Biuletyn informacyjny - TNBSP Bielsko

NR 2/2005
Biuletyn informacyjny
Towarzystwa Nauczycieli Bibliotekarzy
Szkół Polskich Oddział w Bielsku-Białej
nr 2/2005
S p is tr e ści:







Towarzystwo Nauczycieli Bibliotekarzy Szkół Polskich
Rada Oddziału w Bielsku-Białej
ul. Bohaterów Warszawy 20
43-300 Bielsko-Biała
Biblioterapia prowadzona w środowisku szkolnym
Wyszukiwanie informacji - MOL
Technologia pracy umysłowej
Edukacja teatralna w bibliotece szkolnej
Sprawozdanie z działalności TNBSP 2004/2005
Wyjazd edukacyjny do Warszawy
1-5
6-7
7-9
9-10
10-11
11-12
Co robimy?
BIBLIOTERAPIA PROWADZONA W ŚRODOWISKU SZKOLNYM
Biblioterapia prowadzona w środowisku szkolnym może być realizowana przez nauczycieli: w bibliotece szkolnej, świetlicy, na lekcjach języka polskiego, nauczania początkowego
oraz zajęciach kompensacyjno – wyrównawczych. Metoda ta jest łatwa i przyjemna w realizacji
wymaga jednak dobrej znajomości literatury. Chciałabym zachęcić nauczycieli do działania w
tym kierunku, ponieważ biblioterapia jest zajęciem bardzo przyjemnym i wdzięcznym. Uważam,
że warto wykazać się trudem, efektem którego byłaby chęć podejmowania pracy nad sobą
przez dzieci i młodzież, zmiana ich postaw wobec siebie, rozwój psychicznej aktywności, a
przede wszystkim wyraz radości i szczęścia malujący się na ich twarzach.
Zaczynając należy przytoczyć trochę wiadomości dotyczących biblioterapii. Termin „biblioterapia” pochodzi od dwóch wyrazów: biblion – książka i therapeo – leczę. Pojawił się po raz
pierwszy za sprawą Samuela McChorda Crothersa w 1916 roku na łamach amerykańskiego czasopisma „Atlantic Month” w językowej formie angielskiej bibliotherapy.
W literaturze spotykamy się z def. biblioterapii, która określa ją jako zamierzone działanie przy wykorzystaniu książki lub materiałów nie drukowanych (obrazów, filmów, itp.), prowadzących do realizacji celów rewalidacyjnych, resocjalizacyjnych, profilaktycznych
i ogólnorozwojowych.
Str. 1/12
NR 2/2005
Stosując biblioterapię można wpływać na pewne sfery życia człowieka: psychiczną, intelektualną, społeczną i emocjonalną. Można również w pewnym stopniu ingerować w jego zachowanie, stymulować dążenia naszego podopiecznego do podniesienia jakości jego życia, dążenia do zaspokojenia potrzeb oraz wpływać na jego koncepcję wolności i tożsamości osobistej.
Biblioterapia pomaga odbudować równowagę psychiczną, sprzyja wypracowaniu własnej postawy
moralnej wobec samego siebie i otoczenia, również wobec cierpienia i śmierci. Czasem umożliwia znalezienie celu i sensu życia, stymuluje twórczość i aktywność oraz wzbogaca osobowość człowieka. Tak
więc można powiedzieć, że biblioterapia stwarza szanse nam wszystkim, gdyż każdy z nas chciałby żyć
dobrze, szczęśliwie i pogodnie.
Cele biblioterapii:
Prawidłowo przebiegający proces biblioterapii w środowisku szkolnym ma na celu wykrywanie
i diagnozowanie oraz stymulowanie potrzeb i uzdolnień oraz wskazanie możliwości kompensacyjnych
dzieci niepełnosprawnych, a także zdrowych, ale nie mogących sobie poradzić z różnymi sytuacjami
i problemami życiowymi. Cele działań biblioterapeutycznych dobiera się stosownie do potrzeb
i problemów konkretnego uczestnika terapii (biblioterapia indywidualna) lub uczestników grupy
(w biblioterapii grupowej).
Cele wynikają z zadań rozwojowych dotyczących danej jednostki bądź grupy poddawanej biblioterapii i mogą one dotyczyć problemów związanych z wiekiem, np. rozróżnienie dobra od zła, rozwoju
sumienia, akceptacji własnego ciała, niezależności od rodziców itp. Mogą również być związane ze stanem psychicznym i dotyczyć będą np. zapewnienia wsparcia psychologicznego i duchowego, poprawy
samopoczucia, pomocy w odzyskaniu wiary we własne siły, zaakceptowania siebie w trudnej sytuacji
życiowej, ukazania przykładów postępowania oraz pozytywnych wzorców osobowych.
Zastosowane w procesie biblioterapeutycznym środki czytelnicze mogą dostarczyć obiektywnych
danych do dokonania wglądu w siebie i do zmiany sposobu myślenia naszego „pacjenta” i przyczynić się
do zmiany w jego zachowaniu, wierzeniach i uczuciach.
