Ten kierunek jest niezmiernie
istotny, kiedy stosuje się uderzeniowe, silnie radykalne terapie, np. chemioterapie, o
ubocznych, toksycznych efektach. Ten typ terapii jest ściśle związany ze sposobem transportu
leku. Ma to istotne znaczenie w terapiach przeciwnowotworowych. Systemy transportowe
leków mogą być oparte na wykorzystaniu liposomów bądź fagów (wirusów). Ze selektywną
terapią wiąże się terapia fotodynamiczna oparta na wykorzystaniu fotosensybilizatorów
selektywnie związanych z tkankami nowotworowymi i oddziaływaniu specyficznej energii
światła. Ten kierunek terapii jest intensywnie rozwijany we Wrocławiu na Akademii
Medycznej, Politechnice Wrocławskiej i w INTiBS PAN. Sukces powszechniejszego
zastosowania fotodynamicznej terapii jest pośrednio związany z diagnostyką fotodynamiczną.
Istnieje silna potrzeba konstrukcji nowych urządzeń do wizualizacji optycznej w diagnostyce
z urządzeniami zabiegowymi opartymi o specyficzne lasery.
Pozytywna realizacja i upowszechnienie wyników badawczych w zakresie terapii celowanej
powinna być powiązana z utworzeniem centrum koordynującym tą badania podstawowe i
eksperymentalna terapię we współpracy z medycyną kliniczną. Centrum takie inicjowałoby
współpracę, wspólne badania, zabiegałoby o środki finansowe, występowałoby jako
reprezentant środowiska w relacjach z jednostkami komercjalizującymi wyniki badań.
8
III.
Rozwój transplantologii i wykorzystanie biotechnologii do wytwarzania
tkanek i komórek dla celów przeszczepiania i regenerowania uszkodzonych
narządów
Chirurgia transplantacyjna jest obecnie standardową metodą leczniczą, nie mniej należy
podjąć działania w celu zwiększenia liczby transplantacji i pozyskiwanych implantów. Ta
dyscyplina badawcza z założenia jest zorientowana na potrzeby chorych wymagających
przeszczepów narządów. Wymaga istnienia zaplecza z jednej strony w postaci banku transplantów, dysponujących szeroką informacją o dawcach i potencjalnych biorcach o zasięgu
pozaregionalnym oraz technik przechowywania narządów. Z drugiej strony nauka w tym
obszarze wykorzystuje nie tylko naturalne transplanty z narządów ludzkich, ale także ze
zwierzęcych (eksplanty) i sztucznych narządów, np. sztuczne serce, implanty. W tym zakresie
niezmiernie ważne są badania biotechnologiczne nad uzyskaniem nowych środków
farmakologicznych ułatwiających przyswajanie wszczepianych implantów, tkanek, narządów.
W przypadku sztucznych narządów bardzo ważnym aspektem jest odpowiedni kontakt tkanki
żywej z powierzchnia wszczepianego sztucznego narządu. W ośrodku wrocławskim
realizowane są prace nad biokompatybilnością wszczepianych narządów bądź ich
fragmentów, wytworzonych ze sztucznych tworzyw (skafoldy, implanty). Blisko związane z
biotechnologią transplantacyjną są prace badawcze nad opracowaniem nowych metod
regeneracji i stymulacji wzrostu włókien mięśniowych i elementów kośćca. Sukces
podejmowanych badań jest zależny od stopnia koordynacji prac badawczych z
zastosowaniami klinicznymi. Komercjalizacja wyników w tym zakresie, które muszą być
chronione własnością patentową będzie realizowana na I-szym etapie w małych
przy-
instytutowych przedsiębiorstwach spin-off-owych. Musi zaistnieć nie tylko społeczna
akceptacja dla takich przedsiębiorstw ale także skoordynowana pomoc organizacyjna i
kredytowa.
9
IV.
Wykorzystanie bakteriofagów w leczeniu schorzeń zakaźnych
Zakażenia szpitalne, trudno gojące się rany, odporność na antybiotyki jest poważnym
problemem współczesnej medycyny klinicznej. Szczególnie istotnym wyzwaniem jest
odporność bakterii na terapie antybiotykami. We Wrocławiu w Instytucie Immunologii i
Terapii Doświadczalnej PAN podjęto oryginalne badania nad terapią fagową, czyli wirusami
zwalczającymi selektywnie bakterie, Terapia fagowa jest stosowana w przypadku infekcji
antybiotykoopornych. Jest to aktualnie terapia eksperymentalna i jest poniekąd specjalnością
wrocławską o niewykorzystanym potencjale. W Instytucie Immunologii istnieje Laboratorium
Bakteriofagowe, które dysponuje ponad 300 specyficznymi szczepami fagów i oferuje
specyficzne metody izolowania i identyfikowania szczepów bakterii pacjentów i
definiowanie ich wrażliwości na bakteriofagi. Laboratorium może sporządzać indywidualne
preparaty lecznicze. Orientacyjny koszt fagoterapii nie jest wysoki (około 1500 zł/ pacjenta).
