podrecznik pl2 19 12 2002.p65
Transkrypt
podrecznik pl2 19 12 2002.p65
Spis treści Renesans Ad fontes! Kasandra i tragizm 12 Humanizm i reformacja 33 Wieszczka i szydercy Erwin Panofsky 13 Erazm z Rotterdamu Podręcznik żołnierza Chrystusowego Zbliżenie: Wieszczenie w świecie antycznym i dzisiaj 34 Dwa monologi Kasandry Ajschylos Agamemnon – Jan Kochanowski Odpra- Marcin Luter wa posłów greckich Zbliżenie: Funkcja ekspresywna Piotr Skubiszewski 36 Echo 36 Wisława Szymborska Monolog dla Kasandry 15 Komentarze 15 Paul Oskar Kristeller Ruch humanistyczny 16 Inny słownik języka polskiego Jerzy Stempowski 14 Portret humanisty przy pracy 37 Tragedia Przypomnienie: Rodzina wyrazów Obecność Homera 38 Teatr antyczny 17 „Polski Homerus” 17 Homer – Kochanowski Monomachija Parysowa z Menelausem Zbliżenie: Śladem Homera 19 Homer. Krótki przewodnik 20 21 Jacqueline de Romilly Arystoteles Zbliżenie: Epos 39 Komentarze 39 Albert Camus O przyszłości tragedii 40 Elementy poetyki Między obrzędem a teatrem Odkrycie człowieka Adam Mickiewicz 41 Odkrycie? 42 Godność człowieka 22 Bohaterowie Homera Jasper Griffin Gianozzo Manetti O godności i wspaniałości czło- 23 Achilles na polu bitwy (i w kuchni) 24 Przebiegłość Odyseusza 25 Jean Starobinski wieka – Jan z Trzciany O naturze i godności człowieka – Mikołaj Rej Żywot człowieka poczciwego Skojarzenia 26 Oblicza bohatera 43 Albrecht Dürer O proporcjach człowieka 44 Kenneth Clark Podstawa filozofii 45 Fizjonomika Gabriel Marcel 27 Komentarze 27 Janina Abramowska Dwa bieguny 28 Flis jako parabola życia ludzkiego 28 Sebastian Fabian Klonowic Flis to jest Spuszczanie statków Wisłą i inszymi rzekami do niej przypadającymi Arystoteles 46 Korespondencja sztuk 46 Galeria renesansowego portretu 47 Marek Rostworowski Dorota Dec, Marek Rostworowski 48 W stronę karykatury Skojarzenia 30 Echo Odyseusze i odyseja Jan Parandowski 30 Leopold Staff Odys 31 Stanley Kubrick 32 Elementy poetyki Tekst i komunikacja Zbliżenie: Inne znaczenia słowa „tekst” Biografia odkryta na nowo 49 Życie jako temat opowieści 49 Po co biografia? Autobiografia jako piękny obowiązek: Benvenuto Cellini – Autobiografia jako świadectwo prawdy:Gi- na marginesie Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl rolamo Cardano – Biografia jako ratunek przed za- 67 Wynalazek druku Zbliżenie: Galaktyka Gutenberga pomnieniem: Giorgio Vasari Jakub Burckhardt 50 Giorgio Vasari O narodzinach Michała Anioła Arnold Hauser 51 Melancholijne wyznanie liryka 51 Klemens Janicjusz O sobie samym do potomności 52 Sztuka rządzenia 68 Natura władzy Stefan Bielański Zbliżenie: Poeta laureatus Kazimiera Żukowska 69 Niccollò Machiavelli Książę 70 Andrzej Frycz Modrzewski O poprawie Rzeczypospolitej Zbliżenie: Elegia Zbliżenie: Traktat 53 Biografia renesansowego humanisty 56 Zbliżenie: Odtwarzanie biografii 72 Komentarze 72 Roger Caillois Trzy typy władzy 57 Kamienne rękawiczki Wacław Borowy 58 Biografia pisarza dzisiaj 58 Edward Balcerzan Biografia jako język Władza słów 73 „Przeklęty, kto zasmuca matkę swoję” 73 Piotr Skarga Kazania sejmowe Zbliżenie: Kazanie Ars poetica i wieczna