FOLIA UNIVERSITATIS AGRICULTURAE STETINENSIS Agata

FOLIA UNIVERSITATIS AGRICULTURAE STETINENSIS
Folia Univ. Agric. Stetin. 2007, Oeconomica 256 (48), 317–326
Agata WRÓBEL
CREDIT SCORING I CREDIT RATING JAKO PUNKTOWE METODY
OCENY ZDOLNOŚCI KREDYTOWEJ SŁUŻĄCE OGRANICZANIU
RYZYKA KREDYTOWEGO W BANKU KOMERCYJNYM
CREDIT SCORING AND CREDIT RATING AS A PUNCTUAL METHODS
OF ESTIMATE OF CREDIT WORTHINESS SERVE REDUCE CREDIT
RISK IN COMMERCIAL BANK
Zakład Finansów, Akademia Rolnicza
ul. Żołnierska 47, 71-210 Szczecin
Abstract. Risk is an inherent element of every activity. Economic subjects, banks in also it,
they are exposed on it particularly. In order to indemnify forcefully before it, methods use being
as serve its limit. Banks have elaborated punctual methods of estimates of borrowing power
in this purpose, there is that credit scoring and rating credit.
Słowa kluczowe: credit scoring, credit rating, ryzyko kredytowe, zdolność kredytowa.
Key words: credit scoring, credit worthiness, rating research, credit risk.
WSTĘP
Nieodłącznym elementem każdej działalności jest ryzyko. Szczególnie narażone na nie
są te podmioty, które podejmują współpracę z innymi jednostkami w warunkach niepełnej
informacji. Ma to miejsce między innymi w bankach, gdyż z uwagi na charakter działalności
są one instytucjami, za pośrednictwem których o kapitał ubiega się wiele podmiotów – zarówno osoby fizyczne, jak i podmioty gospodarcze o różnej sytuacji finansowej i odmiennych potrzebach. Zgodnie z przepisami Ustawy Prawo bankowe (2002) banki zmuszone
są sprawdzać kondycję i wiarygodność finansową wszystkich podmiotów, które sięgają po
dodatkowe środki finansowe w postaci kredytów i pożyczek lub ubiegają się o poręczenia
i gwarancje bankowe. Jest to niezwykle trudne i pracochłonne zadanie, wymagające doświadczenia i dostępu do pełnej informacji o podmiotach. Błędna ocena kondycji finansowej i zdolności do regulowania zobowiązań powoduje dla banku wzrost ryzyka związanego
z udzielaniem kredytów. Ustawa nie precyzuje metod, jakimi mają posługiwać się banki przy
ocenie zdolności kredytowej. Zmusiło to banki do samodzielnego wypracowania różnorodnych
metod oceniających zdolność kredytową klientów w celu eliminacji ryzyka, jak również usprawnienia i przyspieszenia procesu decyzyjnego związanego z udzieleniem kredytów.
Celem opracowania jest przedstawienie wybranych metod punktowych, jakimi posługują
się banki przy ocenie zdolności kredytowej klientów.
MATERIAŁ I METODY
Ryzyko kredytowe w działalności banku komercyjnego
W literaturze przedmiotu spotkać można wiele definicji ryzyka (Borys 1998; Dziawgo 1998;
Gospodarowicz 1998; Jaworski 1998; Mayland 1998; Głuchowski i Szambelańczyk 1999;
318
A. Wróbel
Saunders 2001; Dmowski 2002; Grzywacz 2002; Dobosiewicz 2005; Iwanicz-Drozdowska
2005; Pietrzak i Markiewicz 2006). Nie ma jednak jednej, ogólnie akceptowanej definicji.
Najogólniejszą i najczęściej stosowaną definicję ryzyka zawiera Słownik wyrazów obcych
(2005), który określa je jako: możliwość, prawdopodobieństwo, że coś się nie uda, przedsięwzięcie, którego wynik jest nieznany, niepewny, problematyczny; odważenie się na takie
niebezpieczeństwo.
Bank komercyjny jest przedsiębiorstwem funkcjonującym na podstawie przepisów
Ustawy Prawo bankowe (2002), którego celem jest przyjmowanie depozytów i udzielanie
kredytów oraz świadczenie innych czynności bankowych na rzecz klientów, z jednoczesnym nastawieniem na osiąganie zysków. Dążeniu do maksymalizacji zysku towarzyszy
konieczność akceptowania coraz wyższych poziomów ryzyka, które zazwyczaj rosną wraz
ze wzrostem dochodów (Brzozowska 2005).
W działalności banku komercyjnego ryzyko jest nie do uniknięcia, gdyż w momencie podejmowania różnorodnych decyzji często nie dysponuje się pełną informacją. Nie da się
także wykluczyć błędów, tkwiących w informacjach oraz ich interpretacji (Rogowski i Grzywacz 1999).
Z punktu widzenia przedmiotu działalności banku wyróżnić można kilka rodzajów ryzyka
bankowego, takich jak: ryzyko utraty płynności, ryzyko zmian stóp procentowych, ryzyko
zmian przepisów prawnych, ryzyko rynkowe, ryzyko kraju (polityczne), ryzyko związane
ze zmianą kursów walut, ryzyko operacyjne, ryzyko kadrowe czy ryzyko kredytowe. Jednakże najbardziej charakterystycznym rodzajem ryzyka bankowego jest ryzyko kredytowe.
Banki uważają ryzyko kredytowe za najgroźniejszy typ ryzyka bankowego (Dobosiewicz
2005). Jest ono najstarszą formą ryzyka na rynku finansowym, a jego historia jest tak długa, jak długa jest historia kredytu.
Kredyt jest instrumentem finansowym szeroko wykorzystywanym już od czasów starożytnych, a jego ogólna koncepcja nie zmieniła się do dnia dzisiejszego. Ryzyko kredytowe
występuje zawsze, gdy udzielany jest kredyt. Nie ma kredytu, którego prawdopodobieństwo spłaty można określić jako pewne w momencie przyznania (Brzozowska 2005).
Oznacza to, że bank nie ma pewności, czy kredytobiorca wywiąże się ze swoich zobowiązań w terminie, tzn. czy spłaci zaciągnięty kredyt lub pożyczkę wraz z odsetkami w określonych w umowie terminach. Ryzyko kredytowe obejmuje zatem całokształt zagrożeń
związanych z działalnością kredytową banku, a na jego powstawanie wpływ ma wiele
czynników (tab. 1).
Jak wynika z tab. 1, na wysokość ryzyka kredytowego wpływ ma wiele różnych czynników. Każdy z wymienionych elementów ma istotne znaczenie, jednakże na część z nich
banki nie mają wpływu. Ma to miejsce szczególnie w przypadku ryzyka związanego ze
zmianą kursu walut czy z ryzykiem pasywnym. Niezbędne było wypracowanie przez banki
różnych metod i sposobów działania służących do identyfikowania i zarządzania ryzykiem,
co umożliwia utrzymanie rentowności oraz zaufania klientów.
Poza wymienionymi czynnikami na powstawanie ryzyka kredytowego wpływ ma również
poziom zdolności kredytowej klientów banku. Oznacza to, że jednym ze sposobów skutecznego zarządzania ryzykiem kredytowym w banku jest wypracowanie takich metod
i technik oceny zdolności kredytowej, które zapewnią maksimum bezpieczeństwa.
Credit scoring i credit rating jako punktowe metody...
319
Tabela. 1. Czynniki wpływające na powstanie ryzyka kredytowego w banku (podział ryzyka kredytowego)
Podział ryzyka kredytowego
1. Kryterium przedmiotowe
2. Kryterium zaangażowania
3. Kryterium rodzajowe
4. Kryterium czasu
Czynniki
związane z przedmiotem ryzyka kredytowego, czyli z kredytem, który można
podzielić m.in. z uwagi na:
− rodzaj kredytu (kredyt konsumpcyjny, obrotowy, inwestycyjny);
− okres kredytowania (krótko-, średnio-, długoterminowe);
− walutę kredytu (złotowe, walutowe);
− sposób zabezpieczenia (zabezpieczone, niezabezpieczone);
− zasady oprocentowania (stałe, zmienne);
− preferencyjność (komercyjne, preferencyjne).
− ryzyko pojedynczego kredytu (indywidualne) – wynikające z pojedynczej umowy kredytowej, uzależnione od wysokości możliwej straty;
− ryzyko portfelowe (łączne) – zależne od sumy pojedynczych kredytów (ich
wysokości, prawdopodobieństwa niespłacenia i wzajemnych powiązań między
nimi).
− ryzyko aktywne (czynne) – związane z udzielaniem przez bank kredytów;
− ryzyko pasywne (bierne) – związane z refinansowaniem, tzn. pozyskaniem
przez bank środków finansowych na prowadzenie działalności (depozyty, emisja papierów wartościowych)
− ryzyko występujące w momencie udzielania kredytu;
− ryzyko występujące po udzieleniu kredytu (w trakcie trwania umowy kredytowej).
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Borys (1996); Dziawgo (1998); Gospodarowicz (1998); Jaworski (1998); Głuchowski i Szambelańczyk (1999); Grzywacz (2002); Kraska (2004); Brzozowska (2005);
Iwonicz-Drozdowska (2005).
Ryzyko banku
Sytuacja ekonomiczno-finansowa podmiotu
niewielkie
bardzo dobra
dopuszczalne
jest zdolność
kredytowa
dopuszczalne
zadowalająca
nadmierne
brak zdolności
kredytowej
bardzo duże
zła
Rys. 1. Zależność ryzyka kredytowego od zdolności kredytowej
Źródło: Wysocki (1997).
Zdolność kredytowa zdefiniowana została w art. 70 Ustawy Prawo bankowe (2002) i rozumiana jest jako zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu, wraz z odsetkami, w termi-
320
A. Wróbel
nach określonych w umowie. Ocenie zdolności kredytowej podlega nie tylko sytuacja bieżąca kredytobiorcy, ale także przyszła (Pietrzak i Markiewicz 2006). Bank dokonuje jej samodzielnie, zgodnie z przyjętymi procedurami, przy czym nie stanowi ona przedmiotu negocjacji z kredytobiorcą (Jaworski 2002).
Posiadanie zdolności kredytowej jest podstawowym kryterium, jakie musi spełnić każdy
podmiot ubiegający się o zewnętrzne źródło finansowania, bez względu na wielkość czy
formę organizacyjno-prawną. Jednakże Ustawa Prawo bankowe (2002) nie wyklucza możliwości udzielenia kredytu podmiotom, które nie posiadają zdolności kredytowej. Warunkiem koniecznym jest posiadanie przez nie zdolności do czynności prawnych; wówczas
bank może udzielić takim podmiotom kredytu, jeżeli zostaną ustanowione szczególne sposoby zabezpieczenia spłaty oraz jeżeli przedstawiony zostanie program naprawy gospodarki podmiotu, którego realizacja zapewni – według oceny banku – uzyskanie zdolności
kredytowej w określonym terminie.
Występuje ścisła zależność pomiędzy wysokością ryzyka kredytowego a poziomem
zdolności kredytowej, co przedstawiono na rys. 1.
WYNIKI I DYSKUSJA
Punktowe metody oceny zdolności kredytowej
Jak już zaznaczono, posiadanie zdolności kredytowej przez klientów banku jest podstawowym kryterium, jakie musi spełnić każdy podmiot ubiegający się o kredyt. Od poziomu
zdolności kredytowej zależy, czy wystąpi w banku ryzyko kredytowe. Dotyczy to zarówno
kredytobiorców, którzy są osobami fizycznymi, jak i podmiotów prowadzących działalność
gospodarczą, choć procedura badania ich zdolności kredytowej jest różna. Banki opracowały klika metod mających na celu określenie kondycji i wiarygodności kredytowej klientów.
Pozyskanie kredytobiorców – solidnych, wiarygodnych i zdolnych do spłaty zobowiązań
zaciągniętych wobec banku – zmniejsza towarzyszące działalności bankowej ryzyko związane z faktem pożyczania pieniądza. Szczególne znaczenie mają w tym wypadku tzw.
punktowe metody oceny zdolności kredytowej.
Punktowe metody oceny zdolności kredytowej stosować można zarówno w odniesieniu
do klientów indywidualnych (osób fizycznych), jak i podmiotów gospodarczych. Ze względu
na specyfikę badania rozróżnia się podział tych metod na credit scoring oraz credit rating.
Credit scoring jest powszechnie wykorzystywany w bankach do oceny zdolności kredytowej klientów. Głównym punktem tej metody jest osoba potencjalnego kredytobiorcy.
Oznacza to, że analiza skupia się ściśle na ocenie cech świadczących o zdolności do spłaty kredytu i pomija niekiedy analizę warunków zewnętrznych (Kraska 2004). Credit scoring
opiera się głównie na analizie jakościowej, nie oznacza to jednak, że pominięta zostaje
analiza ilościowa. Mechanizm działania credit scoringu polega na przydzielaniu ocenianym
zmiennym punktów określonych w karcie scoringowej, które po zsumowaniu stanowią miarę oceny potencjalnego kredytobiorcy banku.
Lista charakterystyk, które zawarte są w karcie scoringowej, jest szeroka i obejmuje
m.in. takie aspekty, jak: zawód, wykształcenie, status mieszkaniowy, wysokość miesięcznych
zarobków, okres zatrudnienia, wiek, stan cywilny, liczba osób pozostających we wspólnym
Credit scoring i credit rating jako punktowe metody...
321
gospodarstwie domowym; dominują zatem czynniki jakościowe. Zmienne te są podobne do
tych, które brane są pod uwagę w tradycyjnej metodzie, jednakże w scoringu przypisane są
im określone punkty. W tabeli 2 przedstawiony został przykładowy model punktowej oceny
ryzyka kredytowego w odniesieniu do klientów detalicznych.
Ten rodzaj badania jest mniej szczegółowy, niż tradycyjna metoda, a tym samym wyniki
otrzymuje się szybciej i nie jest konieczne stosowanie innych metod w celu weryfikacji ryzyka kredytowego. Badanie kończy się przypisaniem kredytobiorcy określonego kodu liczbowego. Im więcej punktów uzbiera kredytobiorca, tym lepszą posiada zdolność kredytową. Z informacji prezentowanych w tab. 2 wynika, że pewne charakterystyki są wyżej punktowane niż inne – np. osoba będąca w związku małżeńskim otrzymuje więcej punktów niż
rozwiedziona. Panna jest dla banku bardziej wiarygodną klientką niż mężczyzna – kawaler.
Cechą szczególną scoringu jest to, że kryterium ilościowe nie odgrywa najważniejszej roli,
a pozostałe dane, które mają charakter ściśle jakościowy (trudno mierzalny), są dla banku
równie ważne.
Tabela 2. Przykładowy model punktowej oceny ryzyka kredytowego (karta scoringowa) dla
klientów detalicznych
Kryteria oceny zdolności kredytowej
1. Dzielnica, w której zamieszkuje kredytobiorca
doskonała
dobra
średnia
uboga
2. Zamieszkiwanie pod tym samym adresem
0 do 6 miesięcy
od 7 miesięci do roku
od roku do 2 lat
od 2 do 5 lat
od 5 lat i dłużej
3. Sytuacja zawodowa
bezrobotny lub utrzymujący się z zasiłku
emeryt
kadra zarządzająca średniego i wyższego szczebla
handlowiec
technik
wyspecjalizowany robotnik
niewykwalifikowany pracownik sezonowy
4. Sytuacja rodzinna
kawaler
panna
żonaty (zamężna)
rozwiedziony (w separacji)
wdowiec (wdowa)
5. Liczba osób na utrzymaniu
0
1
2
3
4 i więcej
6. wysokość miesięcznych dochodów (w dolarach):
od 0 do 200
od 201 do 280
od 281 do 360
od 361 do 440
od 441 do 520
Źródło: Wierzba (1996).
Wagi
7
5
3
0
0
1
2
4
6
0
5
4
2
3
2
1
1
3
4
0
2
1
2
3
1
0
0
1
2
3
4
322
A. Wróbel
Credit rating wyraża opinię agencji ratingowej, prezentowaną w formie określonego
symbolu: litery, cyfry lub określonej kombinacji liter i cyfr, na temat przyszłych możliwości
terminowego obsługiwania zobowiązań kredytobiorcy, co zostało przedstawione w tabeli 3.
Na ogół oceny ratingowe nadawane przez agencje pokrywają się. Podobnie opisy poszczególnych ocen są bardzo zbliżone. Ewentualne różnice mogą się pojawiać w sytuacji
stosowania przez daną agencję znaków +, – lub oznaczeń cyfrowych przy ocenie podstawowej. Credit rating stosowany jest przy ocenie zdolności kredytowej takich podmiotów,
jak: państwa, jednostki samorządu terytorialnego, banki, towarzystwa ubezpieczeniowe czy
przedsiębiorstwa, jak również w odniesieniu do osób fizycznych. Celem credit ratingu jest
uporządkowanie podmiotów według kryterium ryzyka niewypłacalności (Dziawgo 2004).
Podstawą oceny w tej metodzie są wskaźniki finansowe (analiza ekonomiczna) oraz czynniki jakościowe (analiza jakościowa), które odnoszą się m.in. do kwalifikacji kadry zarządzającej, charakterystyki dostawców i odbiorców, branży, w jakiej funkcjonuje przedsiębiorstwo, jak również poziomu konkurencji.
Tabela 3. Charakterystyka not ratingowych.
Kod literowy
Opis oceny ratingowej
AAA
najwyższa kategoria – szczególnie silna zdolność do regulowania bieżących zobowiązań finansowych
AA
bardzo silna zdolność do obsługi zobowiązań, chociaż podatna na niekorzystne efekty zmian
w otoczeniu
A
silna zdolność kredytowa, jednakże w większym stopniu wrażliwa na zmiany w otoczeniu finansowo-ekonomicznym
BBB
satysfakcjonujące bezpieczeństwo – odpowiednia zdolność do spłaty kredytu i terminowej płatności odsetek, chociaż w sytuacji niewielkich zmian w otoczeniu mogą występować pewne
opóźnienia
BB
niezadowalająca zdolność do wypełniania zobowiązań finansowych
B
kredytobiorca ma zdolność kredytową, ale niekorzystne zmiany w otoczeniu powodują trudności
w terminowym regulowaniu zobowiązań
CCC
brak zdolności kredytowej; jej odzyskanie zależy od korzystnych zmian w otoczeniu
CC
brak zdolności kredytowej
C
zagrożona zdolność do terminowego regulowania zobowiązań
DDD
DD
D
bankrut, będzie zalegał z płatnościami
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Dziawgo (1998), Reilly i Brown (2001).
Noty ratingowe przedstawione w tab. 3, choć nadawane przez agencje ratingowe,
są powszechnie stosowane i akceptowane nie tylko przez banki. Stanowią ważną informację dla podmiotów współpracujących z danym kredytobiorcą o jego o kondycji finansowej.
Przyznane przez agencje ratingowe noty mogą być wykorzystywane w bankach jako wystarczające do oceny zdolności kredytowej klientów, co znacznie ogranicza czas kredytowania, lub mogą być uznawane za komplementarne w stosunku do innych metod.
Credit scoring i credit rating jako punktowe metody...
323
W opracowaniu wzięto pod uwagę tylko credit rating, który jest ratingiem zewnętrznym
z uwagi na fakt, że nadawany jest przez zewnętrzne agencje ratingowe. Rating funkcjonuje
na światowym rynku finansowym od ponad stu lat i uważany jest za wiarygodne źródło informacji o badanym podmiocie. Zgodnie z wymogami Nowej umowy kapitałowej (The New
Basel Capital Accorrd 2001), zwanej potocznie Bazylea II, wprowadzone zostały nowe regulacje dotyczące zarządzania ryzykiem kredytowym. Banki są zobowiązane wdrożyć do
końca 2007 roku tzw. Ratingi wewnętrzne IRB (Internal Rating Based). Bazylea II zmieniła
bowiem zasady klasyfikacji ryzyka, co może bardziej zobiektywizować ocenę zdolności
kredytowej.
Nowa umowa kapitałowa wprowadza możliwość uzależnienia wag ryzyka od ratingu.
Na potrzeby pomiaru ryzyka kredytowego banki będą mogły stosować jedno z trzech rozwiązań (Iwanicz-Drozdowska 2005):
– metodę standardową, w której waga ryzyka jest uzależniona od ratingu nadanego przez
agencję zewnętrzną; w przypadku braku takiego ratingu jest ustalana na „sztywno”;
– podstawową metodę ratingów wewnętrznych (foundation IRB), w której cześć parametrów ryzyka określana jest przez władze nadzorcze;
– zaawansowaną metodę ratingów wewnętrznych (advanced IRB), w której bank samodzielnie wyznacza parametry ryzyka.
Oznacza to, że credit rating jest istotny dla banku z punktu widzenia ograniczania ryzyka
kredytowego.
Jakkolwiek metody punktowe są do siebie zbliżone, występują pomiędzy nimi istotne
różnice, które przedstawione zostały w tab. 4.
Tabela 4. Podstawowe różnice pomiędzy credit scoringiem a credit ratingiem w bankowości
Credit scoring
Credit rating
1. Jest wewnętrzną metodą – nadawany przez banki
1. Jest metodą zewnętrzną – nadawany przez agencje ratingowe
1. Przewaga zmiennych jakościowych (analiza jakościowa) nad analizą finansową
2. Przewaga zmiennych ilościowych (analiza finansowa) nad analizą jakościową
2. Ocena końcowa wyrażona kodem liczbowym
3. Ocena końcowa wyrażona kodem literowym
3. Ocena wystarczająca, aby podjąć ostateczną
decyzję o zaakceptowaniu lub o odrzuceniu wniosku kredytowego
4. Ocena całkowicie zobiektywizowana – brak możliwości dokonania przez pracownika banku własnej
interpretacji otrzymanej oceny
4. Ocena niewystarczająca, aby podjąć ostateczną
decyzję o zaakceptowaniu lub odrzuceniu wniosku
kredytowego
5. Brak dostępu do danych, chronionych Ustawą
o ochronie danych osobowych
6. Oficjalny dostęp do danych finansowych podmiotów prowadzących pełną księgowość
5. Dopuszczalny pewien poziom subiektywizmu przy
interpretacji otrzymanych wyników
Źródło opracowanie własne na podstawie: Kraska (2004).
Na podstawie analizy informacji przedstawionych w tab. 4 można stwierdzić, że do podstawowych różnic między credit scoringiem a credit ratingiem zaliczyć należy w szczególności to, że credit scoring jest nadawany przez banki, natomiast noty dla credit ratingu
nadawane są przez agencje ratingowe. Obie metody różnią się prezentowanymi wynikami.
324
A. Wróbel
W credit scoringu badanie kończy się uzyskaniem określonej liczby punktów, natomiast
credit rating wyrażony jest powszechnie stosowanym kodem liczbowym.
Mimo wyraźnych różnic zauważyć można, że są to metody, które w sposób jasny
i szybki kwalifikują badany podmiot do grupy o określonym stopniu ryzyka; tym samym
banki uzyskują wiarygodną ocenę zdolności kredytowej klienta. Jest to szczególne istotne
z punktu widzenia banku, gdyż stosowanie punktowych metod zdecydowanie ułatwia działania
mające na celu ograniczanie ryzyka kredytowego i przyspiesza procedury bankowe związane
z postawieniem do dyspozycji kredytobiorców niezbędnych środków finansowych.
Jak wszystkie inne metody, credit rating i credit scoring mają swoje wady i zalety, co zostało przedstawione w tab. 5.
Tabela 5. Zalety i wady credit scoringu i credit ratingu jako metod oceny zdolności kredytowej
Metoda
Zalety
−
−
−
Credit scoring
−
−
−
−
−
−
−
Credit rating
−
−
prostota przebiegu procesu nadania oceny
i interpretacji wyników,
obiektywizm – bezstronność badacza,
ocena nadawana przez system,
przejrzystość i kompleksowość oceny –
uwzględnia wszystkie najistotniejsze
czynniki, jasno zdefiniowane kroki analizy,
bezpieczeństwo – analiza wniosku przez
system informatyczny,
niższe koszty związane z procesem udzielania kredytów,
szybkość obsługi i uproszczona procedura
w stosunku do najlepszych klientów,
poprawa jakości portfela kredytowego
banku
prostota – wynika przede wszystkim z jego
systemowego charakteru,
kompleksowość – uwzględnia czynniki
ilościowe (analiza finansowa) i jakościowe,
bezpieczeństwo – brak subiektywnego
wpływu osoby analityka na końcową ocenę,
ograniczenie kosztów obsługi wniosku
kredytwego,
poprawa jakości portfela kredytowego
banku
Wady
−
−
−
−
−
−
potrzeba posiadania przez bank rozległej
bazy danych o klientach,
niebezpieczeństwo szybkiej dezaktualizacji karty scoringowej,
dyskryminowanie pewnych grup społecznych (np. rodzin wielodzietnych lub osób
w podeszłym wieku),
uwzględnianie charakterystyk, które nie
mają bezpośredniego wpływu na wypłacalność klienta.
analiza podmiotu nie jest wykonywana
przez bank,
niebezpieczeństwo dezaktualizacji noty
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Dziawgo (2004), Kraska (2004).
Informacje przedstawione w tabeli 5 wyraźnie wskazują na przewagę zalet credit ratingu
i credit scoringu jako punktowych metod oceny zdolności kredytowej nad ich wadami,
głównie z uwagi na fakt, że dzięki prostej i szybkiej ocenie banki mogą uzyskać informację
o kliencie, co ogranicza czas postawienia środków finansowych do dyspozycji klienta,
koszty rozpatrzenia wniosku oraz klasyfikuje klientów do określonych grup ryzyka. Analizując powyższe informacje, można również stwierdzić, że credit rating jest metodą dokładniejszą niż credit scoring, głównie ze względu na fakt, że w procesie badania wykorzystywane są zarówno czynniki jakościowe, jak i ilościowe; przy czym analiza finansowa jest
istotniejszym kryterium w procesie badania zdolności kredytowej.
Punktowe metody oceny zdolności kredytowej są systematycznie aktualizowane, aby poprawić ich jakość i znaczenie na rynku bankowym w sferze ograniczania ryzyka kredytowego
Credit scoring i credit rating jako punktowe metody...
325
PODSUMOWANIE
Credit scoring oraz credit rating jako punktowe metody oceny zdolności kredytowej wykorzystywane są w światowej bankowości od dziesięcioleci; w Polsce zaledwie od kilku lat. Niewątpliwie są narzędziem, które skutecznie przyczynia się do ograniczania ryzyka kredytowego w banku poprzez szybką i łatwą klasyfikację ocenianego podmiotu do określonej grupy ryzyka. Pozwalają tym samym na właściwy sposób zabezpieczenia udzielonego kredytu oraz zwracają uwagę
na te charakterystyki kredytobiorcy, które w przyszłości mogą przyczynić się do pogorszenia jego
kondycji finansowej. Tym samym prowadzi to do rozwoju nowych technik monitoringu kredytowego, co skutkuje lepszymi wynikami finansowymi banku.
PIŚMIENNICTWO
Bankowość. Podręcznik akademicki. 2002. Red. W.L. Jaworski. Wydaw. Poltext, Warszawa, 272.
Bankowość. Podręcznik dla studentów. 1999. Red. J. Głuchowski, J. Szambelańczyk, Wydaw. WSB, Poznań, 352.
Borys G. 1996. Zarządzanie ryzykiem kredytowym w banku. Wydaw. Nauk. PWN, Warszawa, 37.
Brzozowska K. 2005. Bankowość – wybrane zagadnienia. Stow. Nauk. Inst. Gosp. Rynku,
Szczecin, 125, 127–128, 145.
Dmowski A. 2002. Znaczenie kwantyfikacji i zarządzania ryzykiem rynkowym w działalności
banku komercyjnego. Rozpr. Monogr. Pryw. Wyż Szk. Biz. Administ. Warsz. 1, 106–109.
Dobosiewicz Z. 2005. Bankowość. PWE, Warszawa 211.
Dziawgo D. 1998. Credit-rating. Ryzyko i obligacje na międzynarodowym rynku finansowym.
Wydaw. Nauk. PWN, Warszawa, 19–27, 108.
Dziawgo D. 2004. Credit rating podbija świat. Bank 10, 36–37.
Finanse, bankowość i rynki finansowe. 2006. Red. E. Pietrzak, M. Markiewicz. Wydaw.
U Gdań., Gdańsk, 381, 383–384.
Grzywacz J. 2002. Podstawy bankowości. Wydaw. Diffin, Warszawa, 208.
Janc A., Kraska M. 2001. Credit scoring – nowoczesna metoda oceny zdolności kredytowej.
Biblioteka Menedżera i Bankowca, Warszawa, 8.
Kraska M. 2004. Credit scoring i credit rating. Zastosowanie w banku komercyjnym. Wydaw.
Starodruk, Warszawa, 21, 25, 62–90.
Mayland P.F. 1998. Ocena i kontrola ryzyka kredytowego bankowych usług operacyjnych. Wydaw. Nauk. PWN, Warszawa, 18.
New basel capital accord. 2001. Basel Committee on Banking Supervision, January 2001.
Reilly F., Brown K. 2001. Analiza inwestycji i zarządzanie portfelem. Wydaw. Nauk. PWE,
Warszawa, 32.
Rogowski W., Grzywacz J. 1999. Ryzyko kredytowe – pojęcie oraz klasyfikacje. Bank i Kredyt 10, 18.
Saunders A. 2001. Metody pomiaru ryzyka kredytowego. Oficyna Ekonomiczna, Oddz. Pol.
Wydaw. Profes., Kraków, 36.
Słownik wyrazów obcych. 2005. Red. L. Wiśniakowska. Wydaw. Nauk. PWN, Warszawa, 834.
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe. DzU z 2002 r., nr 72, poz. 665, z późn. zm.
Wierzba R. 1996. Credit scoring: metoda ograniczania ryzyka kredytowego. Bank 7, 41.
Współczesny bank. 1998. Red. W.L. Jaworski. Wydaw. Poltext, Warszawa, 303.
Wysocki M. 1997. Poradnik inspektora kredytowego. Wydaw. Twigger, Warszawa, 65.