Metoda ta powinna być upowszechniona, jej sukces jako standardowej terapii wydaje się
bardzo prawdopodobny, ale zależy od organizacji na etapie pozyskiwania i identyfikowania
bakterii. Istnieje ogromna szansa rozwoju terapii fagowej nie tylko w rejonie Dolnego Śląska
ale także w całej Polsce. Należy stymulować powstanie specjalistycznego przedsiębiorstwa w
oparciu o laboratorium fagowe, którego sukces ekonomiczny wydaje się bardzo
prawdopodobny. Innym ważnym czynnikiem, który umożliwi rozwój i szersze zastosowanie
terapii fagowej, jest stworzenie systemu kształcenie specjalistów, którzy będą pracować w tej
nowej dziedzinie medycyny, łączącej mikrobiologię i zaawansowane personalne metody
terapeutyczne,
10
V.
Wprowadzenie i upowszechnienie zastosowań produktów naturalnych
wytwarzanych na Dolnym Śląsku za pomocą biotechnologii i inżynierii
genetycznej roślin
Badania w zakresie biotechnologii roślin są priorytetem zadaniowym Komisji Europejskiej
przedstawionym w strategii Europejskiej Platformy Technologicznej - „Plants for the Future
- Strategic Research Agenda 2025” oraz w raporcie Komisji Europejskiej “Novel Sources of
Biomass and Bioproducts” Bruksela 01.12.2010. Przewiduje się wspieranie badań nad
pozyskiwaniem nowych źródeł surowcowych dla bioproduktów w oparciu o rośliny
transgeniczne oraz programy pomocowe dla przedsiębiorstw wprowadzających produkty
transgeniczne na rynek. Jak wynika z uchwał Komisji ds. Organizmów Genetycznie
Modyfikowanych
przy
Ministerstwie
Środowiska
równolegle
z
zezwoleniem
na
wprowadzenie do obrotu w Polsce kukurydzy genetycznie modyfikowanej wydano
zezwolenia na zamknięte uwolnienie do środowiska w celach eksperymentalnych
ziemniaków, linii transgenicznych ogórka oraz lnu (uchwała z 16 kwietnia 2002). Nie ma na
Dolnym Śląsku firm prywatnych, które byłaby w stanie sfinansować takie przedsięwzięcie z
uwagi wysokie ryzyko i równie wysokie koszty. Z tego względu tworzenie nowych form
genetycznych winno być osadzone całkowicie w obszarze zainteresowań nauki i finansowane
z centralnych źródeł NCN i NCBiR jako granty własne lub rozwojowe, a uzyskane wyniki
powinny być opublikowane, stanowiąc ich rozliczenie. Badania takie będą również
finansowane ze środków unijnych, ponieważ program Komisji Europejskiej przewiduje
przeznaczanie dużych środków finansowych na poszukiwanie nowych źródeł surowcowych
(głównie roślin modyfikowanych genetycznie) dla przemysłu i biomedycyny.
11
VI.
