spis treści
Transkrypt
spis treści
SPIS TREŚCI RENESANS 1. 2. Tablica chronologiczna – renesans ................................................................................. 8 Renesans – odrodzenie kultury antycznej. Nowa wizja świata i człowieka .................... 12 Jakże wielkie i godne podziwu jest szczęście człowieka... Filozofia renesansu ...................... 15 • Giovanni Pico della Mirandola O godności człowieka • Niccolò Machiavelli Książę 3. Praw mają bardzo mało, a jednak wystarczają one... Utopia – nowy, lepszy (?) świat R .... 19 • Tomasz Morus Utopia 4. Studia humanitatis. Humanizm renesansowy M R ........................................................... 23 • Pierre Chaunu Początki humanizmu 5. 6. Mona Lisa Leonarda da Vinci – sekretne treści arcydzieła renesansu S ........................ 25 Dwoja radość... Mikołaja Reja pochwała małżeństwa ..................................................... 29 • Mikołaj Rej Żywot człowieka poczciwego (Jako jest wdzięczne...) 7. Nie porzucaj nadzieje... Optymizm humanisty ................................................................. 32 • Jan Kochanowski [Nie porzucaj nadzieje...] 8. Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony... Renesansowy klasycyzm ................................. 37 • Jan Kochanowski [Patrzaj, jako śnieg po górach się bieli...]; [Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony...] • Leopold Staff Przedśpiew 9.– 10. Wieczna słodka zmora... Obraz kobiety w poezji renesansu ............................................. 41 • Francesco Petrarka Sonet 61; Sonet 85 • Jan Kochanowski [Srogie łańcuchy na swym sercu czuję...]; [Nie zawżdy, piękna Zofija...] 11. Służmy poczciwej sławie... Refleksja obywatelska w Pieśniach .......................................... 46 • Jan Kochanowski Pieśń o dobrej sławie; Pieśń o cnocie; [Wy, którzy pospolitą rzeczą władacie...] 12. Kupić by cię, Mądrości, za drogie pieniądze... Wprowadzenie do Trenów .......................... 50 • Jan Kochanowski Tren IX 13.–14. Fraszka cnota!... Dyskusja z filozofią stoicką ................................................................... 53 • Jan Kochanowski Tren XI; Tren XVI 15. Gdzieśkolwiek jest, jeśliś jest... Tajemnica Boga i godność człowieka ............................... 57 • Jan Kochanowski Tren X; Tren XIX albo Sen 16. Być albo nie być... Dramat ludzkich wyborów w twórczości Williama Szekspira ............ 60 • William Szekspir Hamlet 17. Co ma przyjść, przyjdzie... Przeznaczenie czy wybór? ....................................................... 65 • William Szekspir Makbet 18. Czy nie spadnie na nich to posądzenie?... Literacka psychologia zbrodni .......................... 69 • William Szekspir Makbet 19. Znak, że ktoś zły zbliża się... Przyczyny i przejawy zła w dramacie Szekspira .................... 74 • William Szekspir Makbet 20. Czy dłonie te nigdy nie będą czyste?... Cierpienie, lęk i wina lady Makbet ....................... 78 • William Szekspir Makbet 21. Los Ewy... Kobieta renesansu M ...................................................................................... 82 • Margaret L. King Kobieta renesansu 22. 23. Wędrówka przez motywy i tematy literatury renesansowej ............................................ 86 Reszta jest milczeniem... W poszukiwaniu nowożytnego wzorca mężczyzny R ................. 88 • William Szekspir Hamlet • Zbigniew Herbert Tren Fortynbrasa 24. Kultura i literatura średniowiecza i renesansu – propozycje prezentacji M .................... 92 3 SPIS TREŚCI BAROK 25. 26. Tablica chronologiczna – barok .................................................................................... 94 Epoka przeciwieństw. Wprowadzenie do kultury baroku ............................................. 98 Mitologiczna alegoria w służbie pokoju. Minerwa chroniąca Pax przed Marsem Petera Paula Rubensa S ........................................................................................................... 