sława 75 Korespondencja sztuk 75 Co mówi Skarga Matejki 59 Poezja i natchnienie Adam Mickiewicz Zbliżenie: Ars poetica 76 Echo 76 Topos ojczyzny jako okrętu 60 Horacy List do Pizonów 60 Jan Kochanowski List do Stanisława Fogelwedera 61 Echo 61 Ars poetica współczesnych poetów Ignacy Krasicki Świat zepsuty – Juliusz Słowacki Testament mój – Marek Piwowski Rejs Maciej Łuczak 77 Elementy retoryki Między słowem a gestem Leopod Staff Ars poetica – Kazimierz Wierzyński Ars poetica – Konstanty Ildefons Gałczyński Ars poetica czyli Sztuka rymotwórcza – Czesław Miłosz Między dworem a dworkiem 79 Dwór królewski i magnacki 80 Ars poetica? 62 Non omnis moriar. Poezja i nieśmiertelność 62 Horacy Exegi monumentum aere perennius 63 Jan Kochanowski Pieśń XXIV Zbliżenie: Wawel 81 Il Cortegiano 81 Łukasz Górnicki Dworzanin polski Peter Burke 64 Echo 64 Czesław Miłosz o wiecznej sławie Étienne Dolet 65 Artysta renesansowy dzisiaj Myśleć jak Leonardo 65 Jan Białostocki „O Leonardo, czemu się tak trudzisz?” Michael J. Gelb Przygody języka 66 Początki polszczyzny literackiej 83 „Dwór wszelkich obłud składem…” 83 Mikołaj Rej Szara pycha jako szkodliwa 84 Dworek ziemiański Alina Witkowska 85 86 86 87 Jan Kochanowski Elegia XV Mikołaj Rej Żywot człowieka poczciwego Jakub Ponętowski Ziemianin Kochanowski o Czarnolesie Na dom w Czarnolesie – Na lipę (z Ksiąg wtórych) Zbliżenie: Fraszka 88 Echo 88 Leopold Staff Dworek 88 Stanisław Stabro Wrócić do źródła na marginesie Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl Miłość 109 Uważne czytanie 109 Jan Kochanowski Treny 89 Wzory miłości Tren I – Tren VII – Tren X Jadwiga Kotarska 90 Francesco Petrarka Sonety do Laury Zbliżenie: Sonet 110 112 114 Zbliżenie: Sylabizm Janusz Pelc „Gdzieśkolwiek jest, jesliś jest…” Jean Delumeau 91 Jan Kochanowski Do Magdaleny Zbliżenie: Metafory i wyobrażenia 93 Jan Kochanowski Fraszki Z Anakreonta – Raki – Do dziewki (z Ksiąg trzecich) Zbliżenie: Raki 115 Komentarze 115 Julian Przyboś Trudne „Treny” 115 Czesław Miłosz „Dzieje osobistego bólu” 116 Echo 116 Karol Irzykowski Basia 116 Władysław Broniewski W zachwycie i grozie Świat na opak 94 Błazen na tronie „Choćby to była i śmierć” 94 Gargantua i Pantagruel 95 Franciszek Rabelais Młode lata Gargantui 96 Ezop 96 Biernat z Lublina Opisanie krótkie żywota Ezopowego i też inszych spraw jego 117 Między stoicyzmem a chrześcijaństwem 117 Michel de Montaigne Jako filozofować znaczy uczyć się umierać 118 Mikołaj Rej Człowiek poczciwy i śmierć Zbliżenie: Bajka 97 Biernat z Lublina W czym się kochamy, to nam często szkodzi Ponad epokami: Szekspir 119 Cały świat na scenie 98 Sowizdrzał 98 Przygody prześmiewcy Johann Wolfgang Goethe Jerzy Ziomek Romain Rolland 99 120 Krótkie wprowadzenie do szekspirologii Zbliżenie: Szekspirowskie folio i quarto 121 100 Korespondencja sztuk 100 Świat odwrócony Skrzydlate słowa Szekspira 123 Echo 123 Stanisław Barańczak Appendix 102 Gry z tekstem Przysłowia Zbliżenie: Zbiory przysłów polskich 124 Sonety do Czarnej Damy 124 William Szekspir Sonet 141 125 Szekspir w filmie Rozmowy z Bogiem 126 Teatr elżbietański 103 Psalmy