Utworzenie regionalnego Banku Nowotworów
Badania nad biologią nowotworów jest w dużej mierze ograniczone dostępnością badaczy do
badanego obiektu – ludzkich tkanek nowotworowych. Koncepcja utworzenie „Banku
Nowotworów”, w którym zdeponowane byłyby preparaty tkanek nowotworowych
(zabezpieczone przed degradacją kwasów nukleinowych i białek), surowica i pierwotne
hodowle
komórkowe
wyprowadzone
z
eksplantów,
mogą
zdecydowany
sposób
zintensyfikować prowadzenia badań nad biologią nowotworów. Stworzenie „Banku
Nowotworów” znacznie rozszerzyłoby wiedzę potrzebną do rozwoju naukowego, co powinno
skutkować ze zwiększeniem liczby nowych produktów biomedycznych, biotechnologicznych
i farmaceutycznych wprowadzanych na rynek. Największą barierą uniemożliwiającą
działalność „Banku Nowotworów” jest niewystarczająca infrastruktura, brak wsparcia
finansowego oraz brak ścisłej koordynacji współpracy pomiędzy wszystkimi szpitalami
klinicznymi. Kilka ośrodków na Dolnym Śląsku (Akademia Medyczna we Wrocławiu,
Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej, Dolnośląskie Centrum Onkologii) posiada
odpowiednią aparaturę kriogeniczną, umożliwiającą mrozić tkanki nowotworowe, surowice
czy hodowle komórkowe. Jednakże pomiędzy tymi ośrodkami nie ma żadnej koordynacji ani
przepływu informacji na temat posiadanych zasobów deponowanych tkanek. Centralnie
zorganizowany bank nowotworów powinien zostać zorganizowany jako jednostka
dysponująca swoim budżetem, najkorzystniej przy Dolnośląskim Centrum Onkologii. Celem
banku tkanek nie jest li tylko ich archiwizacja, ale przede wszystkim zdobycie informacji o
patologicznych zmianach genetycznych, zachodzące wewnątrz komórki i prowadzących do
rozwoju raka. Mutacje genetyczne uniemożliwiają są odpowiedzialne za tworzenie komórek o
niekontrolowanym wzroście i tworzenia przerzutów. Z uwagi na fakt, że mutacje mogą być
dziedziczone, informacje genetyczne będą pomocne w profilaktyce członków najbliższej
rodziny chorego. Analiza genetyczna chorób nowotworowych pozwoli także na stworzenie
nowych metod diagnostycznych wczesnego wykrywania raka w oparciu o specjalne
przygotowane markery,
12
VII.
Utworzenie regionalnego centrum koordynacji badań biotechnologicznych
Aktualnie większość prac badawczo rozwojowych jest finansowana ze środków centralnych
(PARP, NCBiR, NCN, Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego i Nauki,) oraz programów
ramowych KE. W ostatnim okresie obserwuje się trend zwiększenia finansowania projektów
badawczo - rozwojowych ze źródeł finansowych będących w dyspozycji Urzędu
Marszałkowskiego, Wrocławskiego Centrum Badawcze EIT Plus, Wrocławskiego Centrum
Transferu Technologii bądź Wrocławskiego Medycznego Parku Naukowo-Technologicznego.
Potrzeba powiązania prac naukowo-badawczych, ich kierunków rozwoju z potrzebami
społecznymi kraju i regionu dolnośląskiego sugeruje zorganizowanie placówki, zajmującego
się
kompleksową
biotechnologicznego
koordynacją
przemysłu.
działań
Ponad
na
30
rzecz
firm
zwiększenia
z
branży
innowacyjności
farmaceutycznej
i
biotechnologicznej prowadzi działalność na Dolnym Śląsku. Są to firmy o średnim i małym
potencjale kapitałowym i produkcyjnym. W pozytywnym scenariuszu należy zakładać rozwój
małych przedsiębiorstw, zwiększenie ich liczby. Zadaniem Centrum, które mogłoby powstać
przy strukturach administracyjnych, np. Urzędu Marszałkowskiego, powinna być koordynacja
badań
biotechnologicznych
oraz
wypracowanie
strategii
rozwoju
prac
badawczo
rozwojowych w powiązaniu z przemysłem. Centrum, dysponujące informacją o tematyce
badawczej zespołów zajmujących się biotechnologią, dysponowałoby niezbędną wiedzą w
celu wypracowania propozycji dla jednostek produkcyjnych, a z drugiej strony dysponując
wiedzą o potrzebach przemysłu, stymulowałoby współpracę z naukowcami. Współpraca
powinna
być
stymulowana
ofertą
wspomożenia
finansowania
badań
i
wdrożeń
innowacyjnych rozwiązań. Mogłaby być ujęta w tematyce regionalnych programów
badawczych i prowadzona w oparciu o krótko (12-18 m-cy) i długoterminowe (2-3 lat) plany,
ustalanych przez grupy ekspertów, powoływanych przez Centrum. Projekty na realizację
tematów badawczych powinny być ogłaszane w postaci otwartych konkursów, w których
uczestniczyłyby konsorcja jednostek badawczych i przedsiębiorców. Wdrożenia efektów
badań naukowych do przemysłu w zależności od charakteru rozwiązań powinny być
prowadzone w różnorodny sposób, np. poprzez wprowadzenie nowych, innowacyjnych
produktów na rynek jest przez firmy typu spin-off. W tym przypadku tworzone są nowe
miejsca pracy, szczególnie dla absolwentów kierunków biotechnologicznych oraz zwiększa
się potencjał gospodarczy regionu. Innym polem działania Centrum może być promocja i
13
stymulacja współpracy międzyregionalnej i makroregionalnej w trójkącie Dolny ŚląskSaksonia-Czechy.