102 • Wisława Szymborska Kobiety Rubensa 27. Człowiek jest szpetny... Antynomie filozofii barokowej .................................................. 107 • Blaise Pascal Myśli 28. Rozdwojony w sobie... Człowiek wobec świata i Boga w poezji baroku ......................... 111 • Mikołaj Sęp Szarzyński Sonet IV. O wojnie naszej... • John Donne Sonet X 29. W jednym oka słowie... Dworny panegiryk i medytacja o nieuchwytnym pięknie ........ 116 • Daniel Naborowski Na oczy królewny angielskiej... 30. Czwarta część mgnienia. Człowiek i czas w poezji baroku ............................................. 120 • Daniel Naborowski Krótkość żywota; Na toż 31.–32. Lekko, motylu! Ogień to szkodliwy! Poezja miłości i śmierci ........................................... 123 33. 34. • Jan Andrzej Morsztyn Redivivatus; Do motyla. Sonet; Na koszulę brudną • Stanisław Grochowiak [Dla zakochanych to samo staranie] R Oczy są ogień, czoło jest zwierciadłem... Słowa i ich znaczenia J .................................... 126 • Jan Andrzej Morsztyn Cuda miłości. Sonet; Niestatek Zawsze apetyt do widzenia świata... Oswajanie obcości przez Sarmatę .......................... 129 • Jan Chryzostom Pasek Pamiętniki 35. Ideologia okrążenia. Kontrreformacja w Polsce M R ...................................................... 133 • Janusz Tazbir Kontrreformacja w Polsce 36. Przeklęty, kto zasmuca matkę swoję... Język jako narzędzie perswazji J .......................... 137 • Wacław Potocki Sofista • Piotr Skarga Kazania sejmowe 37. Odgłos wesołego vivat! Blaski i cienie sarmatyzmu R ..................................................... 143 • Wespazjan Kochowski Psalm IX... • Wacław Potocki Wojna chocimska; Zbytki polskie 38. W świetle słonecznym... Historia w Potopie ..................................................................... 148 • Henryk Sienkiewicz Potop • Jan Karol Chodkiewicz, list do żony • Jan Chryzostom Pasek Pamiętniki 39. Oleńka i ojczyzna zlewały się w jego umyśle w jedną istotę... Heroizm i miłość Kmicica ...... 153 • Henryk Sienkiewicz Potop 40. Nie masz takowych terminów, z których by się podnieść nie można... Powieść o Polakach .... 157 • Henryk Sienkiewicz Potop 41. Nic złego chyba się nie stało? Komedia klasycyzmu barokowego .................................... 163 • Molier Świętoszek 42. Gdy łajdak się świętym zasłoni obrazem, czuje się i bezpieczny, i silny zarazem... Prawda przeciw pozorom .............................................................................................. 168 • Molier Świętoszek 43. Kto grzeszy w ukryciu, ten nie grzeszy wcale... Tragiczny komizm moralności hipokryty ... 172 • Molier Świętoszek 44. Raczej litość niż strach... Czarownica w epoce wczesnonowożytnej M ............................ 174 • Brian P. Levack Czarownica 4 45. Wszystko to są rzeczy niepewne... Współczesne inspiracje kulturą baroku R .................. 179 • Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki LXVIII. Nagły deszcz; LXXII • Józef Bartłomiej Zimorowic Roczyzna 46. Wędrówka przez motywy i tematy literatury barokowej ............................................... 182 OŚWIECENIE I PREROMANTYZM 47. 48. Tablica chronologiczna – oświecenie i preromantyzm ................................................. 186 Epoka rozumu – krytyka rozumu. Oświecenie i początek nowoczesności ................... 189 W klimacie i wieku filozofii i rozumu... Filozofia oświecenia ........................................... 194 • Wielka encyklopedia francuska. Hasło zabobon • Jean Jacques Rousseau Postęp i szczęście ludzkości 49. Aby w żadnym kraju prawa człowieka naruszone nie były... Liberalizm w polskiej publicystyce oświeceniowej ........................................................................................... 