Dawidowe Zbliżenie: Psalm 104 128 Hamlet i hamletyzowanie Jan Kochanowski Psalm 91 Piotr Gruszczyński 129 105 Echo 105 Miron Białoszewski Pamiętnik z powstania warszawskiego 107 Tadeusz Nowak Psalm betlejemski William Szekspir Hamlet 130 Komentarze 130 Między Hamletem i Fortynbrasem Stanisław Wyspiański o Hamlecie – Jan Kott o Fortynbrasie Jan Błoński 131 Echo 131 Zbigniew Herbert Tren Fortynbrasa Moja córka umarła 108 Oswoić nieszczęście Zbliżenie: Tren Tablice chronologiczne 132 na marginesie Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl Zbliżenie: Periodyzacja epoki renesansu 134 Biogramy 140 141 Janusz Pelc Renesans – Humanizm – Reformacja Michael Levey Piękno i wiedza Rysopis epoki 143 Obraz renesansu. Próba syntezy 139 Jean Delumeau Cywilizacja odrodzenia Barok Dwie nieskończoności 160 146 „Wątły, ubogi i nigdzie bezpieczny” Jadwiga Sokołowska Uważne czytanie 160 Jan Andrzej Morsztyn Do trupa. Sonet 160 Edmund Kotarski „Lepiej być zmarłym niż zakochanym”… Zbliżenie: Hiperbola i hiperbolizacja 147 Mikołaj Sęp Szarzyński – poeta przełomu epok 161 Zbliżenie: Funkcja poetycka Erwin Panofsky 148 Uważne czytanie 148 Mikołaj Sęp Szarzyński Sonet IV. O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem 149 Jakub Wujek 162 Echo 162 Stanisław Grochowiak *** 162 Jarosław Marek Rymkiewicz Na ciało moje gdy umiera Poezja i kunszt 150 Komentarze 150 Jan Błoński Poezja wnętrza 163 Krótki przewodnik po poezji kunsztownej 163 Wiersze sumacyjne 151 Między rozumem i wiarą 151 Kartezjusz Rozprawa o metodzie 152 Blaise Pascal Myśli Daniel Naborowski Na oczy królewny angielskiej Zbliżenie: Niektóre gatunki poezji kunsztownej 164 Stanisław Barańczak 153 Akrostychy Jan Andrzej Morsztyn Na jednego 164 Leszek Kołakowski Wiersze wariacyjne Daniel Naborowski Na nagie obrazy w łaźni Metafory życia 165 Gabinet poetyckich osobliwości Serpentyna – Prostokąt 154 Figury egzystencji 154 Życie żeglugą Klucz do lektury 165 Daniel Naborowski Impreza 155 Zbigniew Morsztyn Emblema 24 Zbliżenie: Emblemat 156 157 Koło śmierci Życie labiryntem 166 Poezja i kunszt dzisiaj 166 „Pegaz zdębiał” Życie teatrem Stanisław Barańczak Alfabetony, Palindromade- Zbigniew Morsztyn Treny żałosne Apollina z Muzami ry, Onanagramy Życie – cień, dym, punkt, nic Stanisław Barańczak Daniel Naborowski Krótkość żywota – Wacław Potocki Cóż jest człek – Wacław Potocki Na toż drugi raz – Stanisław Herakliusz Lubomirski Adverbium pierwsze – Symeon z Połocka Czym jest człowiek 158 Życie snem Świat metamorfoz 167 Nowe kształty ciał Zbigniew Morsztyn Żywot – sen i cień Władysław Tomkiewicz 168 Owidiusz Metamorfozy Walerian Otwinowski Koncept 159 Zadziwić przede wszystkim Zbliżenie: Marinizm Maciej Kazimierz Sarbiewski o koncepcie 169 Dafne polskich poetów 169 Szymon Zimorowic Apollo i Dafne 170 Samuel Twardowski Dafnis drzewem bobkowym na marginesie Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl 170 Echo 170 Jarosław Marek Rymkiewicz Daphnis w drzewo bobkowe przemienieła się Hieronim Morsztyn Nagrobek potentatowi – Daniel Naborowski Marność 186 Taniec śmierci 187 Józef Baka Młodym uwaga 171 