Utworzenie
informatycznych
baz
danych
dotyczących
jednostek
badawczo-rozwojowych i podmiotów gospodarczych oraz wyników badań z zakresu
biotechnologii i farmaceutyki i ich koordynacji z potrzebami społecznymi i gospodarczymi
oraz ogólnopolskiej bazy danych o mikroorganizmach przechowywanych w kolekcjach
całego kraju i wykorzystywanych dla celów naukowych i medycznych.
14
VIII. Klaster biotechnologiczno-farmaceutyczny
Gospodarka
oparta
na
wiedzy
(ang.
knowledge-based
economy)
opiera
się
na
wykorzystywaniu wyników badań naukowych. Sukces gospodarczy jest zależny w dużym
stopniu od zdolności do tworzenia i wykorzystywania wiedzy. Sprzyjać temu może
stworzenie systemu powiązań miedzy nauką, przemysłem i administracją gospodarczą w
ramach organizacji –klastra, grupującymi te podmioty. Ministerstwo Gospodarki przyjmuje
definicję klastra jako elastyczną formę współpracy horyzontalnej między trzema grupami
podmiotów:
jednostkami
naukowo-badawczymi,
przedsiębiorstwami
oraz
władzami
publicznymi, tworzą środowisko ułatwiające intensywne procesy interakcji i kooperacji
między poszczególnymi aktorami narodowych i regionalnych systemów innowacji.
Upowszechnienie
współpracy
instytucji
naukowych
i
firm
biotechnologiczno-
farmaceutycznych powinno być stymulowane przez utworzenie klastra biotechnologicznego,
będącego platformą łączącą instytucje naukowo-badawcze oraz producentów. Klaster biofarmaceutyczny sprzyjać będzie innowacyjności rozwiązań zadań badawczych, tworzyć
powiązania kapitałowo- badawcze między jego członkami. Działalność klastra może być
finansowana przez subwencje (m. in. złożono projekt w ramach działania POIG 5.1
„Wspieranie powiązań kooperacyjnych”) oraz wkład własny ze składek członkowskich
przedsiębiorstw należących do klastra.
Są przykłady sprawnie działających klastrów technologicznych, np. w zakresie fotoniki,
odnawialnych źródeł energii, działających przy Wrocławskim Centrum Badawczym EIT Plus.
Centrum to finansuje program BIOMAT, koordynujący różne programy z zakresu
biotechnologii. Zatem wydaje się pożądanym, aby klaster bio-farmaceutyczny powstał w
ramach struktury WCB EIT Plus, który dysponuje odpowiednim zapleczem merytorycznym i
administracyjnym. Klaster bio-farmaceutyczny może uzyskać dotację na prowadzenie swojej
działalności. Pomoc finansowa może wspomagać promocję rezultatów działań członków
klastra na wystawach i konferencjach.
15
IX.
Sformalizowanie zasad współpracy w zakresie produkcji i zbytu produktów
biotechnologicznych oraz rozwiązań innowacyjnych, wykorzystujących
potencjał makroregionu: Dolny Śląsk – Saksonia – Czechy
Obszar gospodarczy Dolny Śląsk - Saksonia – Czechy, z takimi miastami jak Praga, Wrocław
i Drezno ma odpowiedni potencjał dla rozwinięcia różnorodnych przedsięwzięć współpracy w
zakresie nauki i przemysłu. W skuteczny sposób może stworzyć warunki synergii rozwoju we
wszystkich obszarach w tym także biotechnologii i farmaceutyki. Przyczyni się to zarówno do
osiągnięcia celu jakim jest dążenie do stworzenia europejskiej spójności, jak i na dłuższą metę
strategii zmierzającej do przemyślanego, zrównoważonego i integracyjnego wzrostu.
Od 1 maja 2011 r. istnieje całkowita swoboda przemieszczania się pracowników,
podejmowania pracy, studiów. Tym samym po raz pierwszy powstały nowe wyzwania i
możliwości, które stają się bodźcem dla opracowania długofalowych planów powiązania
różnych potencjałów w zakresie edukacji, nauki, zatrudnienia i rozwoju gospodarczego na
obszarze makroregionu.