199 • Stanisław Staszic Przestrogi dla Polski • Powszechna deklaracja praw człowieka 50. Biedny dzikus... Spotkania z Innym w utworach Daniela Defoe i Ryszarda Kapuścińskiego ............................................................................................. 202 • Daniel Defoe Przypadki Robinsona Kruzoe • Ryszard Kapuściński Heban Bohater nowych czasów. Śmierć Marata Jacques’a Louisa Davida jako przykład oświeceniowego klasycyzmu S ...................................................................................... 207 52.–53. Prawdę mówi, względów się wyrzeka... Krytyka sarmatyzmu w satyrach Ignacego Krasickiego .................................................................................................................... 210 51. • Ignacy Krasicki Do króla; Pijaństwo 54. O, rzadki darze przedziwnej wymowy... Język i styl językowy J ...................................... 218 • Ignacy Krasicki Monachomachia 55. Niech jedno buja, a niech drugie kwitnie... Krasicki jako liryk ......................................... 223 • Ignacy Krasicki Do Urszuli Charczewskiej...; Pociecha; Gdyby 56. Święta miłości kochanej ojczyzny... Dwa ujęcia patriotyzmu ........................................... 228 • Ignacy Krasicki Hymn do miłości ojczyzny • Józef Wybicki Pieśń Legionów Polskich we Włoszech 57. 58. 59. 60. 61. Gospodarz zewsząd stroskany... „Czułe serce” sentymentalisty R .................................. 232 • Franciszek Karpiński Do Justyny. Tęskność na wiosnę; Przypomnienie dawnej miłości Najbardziej lubił czekoladę... Portret Krasickiego M ....................................................... 235 • Jan Kott Gorzki Krasicki Ars poetica. Ars poetica? Programy XX-wiecznego klasycyzmu R .................................. 239 • Leopold Staff Ars poetica • Czesław Miłosz Ars poetica? Poezja jest muzyką duszy... Racjonalizm a poezja M R ................................................... 242 • Ryszard Przybylski Mowa bogów I tak błądzę w niepokoju... Przełom estetyczny w Cierpieniach młodego Wertera ............. 246 • Johann Wolfgang Goethe Cierpienia młodego Wertera 62. O, jakimże człowiek jest dzieckiem! Bolesne poznanie potrzeby samoograniczenia ........ 250 • Johann Wolfgang Goethe Cierpienia młodego Wertera 63. Cofam się jak przed ogniem... Historia miłości nieszczęśliwej ........................................ 255 • Johann Wolfgang Goethe Cierpienia młodego Wertera 5 SPIS TREŚCI 64. Bo to jest kupa śmieci, rupieciarnia, ta wasza wiedza... Dramat klęski rozumu R ............... 258 • Johann Wolfgang Goethe Faust 65. Nie będzie żadnej władzy wspanialszej i lepszej dla ludzi... Sens powieści w powieści R .. 264 • Michaił Bułhakow Mistrz i Małgorzata 66. Tchórzostwo – ułomnością najstraszliwszą... Powieść o ludzkiej słabości R ..................... 271 • Michaił Bułhakow Mistrz i Małgorzata 67. Zła wciąż pragnie, a dobro wciąż czyni... Rola zła w świecie R ........................................ 276 • Johann Wolfgang Goethe Faust • Michaił Bułhakow Mistrz i Małgorzata 68. Już nigdy mi spokój nie wróci... Kobieta i jej cierpienie R ............................................... 281 • Johann Wolfgang Goethe Faust • Michaił Bułhakow Mistrz i Małgorzata 69. 70. Wędrówka przez motywy i tematy literatury oświecenia i preromantyzmu .................. 286 Kultura baroku, oświecenia i preromantyzmu – propozycje prezentacji M ................... 289 Więcej o tekstach i kontekstach. Lektury .................................................................... 291 Indeks pojęć .................................................................................................................. 294 Alfabetyczny spis tekstów zamieszczonych w podręczniku .......................................... 296 Źródła ilustracji ............................................................................................................. 296 6