Korespondencja sztuk 171 Anamorfozy 188 Echo 188 Sprawa Baki Przygody języka Aleksander Nawarecki 172 Barokowe zapożyczenia językowe Ponad epokami: Molier Skojarzenia Jan Chryzostom Pasek 173 189 Molier – geniusz komedii Wolter My, Sarmaci 190 Molier (krótki przewodnik) 174 Poczucie misji 174 Jan Andrzej Morsztyn Non fecit taliter ulli nationi Tadeusz Żeleński-Boy Zbliżenie: Farsa 191 Zbliżenie: Komizm sytuacyjny Zbliżenie: Naród wybrany 175 Rycerska służba 176 Wacław Potocki Transakcja wojny chocimskiej 176 Jan Chryzostom Pasek Zwiad 177 Wacław Potocki Pospolite ruszenie 192 Świętoszek Molier 193 Molier Świętoszek Tablice chronologiczne 178 Wizerunek szlachcica 194 Zbliżenie: Periodyzacja epoki baroku Jan Stanisław Bystroń 180 181 Władysław Łoziński Zbliżenie: Portret trumienny 182 Echo 182 Ernest Bryll Portret sarmacki 196 Biogramy Rysopis epoki Jan Stanisław Bystroń 201 Vanitas 183 Zwątpienie w wartość życia doczesnego 201 202 203 Philippe Ariès 184 Marność mądrości. Z Księgi Koheleta 204 Jadwiga Sokołowska Rozważania semantyczne Wiktor Weintraub Literacki styl baroku Claude Backvis Estetyka polskiego baroku Janusz Maciejewski Sarmatyzm jako formacja kulturowa Jan Białostocki Rzeźbiony teatr Zbliżenie: Vanitas i martwa natura 185 Vanitas vanitatum et omnia vanitas 205 Obraz baroku. Próba syntezy Oświecenie Wiek rozumu 212 Rozum i demony Charles Baudelaire 208 „Odważ się być mądrym”… 209 Immanuel Kant Co to jest oświecenie 209 Paul Hazard Magiczne słowa 210 Encyklopedia 210 Równość, fanatyzm, tolerancja, pończocha Klasycyzm i klasycyzmy 213 Co to jest klasycyzm? na marginesie Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl Zbliżenie: Poetyka normatywna 214 Uważne czytanie 214 Adam Naruszewicz Balon 215 Zbliżenie: Peryfraza 216 Zbliżenie: Oda 233 Komentarze 233 Adam Mickiewicz Objaśnienia do poematu opisowego „Zofijówka” Przygody języka 217 Korespondencja sztuk Hugh Honour 234 Walka o polszczyznę w XVIII wieku 218 Klasycyzm dzisiaj 218 Klasycyzm jako postawa Ignacy Krasicki o języku polskim Jerzy Kwiatkowski Imiona prostoty – Paweł Hertz O klasycyzmie – Jarosław Marek Rymkiewicz Czym jest klasycyzm – Ryszard Przybylski To jest klasycyzm Figury teatru życia Skojarzenia 235 W zwierciadle literatury Chamfort Rousseau 220 „Dobry dzikus” i człowiek uspołeczniony 220 Jan Jakub Rousseau Rozprawa o pochodzeniu i podstawach nierówności między ludźmi 221 Jean Starobinski 222 Jan Jakub Rousseau Wyznania Zbliżenie: Autobiografia 236 Literat i wierszopis 236 Adam Naruszewicz Chudy literat 237 Tomasz Kajetan Węgierski Do wierszopisów Zdzisław Libera 238 Filozof 238 Ignacy Krasicki Filozof 238 Ignacy Krasicki Filozof i chłop 239 Libertyn 239 Adam Naruszewicz Głupstwo Czułe serce Jerzy Łojek Zbliżenie: Deiści, ateiści i libertyni 223 Czuję, więc jestem 223 Serce czułe świata i człowieka Laurence Sterne Podróż sentymentalna… – Franciszek Karpiński O wymowie w prozie albo w wierszu – Stanisław Staszic Ród ludzki 224 Vladimir Nabokov 240 Bigot i deista 240 Ignacy Krasicki Złość ukryta i jawna 240 Franciszek Bohomolec Paryżanin polski 240 Ignacy Krasicki Do *** 240 „Monitor” o nowym stosunku do religii 225 Miłość i przyjaźń Zbliżenie: Sielanka 226 Franciszek Karpiński Laura i Filon 227 Echo 227 Konstanty Ildefons Gałczyński Filon i Laura wersja nowa 241 Sarmata 241 Julian Ursyn Niemcewicz Powrót posła 242 Stanisław Staszic 243 Fircyk 243 Adam Naruszewicz Fircyk Skojarzenia 244 Żona modna 244 Ignacy Krasicki Żona modna Kochać naturę?