Wykorzystywanie potencjału gospodarczego i naukowego makroregionu Dolny ŚląskSaksonia-Czechy (DSSC) jest niezmiernie ważnym czynnikiem, który można wykorzystać
dla rozwoju biotechnologii regionu dolnośląskiego. Pozytywnym w tym zakresie może być
fakt, że
Komisja Europejska wprowadza
centralizację funduszy na naukę w Nowym
Programie Ramowym „Horyzont 2020” oraz, że decyzją Parlamentu Europejskiego będzie
przeznaczenie jednej piątej wydatków spójnościowych na wzrost innowacyjności
regionalnych w obszarze nauki. Potencjał makroregionu DSSC może być szczególnie
wykorzystany w budowaniu więzi pomiędzy nauką i przemysłem w Niemczech i Czechach.
Z uwagi na różną sytuację demograficzną w poszczególnych krajach w pierwszym podejściu
należałoby wypracować wspólne plany w zakresie potrzeb edukacyjnych i zatrudnienia w
kompleksie badawczo przemysłowym biotechnologii i farmaceutyki, w celu racjonalnego i
zrównoważonego rozwoju. Makroregiony powinny stymulować wspólne przedsięwzięcia
gospodarcze, wykorzystujące wyniki badań instytucji naukowych. Wspólnie organizowane
konferencje z udziałem instytucji gospodarczych i finansowych działających na obszarze
makroregiony
DSSC
będą
stymulować
rozwój
biotechnologii.
16
X.
Stworzenie dogodnych warunków prawnych ułatwiających zakładanie
małych firm biotechnologicznych oraz systemu finansowania ryzykownych
ekonomicznie przedsięwzięć badawczo-rozwojowych
Podstawowym czynnikiem sukcesu w doprowadzeniu do implantacji wyników naukowych
jest powiązanie badań podstawowych z rozwiązaniami technologicznymi. Skuteczność
wdrażania rozwiązań naukowo-technicznych w zakresie biotechnologii jest zależna od wielu
czynników, przede wszystkim od stopnia innowacyjności. Generalnie wyróżnić można
wyniki badań o oczekiwanym zastosowaniu w krótkim terminie (określanych mianem
zamawianych w celu rozwiązania doraźnych problemów) oraz wyników odkryć naukowych
podstawowych potencjalnie aplikacyjnych, realizowanych w programach długofalowych.
W strategii rozwoju biotechnologii na Dolnym Śląsku wskazano cele i narzędzia które mają
główny wpływ na kształtowanie jakości życia na Dolnym Śląsku. Problemy te zostały
zidentyfikowane jako najistotniejsze dla mieszkańców regionu. W pozytywnym scenariuszu
oczekiwać należałoby oczekiwać tworzenia programów operacyjnych dla rozwoju badań
naukowych w zakresie biotechnologii przez Urząd Marszałkowski w współdziałaniu z
agencjami i stowarzyszeniami gospodarczymi, jak np. Agencja Rynku Rolnego, Agencja
Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Stowarzyszenie Producentów Żywności, Związek
Producentów Cukru, Stowarzyszenie Producentów Alkoholu, Związek Polskich Przetwórców
Mleka.
Dla oczekiwanego rozwoju małych i średnich firm biotechnologicznych, zajmujących
aplikacjami wyników badań w zakresie medycyny, weterynarii, rolnictwa należy stworzyć
mechanizmy na rzecz skutecznego pozyskania kapitału na rozwój nauki, nowych technologii i
wytwarzania nowych materiałów.
Podstawowymi wnioskami wynikającymi ze strategii rozwoju nauki i technologii na Dolnym
Śląsku jest zdefiniowanie obszarów potrzeb i zdefiniowania działań, które będą determinują
poziom
życia
mieszkańców
Dolnego
Śląska.
Zrównoważony
rozwój
sektora
biotechnologicznego wymaga zapewnienia odpowiednich środków finansowych i rozwiązań
prawnych w szerokim zakresie, które powinny obejmować także kształcenie kadr naukowych,
biznesowych i administracyjnych związanych z sektorem naukowo-produkcyjnym w obszarze
biotechnologii i farmaceutyki w celu racjonalnego planowania rynku pracy. Wszystkie te
działania wymagają powołania regionalnej Rady Ekspertów, swoistego „think tanku” złożonego
17
ze specjalistów z różnych dziedzin. Jej rolą byłaby analiza możliwości i zasadności
prowadzenia określonych prac badawczych i aplikacyjnych w zgodzie z potrzebami
społecznymi regionu.
Zintensyfikowanie wsparcia finansowego tematów badawczych, które mają istotny wpływ na
poprawę sytuacji zdrowotnej, środowiskowej i żywieniowej społeczeństwa dolnośląskiego.
Zostały one zdefiniowane w niniejszym Raporcie. Kanałami finansowania powinny być już
istniejące i dobrze rokujące centra badawcze (których niestety nie ma wiele), posiadające
osobowość prawną, np. Wrocławskie Centrum Badawcze EIT+. Ekspertów mogłaby także
promować i stymulować wzory pozytywnego, prospołecznego - pronaukowego działania
dużych przedsiębiorstw regionu oraz instytucji finansowych. Trzeba się również zastanowić
nad stworzeniem innych instytucji, które mogłyby finansować prace badawczo- wdrożeniowe
w temacie biotechnologii, np. przedstawić propozycje tworzenia fundacji naukowobadawczych lokowanych przy dużych i średnich przedsiębiorstwach biofarmaceutycznych,
np. Jelfa, Hascolek, Polpharma, Adamed, Herbapol, Biowet, Polfa, Espefa oraz producentów
kosmetyków, np. Clarena, Nantes.
Inną formą współdziałania stymulującą współpracę nauki z przedsiębiorstwami mogłoby być
zachęcanie instytucji finansowych, takimi jak banki do przeznaczania części wypracowanych
zysków na granty naukowe, bądź fundusze kredytowe dla wdrożeń naukowych. Mogłoby to
być realizowane w postaci funduszów podwyższonego ryzyka typu joint venture, inwestujące
w innowacyjne wdrożenia. Taka sytuacja ma miejsce w wielu rozwiniętych krajach Europy
Zachodniej.
W podsumowaniu przedstawionego powyżej scenariusza pozytywnego rozwoju biotechnologii
i farmaceutyki w odniesieniu do Raportu „Identyfikacja potencjału i zasobów w obszarze nauka
i technologia na rzecz poprawy jakości życia oraz wytyczenie przyszłych kierunków rozwoju”
zostały zarysowane potrzeby podjęcia skonsolidowanych działań organizacyjnych i
administracyjnych w celu zapewnienia zrównoważonego rozwoju biotechnologii i farmaceutyki
na Dolnym Śląsku. Przedstawiona została potrzeba tworzenia centrów koordynacji prac
badawczych w instytucjach naukowych i wdrożeniowych - innowacyjnych przez jednostki
produkcyjne. Współdziałanie jednostek naukowo-badawczych, przedsiębiorstw i instytucji
finansowych może zapewnić sukces programów rozwojowych Regionu. Przedstawione zostały
propozycje nowych form finansowania nauki oraz potrzebę propagowania pro-naukowych
postaw i działań dużych przedsiębiorstw.
18
XI.
Czy realizacja propozycji działań przedstawionych w scenariuszu może
przyczynić się do rozwoju biotechnologii na Dolnym Śląsku?
Podstawową gwarancja sukcesu zakreślonego scenariusza rozwoju biotechnologii na Dolnym
Śląsku jest stworzenie centrum koordynującego rozmaite działania w zakresie nauki, innowacji
i współpracy z przemysłem. W tym celu powinna być powołana regionalna rada ekspertów,
będąca organem koordynujacym realizowane programy badawczo-wdrożeniowe w zakresie
biotechnologii oraz inicjująca nowe i ważne zadania badawcze dla regionu. Zadaniem rady
powinno być również inicjowanie więzi współpracy pomiedzy jednostkami badawczymi i
przemysłem, poprzez, np. organizację platform współpracy – klastry, centra naukowoinnowacyjne, konsorcja. Aktywna i inicjująca rola rady, której priorytetowym celem byłby
rozwój gospodarczy regionu, powinna manifestować się także w inicjatywach programów
badawczych. W tym celu Urząd Marszałkowski powinien przeznaczać określone środki na
celowe programy badawczo-wdrożeniowe, których beneficientami powinny być grupy
badawcze i współpracujące z nimi jednostki produkcyjne. Ukonstytuowana na zasadach
parytetowych rada powinna być wybierana pośród wybitnych uczonych uczelni Dolnego
Śląska, posiadających doświadczenie w działalności innowacyjnej, jak i przedstawicieli
jednostek gospodarczych, oraz jednostek administracyjnych regionu. Rada powinna
przedstawiać plany rozwoju biotechnologii krótko (2-3 letnie) i długookresowe (5 letnie –
traktowane jako strategiczne), które po zatwierdzeniu przez władze Urzędu Marszałkowskiego
będą wspomagane finansowo. Tylko w ten sposób Urząd może aktywnie promować
innowacyjny rozwój biotechnologii na Dolnym Śląsku. Jest to apel o aktywną politykę
naukową przez władze Urzędu.
Wiele inicjatyw wymaga wsparcia władz administracyjnych regionu, ponieważ nie można
oczekiwać, że pozyskanie grantów badawczych z NCR i NCBR bądź europejskich zapewni
realizacje przedsięwzięć wymagających znaczniejszych środków finansowych. Jednym z nich
jest potrzeba organizacji banku tkanek nowotworowych. Banki takie wymagają zaplecza
technologicznego (techniki kriogeniczne przechowywania tkanek) i współpracy z wieloma
klinikami, pozyskującymi materiały tkankowe. Wprawdzie inicjatywa stworzenia takich
banków wychodzi z różnych ośrodków medycznych, m.in. z Akademii Medycznej i Instytutu
Immunologii i Terapii Doświadczalnej Polskiej Akademii Nauk, to powinny być wspierane
finansowo a także i administracyjnie (np. Wydział Zdrowia Urzędu Marszałkowskiego) na
19
etapie ich organizacji. Jest to konieczne z uwagi na fakt, że ich organizacja i działanie na rzecz
regionu wymaga podporządkowania określonym zespołom służby zdrowia.
Stworzenie banku bądź banków tkanek nowotworowych przyczyni się do rozwoju nowych
metod wczesnego wykrywania osób potencjalnie narażonych chorobami nowotworowymi.
Oparte będą one na markerach nowotworów, które mogą być przyłączone do hormonów,
enzymów, lipidów, różnych protein komórkowych, reagując na nieprawidłowo zachodzące
procesy w ludzkich organizmach. Należy oczekiwać, że powstaną nowe przedsiębiorstwa,
specjalizujące się w pobieraniu tkanek, w analizie genetycznej (DNA) pod katem zaistniałych
mutacji w tkankach. Przedsiębiorstwa takie będą powstawać większych miejscowościach,
tworząc nowe miejsca pracy. Podobnie powstawać będą wyspecjalizowane kliniki medyczne,
zajmujące się spersonalizowanymi terapiami medycznymi, które w warunkach ambulatoryjnych
będą mogły leczyć ludzi w oparciu o informacje dot. skłonności dziedzicznych choroby w
powiązaniu z informacją genetycznej (analiza DNA). Warto przewidywać kierunki rozwoju
nowych terapii medycznych i sprzyjać ich rozwojowi w oparciu o długookresowe programy.
W ostatnim okresie pojawia cię wiele inicjatyw związanych w tworzeniem regionalnych
banków tkanek nowotworów. Podobne banki tkanek chorób powinny być tworzone w
odniesieniu do zwierząt. Szczególnie ważne jest to w dużych hodowlach zwierząt, szczególnie
podatnych zmasowanym zachorowaniom, ale nie tylko z uwagi na szeroko stosowane metody
inseminacyjne rozrodu. Trudno wyobrazić sobie można rozwój nowych technologii wczesnego
wykrywania chorób bez współdziałania z władzami regionu. I nie powinno to się ograniczać
tylko do sytuacji kryzysowych, ale oparte być powinno na aktywnym planowaniu we
współpracy z nauką.
Inną specjalnością medyczną regionu dolnośląskiego powinna być fagoterapia. Jest to terapia
personalizowana i należy oczekiwać pojawienia się stosunkowo szybko (3-5 lat) nowych
specjalistycznych klinik, zajmujących się stosowaniem fagoterapii. Kliniki takie powinny być
partnerem Centrum Fagoterapii zlokalizowanym przy IIiTD PAN oraz z uczelnianych
laboratoriów mikrobiologicznych. Jest zasadnicze pytanie, jak pozyskiwać środki na rozwój
postulowanej w scenariuszu rozwoju nowych metod terapeutycznych. Czy można polegać
jedynie na sprawczej roli rynku czy też należy formułować plany rozwoju w oparciu o środki
budżetowe.
