7. Wilno

List Józefa Ignacego Kraszewskiego do matki, Wilno 1832, Książka…
Kościół św. Jana i gmach pouniwersytecki w Wilnie; przyszły pisarz
studiował na Uniwersytecie Wileńskim na Wydziale Lekarskim, potem
na Wydziale Wymowy i Sztuk Wyzwolonych; w okresie od grudnia 1830
do marca 1832 roku za działalność spiskową w organizacji studenckiej
Towarzystwo Mnezerów został osadzony w klasztorze św. Piotra i Pawła
zamienionym na więzienie, następnie w szpitalu więziennym w koszarach
św. Ignacego; śledztwo prowadzili kultowi prześladowcy wileńskiej
młodzieży — Nowosilcow, Pelikan i Botwinko; 15 lipca 1831 roku skazano
Kraszewskiego na wcielenie jako szeregowca do pułku kaukaskiego; dzięki
wpływom rodzinnym skończyło się na skazaniu na przymusowe pozostanie
w Wilnie z dozorem policyjnym i „wilczym biletem” przestępcy politycznego
do końca życia; ogłosił tu prospekt Kilka obrazów towarzyskich pod
pseudonimem Kleofas Fakund Pasternak; rysował zabytki Wilna; w 1831
roku zadebiutował powieścią Pan Walery, b.d., Książka jubileuszowa dla
uczczenia pięćdziesięcioletniej działalności literackiej J.I. Kraszewskiego,
Warszawa 1880
T a k w m g n ie n i u o ka d w a l a t a
p r z e b ie g ł y , p r z e l e c ia ł y. D w ie
n a g r o d y i ś w ia d e c t w o m a t u r i t a t i s
o t r z y m a ł e m . T e r a z m ia ł e m j e c h a ć
do uniw ersyt et u; zda w ało mi się,
ż e m b y ł p o w a ż n y m c z ł o w ie k ie m ;
r ę ka n a p ie r a ł a s i ę p i ó r a , k t ó r e
p ó ź n ie j t y l u m i w y t r ą c i ć c h c ia ł o ,
g ł o w a p a l i ł a s i ę n a d z ie j a m i
p r z y s z ł o ś c i , n i gd y n ie m a j ą c y m i s i ę
z i ś ci ć … Wy j e ch a ł e m z e Ś w i s ł o c z y,
m o d l ą c s i ę d o t y c h A n io ł ó w
S t r ó ż ó w , k t ó r z y m n ie m ie l i
p r o w a d z i ć p o ś w ie c ie .
O p i s z ę C i , Ma t u n i u , m oj e z a t r u d n ie n ia , ż e b y ś
s i ę p r z e ko n a ł a , ż e n ie p r ó ż n u j ę p r z e c ie .
Uczę się, czego pragnąłem, i uczę się
z z a p a ł e m . W i ę k s z o ś ć n a s z y c h n a u c z y c ie l i
z e w s z e c h m ia r n a w d z i ę c z n ą z a s ł u ż y
p a m i ę ć . S ą t o l u d z ie z a m i ł o w a n i w s w o i m
p r z e d m io c ie , a t o z a m i ł o w a n ie j e s t n a j w i ę k s z ą
r ę koj m i ą d l a u c z n i ó w . [ … ] W c i ą g u t y g o d n ia
u c z ę s z c z a m r e g u l a r n ie n a l e kc j e , k t ó r e m i
prz ypadają w różny ch godzinach przedi p o o b ie d n i c h . O p r ó c z j ę z y k ó w , h i s t o r i i ,
l i t e r a t u r y i t e g o , c o d o o d d z ia ł u m e g o
n a l e ż y , c h o d z ę n a l e kc j e m a l a r s t w a , r y s u j ę
z n a t u r y. W p o z o s t a ł y c h g o d z i n a c h t y l e
j e s t d o c z y n ie n ia o b c e g o , n a s z e g o , n o w e g o
i d a w n e g o ! Mu s z ę g r a ć , r y s o w a ć i s p o c z ą ć ;
n ie m o g ę b y ć c a ł k ie m o b c y t o w a r z y s z o m m o i m .
W id z i s z w i ę c , Ma t u n i u , ż e d n ie m a m z a j ę t e ,
a z a w s z e m i s i ę k r ó t k i m i z d a j ą . N a m oj e
p r a g n ie n ie n a u k i ż y c ia d o p r a w d y z a m a ł o .
Dom przy ul. Pilies 24 na Starym Mieście w Wilnie, w którym mieszkał i tworzył Józef Ignacy
Kraszewski w latach 1832–1835; obecnie znajduje się tu ekskluzywny hotel Narutis, 2012,
fot. Valentina Kulikauskiėnė, BLAN
Z a z ł o t y n a d z ie ń ż y j ę w y ś m ie n i c ie ! Ma m s o b ie n a j c z ę ś c ie j
r o s ó ł d o b r y z r y ż e m z c ie l ę c i n y , p ie c z y s t e l u b ko t l e t y.
A l b o ż t o n ie d o ś ć ? Z r a n a p i j ę h e r b a t ę i w w ie c z ó r
z a m ia s t w ie c z e r z y. W ł a ś n ie t e r a z r o z m y ś l a m , j a k b y t u c o
i n n e g o s o b ie p r z y b r a ć , b o c u k ie r d r o g i i w ie l e g o w y c h o d z i ,
m o ż e b ę d ę p i ł m l e ko . [ … ] G a r d e r o b ie m oj e j n i c n ie b r a k u j e ,
j est em na w et elegant.
K s i ą ż ka … , s . 2 4 .
K s i ą ż ka … , s . 2 0 – 2 1 .
K s i ą ż ka … , s . 1 7 .
Józef Ignacy Kraszewski w wieku młodzieńczym, b.d.,
APAN, ZF, XII–31, k. 1
List Józefa Ignacego Kraszewskiego do nieznanego
wileńskiego wydawcy, Żytomierz, 13 grudnia 1853, BLAN,
F273–1447 1r
S t o l i c a L i t w y p a m i ę t a g o j a ko u c z n ia U n i w e r s y t e t u ,
a w p ó ź n ie j s z y m ż y c i u j a ko c z ę s t e g o g o ś c ia z p o w o d u
w y d a w n i c t w a ” At h e n a e u m ” i m n ó s t w a d z ie ł , a l b o w ie m d o r o k u
1 8 5 9 n ie Wa r s z a w a , l e c z W i l n o j e s t g ł ó w n y m m ie j s c e m d r u k u
u t w o r ó w K r a s z e w s k ie g o .
B o l e s ł a w B a r a n o w s k i , J ó z ef I g n a c y K r a s z e w s k i , J e g o ż y c ie i z a s ł u g i .
K s i ą ż ka p a m i ą t ko w a w y d a n a w p i ę ć d z ie s i ą t ą r o c z n i c ę p r a c y l i t e r a c k ie j
J. I . K r a s z e w s k ie g o p r z e z T o w a r z y s t w o P e d a g o g i c z n e . Z p o r t r e t e m
J u b i l a t a , Lw ó w 1 8 7 9 , s . 5 6 .
List Józefa Ignacego Kraszewskiego do babci Anny Malskiej, Wilno,
19 stycznia 1834, MR
List Józefa Ignacego Kraszewskiego do nieznanego
wileńskiego wydawcy, Żytomierz, 3 lipca 1859, BLAN,
F273–1447 4 r
Wilno
Jestem tu prawdziwie w swoim żywiole