nr 4/2014 - Ambasada RP w Budapeszcie

Budapeszt, 11 kwietnia 2014 r.
Biuletyn Ekonomiczny nr 4/2014
1.
Kolejne cięcie bazowej stopy oprocentowania Rada Monetarna zdecydowała
(25.03.) o redukcji bazowej stopy oprocentowania, po raz pierwszy o 10 punktów bazowych,
z poziomu 2,7% do 2,6% (wcześniej stopę bazową Rada redukowała regularnie co miesiąc,
za każdym razem o kolejne 25 punktów bazowych od sierpnia 2012 roku do lipca 2013, przez
kolejne pięć miesięcy po 20 punktów bazowych, a następnie dwa razy po 15 punktów
bazowych).
2. Ceny artykułów konsumpcyjnych w lutym 2014 roku wzrosły o 0,1% w stosunku do
cen z lutego 2013 roku. W odniesieniu do żywności zdrożały sery (o 10,5%), mleko (o 8,9%),
mięso wieprzowe o 1,7%, staniał zaś cukier o 14,4%, mąka o 19,4% chleb o 3,4%, jaja o
12,3%, olej spożywczy o 12,6%. O 8,1% zdrożał alkohol i wyroby tytoniowe. W porównaniu
z poziomem sprzed roku koszty energii dla gospodarstw domowych obniżyły się o 10,3%,
przy czym koszt gazu sieciowego o 11,1%, ogrzewania centralnego był niższy o 13,0%,
opłaty za wodę, kanalizację przeciętnie o 11,0%, ceny paliw o 4,6%. Odzież staniała o 0,2%,
opłaty za komunikację lokalną 6,8%, usługi zaś zdrożały o 2,1%. O 0,6% zmniejszyły się
natomiast ceny dóbr konsumpcyjnych trwałego użytku. W stosunku do poprzedniego
miesiąca ceny artykułów konsumpcyjnych w lutym 2014 roku były wyższe przeciętnie o
0,1%. (KSH)
3. W okresie grudzień 2013 - luty 2014 roku bezrobocie na Węgrzech wyniosło 8,6% r/r.
W badanym okresie liczba bezrobotnych stanowiła 379 tysiące osób. W grupie wiekowej 2554 lat bezrobocie spadło o 3,2% r/r i wyniosło 7,6%, w grupie wiekowej 55-64 również
spadło o 0,7% do 6,6%, a wśród osób młodszych (15-24 lat) wyniosło 23,3% i obniżyło się o
5,9% w porównaniu z analogicznym okresem sprzed roku. Spośród ogółu bezrobotnych
52,1% poszukiwało pracy przez okres dłuższy niż rok, a przeciętny okres przebywania bez
zatrudnienia wynosił 18,9 miesięcy. (KSH)
4. W okresie grudzień 2013 - luty 2014 roku zatrudnionych na Węgrzech było 4.053
tysięcy osób, co oznacza o 236 tys. osób więcej niż rok wcześniej. (KSH)
5. W styczniu 2014 roku średnia płaca brutto osób zatrudnionych na pełnym etacie
wzrosła na poziomie gospodarki narodowej o 0,9% r/r i wyniosła 226.600 HUF, przy czym w
sektorze prywatnym średnia płaca brutto wzrosła o 4,4% (do 241.900 HUF), a w sektorze
publicznym o 8,6% (do 230.000 HUF). Średnia płaca netto w gospodarce narodowej (liczona
bez ulg rodzinnych) wzrosła w badanym okresie o 0,9% r/r i wyniosła 148.500 HUF. (KSH)
6. W styczniu 2014 roku produkcja przemysłowa w relacji r/r odnotowała wzrost na
poziomie 6,1% (po wyeliminowaniu czynników kalendarzowych wykazała również 6,1%-
owy wzrost). W stosunku do poprzedniego miesiąca, po wyeliminowaniu czynników
sezonowych i kalendarzowych, wskaźnik produkcji wzrósł w styczniu 2014 roku o 3,1%.
Eksport produktów przemysłowych wzrósł w badanym okresie o 9,3% r/r, a sprzedaż
krajowa produktów przemysłowych spadła o 5,5% r/r. (KSH)
7. W styczniu 2014 roku ceny produkcji sprzedanej przemysłu były niższe o 0,1% w
stosunku do stycznia 2013 roku, a w stosunku do poprzedniego miesiąca ceny wzrosły o
0,7%, przy czym ceny sprzedaży krajowej w styczniu skurczyły się o 1,2% r/r, a sprzedaży
na eksport wzrosły o 0,6% r/r. (KSH)
8. Węgierski przemysł budowlany odnotował w styczniu 2014 roku wzrost o 15,9% w
porównaniu ze styczniem 2013 roku, przy czym produkcja budynków wzrosła o 4,1% r/r, zaś
wykonanie robót budowlanych innego typu było wyższe o 34,4% r/r. W stosunku do stycznia
2013 roku w styczniu 2014 roku portfel nowych zamówień na roboty budowlane był wyższy
o 5,4%, a skumulowana liczba zamówień była wyższa o 66,7%. (KSH)
9. W styczniu 2014 roku wartość węgierskiego eksportu wyniosła 6.623,8 mln EUR
(wzrost o 3,1% r/r), a importu 6.141,4 mln EUR (spadek o 0,2% r/r), co oznacza, że dodatnie dla Węgier - saldo obrotów handlowych ukształtowało się na poziomie 482,4 mln
EUR. (KSH)
10. W styczniu 2014 roku wolumen obrotów handlu detalicznego po wyeliminowaniu
czynników kalendarzowych - wzrósł o 6,2% r/r. W stosunku do poprzedniego miesiąca, po
wyeliminowaniu czynników sezonowych i kalendarzowych, wolumen obrotów handlu
detalicznego wzrósł się o 1,3%. Wartość obrotów handlu detalicznego (w tym również
internetowego i wysyłkowego) w styczniu 2014 roku wyniosła 598,7 mld HUF. (KSH)
11. W stosunku do stycznia 2013 roku ceny produktów rolnych spadły w styczniu 2014
roku o 13,4%, przy czym ceny upraw roślinnych skurczyły się o 19,6% r/r, a zwierząt
żywych i produktów pochodzenia zwierzęcego o 0,7%. (KSH)
12. Rezerwy międzynarodowe węgierskiego banku centralnego MNB wyniosły na koniec
lutego 2014 roku 33.787,8 mln EUR (w analogicznym okresie 2013 roku rezerwy wynosiły
35.897,0 mln EUR).
13. W marcu 2014 roku obroty na Budapeszteńskiej Giełdzie Papierów Wartościowych
(BÉT) wyniosły 227.520,5 mln HUF (wzrost o 16,0% w stosunku do poprzedniego miesiąca;
wzrost o 22,8% w stosunku do marca 2013 roku), a średnia wartość dziennej transakcji
wyniosła 10.834,3 mln HUF.
14.
Rekordowo niski deficyt budżetowy w 2013 roku Rząd przesłał do Brukseli dane za
zeszłoroczny budżet, zgodnie z którymi deficyt w 2013 roku wyniósł 2,2% PKB (w ustawie
budżetowej założono 2,7%). Kwotowo deficyt budżetu centralnego wyniósł 922 mld HUF, a
samorządy terytorialne wykazały się nadwyżką 121,9 mld HUF, która zawarła w sobie
również wcześniejsze spłaty rat – 40 mld HUF - dokonane w ramach konsolidacji zadłużenia
samorządów. Zsumowany deficyt budżetu centralnego i samorządów wyniósłby 2,8% PKB,
różnica wynika z korekt metodologicznych przeprowadzonych według unijnego sposobu
obliczania deficytu, dotyczących niektórych transakcji skutkujących nabyciem przez państwo
majątku (jak podwyższenie kapitału w MVM Zrt. w wyniku zakupu dywizji gazowych E.ON,
czy przysporzenie majątkowe na kwotę 135 mld HUF dokonane przez państwo na rzecz
organizacji integrującej banki spółdzielcze), które to pozycje - w rezultacie przeciągających
się konsultacji KSH i Eurostat - w końcowym rozliczeniu nie zostały wliczone do wydatków
państwa i tym samym obniżyły ostateczny deficyt o 0,4% PKB. Jednocześnie bank centralny
poinformował (na podstawie szacunkowych danych), że w 2013 roku nadwyżka na rachunku
bieżącym była trzykrotnie wyższa niż w 2012 roku (826 mln EUR) i wzrosła do 2,9 mld
EUR. Zsumowana nadwyżka bieżącego bilansu płatniczego i bilansu kapitałowego, tj.
zdolność Węgier do finansowania zadłużenia wobec zagranicy wzrosła w 2013 roku do 6,3
mld EUR (z 3,4 mld HUF). Na pierwszy rzut pozytywne dane potwierdzają jednak to, że
motorem węgierskiej gospodarki pozostają inwestycje państwowe i stojące za nimi środki z
funduszy europejskich, a poziom inwestycji „importochłonnych” i konsumpcja nie powróciły
jeszcze do normalnego stanu.
15. Wzrost deficytu budżetowego w 2014 roku Po styczniowym deficycie rzędu 75,4 mld
HUF w lutym br. jego poziom wzrósł do 408 mld HUF, czyli do 49% całego deficytu
założonego na 2014 rok (984 mld HUF). Resort gospodarki podkreśla, że wspomniany
wzrost jest wynikiem zmiany struktury procesów budżetowych zachodzących pod wpływem
np. podwyżki płac dla nauczycieli czy środków wypłaconych do końca lutego na spłatę rat
kredytowych samorządów w ramach ich konsolidacji finansowej (68,1 mld HUF). W
ostatnich latach deficyt w drugim miesiącu roku kształtował się na zbliżonym, relatywnie
wysokim poziomie w stosunku do rocznych założeń: w 2009 roku 256 mld HUF, 2010 –
350,6 mld, 2011 – 559,7 mld, 2012 – 286,6 mld, 2013 – 339,5 mld HUF. Według
komunikatu resortu gospodarki deficyt pierwszego kwartału 2014 roku wyniósł 701,2 mld
HUF, czyli 71,2% deficytu założonego na rok bieżący (984,6 mld HUF). Ostatnio tak wysoki
poziom deficytu w pierwszym kwartale odnotowano w 2007 roku. W analogicznym okresie
ubiegłym roku deficyt wynosił 493,6 mld HUF. Resort gospodarki zapewnia, że poziom
deficytu kształtuje się na planowanym przez rząd poziomie.
16. Przesłanie węgierskiego premiera do biznesu i finansjery po wygranych wyborach
Dzień po wyborach do węgierskiego parlamentu Viktor Orbán wziął udział w
międzynarodowej konferencji poświęconej ocenie wyników wyborczych oraz odpowiadał na
pytania dziennikarzy dotyczące m.in polityki gospodarczej przyszłego rządu. Premier
stwierdził, iż reprezentowana przez niego koalicja wyborcza Fidesz-KDNP otrzymała
jednoznaczne i nie dające się zakwestionować upoważnienie społeczne oraz poparcie dla
kontynuacji tego, co rozpoczęto podczas pierwszej kadencji rządów. Jego zdaniem obywatele
powiedzieli „tak” dla prowadzonej polityki gospodarczej. Premier odniósł się do kursu
forinta podkreślając, że polityka monetarna prowadzona jest przez bank centralny, a nie rząd,
który zamierza uszanować tą zasadę. Podatek bankowy ma nadal funkcjonować, bo sektor
bankowy, który w zeszłym roku pierwszy raz wykazał już zyski, ma nadal uczestniczyć w
sprawiedliwym ponoszeniu ciężarów publicznych. Przedstawiając podwaliny przyszłego i
trwałego wzrostu gospodarczego powołał się na utrzymanie w mocy czterdziestu czterech
porozumień zawartych przez rząd z międzynarodowymi koncernami, głównie przemysłu
wytwórczego, których działalność pokrywa się z nakreślonym trendem reindustrializacji, a
szczególna współpraca z nimi, wraz z udzielanymi przez rząd na ich rzecz przywilejami,
przyczynić ma się do poprawy nastrojów inwestycyjnych i służyć za pozytywne przesłanie
mające przyciągnąć przyszłych potencjalnych inwestorów.
17. Reakcje zagranicznych analityków gospodarczych na wyniki wyborów na Węgrzech
W kręgu analityków i inwestorów zwycięstwo koalicji rządzącej nie wywołało zaskoczenia.
Rynki finansowe już znacznie wcześniej wyceniły taki scenariusz – tym też tłumaczą
eksperci z Londynu niewielkie powyborcze wahania forinta i kursów giełdowych w
Budapeszcie. Według analityków Citibanku dalsza koncentracja władzy może z punktu
widzenia rynków wywrzeć niewielki negatywny wpływ, lecz rząd, zgodnie zresztą z
oczekiwaniami, nadal trwać będzie przy utrzymaniu deficytu poniżej poziomu 3% PKB, przy
jednoczesnym zachowaniu specjalnych podatków dla przedsiębiorstw – tak mocno
kwestionowanych przez rynki. Zdaniem ekspertów Citi, nawet jeśli wzrost gospodarczy
dawałby przestrzeń do poluzowania dyscypliny budżetowej, rząd pójdzie raczej w kierunku
redukcji stawki podatku liniowego dla osób fizycznych. Liczą też na to, że pakiet ratunkowy
na rzecz kredytobiorców hipotecznych nie będzie radykalny, nie dojdzie do przejęcia przez
banki szerokiej masy zobowiązań, czyli oddziaływanie pakietu będzie raczej umiarkowane.
Na sektor energetyczny program redukcji kosztów energii może nałożyć dalsze obciążenia i,
choć wzrost gospodarczy w Europie może przyspieszyć, a środki unijne będą mogły być
intensywniej wykorzystywane, to jednak trwająca niestabilność krajowych regulacji
otoczenia biznesowego, opóźniająca się aktywizacja działalności kredytowej banków, przy
ingerencji rządu w rynek, wzrost gospodarki węgierskiej nadal będzie przyhamowany i
odstający od poziomu wzrostu PKB partnerów w regionie. Według eksperta londyńskiego
Standard Banku, odpowiedzialnego za dział inwestycyjny rynków wschodzących, wśród
inwestorów najważniejszym pytaniem jest, czy Viktor Orbán zawrze „pokój” z
międzynarodowymi przedsiębiorstwami, bez czego nie da się przestawić poziomu inwestycji
na „wyższy bieg”, jak i przyspieszyć realnego tempa wzrostu PKB. Wskazane byłoby
również, by rząd zerwał z krótkoterminowymi, doraźnymi działaniami podejmowanymi w
sytuacjach kryzysowych, na rzecz bardziej wyważonej, bardziej obliczalnej polityki
gospodarczej, bo sektor dużych przedsiębiorstw nie chce częstych zmian, w szczególności w
polityce podatkowej. Ekonomista Goldman Sachs wyraził przekonanie, że zwycięstwo
Fideszu wskazuje na kontynuację polityki gospodarczej, co oznaczać będzie głównie
zaangażowanie w utrzymanie niskiego deficytu budżetowego, czym nowy rząd starać się
będzie zapobiec ponownemu wpadnięciu w procedurę nadmiernego deficytu. Mocne
zaangażowanie rządu na rzecz zachowania poziomu deficytu ma też sprzyjać popytowi na
węgierskie obligacje państwowe ze strony zagranicznych inwestorów. Zaangażowanie w
utrzymanie dyscypliny budżetowej podkreślają w zasadzie wszystkie duże fundusze
inwestycyjne w Londynie, w tym Morgan Stanley, stwierdzając, iż wola utrzymania nadzoru
Komisji Europejskiej z dala od budżetu węgierskiego jest najwyraźniej silniejsza od pokus
korzyści płynących z prowadzenia luźniejszej polityki budżetowej. W rezultacie ożywienia
wzrostu gospodarczego wydaje się, że jest coraz mniej prawdopodobne, by obciążenia
sektora przedsiębiorstw wzrastały w podobnej proporcji, jak w cyklu poprzednim. Analitycy
UniCredit są zdania, że po wyborach w polityce rządu i banku centralnego może dojść do
zmiany w kwestii kursu forinta, w przypadku którego słabszy kurs również byłby do
zaakceptowania, do górnej granicy na poziomie 340 HUF za 1 EUR.
18.
S&P poprawia perspektywę ratingu dla Węgier Międzynarodowa agencja
ratingowa Standard&Poor’s poprawiła perspektywę oceny długookresowego zadłużenia
publicznego Węgier na stabilną (z negatywnej), pozostawiając jednocześnie samą ocenę na
poziomie BB, tj. ‘śmieciowym’, dwa stopnie poniżej zalecanego do inwestowania. Krok ten
szef węgierskiego resortu gospodarczego uznał za wyraz dostrzeżenia przez analityków
zagranicznych pozytywnych procesów makroekonomicznych zachodzących na Węgrzech. W
uzasadnieniu S&P podała, iż w procesach zachodzących w gospodarce węgierskiej nastać
może korzystniejszy okres niż to agencja przewidywała wcześniej. W latach 2014-16
(zamiast prognozowanego wcześniej 1,3%) S&P spodziewa się wzrostu PKB na poziomie
1,8%. Ekonomiści S&P kalkulują, iż do końca roku zadłużenie państwa skurczyć się może do
74% PKB, a deficyt budżetowy zostanie utrzymany poniżej poziomu 3% PKB.
19.
Prognozy gospodarcze dla Węgier W swym najnowszym raporcie Ernst&Young
przewiduje dla Węgier w bieżącym roku (i kolejnych czterech latach) wzrost gospodarczy
przekraczający przeciętny poziom unijnego wzrostu. I tak, wg EY, w roku bieżącym wzrost
PKB na Węgrzech wynieść ma 2,2% (UE 1%), głównie dzięki rosnącemu zaufaniu
konsumentów, polityce monetarnej, programowi redukcji kosztów energii oraz innym
działaniom prowzrostowym. W następnych czterech latach wzrost nadal będzie oscylował
blisko 2% PKB (podczas gdy w UE na poziomie ok. 1,7%). W najnowszym raporcie na temat
wzrostu gospodarczego ekonomiści londyńskiego Morgan Stanley stwierdzają, iż choć wobec
gospodarek wschodzących Europy Środkowo-Wschodniej, Bliskiego Wschodu oraz Afryki
(region CEEMEA) perspektywy wzrostu generalnie uległy pogorszeniu, to są bardziej
optymistyczne wyjątki, do których należą Polska, Węgry i Czechy. Zwracają jednocześnie
uwagę na istotny czynnik niepewności, jakim jest konflikt rosyjsko-ukraiński, który – w
wyniku potencjalnej zapaści w handlu - może mieć poważny wpływ na wzrost PKB krajów
regionu. MS stwierdza, że gospodarka węgierska w 2014 roku osiągnie wzrost PKB na
poziomie 2,4%, a w przyszłym roku 2% (wcześniej prognozował odpowiednio 2,2% i 1,9%).
Inne prognozy wzrostu gospodarczego na Węgrzech w 2014 roku (rząd węgierski zakłada 2%
wzrostu PKB): Bank of America Merill Lynch 2,6%, OECD 2%, MNB (węgierski bank
centralny) 2,1%, EBOiR 1,7%, Komisja Europejska 2,1%, Reuters 2%, Capital Economics
2,5%.
20.
Najnowsze prognozy gospodarcze węgierskich instytutów badawczych
Kopint-Tarki (r/r)
PKB (%)
Produkcja przemysłowa (%)
Inflacja (%)
Bezrobocie (%)
Deficyt budżetowy (% PKB)
Dług publiczny (% PKB)
2014
2,2
5,0
0,9
8,8
-2,9
79,0
GKI (r/r)
PKB (%)
Inflacja (%)
Bezrobocie (%)
Deficyt budżetowy (% PKB)
2014
1,5
1,3
9,2
-2,9
2015
2,2
5,0
2,8
8,4
-2,9
79,0
21. MFW podwyższa prognozę wzrostu gospodarczego dla Węgier W najnowszym,
skorygowanym po wyborach, World Economic Outlook Międzynarodowy Fundusz
Walutowy koryguje dane z października ub.r. dotyczące wzrostu PKB w 2014 roku na
Węgrzech w górę o 0,7%, do poziomu zgodnego z założeniami rządowymi, czyli 2%. Na
2015 MFW podwyższył prognozę wzrostu PKB o 0,16%, do 1,7%. Inflację w br. zakłada na
poziomie 0,9%, a w przyszłym 3%. Bezrobocie ma wynieść w 2014 roku 9,4%, w następnym
- 9,2%. Raport uznaje, iż wzrastający popyt krajowy może stać się motorem wzrostu
gospodarczego na Węgrzech, co wspierane jest przez politykę monetarną, poprawiający się
rynek pracy i środki z funduszy europejskich, które przyczynią się do ożywienia inwestycji
publicznych. Stwierdza też, że stopień narażenia na ryzyka zewnętrzne, choć zmniejszający
się, jest nadal znaczny, co hamuje wzrost.
22. Raport OECD nt. zmian społecznych Najnowsze studium OECD na temat zmian
społecznych stwierdza, iż na Węgrzech w latach 2007-12 państwowe wydatki na cele
socjalne skurczyły się realnie o 11%. W tym samym czasie w innych państwach unijnych i
należących do OECD odnotowywano wzrosty w podobnej lub wyższej skali.
23. Kolejna emisja obligacji dolarowych Centrum Obsługi Zadłużenia (ÁKK)
przeprowadziło w marcu br. udaną emisję 5-i 10-letnich obligacji w kwocie 3 mld USD.
Pięcioletnich obligacji wyemitowano na wartość 1 mld USD (oprocentowanie 4,15%), a 10letnich na wartość 2 mld USD (oprocentowanie 5,55%). W wyniku transakcji zadłużenie
kraju podskoczyło w pierwszym kwartale roku do 84,4% PKB. Na początku roku ÁKK
podało do wiadomości, iż na rok bieżący planuje łącznie emisję obligacji walutowych na
wartość 3,3 mld EUR, co oznacza, że sprzedaż państwowych papierów wartościowych
byłaby mniejsza od wartości wymagalnych zobowiązań, które wynoszą w 2014 roku 5,4 mld
EUR. Tłumaczone jest to tym, że większą rolę planuje się nadać obligacjom emitowanym w
forintach (łączy się je z dodatkowymi ulgami podatkowymi dla społeczeństwa), by
zmniejszyć udział zadłużenia w walutach obcych. W rezultacie udział zadłużenia w walutach
obcych ma zmniejszyć się do poziomu poniżej 40% łącznego zadłużenia (dotychczas 4445%). Zakłada się przy tym, że na koniec roku wskaźnik zadłużenia ponownie powróci do
ok. 80% PKB.
24. Trybunał Konstytucyjny a kwestia kredytów walutowych Trybunał Konstytucyjny
wydał (17 marca) postanowienie, zgodnie z którym państwo nabędzie prawo do ingerencji w
istniejące już cywilnoprawne umowy kredytów walutowych pod warunkiem, że w okresie od
momentu zawarcia umów niezależnie od woli stron okoliczności zmienią się na tyle istotnie i
nadzwyczajnie, że niesłusznie prowadzić będą one do obarczenia ich ciężarem jedynie jednej
ze stron, a zjawisko to nabierze szerokiej pod względem oddziaływania społecznego skali.
Jakiekolwiek zmiany muszą zatem brać pod uwagę interesy stron umowy (ten zapis
zwłaszcza może zapobiec – według analityków – próbom rządu przerzucenia wszystkich
kosztów zmian na instytucje finansowe). Reakcje inwestorów były generalnie pozytywne
(akcje banku OTP wzrosły o 2,5%), głównie z uwagi na niespełnienie się potencjalnego
najgorszego scenariusza (np. całkowitego unieważnienia umów kredytowych). Mihály Varga,
minister gospodarki, stwierdził po ogłoszeniu powyższej decyzji, że długoterminowym celem
rządu jest eliminacja kredytów walutowych z węgierskiego systemu kredytowania.
25. Rządowa oferta ulg podatkowych dla banków W kanale telewizyjnym HírTV
przewodniczący klubu parlamentarnego Fideszu Antal Rogán powiedział, że banki
otrzymałyby ulgi od podatku bankowego, gdyby były skłonne zmniejszyć obciążenia swoich
dłużników, którzy pobrali kredyty denominowane w walutach obcych. W sprawie warunków
takich ulg strona rządowa i banki powinny podjąć niezwłoczne negocjacje. Wcześniej rząd
udzielił już podobnych zwolnień z podatku bankowego w okresie ogłoszenia możliwości
jednorazowej spłaty kredytów po preferencyjnym kursie walutowym (2011 rok), lecz straty
instytucji finansowych i tak były bardzo wysokie (260 mld HUF). Aktualny plan powstał pod
wpływem postanowienia Trybunału Konstytucyjnego, w którym gremium sędziowskie
uzależniło możliwość państwowej ingerencji w długoterminowe umowy kredytowe tylko w
wypadku, gdy m.in. w jej wyniku żadna ze stron nie poniesie niesłusznej szkody (która z
pewnością nie powstanie, jeśli banki dobrowolnie udzielą kredytobiorcom różnych ulg, a nie
zmuszone do tego za pomocą regulacji prawnych). Wygląda na to, że tempo działań nieco
odbiegnie od wcześniejszych wyobrażeń rządowych, gdyż Kúria (węgierski odpowiednik
Sądu Najwyższego) dopiero jesienią br. wyda postanowienie ujednolicające orzecznictwo,
będące przesłanką uchwalenia przepisów prawnych umożliwiających uporządkowanie
sprawy kredytów. Trybunał Sprawiedliwości UE opublikuje 30 kwietnia br. swą decyzję w
tej sprawie, dając tym samym wyznacznik kierunku dla węgierskiego SN, który jednak - z
uwagi na kolejność spraw na wokandzie oraz letnią przerwę sądów - zajmie się sprawą
kredytów dopiero jesienią.
26. Nowa forma wsparcia kredytobiorców hipotecznych Firmy będą mogły udzielać
swoim pracownikom nieopodatkowanej pomocy na zakup lub spłatę mieszkania do kwoty 5
mln HUF. Wsparcie (niezwiązane z wynagrodzeniem) będzie mogło być udzielane raz na
pięć lat na spłatę (lub zapłatę) przez pracownika kredytu w HUF lub walutach obcych,
przeznaczonego na zakup lub budowę nowego lub używanego mieszkania. Kwota pomocy
pracodawcy nie może być wyższa od ceny zakupu mieszkania lub 30% kosztów budowy.
Przeciętne zadłużenie węgierskich rodzin, to poziom ok. 7 mln HUF.
27. Sprzedaż udziałów państwowych w Takarékbank W ramach przeprowadzonej
zeszłym latem prawnej reorganizacji spółdzielczości bankowej na Węgrzech, celem
wzmocnienia przede wszystkim pozycji węgierskiego kapitału bankowego na prowincji, na
obecnym etapie rozpoczętego procesu państwo sprzedało 54,8% udziałów (należących do
państwowej poczty Magyar Posta Zrt. oraz banku rozwoju Magyar Fejlesztési Bank Zrt.) w
centralnym banku banków spółdzielczych Takarékbank na rzecz - powstałej w tym celu
spółki projektowej - Magyar Takarék Befektetési és Vagyongazdálkodási Zrt. (MATAK),
należącej w 75% do 15 banków spółdzielczych i w 25% do banku hipotecznego FHB
Jelzálog Bank Zrt. Prawo pierwokupu zostało zagwarantowane bankom spółdzielczym wraz
z możliwością uzyskania przez nie akcji Takarékbanku po preferencyjnej cenie – 50-krotnie
niższej od wartości rynkowej! Banki spółdzielcze - poprzez MATAK - zostaną więc
właścicielami bezpośrednio (oraz poprzez wpływ pośredni) 85% akcji Takarékbanku.
Według komunikatu wydanego przez MATAK jego celem w kwestii przyszłości
Takarékbank będzie dalsze wzmacnianie integracji spółdzielczej (promowanej przez rząd)
oraz - w wyniku odnowy integracji wspólnie z kierownictwem Takarékbanku – „stworzenie
nowego i konkurencyjnego usługodawcy finansowego z kapitałem krajowym, który będzie w
stanie zmierzyć się z bankami komercyjnymi, który też z biegiem czasu stanie się wiodącą
grupą finansową w kraju”. Warto podkreślić, że wartość Takarékbanku opiera się głównie na
prawach kontroli i wydawania zarządzeń wobec banków spółdzielczych, w które wyposażył
go rząd latem ub.r. w ustawie reorganizującej ten sektor. Zgodnie z tymi uprawnieniami bank
centralny banków spółdzielczych kieruje 120 bankami spółdzielczymi tak, jak gdyby
stanowiły one jedną grupę finansową, a nie grupę samodzielnych instytucji finansowych. To,
według wspomnianego wyżej komunikatu, jest dokładnie celem MATAK: zespolenie
banków spółdzielczych zawiadujących sumą bilansową 2,1 bln HUF, prowadzących 1,5 mln
lokat bankowych oraz posiadających 400 tysięcy umów kredytowych w jednolitego operatora
finansowego w branży bankowej na Węgrzech.
28. Kontynuacja polityki energetycznej Minister rozwoju narodowego Zsuzsanna Németh
zapowiedziała generalną kontynuację prowadzonej polityki energetycznej. Zapowiedziała
jednocześnie powstanie operatora typu non-profit na węgierskim rynku energii, co stworzyć
ma podstawy do wprowadzenia redukcji cen energii dla przemysłu. Projekt w tej sprawie
powinien zostać przyjęty przez Parlament do końca bieżącego roku.
29. Inauguracja słowacko-węgierskiego łącznika gazowego Uroczyste otwarcie nastąpiło
27.03 z udziałem premierów Wegier i Słowacji. Testy techniczne przesyłów mają się
rozpocząć 1 lipca br., a pełną mocą gazociąg działać ma od 1 stycznia 2015 roku.
Interkonektor ma 111 km długości, z czego 92 km po stronie węgierskiej, a 19 po stronie
słowackiej.
30. Rosja zatwierdziła umowę kredytową w sprawie Paks2 Jak informują wegierskie
media, z rozporządzenia opublikowanego na rosyjskim portalu rządowym wynika, że rząd
Rosji zatwierdził (10.03) projekt umowy kredytowej z Węgrami, która ma stanowić podłoże
finansowe porozumienia z Rosatomem w sprawie budowy dwóch nowych reaktorów
jądrowych w elektrowni Paks. Z projektu wynika, że rosyjski kredyt wynieść może
maksymalnie 10 mld EUR, pokrywa to 80% kosztów całej inwestycji, pozostałe 20% mają
stanowić środki węgierskie. Kredyt wykorzystany może być w okresie 2014-25 i wyłącznie
na realizację tej inwestycji, w tym czasie Węgry zobowiązane będą do spłaty odsetek od
pobranych kwot w wysokości 3,9% (począwszy od roku, w którym nastąpi pobranie
pierwszej transzy kredytowej), po tym okresie Węgry mają 21 lat na spłatę kredytu. Spłata
pierwszej raty musi nastąpić do 15 marca 2026 roku, niezależnie od tego, czy nowe reaktory
jądrowe zostaną do tego czasu uruchomione. Spłaty rat kapitałowych odbywać się mają w
EUR dwa razy w roku, corocznie do 15 marca i 15 września. 21-letni okres spłaty kapitału
podzielony został na trzy okresy siedmioletnie: w pierwszym z nich należy dokonać w
siedmiu równych ratach spłaty 25% kwoty faktycznie pobranego kredytu (oprocentowaniem
4,5%), w drugim okresie w podobnie równych siedmiu ratach 35% całości kredytu ze stopą
oprocentowania 4,8%, a w ostatnich siedmiu latach pozostałe 40% kredytu przy
oprocentowaniu 4,95%. Ściąganie kolejnych transz kredytu – aż do wyczerpania środków nastąpić powinno w okresie wolnym od obowiązku spłaty kredytu, tj. w okresie 2014-25.
Analitycy wskazują, że węgierski wkład własny ma być w dyspozycji rządu węgierskiego od
momentu wystawienia przez Rosatom pierwszej faktury za wykonaną fazę prac, a realizacja
faktury ma odbywać się w 80% z rosyjskiego kredytu i w 20% ze środków węgierskich. W
razie 15-dniowej zwłoki w spłacie raty strona węgierska zobowiązana będzie zapłacić odsetki
karne równe połowie stopy procentowej obowiązującej w danym okresie. W przypadku
zwłoki sięgającej 180 dni strona rosyjska będzie mogła wypowiedzieć umowę i żądać zwrotu
kredytu jednorazowo. Strona węgierska uprawniona będzie do jednorazowej spłaty całego
długu, o czym powinna poinformować na 90 dni wcześniej. Instytucjami rozliczającymi
kredyt będą Wnieszekonombank oraz centrum obsługi zadłużenia ÁKK.
31.
Węgry podpisały umowę kredytową ws. Paks2 Powołując się na wypowiedź (z
31.03) rosyjskiego wiceministra finansów S. Storczaka dla rosyjskiej agencji informacyjnej
Interfaks, rosyjski dziennik „Wiedomosti” poinformował we wtorek 1.04 (a za nim media
węgierskie) o podpisaniu przez Węgry porozumienia międzyrządowego o udzieleniu kredytu
o wartości 10 mld EUR na rozbudowę dodatkowych dwóch reaktorów w elektrowni jądrowej
w Paks. Moskwa zatwierdziła projekt umowy jeszcze 10.03, a premier D. Miedwiediew
wydał polecenie resortom i państwowym Wnieszekonombankowi i Rosatomowi kontynuacji
negocjacji w celu podpisania porozumienia. Janos Lázár, sekretarz stanu kierujący Kancelarią
Premiera, potwierdził podczas konferencji prasowej 1 kwietnia fakt podpisania ww. umowy,
oświadczając, iż tekst porozumienia przedłożony zostanie parlamentowi, jednakże obradować
nad treścią umowy i ratyfikować ją będzie już nowo wybrany i ukształtowany po wyborach
parlament. Według Lázára dokument został udostępniony Brukseli. Przypomniał też, że plan
rządu węgierskiego zakładał podpisanie dwóch umów ze stroną rosyjską: pierwszą o
międzynarodowej współpracy nuklearnej (tę gabinet premiera Orbána podpisał już wcześniej
i przekazał pod obrady parlamentu; głosowanie nad nią odbędzie się w nowej kadencji; tekst
przekazano Brukseli) i obecną, w sprawie kredytu. W momencie zatwierdzenia przez
parlament obecnej umowy kredytowej w życie wejdą obie umowy.
32.
MVM kupuje Főgáz Państwowa grupa energetyczna MVM Zrt. zrealizuje do 31
lipca br. zakup większościowego pakietu akcji (50,17%) stołecznych zakładów gazowych
Főgáz Zrt., należących obecnie do władz samorządowych stolicy. Minister rozwoju
narodowego została upoważniona przez rząd do przeprowadzenia takich uzgodnień z Főgáz
Zrt., by podczas ustalania ceny pakietu akcji miarodajną była metoda wyceny zastosowana w
czasie grudniowego zakupu przez MVM od niemieckiej RWE pakietu mniejszościowego w
Főgáz Zrt. (który nabyto wówczas za 41 mld HUF). Obecny, należący do miasta pakiet,
zostanie najprawdopodobniej wyceniony na zbliżoną kwotę, a MVM otrzyma - za
pośrednictwem Węgierskiego Zarządu Majątku Narodowego (Magyar Nemzeti
Vagyonkezelő Zrt.; MNV) - zastrzyk kapitałowy celem przeprowadzenia tej transakcji w
formie podwyższenia kapitału zakładowego.
33. Państwowa grupa energetyczna kupuje częstotliwość 450 MHz MVM Net Zrt., filia
państwowej grupy energetycznej MVM Zrt., będąc jedynym uczestnikiem, wygrała przetarg
rozpisany w grudniu ub. roku przez Narodowy Urząd ds. Mediów i Komunikacji. Spółka, po
opłaceniu 200 mln HUF opłaty koncesyjnej, zobowiązana będzie do wybudowania w ciągu
20 miesięcy infrastruktury (oraz jej utrzymania) przekazu danych na 95% powierzchni kraju.
Częstotliwość ta ma przyczynić się do sprawniejszej komunikacji służb ratunkowych i
szybkiego reagowania, wspomóc systemy informacji miejskiej, włączyć wydziały urzędów
rządowych w powiatach i małych miejscowościach do krajowego systemu elektronicznego.
Rozstrzygnięty konkurs nie stwarza de facto nowego konkurenta dla trzech funkcjonujących
na istniejących już towarzystw telefonii komórkowej, ponieważ częstotliwość ta służy
zasadniczo przesyłowi danych.
34. Zapowiedź stuprocentowego wykorzystania środków unijnych cyklu 2007-13 Z
wypowiedzi wiceministra rozwoju narodowego Nándora Csepreghyego wynika, że istnieją
wszelkie warunki, by Węgry wykorzystały w stu procentach przyznane przez Unię
Europejską środki. W ubiegłym roku nastąpiło przyspieszenie tempa wypłat, w szczególności
pod koniec roku. W sumie w okresie 2007-13 zrealizowanych zostało 63 tysięcy inwestycji z
udziałem 45 tysięcy podmiotów, przy czym 80% zrealizowanych konkursów była poniżej
wartości 100 mln HUF, a większość beneficjentów pochodziła z kręgu małych i średnich
przedsiębiorstw. Według wiceministra problemem jednak jest to, że przedsiębiorstwa
węgierskie nie są wystarczająco innowacyjne w porównaniu z UE, gdzie średnio 30%
podmiotów gospodarczych prowadzi działalność o charakterze innowacyjnym, podczas gdy
na Węgrzech jedynie 13%.
35. Duże kwoty na wsparcie węgierskiego eksportu Jak poinformował Roland Nátrán,
dyrektor generalny węgierskiej instytucji Exim (powstałej w maju 2012 roku w wyniku
połączenia Eximbanku i instytucji ubezpieczającej kredyty eksportowe MEHIB), od
momentu funkcjonowania w nowej formie kierowana przez niego instytucja przyczyniła się
do utworzenia lub utrzymania 80 tysięcy miejsc pracy. Exim wspiera krajowe małe i średnie
firmy w ich działalności eksportowej poprzez różne rodzaje konstrukcji finansowych, których
łączna wartość osiągnęła już 1 bilion HUF. Przypomniał, że zainteresowanie samym
programem kredytowym na rzecz intensyfikacji eksportu (Eximbank Exportélénkítési
Hitelprogram – EHP) było tak duże, że pulę kredytów - w startującym w 2012 roku
programie - trzeba było na koniec ubiegłego roku podwyższyć do 450 mln EUR (ze 150 mln
EUR), a pod koniec marca br. do 1 mld EUR. Średnioterminowe kredyty EXIM (o 2-5 letnim
okresie spłaty) dostępne są za pośrednictwem 21 instytucji finansowych dla tych małych i
średnich przedsiębiorstw, których roczne przychody nie przekraczają 15 mld HUF. Kwoty
kredytu do uzyskania znajdują się w przedziale od 40 tysięcy do maks. 10 mln EUR.
36. Tarcia na linii resort rolnictwa – związek producentów rolnych MOSZ (Krajowy
Związek Producentów Rolnych) opublikował komunikat, w którym stwierdza, że produkcja
rolna na Węgrzech jest mocno zapóźniona już nawet w porównaniu z państwami, z którymi
Węgry przystępowały do UE. Wydajność sektora w ostatnich 25 latach nie dogoniła poziomu
sprzed zmian ustrojowych, kształtując się obecnie na poziomie 80% okresu sprzed 1989 roku.
Pięcioletni okres wzrostu tuż po wstąpieniu do UE zatrzymał się w 2009 roku i od tamtej
pory spadek wyniósł 6%. Resort rozwoju obszarów wiejskich zareagował, powołując się na
fakt 22-procentowego wzrostu wartości dodanej brutto sektora rolnego w 2013 roku (r/r) oraz
wzrost udziału z 3,6% w 2010 roku do 4,8% w 2013 roku (co z kolei MOSZ tłumaczy
relatywnie niską – mimo ożywionego wzrostu – wydajnością innych sektorów gospodarki
węgierskiej, których produkcja i wydolność znajduje się nadal poniżej poziomu sprzed
kryzysu). Resort zwraca też uwagę na rekordową wartość eksportu rolnego w 2013 roku (8,1
mld EUR), która w latach 2010-13 roku wzrosła o 39%, a wolumen inwestycji w branży
rolnej wzrósł w tym samym okresie o 15% (w 2013 roku wyniosły 259 mld HUF), a udział
sektora w inwestycjach na poziomie całej gospodarki narodowej wzrósł z 4,8% do 5,7% (co
tłumaczyć można jednak głównie - według MOSZ - sprzyjającymi cenami zbóż oraz
wsparciem z funduszy unijnych, a także wstrzymaniem dokonywania inwestycji w innych
sektorach gospodarki narodowej).
37.
Uruchomienie czwartej linii metra w Budapeszcie Inauguracja czwartej linii metra,
z udziałem premiera i nadburmistrza stolicy odbyła się 28.03. Nowa linia ma 10 stacji (od
dworca Kelenföldi do dworca Keleti), a przejazd – całkowicie zautomatyzowanymi (bez
maszynistów) pociągami - trwa 13 minut. Budowa trwała od 2006 roku (inwestycja miała być
oddana w 2011 roku) i kosztowała niemal dziesięciokrotnie więcej niż początkowo
zakładano; ostateczne koszty wyniosły 452 mld HUF, z czego 180,8 mld HUF sfinansowane
zostało ze środków UE, a pozostałe koszty podzieliło pomiędzy sobą państwo (79%) i
samorząd stołeczny (21%). Inwestorem jest francusko-niemiecko-austriacko-węgierskie
konsorcjum o nazwie Bamco, a dostawcą wagonów metra francuski Alstom. Kolejnym
wielkim projektem inwestycyjnym tego typu w stolicy, przy wykorzystaniu pieniędzy z
unijnego cyklu 2014-20, będzie renowacja najdłuższej i przestarzałej trzeciej linii metra,
wybudowanej ponad 30 lat temu i wymagającej kompleksowej modernizacji,
wymiany/remontu wagonów, odnowienia trasy, stacji, urządzeń technicznych itd.
Spodziewane koszty planowanych prac i inwestycji unowocześniających szacowane są na co
najmniej 100 mld HUF.
38. Linie lotnicze Emirates otworzą w Budapeszcie centrum obsługi klienta Emirates
Airlines (EA) jeszcze w tym roku otworzy w stolicy Węgier swe drugie po Manchesterze
europejskie centrum obsługi klienta. Koszt przedsięwzięcia ze strony Emirates to kilka
milionów USD, państwo węgierskie wesprze inwestycję kwotą 300 mln HUF. Na świecie
tego typu centra EA funkcjonują już w Dubaju, Mumbaju, Nowym Jorku, Melbourne i
Kantonie. Na Węgrzech istnieje obecnie 80 centrów usługowych (Shared Service Center),
które zatrudniają ok. 30 tys. osób. Wg informacji prasowych HITA (odpowiednik polskiego
PAIZ) obsługuje obecnie 30 tego typu projektów inwestycyjnych, które - jeśli zostaną
zrealizowane – przynieść mają 9 tysięcy nowych miejsc pracy.
39. Chińskie zezwolenie importowe na mięso z Węgier Sekretarz stanu w Kancelarii
Premiera ds. zagranicznych kontaktów gospodarczych Péter Szijjártó poinformował, że po
długich negocjacjach z chińskim urzędem ds. akredytacji i poświadczeń sześć węgierskich
firm otrzymało zezwolenia na dostawy do Chin mrożonej wieprzowiny oraz mięsa z kaczek i
gęsi. Według szacunków węgierskich roczny eksport mrożonych kaczek wynieść ma 1,5 tys.
ton, gęsi - 1 tys. ton, a wieprzowiny - 5-6 tys. ton.
40.
Chińczycy budują zakłady kwasu cytrynowego w Szolnok Planowany zakład
chińskiej grupy BBCA zatrudniać ma 400 osób, a do rocznej produkcji o skali 60 tys. ton
zużyje 100 tys. ton kukurydzy (BBCA Group jest największym globalnym producentem
kwasu cytrynowego; roczna produkcja globalna tego dodatku do produktów spożywczych
wynosi 1,8 mln ton, z czego 75% przypada właśnie na BBCA). Inwestycja, warta ok. 100150 mln USD, zlokalizowana zostanie w parku przemysłowym w okolicach Szolnoku na
obszarze 20 ha, prace rozpocząć się mają latem br., a przewidywane zakończenie budowy to
koniec 2015 roku. Prace przygotowawcze trwały 2 lata. W marcu 2014 doszło do
porozumienia w głównych kwestiach finansowania projektu, który zrealizowany zostanie
przy współfinansowaniu China BBCA oraz węgierskiego państwowego banku rozwoju MFB
Zrt. Rząd jeszcze w 2012 roku nadał postępowaniom administracyjno-urzędowym
związanym z inwestycją zakładów kwasu cytrynowego BBCA Szolnok Biokémia Zrt. status
priorytetowy, a we wrześniu 2013 roku podjął decyzję, by - dla zapewnienia państwowej
kontroli nad inwestycją oraz dla zagwarantowania koniecznego wkładu własnego - państwo
nabyło udział właścicielski w spółce projektowej. W umowie założycielskiej spółki
uzgodniono, iż wkład własny MFB Zrt. wyniesie maks. 2,5 mld HUF, gwarantując 49%
udziału państwa węgierskiego.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------Węgry - podstawowe wskaźniki makroekonomiczne
2009
2010
Wzrost PKB (%)
-6,3
1,2
Produkcja przemysłowa (%)
-17,7
10,5
Inflacja (%)
4,2
4,9
Bezrobocie (%)
10,0
11,2
Źródło: Węgierski Urząd Statystyczny (KSH), r/r
2011
1,7
5,4
3,9
10,9
Opr.:
Wydział Polityczno-Ekonomiczny Ambasady RP w Budapeszcie
2012
-1,7
-1,7
5,7
10,9
2013
1,1
1,4
1,7
10,2
2014
6,1(I)
0,1 (II)
8,6 (XII’13-II’14)