Dobór materiałów:
Biblioterapia opiera się głównie na wykorzystaniu terapeutycznych wartości literatury a książki
wykorzystywane w procesie terapeutycznym muszą pełnić wiele funkcji. Trzeba je bardzo starannie dobierać uwzględniając stan zdrowia adresata, jego zainteresowania i preferencje czytelnicze oraz dotychczasowe doświadczenia życiowe. Trzeba tutaj pamiętać, że książki mogą wydobyć z podświadomości
czytelnika zarówno radosne jak i przykre przeżycia. Pod wpływem lektury może nastąpić odreagowanie
wywołane skojarzeniami lub wspomnieniami i podczas czytania czytelnik może doznać emocji podobnych
do tych, które zostały zepchnięte do podświadomości. Dlatego książki i materiały literackie winni być
uprzednio odpowiednio wyselekcjonowane i opisane pod kątem realizacji określonych celów terapeutycznych.
W doborze materiałów do programu biblioterapeutycznego trzeba zwrócić uwagę na percepcyjną dostępność materiału, np. książki obrazkowe dla dzieci wymagające specjalnej stymulacji rozwoju języka (z zaburzeniami mowy, upośledzonych umysłowo); historyjki obrazkowe;
rymowanki i piosenki; książki z ilustracjami w języku migowym (dla dzieci głuchych); książki z
piktogramami i symbolami Blissa (dla dzieci nie mówiących); dotykowe i brajlowskie książki oraz
taśmy magnetofonowe, tzw. książki „mówione” (dla niewidomych); książki „łatwe w czytaniu”
(pisane dużą czcionką, z marginesem i prześwitami, na nie odblaskowym papierze, w sztywnej
oprawie), „bity inteligencji” i karty do czytania (dla dzieci z porażeniem mózgowym).
Materiał biblioteczny można podzielić na trzy podstawowe kategorie, jak to proponuje
D. Gostyńska:
●
materiały uspakajające (sedativa), do których zalicza m.in.: książki przygodowe, tzw. młodzieżowe, baśnie, literatura humorystyczna;
Str. 2/12
NR 2/2005
●
materiały pobudzające (stimulativa), np. książki o tematyce awanturniczo – przygodowej,
wojenne, podróżnicze, popularnonaukowe;
●
materiały refleksyjne (problematica) czyli powieści obyczajowe, biograficzne, książki o wątku
romansowym, psychologiczne i socjologiczne.
W. Kozakiewicz zaproponował jeszcze jedno kryterium doboru materiałów biblioterapeutycznych:
● sacrum – czyli taki rodzaj literatury, który w czytelniku powoduje nie tylko silne wzruszenie natury religijnej, ale i taki, który powoduje, że czytelnik w trakcie czytania dokonuje jakiegoś ważnego dla siebie odkrycia.
Prócz książek w procesie biblioterapeutycznym można stosować inne materiały alternatywne,
np.:
●
●
●
●
●
●
●
środki audiowizualne: filmy, kasety wideo,
środki audialne: kasety, taśmy z tekstem słownym, muzyką lub odgłosami natury;
materiały ikonograficzne: obrazy, fotografie itp.;
przedmioty wywołujące określone wspomnienia lub nastroje;
zabawki edukacyjne;
gry dydaktyczne;
edukacyjne i terapeutyczne programy komputerowe;
Łączenie kilku środków lub materiałów terapeutycznych daje dobre efekty w pracy i jest dużym
urozmaiceniem dla naszego „pacjenta”.
Warunki czytania:
Zewnętrzne warunki mają ułatwić percepcję tekstu, zatem należy zadbać o: właściwe oświetlenie,
pulpity, urządzenia do czytania na wznak, do przewracania stron itp. Należy zapewnić komfort podczas
czytania oraz zadbać o właściwy nastrój biblioterapeutyczny. By to było możliwe zajęcia te powinny się
odbywać w oddzielnym, wyciszonym pomieszczeniu, aby uczestnik sesji mógł się skupić na problemie
i chciał się szczerze wypowiadać. Ponadto estetyka, nastrój i komfort miejsca spotkania również wpływają na przebieg procesu terapeutycznego.
Dobór uczestników:
Jednym z podstawowych warunków właściwie przeprowadzanej biblioterapii jest całkowita dobrowolność uczestnictwa w zajęciach. Oczywiście do zadań biblioterapeuty należeć będzie
przekonanie danej osoby o znaczeniu biblioterapii i o istocie przynależności do społeczności terapeutycznej.
Uczestników należy dobrać pod względem wspólnoty potrzeb i problemów, które chce się
w trakcie terapii rozwiązać. Trzeba wziąć również pod uwagę wiek, poziom intelektualny oraz preferencje
czytelnicze dzieci. Biblioterapią prowadzoną w środowisku szkolnym można objąć uczniów: niepełnosprawnych, przewlekle chorych, o zaburzonym zachowaniu i tych, którzy weszli w kolizję z prawem, bardzo zdolnych, mających kłopoty z nauką, z poczuciem krzywdy i odrzucenia. Dla każdej grupy dzieci musi być opracowany osobny model postępowania biblioterapeutycznego, który zawierał będzie wnikliwie
przemyślany sposób pracy i odpowiedni dobór lektur. Biblioterapeuta winien więc przygotować konspekty i scenariusze zajęć, w których uwzględnić musi przewodni cel terapeutyczny oraz poziom intelektualny, warunki psychoruchowe i odbiór emocjonalny poszczególnych uczestników biblioterapii.
Biblioterapeuta:
Osoba zajmująca się biblioterapią winna być starannie przygotowana do pełnienia swojej funkcji.
Według Oplera biblioterapeutą może być każda wrażliwa osoba z pewną eksperymentalną wiedzą
i podstawowym zrozumieniem procesów grupowych. Może więc być biblioterapeutą nauczyciel, zdolny
do syntonii i empatii, dobrze znający uczestnika biblioterapii, umiejący prowadzić dyskusje i stworzyć
odpowiednią atmosferę spokoju i zaufania. Biblioterapeuta winien też dobrze i operatywnie orientować
się w materiałach, aby szybko je dopasowywać do zmieniających się potrzeb użytkowników. Wszystkie
Str. 3/12
NR 2/2005
jego działania powinny być nacechowane zrozumieniem potrzeb podopiecznych i bezinteresowną do nich
przyjaźnią oraz dużą serdecznością. Wszystkie etapy pracy terapeutycznej muszą być przemyślane, przeanalizowane z różnych punktów widzenia.
Biblioterapeutę cechować musi cierpliwość, rozumienie trosk i kłopotów swoich podopiecznych oraz
tolerancja. Nie może on oceniać swoich wychowanków, powinien ich akceptować takimi jacy są. Konieczne jest by miał również rozeznanie, które z książek mogą mieć niekorzystny wpływ na osoby
w konkretnych sytuacjach psychicznych. Nieodpowiednia bowiem książka, może wyrządzić szkody
w psychice naszego „pacjenta”.
Dla prowadzącego ważne jest by pamiętać o posiadaniu księgozbioru biblioterapeutycznego, dostosowanego do autentycznych potrzeb uczestników tego procesu. Może składać się on z dwóch części: w
pierwszej materiały przeznaczone tylko dla biblioterapeuty, w drugiej te, które będzie wykorzystywał do
biblioterapii, zgodnie z nadrzędnym celem terapii czytelniczej i możliwościami percepcyjnymi uczestników
danego procesu. Wyselekcjonowane książki powinny być nie tylko łatwe w odbiorze, ale winny zawierać
tematy bliskie czytelnikom i być dostosowane do problematyki poszczególnych sesji (spotkań) biblioterapeytycznych.
Formy pracy;
Proces biblioterapeutyczny przeprowadzany w szkole można realizować poprzez następujące formy pracy:
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
formy teatralne: przygotowanie inscenizacji na podstawie książki za pomocą teatru kukiełkowego lub gdy uczniowie są aktorami, recytacja wierszy;
głośne czytanie fragmentów utworu;
wykonywanie prac plastycznych w oparciu o dany fragment utworu lub utwór literacki;
prowadzenie dyskusji dotyczącej danego utworu literackiego a związanej z problemami nurtującymi dzieci;
wyrażanie swoich emocji po przeczytaniu, obejrzeniu lub usłyszeniu danego utworu techniką
literacką, plastyczną lub muzyczną;
wyjście do teatru, kina, biblioteki lub na wystawę celem przybliżenia omawianego utworu;
wyjście do miejsc budzących szczególne emocje u dziecka (negatywne lub pozytywne), np.
parku, lasu, łąki itp.;
opracowywanie przez dzieci prostych tekstów w formie pamiętnika;
redagowanie gazetki szkolnej;
stymulowanie zaburzonych sfer u dziecka poprzez stosowanie zabaw edukacyjnych (np. puzzle, domino, memo, gry planszowe) oraz edukacyjnych programów komputerowych;
zajęcia o charakterze socjoterapeutycznym, (gdy uczniowie analizują różnego rodzaju zachowania i postawy przy wykorzystaniu przysłów, bajek, fraszek);
rozpoznawanie usłyszanych dźwięków (np. rodzaj instrumentu, szum morza, odgłosy zwierząt
itp.)
opowiadanie nowego zakończenia danego utworu literackiego;
stosowanie dramy.
Metoda biblioterapii jaką można stosować w pracy z dziećmi ma zaletę, że nie wymaga
rozbudowanego warsztatu pracy. Można ją stosować w różnych sytuacjach i różnych warunkach
(np. na lekcjach, zajęciach świetlicowych, w bibliotece, w indywidualnych kontaktach). Wymaga jednak dobrej znajomości literatury, umiejętności stwarzania nastroju, wyzwalania emocji
oraz dobrego kontaktu z dziećmi lecz przynosi bardzo widoczne rezultaty i satysfakcję zawodową.
Bibliografia:
1. Borecka I., Biblioterapia. Teoria i praktyka. Poradnik, Warszawa 2001.
2. Borecka I., Możliwość zastosowania biblioterapii w domach dziecka, Wałbrzych 1993.
3. Borecka I., Biblioterapia w szkole podstawowej i gimnazjum, Wałbrzych 2002.
4. Borecka I., Metodyka pracy z czytelnikiem chorym i niepełnosprawnym, Olsztyn 1991.
5. Dziecko niepełnosprawne w bibliotece, pod. red. H. Borzyszkowskej, Warszawa 1996.
Str. 4/12
NR 2/2005
6. Kozakiewicz W., Sacrum w literaturze, [w:] „Biblioterapeuta”, 1998, nr 3, s.1-3.
7. Tomasik E., Czytelnictwo i biblioterapia w pedagogice specjalnej, Warszawa 1994.
8. Waloszek D., Zabawa edukacyjna, Zielona Góra 1996. Wspomaganie rozwoju, psychostymulacja,
psychokorekcja, pod red. B. Kaja, Bydgoszcz 2001.
Materiały terapeutyczne proponowane przez I. Borecką
A. Wydawnictwa zwarte:
● Austen Carrie, Dzieląc się samemu, Warszawa 1992.
● Blake Susan, Ukraść Josha, Katowice 1992.
● Borowa Maria, Ogrody, Wrocław 1997.
● Borzymowska Barbara, Dziewczyna dla Pawła, Wrocław 1996.
● Borzymowska Barbara, Rafał i Anka, Wroclaw 1995.
● Fox Marta, Magda. doc, Wrocław 1996.
● Furhmann-Wonkhaus Elke, Spacer po tęczy: odprężające opowiadania dlachorych dzieci, Kielce 2003.
● Landau Irena, Kapuściaki to my,!, Warszawa 1995.
● Lewońska Natalia, Sonata dla Natalii, Wrocław 1996.
● Meyer-Glitza Erika, Jakub pogromca strachu, Kielce 2001.
● Meyer-Glitza Erika, Kiedy Pani Złość przychodzi z wizytą, Kielce 2001.
● Molicka Maria, Bajkoterapia. O lękach dzieci i nowej metodzie terapii, Poznań 2002.
● Musierowicz Małgorzata, Dziecko piątku, Poznań 1993.
● Musierowicz Małgorzata, Nutria i nerwus, Poznań 1997.
● Najpiękniejsze wiersze dla mamy, Warszawa 1996.
● Siesicka Krystyna, Moja droga Aleksandro, Wrocław 1996.
● Siesicka Krystyna, Nieprzemakalni, Wrocław 1997.
● Siesicka Krystyna, Obok mnie, Wrocław 1997.
● Terakowska Dorota, Córka czarownic, Wrocław 1997.
● Warneńska Monika, Lilka, Warszawa 1992.
B. Materiały dźwiękowe:
- kasety magnetofonowe:
1. Dźwięki natury. Cudowne pieśni ptakow. EMC.
2. Dźwięki natury. Dźwięki Raju. EMC.
3. Dźwięki natury. Nurkując z delfinem. EMC.
4. Dźwięki natury. Pieśń słowika. EMC.
5. Hiszpańska muzyka gitarowa P.
6. Jeżowska Majka, Wszystkie dzieci są nasze, Wydawnictwo Brawo.
7. Lewicka Bożena, Bajkowy relaks. Cz. 1, Ośrodek Wiedzy i Rozwoju Osobowości.
- płyty:
● Copin, Nokturny, PN SX 0071, SX - 0070.
● Cohen L. SX-2704, SK 824 – PN.
● Fletnia – S – 1113 3499.
● Harfa – PN – SXL- 0976.
● Marek i Wacek, Miniatury romantyczne, - Veriton – SXV – 835.
● Mocart W. A.Kcert na flet. PN – Sk 1929.
● Lutnia SLPX – 11549.
● Ravel M. , Melodia – CO869 – 70.
● Vivaldi A., Koncerty H – SLPX – 11970.
C. Gry i zabawy terapeutyczne:
 puzzle,
 rebusy,
 memo,
 pusy.
 domino,
 gry planszowe,
Opracowała: mgr Julita Poszwa
 gra w „skojarzenia”,
 krzyżówki,
Str. 5/12
NR 2/2005
WARSZTATY
Wyszukiwanie informacji – katalogi, kartoteka, zestawienia –
MOL i MOL 2000+
Zajęcia przeprowadzone w bibliotece szkolnej I LO im. Mikołaja Kopernika w Bielsku-Białej dnia
21.04.2005 r.
Biblioteka szkolna – MOL:
- wyszukiwanie informacji obejmuje dwa obszary: katalogi oraz kartotekę,
- poszukiwanie polega na podaniu programowi pewnej informacji wyszukiwawczej,
- w efekcie otrzymujemy na ekranie opisy bibliograficzne tych pozycji, które pasują do podanej
informacji,
- komputerowe możliwości stanowią znaczne rozszerzenie standardowych metod wyszukiwawczych,
- wg dowolnego elementu opisu bibliograficznego można wyszukiwać tylko przy pomocy programu komputerowego,
- program posługuje się metodą indeksową oraz swobodną,
- wyszukane opisy można skierować do zestawienia bibliograficznego,
-skuteczność poszukiwania indeksowego jest silnie zależna od jakości opisu treści pozycji słowami kluczowymi,
- poszukiwanie swobodne może być w każdej chwili przerwane klawiszem Esc,
-kartoteka zagadnieniowa jest szczególnie przydatna i wartościowa w bibliotekach profilowanych, fachowych,
- zawartość kartoteki zagadnieniowej zależy od profilu i potrzeb instytucji, której służy biblioteka,
- program umożliwia tworzenie zestawień tematycznych na podstawie opisów bibliograficznych
księgozbioru, albo na podstawie opisów bibliograficznych zawartych w kartotece zagadnieniowej,
- wybrane do zestawienia pozycje zaznaczamy klawiszem Ins na poziomie opisów skróconych,
- zestawienia bibliograficzne mają charakter tymczasowy, w celu dalszej pracy należy zapisać
zestawienie,
- można samodzielnie nadać nazwę zestawienia,
- na każdej z końcówek w sieci komputerowej można tworzyć (niezależnie od pracy na pozostałych końcówkach) własne zestawienia bibliograficzne,
- zaleca się stosowanie raczej słów kluczowych zamiast haseł przedmiotowych,
- program oferuje umieszczenie w indeksie do 10 różnych haseł.
Program „KATALOG” dla użytkowników:
- jest to samodzielny program przeznaczony do przeglądania katalogów, wyszukiwania informacji i tworzenia zestawień bibliograficznych,
- w tym programie pozostawiono tylko opcje realizujące funkcje wyszukiwawcze,
- szkoły posiadające program „Biblioteka szkolna – MOL” mają prawo instalować i używać program KATALOG na wszystkich komputerach w szkole,
- program KATALOG może pracować w sieci dowolnego typu,
- sposób użytkowania w sieci jest najkorzystniejszy, bowiem użytkownicy otrzymują zawsze aktualną
informację (wszystkie zmiany w katalogu i stanie wypożyczeń są natychmiast widoczne dla wszystkich
użytkowników programu),
- program KATALOG może również pracować na komputerach samodzielnych, ale baza danych musi być
okresowo aktualizowana, a aktualizacja jest czasochłonna, więc informacje na temat wypożyczeń nie
zawsze będą aktualne.
Str. 6/12
NR 2/2005
MOL 2000+
- głównym celem tego programu jest stworzenie rzetelnego katalogu odzwierciedlającego zasoby biblioteki,
- katalog obejmuje wszystkie rodzaje zbiorów bibliotecznych,
- program udostępnia katalog biblioteki wyłącznie za pośrednictwem sieci,
- istnieje jedna bibliograficzna baza danych obejmująca wszystkie rodzaje dokumentów,
- można ograniczyć poszukiwania do konkretnego typu dokumentów,
- katalog jest realizowany jako typowa lista,
- można zmienić porządek sortowania na liście,
- przy wyszukiwaniu swobodnym możliwe jest wyszukiwanie na podstawie informacji zawartych
w całym opisie bibliograficznym,
- może być podanych kilka informacji wyszukiwawczych połączonych wybranymi spójnikami logicznymi,
- można ograniczyć szukanie do wybranego zakresu lat wydania dokumentu,
- każde tworzone zestawienie trafia na listę (należy określić nazwę zestawienia),
- każde zestawienie może być opublikowane w witrynie www biblioteki.
Katalog w Internecie:
- czytelnicy wyszukują informacje w katalogu biblioteki posługując się przeglądarką witryn www wykorzystując serwis MOL WWW,
- czytelnicy mają do dyspozycji wyszukiwanie proste i złożone,
- można ograniczyć zakres przeglądanych dokumentów,
- katalog przeszukuje się wpisując w pole szukany tekst,
szukanie z gwiazdką – gwiazdka będzie oznaczać dowolny ciąg znaków, co daje nowe możliwości wyszukiwawcze – pozwala na poszukiwanie tekstu nie tylko na początku, ale również wewnątrz tekstu,
- można poszukiwać w całości opisu bibliograficznego,
- listę dostępnych zestawień, ich tytuły i zawartość ustala bibliotekarz.
Zajęcia przygotowała i przeprowadziła Bożena Szatan-Fedko
I LO im. M. Kopernika w Bielsku-Białej
Warsztaty
Technologia pracy umysłowej – jak uczyć zapamiętywania i myślenia
Zajęcia zorganizowane i przeprowadzone w bibliotece szkolnej I LO im. Mikołaja Kopernika
w Bielsku-Białej w dniu 24.05.2005 r.
Kilka informacji wybranych z obszernego materiału przedstawionego w trakcie zajęć:
Uczenie się to czynność i proces. Może mieć charakter zamierzony, jak i niezamierzony.
Rodzaje uczenia się:
 pamięciowe,
 przez rozwiązywanie problemów,
 przez próby i błędy,
 przez wgląd, czyli przez zrozumienie,
 sensoryczne polegające na wytwarzaniu odruchów warunkowych,
 uczenie się przez naśladownictwo,
 uboczne – mimowolne, przy okazji wykonywania innych czynności.
Czynniki wpływające na proces uczenia się:
Str. 7/12
NR 2/2005





środowiskowe,
emocjonalne,
fizyczne,
socjologiczne,
psychologiczne.
Rodzaje inteligencji:
o językowa,
o logiczno-matematyczna,
o wizualno-przestrzenna,
o muzyczna,
o kinestetyczna (motoryczna),
o interpersonalna (społeczna),
o intrapersonalna (intuicyjna).
Organizacja zapamiętywania:
 bądź uważny,
 sprawdzaj przyswajane informacje,
 ucz się całości, nie części,
 spraw, żeby materiał, którego się uczysz, był dla ciebie ważny,
 twórz skojarzenia,
 stosuj zasadę od ogółu do szczegółu.
Błędy w metodach uczenia się:
 uczenie się powierzchowne,
 bez zrozumienia,
 niesystematyczne,
 w stanie nadmiernego napięcia nerwowego,
 tylko na podstawie podręczników i zeszytu,
 bez etapu ugruntowania wiadomości przez powtarzanie,
 brak wyodrębnienia wiadomości najważniejszych do
trwałego zapamiętania.
Zorganizowany sposób powtarzania:
 po 10 minutach od momentu zapamiętania,
 po godzinie,
 po 6-ciu godzinach,
 na drugi dzień,
 po tygodniu.
Prawa uczenia się:
 prawo intensywności,
 organizacji,
 bliskości w czasie,
 ćwiczenia,
 pozytywnego efektu,
 interferencji.