… za co? 228 Natura: rozumna i niszczycielska 228 Denis Diderot O interpretacji natury Jan Jakub Rousseau 229 Paul Hazard 245 Mnich 245 Ignacy Krasicki Monachomachia czyli Wojna mnichów Wolter Poemat o zagładzie Lizbony 230 „Między tym pozwól mi błądzić…” Obietnice utopii Jan Jakub Rousseau 231 Izabela Czartoryska Myśli różne o sposobie zakładania ogrodów 232 Stanisław Trembecki Sofiówka Zbliżenie: Puławy Zbliżenie: Zofiówka 247 Dzieło rozumu 248 Ignacy Krasicki Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki 248 Ułomny wspaniały świat Jerzy Szacki na marginesie Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl 249 249 Finis Poloniae! Tomasz More Utopia Tommaso Campanella Miasto Słońca 262 Koniec Polski! 250 Komentarze 250 Jerzy Szacki Krytyka Utopii Emmanuel Swieykowski 263 263 Jan Paweł Woronicz Świątynia Sybilli Franciszek Karpiński Żale Sarmaty… Poprawianie świata Tablice chronologiczne 251 „Zuchwałe rzemiosło”? 251 Ignacy Krasicki Świat zepsuty 264 252 Śmiech oświeceniowy 252 „I śmiech niekiedy być może nauką”… 266 Zbliżenie: Periodyzacja epoki oświecenia Biogramy Ignacy Krasicki Monachomachia – Franciszek Ksawery Dmochowski Sztuka rymotwórcza Rysopis epoki 253 Uważne czytanie 253 Ignacy Krasicki Jagnię i wilcy 254 254 272 272 Ignacy Krasicki Czapla, ryby i rak Ignacy Krasicki Woły krnąbrne 273 274 275 Zbliżenie: Bajka narracyjna 255 Bajka i morał Tomasz Kajetan Węgierski Lew i ślimak – Ignacy 277 Krasicki Słowik i szczygieł Zbliżenie: Morał Jeremy Black Oświecenie Teresa Kostkiewiczowa Co to jest sentymentalizm? Jerzy Snopek Co to jest rokoko? Ulrich Im Hof Ojczyzna i Europa Grzegorz Leopold Seidler Oświecenie i oświata Stanisław Lorentz i Andrzej Rottermund Malarstwo w wieku oświecenia Kilka morałów z bajek Ignacego Krasickiego 278 Obraz oświecenia. Próba syntezy 256 Publiczna chłosta, czyli paszkwil 256 Franciszek Zabłocki Do Jezierskiego kasztelana, odgrażającego palem na rękę piszącego paszkwile Józef Bielawski 258 Być narodowi użytecznym 258 Hugo Kołłątaj Kto bierze pióro do rąk… David Hume 259 Poezja ulotna 259 Poezja Sejmu Czteroletniego Szkoła pisania 279 Lekcja 2: Gromadzenie materiału 280 Lekcja 3: Schemat kompozycyjny 281 Lekcja 4: Redagowanie tekstu 282 Dziesięć przykazań dla piszącego wypracowania (i nie tylko) Na króla – Na karuzel Sobieskiego – Epitafium Ponińskiego W świecie informacji Skojarzenia 260 Siła teatru 260 Wojciech Bogusławski Cud mniemany czyli Krakowiacy i górale 283 Pierwsza pomoc, czyli sięgamy po bibliografię 284 Literatura w Internecie 261 Elementy poetyki Publicystyka Walery Pisarek 286 Bibliografia 289 Słownik terminów 293 Indeksy Zbliżenie: Funkcja impresywna na marginesie Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl