Pobierz artykuł

Hiperlipidemia – typy, objawy,
przyczyny i leczenie wysokiego
poziomu tłuszczów we krwi
Poziom cholesterolu we krwi ulega podwyższeniu w różnorodnych
sytuacjach wymagających zastosowania cholesterolu jak np. duże rany,
oparzenia (wzrost zapotrzebowania na kortyzol), zmiany hormonalne czy
spadek odporności immunologicznej. Wysoki cholesterol w takim wypadku
świadczy zdaniem niektórych ekspertów o prawidłowej reakcji organizmu na
zachodzące zmiany. Jednak długotrwale utrzymujący się w organizmie może
nieść za sobą niebezpieczne konsekwencje. Często sami jesteśmy sobie w
stanie pomóc zmieniając dietę i styl życia, ale niestety w wielu przypadkach
winne są geny.
Hiperlipidemia
Lipidy to tłuszcze obejmujące dużą grupę związków o różnorodnej budowie chemicznej.
Są one ważnym składnikiem naszej diety i pełnią szereg funkcji.
W naszym organizmie istnieją nośniki zwane lipoproteinami, które są
odpowiedzialne za transport tłuszczu w organizmie. Przenoszą one nie tylko
tłuszcze wchłonięte z pożywienia, ale również te wytwarzane przez nasz organizm z
miejsca ich powstania do miejsca przeznaczenia. Wyróżniamy m.in. lipoproteiny o
bardzo małej gęstości VLDL przenoszące m.in. trójglicerydy, lipoproteiny o małej
gęstości LDL i dużej gęstości HDL, które są nośnikami cholesterolu.
Hiperlipidemia to zaburzenia polegające na zwiększonej zawartości (stężenia)
różnych tłuszczów w surowicy krwi. To zaburzenia metabolizmu lipidów, które
mogą manifestować się jako podwyższone stężenie frakcji LDL cholesterolu lub też
obniżenie frakcji HDL (hipercholesterolemia) i/lub wysokim stężeniem trójglicerydów
(hipertrójglicerydemia).
Wysoki cholesterol i trójglicerydy są wynikiem przede wszystkim nieprawidłowej diety,
siedzącego trybu życia i otyłości. Wysoki cholesterol może być skutkiem defektów
genetycznych, zwłaszcza u ludzi rasy białej. Wpływy genów na wysoki cholesterol nie
należy jednak przeceniać. Rodzinna hiperlipidemia mieszana występuje u 1 na 100 ludzi,
rodzinna hipercholesterolemia u 1 na 500.
Hiperlipidemia – typy
W zależności od stężenia cholesterolu i triglicerydów, wyróżnia się
następujące typy hiperlipidemii:
Hipercholesterolemia – przekroczony poziom cholesterolu
Hipertrójglicerydemia – przekroczony poziom trójglicerydów
Hiperlipidemia mieszana – przekroczony poziom trójglicerydów oraz
cholesterolu
Hiperlipidemia – objawy
Hiperlipidemia nie daje żadnych objawów dopóki nie wywoła groźnych chorób
układu krążenia. Jest jedną z najważniejszych przyczyn miażdżycy, choroby
niedokrwiennej serca i udaru mózgu.
Musimy pamiętać o regularnej kontroli poziomów lipidów we krwi. Przy czym należy
przestrzegać kilka prostych reguł, aby wynik był miarodajny. Niewłaściwe postępowanie
przed badaniem może wpłynąć na zafałszowanie wyników laboratoryjnych.
Ważne Należy więc:
Zachować w okresie poprzedzającym badanie (1–2 tygodnie) normalną dietę i
stałą masę ciała (unikanie głodówek) oraz zwyczajowy tryb życia.
Nie pić alkoholu 2–3 dni przed badaniem.
Ostatni posiłek – dozwolona jest sucha bułka + herbata.
Pobierać krew na czczo, po 14–16 godzinnym głodzeniu.
Nie przyjmować leków wpływających na gospodarkę lipidową.
Unikać stazy podczas pobierania krwi (zwiększa stężenie).
Szybko oddzielić surowicę od skrzepu lub osocze od elementów morfotycznych.
Badanie należy przeprowadzać przy braku choroby, urazu i jakiejkolwiek
przyczyny wtórnej dyslipoproteinemii.
Pacjent 30 min przed badaniem powinien pozostawać w spoczynku (np. siedzieć)
Hiperlipidemia – przyczyny
Dyslipidemia pierwotna jest skutkiem oddziaływania czynników środowiskowych i
uwarunkowań genetycznych. Przyczyną hiperlipidemii bywa więc:
Dieta – spożywanie zbyt dużej ilości pożywienia w stosunku do potrzeb powoduje
wzrost trójglicerydów oraz LDL. Konsumpcja żywności bogatej w cholesterol
prowadzi do zwiększania ilości LDL.
WażneNależy pamiętać, że cholesterol znajduje się wyłącznie w pokarmach
pochodzenia zwierzęcego. Rośliny nie zawierają cholesterolu, ale trójglicerydy znajdują
się zarówno w pokarmach pochodzenia zwierzęcego jak i roślinnego.
Nadwaga – duża nadwaga zwykle powoduje wzrost tzw. „złego cholesterolu”,
czyli LDL we krwi. W przypadku nadwagi występującej wraz z hiperlipidemią, utrata
zbędnych kilogramów pomoże również obniżyć poziom LDL i trójglicerydów oraz
podwyższyć poziom HDL.
Styl życia – Niska aktywność fizyczna i niewłaściwa dieta to najczęstsze
„grzechy” współczesnego człowieka popełniane przeciwko zdrowiu. Regularny
wysiłek fizyczny zmniejsza ilość LDL i zwiększa HDL we krwi oraz obniża poziom
trojglicerydów. Trening fizyczny musi jednak spełniać określone warunki by był
korzystny i bezpieczny dla zdrowia. Ponadto badania wykazały, że długotrwały
stres powoduje wzrost poziomu LDL we krwi.
Wiek i płeć – również należą do uwarunkowań powstania hiperlipidemii. Zarówno
u mężczyzn, jak i u kobiet poziom lipidów zmienia się wraz z wiekiem. U dzieci
dyslipidemię spotyka się rzadko (za wyjątkiem choroby wrodzonej). Dzieci i
młodzież do 18–20 lat potrzebują większej ilości cholesterolu i białek. Po okresie
dojrzewania sytuacja zmienia się, ale nawyki żywieniowe niestety pozostają.
Zarówno u kobiet jak i mężczyzn następuje stopniowy wzrost poziomu
lipidów wraz z wiekiem. Jednak nie wiadomo do końca, czy wynika to z
niewłaściwej diety i niskiej aktywności fizycznej, czy jest to uwarunkowane
starzeniem się organizmu. Ponadto obserwuje się, iż u kobiet przed menopauzą
poziom cholesterolu i lipidów jest zwykle niższy niż u mężczyzn w podobnym
wieku. W okresie menopauzy jednak sytuacja u kobiet może ulec
pogorszeniu i po 60 roku życia hiperlipiedemia występuje u nich częściej
niż u mężczyzn.
Czynniki dziedziczne – skłonność do hiperlipidemii może być cechą dziedziczną,
przekazaną przez rodziców. Taką hiperlipidemię lekarze nazywają wrodzoną. Jest
to ciężka choroba, która przejawia się znacznym nadmiarem lipidów we krwi,
przez co powoduje szybki rozwój miażdżycy i jej powikłań. Hiperlipidemia
wrodzona ujawnia się w bardzo młodym wieku. U tych chorych lekarze muszą
stosować leczenie farmakologiczne już od najmłodszych lat. Zaburzenia
gospodarki lipodowej można podzielić na jednogenowe i wielogenowe.
Najczęstszą postacią hipercholesterolemii jest hipercholesterolemia rodzinna
dziedziczona w sposób autosomalny dominujący. Dochodzi w niej do mutacji
genu receptora LDL (LDLR), genu apolipoproteiny B-100 lub genu PCSK9
Hiperlipidemia wtórna z kolei jest ściśle związana z występowaniem innych chorób lub
może być wywołana jatrogennie (uboczne działanie leków). Produkcję cholesterolu w
organizmie zwiększają takie choroby jak niedocznynność tarczycy, żółtaczka
zastoinowa, pierwotna marskość wątroby, przewlekła choroba nerek, alkoholizm,
cukrzyca, otyłość, szpiczak mnogi, jadłowstręt psychiczny, bulimia i lipodystriofia.
Hiperlipidemia wtórna może występować również pod wpływem stosowania diuretyków
tiazydowych, kortykosteroidów, cyklosporyny, estrogenów, progestagenów, retinoidów
i inhibitorów proteazy.
Hiperlipidemia – leczenie
Terapia hiperlipidemii obejmuje przede wszystkim leczenie dietetyczne, w przypadku
nadwagi i otyłości redukujące masę ciała. Jeżeli takie postępowanie nie przynosi pełnej
skuteczności w grę wchodzi farmakoterapia.
Zalecenia żywieniowe:
ograniczenie spożycia tłuszczu do max. 30 % pokrycia energii,
ograniczenie cholesterolu do 300 mg,
zwiększenie spożycia błonnika do 40 g/dobę,
stosowanie produktów o małej zawartości tłuszczu,
spożywanie ryb 2–3 razy w tygodniu,
spożywanie warzyw i owoców,
ograniczenie spożycia żółtek (do 2/ tydzień),
stosowanie gotowania, duszenia z dodatkiem małej ilości oleju i pieczenia w folii, na
ruszcie, jako głównych technik kulinarnych.
Produkty zalecane: ryby, oleje roślinne, oliwa z oliwek, pieczywo razowe, warzywa i
owoce, nasiona roślin strączkowych, miękkie margaryny, mleko i produkty mleczne o
małej zawartości tłuszczu.
Produkty, które należy ograniczać: tłuste gatunki mięs i wędlin, kiełbasy, salami,
podroby i wędliny podrobowe, pełnotłuste produkty mleczne, np. sery żółte,
pełnotłuste, pleśniowe, typu camembert, mleko pełnotłuste, skóra z drobiu, tłuszcz
zewnętrzny z mięsa, masło, pasztety, słodycze, słone potrawy, żywność typu fast
food.
Alkohol, co prawda powoduje wzrost poziomu HDL, lecz nie wywołuje obniżenia LDL.
Niewielkie ilości alkoholu mogą korzystnie działać na lipidy, jednak pity w nadmiarze
uszkadza wątrobę i przyczynia się do powstania nadciśnienia.
Literatura:
Gawęcki J., Grzymisławski M., Żywienie człowieka zdrowego i chorego, Wyd. Naukowe
PWN, Warszawa 2010.
Grabańska K., Walczak-Gałęzewska M., Bogdańsk P., Pupek-Musialik D., Genetyczne
zaburzenia przemiany lipidów — opis przypadku, Katedra i Klinika Chorób
Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytetu
Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, 2011.
Author: Paulina Michalak
Link do artykułu: http://bonavita.pl/hiperlipidemia-typy-objawy-przyczyny-i-leczeniewysokiego-poziomu-tluszczow-we-krwi