Prawa przyswajania sobie materiału według Ebbinghansa:
o ćwiczenie rozłożone w czasie jest bardziej efektywne niż ćwiczenie zmasowane,
o uczenie się całościowe jest zwykle skuteczniejsze niż uczenie się cząstkowe,
o materiał mający znaczenie jest 9-krotnie łatwiejszy do przyswojenia niż materiał bezsensowny,
o głośne powtarzanie jest bardziej efektywne,
o ważne są dokładnie określone instrukcje,
o w uczeniu się musimy uczestniczyć aktywnie,
o uczyć się należy z dużą motywacją,
o ludzie uczą się szybciej dzięki wzmacnianiu pozytywnych reakcji za pomocą nagród niż
przez karanie reakcji nieprawidłowych,
Str. 8/12
NR 2/2005
o
o
kara uniemożliwia uczącemu się reagowanie i tym samym niszczy jego zdolność do uczenia się,
podkreślanie poprawnych reakcji jest bardziej skuteczne w nauczaniu niż nagłaśnianie
błędów.
Zajęcia na w/w temat przygotowała i przeprowadziła mgr Bożena Szatan-Fedko
I LO im. Mikołaja Kopernika w Bielsku-Białej
Warsztaty
EDUKACJA TEATRALNA
W BIBLIOTECE SZKOLNEJ
Dnia 5 maja 2005 r. w bibliotece szkolnej SP 29 w Bielsku-Białej
odbyła się pierwsza część zajęć z Animacji kulturalnej w bibliotece poświęcona tematyce
edukacji teatralnej.
Kształcenie teatralne w szkole ma dwa zasadnicze cele:

przygotowanie dzieci i młodzieży do odbioru przedstawień teatralnych,
 wyposażenie uczniów w umiejętności, które pozwolą im na amatorską działalność
teatralną i wyzwolą w nich możliwości kreacyjne do tworzenia widowisk o charakterze teatralnym.
W realizacji obydwu celów może, a nawet powinien uczestniczyć bibliotekarz szkolny.
Pierwszy cel można osiągać poprzez gromadzenie i udostępnianie gotowych scenariuszy
utworów przeznaczonych do wystawienia na scenie, tomików poezji, wycinków z wierszami
gromadzonych w teczkach i ułożonych tematycznie, nagrań recytacji, piosenek, projektów inscenizacyjnych, projektów dekoracji, kostiumów itp. Często zdarza się, że to właśnie bibliotekarz
zajmuje się organizacją wyjść młodzieży szkolnej do kina, teatru. Warto wcześniej obejrzeć
spektakl i proponować uczniom oglądanie sztuk teatralnych najbardziej wartościowych
i atrakcyjnych, które na długo zapadną w pamięć młodego człowieka i zachęcą do kolejnych
wizyt w teatrze. A może by tak pokusić się o zorganizowanie wycieczki dydaktycznej do Teatru
Polskiego czy Banialuki, pokazanie uczniom teatru "od kulis", pokazanie mechanizmów jego
działania... Wszak jesteśmy w tej dobrej sytuacji, że w naszym mieście jest i teatr lalek i teatr
dramatyczny, dlaczego więc z tego nie skorzystać?...
Teatr jest miejscem magicznym, gdzie obowiązują określone zasady zachowania. Te zasady powinniśmy wpajać dzieciom od najmłodszych lat i systematycznie je przypominać przed
każdym wyjściem na spektakl. Kształtowanie kultury teatralnej to także poszerzanie zasobów
słownictwa o terminologię teatralną (gazetki tematyczne, wystawy o tematyce teatralnej, konkursy wiedzy o teatrze).
Do osiągnięcia drugiego celu można dążyć poprzez założenie przy bibliotece grupy teatralnej
i prowadzenie kółka teatralnego. Na zajęciach kółka uczniowie uczą się sztuki aktorskiej, właściwej dykcji
i modulacji głosu, wyrażania uczuć i stanów emocjonalnych poprzez gesty, ruch, mimikę, rozwijają zdolności aktorskie, recytatorskie, scenograficzne, taneczne, muzyczne, plastyczne. Musimy jednak pamiętać, że dzieci nie są aktorami, a uczestnictwo w zajęciach kółka teatralnego ma być przyjemnością .
Ważne jest aby dzieci, poprzez zabawę w teatr, poznawały radość tworzenia spektaklu, uczestnicząc we
wszystkich jego etapach. Jest to czynnościowy sposób poznawania sztuki teatralnej, a więc najbardziej
kształcący i atrakcyjny dla uczniów.
Niech wszystkim działaniom nauczycieli-bibliotekarzy, uczestniczącym w edukacji teatralnej dzieci
przyświeca myśl Władysława Kopalińskiego "Człowieka nie należy wychowywać tylko do zawodu,
ale także do twórczego wypoczynku, jest to bowiem jedyna forma wykorzystywania wolne-
Str. 9/12
NR 2/2005
go czasu, jaka człowieka odbudowuje wewnętrznie i czyni z niego istotę usatysfakcjonowaną i zdrową."
Alina Chwietkiewicz
TNBSP
Sprawozdanie
z działalności Oddziału TNBSP w Bielsku-Białej
w roku szkolnym 2004/2005
Działania Oddziału TNBSP w Bielsku-Białej w roku szkolnym 2004/2005 obejmowały
24 różnego rodzaju spotkania, szkolenia i wyjazdy edukacyjne. Tematyka zajęć odpowiadała
zapotrzebowaniu wyrażonemu przez naszych członków na podstawie przeprowadzonej wcześniej ankiety. We wszystkich spotkaniach wzięło udział ponad 300 osób z Bielska-Białej i okolic
– członkowie Oddziału oraz inni nauczyciele bibliotekarze. Zgodnie z zaplanowanym harmonogramem odbyły się szkolenia na temat:
-
nabywania i doskonalenia umiejętności posługiwania się Internetem w pracy bibliotekarza szkolnego – 4 spotkania
nabywania i doskonalenia umiejętności wykorzystania programów komputerowych w pracy bibliotecznej – 5 spotkań
nabywania i doskonalenia znajomości form pracy terapeutycznej z czytelnikiem – 3 spotkania
nabywania i doskonalenia umiejętności w zakresie technologii czytania i uczenia się – 2 spotkania
nabywania i doskonalenia umiejętności w zakresie stosowania animacji kulturalnej w bibliotece –
2 spotkania
nabywania i doskonalenia znajomości przepisów prawnych dotyczących awansu zawodowego nauczyciela bibliotekarza – 2 spotkania
Miały miejsce 2 wyjazdy edukacyjne:
do Częstochowy, gdzie w Klasztorze Jasnogórskim zwiedzaliśmy zabytkową bibliotekę
i Skarbiec oraz galerię malarstwa Tomasza Sętowskiego „Muzeum Wyobraźni”
na Forum Bibliotekarzy Województwa Śląskiego nt: „Bibliotekarz wobec wyzwań współczesności” w Częstochowie, gdzie nasz Oddział wystąpił z referatem.
Dodatkowo odbyło się 5 spotkań zorganizowanych przez członków naszego Oddziału
w Kozach:
Rola i znaczenie TNBSP w pracy nauczyciela i procesie samokształcenia
Praca pedagogiczna biblioteki szkolnej
Awans zawodowy
Normy biblioteczne
Zorganizowane i przeprowadzone zajęcia odbywały się w niewielkich 10-15 osobowych
grupach sprzyjających dobrej komunikacji i owocnej wymianie informacji oraz doświadczeń.
Spotkania przygotowały i prowadziły:
mgr Bożena Szatan-Fedko, mgr Anna Faber, mgr Romana Bulanda-Frączkiewicz, mgr Julita Poszwa, mgr Małgorzata Kilijan, mgr Danuta Kwiecień, mgr Elżbieta Gucwa, mgr Danuta
Pobudkiewicz, mgr Małgorzata Dwornik, mgr Iwona Kancler, mgr Alina Chwietkiewicz, mgr Maria Koutny, mgr Katarzyna Urbaniec.
Zajęcia odbyły się dzięki uprzejmości dyrekcji szkół:
I LO im.M.Kopernika w B-B, Gimnazjum w Kozach, Kolegium Nauczycielskie w B-B, Zesp.
Szkół
Ogólnokszt.
w
B-B,
SP
nr
29,
Zesp.
Szkół
Ekonomicznych
w B-B, Gimnazjum nr 11 w B-B, SP nr 1 w B-B.
Z zaplanowanych wcześniej działań nie udało się zrealizować integracyjnych wycieczek
na terenie miasta, ze względu na niesprzyjającą pogodę.
W bieżącym roku szkolnym nawiązaliśmy współpracę z członkami Oddziału TNBSP
w Częstochowie. Pierwszym rezultatem tych działań była współorganizacja Forum Bibliotekarzy
Str. 10/12
NR 2/2005
Województwa Śląskiego oraz udział w organizowanym przez Częstochowski Oddział konkursie
na stronę internetową biblioteki szkolnej. Członkowie Oddziału w Bielsku-Białej wzięli także
udział w ogólnopolskiej akcji organizowanej przez Radę Główną TNBSP „Wielkie Biblioteczne
Czytanie”.
Plany na rok przyszły:
kontynuacja dotychczasowych działań,
organizacja Forum Bibliotekarzy Województwa Śląskiego we współpracy z Oddziałem
Częstochowskim w Bielsku-Białej,
organizacja wyjazdów edukacyjnych do Cieszyna oraz Warszawy.
Prezes Rady Oddziału
Katarzyna Urbaniec
Sprawozdanie z wyjazdu edukacyjnego do Warszawy
Targi Książki
W dniach 20-21 maja 2005 r. wraz z grupą nauczycieli bibliotekarzy z Cieszyna i okolic wzięłam udział w wyjeździe edukacyjnym do Warszawy, zorganizowanym
przez doradcę metodycznego ds. Bibliotek Szkolnych, panią mgr Bożenę Rendaszkę.
Pierwszego dnia miałyśmy okazję zobaczyć w Warszawie niezwykłą wystawę pt. "Cienie
i światła. Arcydzieła malarstwa francuskiego 1600 - 2000", eksponowaną w salach Zamku Królewskiego. Oglądane przez nas obrazy na co dzień zdobią Luwr, Musee d'Orsay, Muzeum Picassa i Centrum Sztuki Współczesnej Georges'a Pompidou, a wypożyczenie ich w takim zestawie
zdarza się raz na tysiąc lat. Na tę wyjątkową prezentację dziejów malarstwa francuskiego złożyło się blisko 120 obrazów najwybitniejszych mistrzów - takich, jak Georges de La Tour, Nicolas Poussin, Claude Le Lorrain, Charles Le Brun, François Boucher, Jean-Honoré Fragonard, Jean Simeon Chardin, Antoin Watteau, Jacques Louis David, Eugéne Delacroix, Jean August Ingres, Théodore Rousseau, Edgar Degas, Claud Monet, Pierre-Auguste Renoire, Paul Cézanne,
Paul Gauguin, Alfred Sisley, Pablo Picasso, Gerges Braque, Yves Klein i Balthus i in.
Jeszcze pod wrażeniem "świateł i cieni" ruszyłyśmy do Pałacu Kultury i Nauki, żeby rozpocząć naszą przygodę z KSIĄŻKĄ. W jubileuszowej 50. edycji Międzynarodowych Targów
Książki w Warszawie wzięło udział 580 wystawców z 30 krajów, dla których wynajęto 11 tys. m 2
powierzchni w PKiN i przed Pałacem. MTK odwiedziło ponad 40 tys. osób. Te liczby świadczą
o tym, że mogłyśmy poczuć się odrobinę zagubione wchodząc do pałacowych sal. Krążyłyśmy
od stoiska do stoiska, co i raz zaglądając do planu stoisk targowych i porządku dnia, w którym
zaznaczyłyśmy interesujące nas spotkania i możliwości tanich zakupów do biblioteki szkolnej. Sił
dodawała nam czekolada na gorąco serwowana przez wydawcę książki pt. "Opowieść pachnąca
czekoladą" (bogato ilustrowany album poświęcony historii jednej z najbardziej znanych firm cukierniczych Warszawy, WEDLOWI).
Drugi dzień rozpoczęłyśmy od zwiedzenia wystawy pt. "SALVADOR DALI - ILUSTRATOR",
przygotowaną w Muzeum Narodowym. Prezentowane na niej rysunki, grafika, książki, monety
i obiekty z kolekcji Hannelore Neumann i Helmuta Rebmanna stanowią kwintesencję zjawiska
nazwanego w XX wieku livre d'artiste (książka artystyczna). Z dużą uwagą obejrzałyśmy cykle
wykonane do klasyki literatury światowej: Don Kichota, Boskiej Komedii Dantego, Dekameronu,
Fausta i in.
Sobota na Targach Książki to był dzień licznych spotkań z pisarzami. Miałyśmy okazję osobiście
poznać i otrzymać autograf od:
 kandydata do literackiej Nagrody Nobla - Amosa Oza,
Str. 11/12
NR 2/2005
 jednej z najbardziej znanych na świecie polskich pisarek - Hanny Krall,
 Fleur Jaeggy i Christopha Simona - pisarzy pochodzących ze Szwajcarii (kraju, który był honorowym gościem tegorocznych Targów),
 Tessy Capponi-Borawskiej - autorki opowieści pachnących świeżą bazylią, rozmarynem
i oliwkami, ilustrowanych zmysłowymi obrazami rozgrzanej słońcem Toskanii,
 ulubienic czytelników - Katarzyny Grocholi i Barbary Kosmowskiej
i wielu innych.
Wędrując korytarzami Pałacu Kultury i Nauki podziwiałyśmy wystawy: Dürrenmatt - wystawa
rysunków, Komiks szwajcarski, Elementarze świata, Zaczarowany świat Andersena, ...I odnowił oblicze
ziemi. Tej ziemi. Wysłuchałyśmy poruszającej wypowiedzi szwajcarskiej pisarki Fleur Jaeggy i jej tłumaczki Magdaleny Tulli (autorki opowieści Sny i kamienie, za którą otrzymała Nagrodę Fundacji im. Kościelskich; za przekład zbioru opowiadań Fleur Jaeggy Gniew niebios otrzymała nagrodę "Literatury na
Świecie"). Duże wrażenie zrobił na nas Amos Oz, który barwnie i dowcipnie przedstawił swój pogląd na
świat, a spotkanie z czytelnikami przekształcił w pełnokrwisty spektakl literacki.
Z torbami wypełnionymi książkami i materiałami z Targów, z głowami przepełnionymi wrażeniami
i nowymi informacjami, z duszą rozmarzoną sztuką wróciłyśmy do Bielska w nocy z soboty na niedzielę…
Epilog
Wyjazd do Warszawy na Targi Książki pozwolił na nawiązanie nowych przyjaźni. Doradca metodyczny, pani Bożena Rendaszka i nauczyciele bibliotekarze z Cieszyna (i okolic) z ochotą zgodzili się na
dalsze kontakty i współpracę. Nasz Oddział został także zaproszony do Cieszyna (w dowolnym, wcześniej
ustalonym terminie).
Iwona Szymik nauczyciel bibliotekarz
z Zespołu Szkół Gastronomicznych i Handlowych
w Bielsku-Białej
ODWIEDŹ NAS W INTERNECIE
www.tnbspbb.webpark.pl
KONTAKT Z ODDZIAŁEM BIELSKIM TNBSP
e-mail: [email protected]
Jeżeli masz jakieś pytania odnośnie naszych działań, terminów spotkań,
naszej działalności – PYTAJ!
Jeżeli robisz coś ciekawego, masz interesujące pomysły, napisz o tym i wyślij nam swój
tekst. Być może wydrukujemy go w naszym Biuletynie!
CZEKAMY NA KONTAKT i zapraszamy do współpracy!
Zarząd Oddziału TNBSP w Bielsku-Białej
TOWARZYSTWO NAUCZYCIELI BIBLIOTEKARZY SZKÓŁ POLSKICH RADA GŁÓWNA
Szkoła Podstawowa Nr 211
ul. Nowy Świat 21 A
00 - 029 WARSZAWA
Tel./fax: (0-22) 826-47-85 e-mail:
[email protected]
Skład, oprac. i korekta
E.Gucwa SP 29 B-B
Str. 12/12