Czy można zachęcić i jak grupy kapitałowe w tym także banków do inwestycji w rozwój
sektora spersonalizowanej medycyny? Jest to pytanie adresowane do władz politycznych
regionu. W tym zakresie jest wiele do zrobienia lecz aktualnie nie ma wypracowanych form
takiej współpracy. Należy określić odpowiednie reguły zachęt finansowych i gwarancji dla
20
długookresowych działań w sytuacjach, gdy rentowność inwestycji pojawi się dopiero po kilku
latach.
Innym ważnym polem rozwoju biotechnologii zarówno w aspekcie nauki jak i zastosowań jest
bioenergetyka (biogazownie, biopaliwa). Z uwagi na Dyrektywę Komisji UE dot.
zrównoważonego rozwoju branży biopaliwowej wymagane jest spełnienie trzech zasad:
- ograniczenia emisji gazów cieplarnianych (dwutlenku węgla, podtlenku azotu i metanu) co
najmniej o 35%, zaś od 01.01.2017 r. o 50%, a dla nowych instalacji, które rozpoczną
produkcję po tym terminie o 60% od 01.01.2018 r.,
-
wykluczenia pozyskiwania biomasy na cele energetyczne z terenów o wysokiej
bioróżnorodności (lasy pierwotne, obszary prawnie chronionej przyrody, tereny ochrony
rzadkich i zagrożonych ekosystemów),
- wykluczenia pozyskiwania biomasy z terenów stale podmokłych, obszarów zalesionych,
torfowisk).
Wymagania Dyrektywy oraz metodyka ocen zrównoważonego rozwoju produkcji biopaliw i
bioenergii wymagają ścisłej koordynacji działań na szczeblu władz administracyjnych regionu.
Z uwagi na konieczność zwiększenia produkcji bioenergii i biopaliw należy oczekiwać rozwoju
nowych technologii na szczeblu procesów chemicznych jak również inżynierii energetycznych
(nowe urządzenia) i koordynacji działań (w oparciu o zatwierdzone plany i i ich kamienie
milowe). W chwili obecnej ten sektor energetyki rozwija się autonomicznie w oparciu o
prywatny kapitał inwestycyjny. Władze regionu powinny zachęcać wielkie przedsiębiorstwa
energetyczne jak np. Tauron do udziału inwestycyjnego w rozwoju sektora bioenergetycznego
(rozproszona energetyka).
W podsumowaniu należy stwierdzić, że pozytywna realizacja rozwoju biotechnologii na
Dolnym Śląsku wymaga współdziałania z władzami regionu, które nie mogą ograniczać się
tylko do biernej akceptacji. Dynamiczny rozwój wymaga od władz regiony aktywnej polityki
pro naukowej i koordynacji współpracy proinnowacyjnej między nauka a przemysłem. Ta
aktywna polityka powinna się opierać na zasobach budżetowych regionu oraz poszukiwaniu
nowych źródeł finansowania poprzez zachęcanie grup kapitałowych w tym banków także
spółdzielczych w kreowaniu nowych programów badawczych i wdrożeniowych w zakresie
biotechnologii.
Nie można liczyć tylko na środki finansowania rozwoju biotechnologii
pozyskiwane poprzez Narodowe Centrum Nauki bądź Narodowe Centrum Badań i Rozwoju.
21
Środki te nie są kierowane zasadniczo na inwestycje, a zatem w zakresie wdrożeń
przemysłowych, zwykle wielomilionowych, należy poszukiwać nowych źródeł finansowania.
Wiele w zakresie pozyskiwania pozabudżetowych środków kapitałowych jest związane z
odpowiednią działalnością informacyjną poprzez prasę, telewizję i radio. Celowym byłoby np.
organizowanie
corocznych
targów
biotechnologicznych
we
Wrocławiu,
na
których
prezentowana byłaby oferta nauki i oczekiwania władz regionu wobec partnerów z przemysłu.
Naszkicowany w scenariuszu rozwój biotechnologii wymaga wszechstronnych działań,
wsparcia politycznego władz regionu i współudziału w realizacji ważnych społecznie
programów badawczych i wdrożeniowych. Od nich uzależniony jest postęp i rozwój społeczny
regiony polegający na zwiększonym udziale lokalnych ośrodków naukowych. Postęp
materialny – wzrost dochodu regionu i tworzenie nowych miejsc pracy sprzyjać będzie jego
zrównoważonemu rozwojowi.
.
Opracował:
Prof. dr hab. Wiesław Stręk
Instytut Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych
Polska Akademia Nauk
Wrocław
22