OPINIA FORUM UNIWERSYTETÓW POLSKICH w sprawie

Forum Uniwersytetów Polskich
20-950 Lublin, Al. Racławickie 14, CN-231
tel./fax: +48 81 445 43 64
e-mail: [email protected]
OPINIA
FORUM UNIWERSYTETÓW POLSKICH
w sprawie deregulacji
Ustawy z dnia 27 lipca 2005 roku – Prawo o szkolnictwie wyższym
W oparciu o przesłaną w dniu 10 lutego 2016 roku przez Parlament Studentów RP
propozycję deregulacji Ustawy z dnia 27 lipca 2005 roku – Prawo o szkolnictwie wyższym,
Forum Uniwersytetów Polskich przedstawia swoją opinię w tej sprawie.
Forum wyraża potrzebę deregulacji Ustawy. Jest ona bowiem przykładem aktu
prawnego, cechującego się daleko posunięta szczegółowością i brakiem czytelności. Ostatnie
dwie nowelizacje z 2011 i 2014 roku wiązały się z wprowadzeniem nadmiernej liczby
rozporządzeń o zbyt dużej objętości, co doprowadziło do przeregulowania prawa i jego
biurokratyzacji. W wyniku tych zmian zmalało znaczenie statutu uczelni w systemie źródeł
prawa w szkolnictwie wyższym. Ustawa musi być zatem zderegulowana, z mniejszą liczbą
różnego rodzaju przepisów, ażeby dać wyraz temu, że uczelnie dysponują szeroką autonomią,
którą zapewnia im art. 70 ust. 5 Konstytucji RP. Dostrzegalna nadmierna szczegółowość
ustawowych regulacji wymaga jednak przemyślanej deregulacji. Jej istotnym elementem jest
wskazanie obowiązujących obecnie rozwiązań ingerujących w autonomię uczelni oraz
realizujących zasadę przekazywania większości spraw do uregulowania w drodze aktów
władzy publicznej z jednoczesnym ograniczeniem znaczenia i zakresu merytorycznego aktów
wewnętrznych wydawanych przez uczelnie. Najprościej rzecz ujmując, należy przede
wszystkim unikać odniesień do wszelkich rozporządzeń, które wydaje minister, cedując
szczegółowe regulacje na uczelnie. Uzasadnionym postulatem jest zmiana systemu tworzenia
prawa dotyczącego instytucji szkolnictwa wyższego z modelu trójstopniowego (Ustawa –
rozporządzenia – statuty uczelni) na dwustopniowy (Ustawa – statuty uczelni).
Forum pragnie zauważyć, że niektóre, zaproponowane przez Parlament Studentów
Rzeczypospolitej Polskiej zmiany przepisów polegające na ich łączeniu, uzupełnianiu lub
przenoszeniu w obrębie Ustawy nie spełniają przesłanek deregulacji. W słownikowym
1
Forum Uniwersytetów Polskich
20-950 Lublin, Al. Racławickie 14, CN-231
tel./fax: +48 81 445 43 64
e-mail: [email protected]
znaczeniu bowiem termin „deregulacja” oznacza wycofywanie się państwa z regulowania
pewnych dziedzin życia społecznego lub gospodarczego, unieważnienie uznanych za zbędne
przepisów prawnych, regulujących jakiś rodzaj aktywności. W związku z tym propozycje
Parlamentu Studentów Rzeczypospolitej Polskiej należy uznać raczej za porządkowanie
Ustawy, co jednak – w opinii Forum – jest ze wszech miar pożądane.
Ocena propozycji Parlamentu Studentów RP.
Forum Uniwersytetów Polskich:
1. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję poprawki
w art. 2 ust. 1 dotyczącą m.in. precyzyjnego określenia pojęć i uzupełnienia przepisu
o nowe definicje. Jednocześnie Forum postuluje, aby zaproponowane zmiany zostały
przekazane do ponownej opinii.
2. Jest zdania, że nie ma żadnych praktycznych problemów na tle wskazanych przepisów,
tj. art. 6 ust. 1 i art. 13, więc nie ma potrzeby lub konieczności łączenia tych przepisów.
Forum dopuszcza jednak połączenie obu artykułów i jednocześnie sugeruje, że wskazane
byłoby wówczas porównanie obu przepisów i jednoznaczne określenie co jest prawem,
a co zadaniem uczelni.
3. Bierze pod uwagę propozycję usunięcia art. 8 ust. 6, pod warunkiem, że Parlament
Studentów RP wskaże kto i w jakim trybie określi kwestie, o których mowa
w przedmiotowym przepisie. Forum wskazuje, że usunięcie art. 8 ust. 6 byłoby sensowne
w przypadku usunięcia całego limitowania. W związku z tym Forum proponuje wziąć pod
rozwagę deregulację limitów dotyczących liczby studentów studiów stacjonarnych
i warunków ich zwiększenia (art. 8 ust. 4-6) oraz relacji liczby studentów stacjonarnych
do niestacjonarnych (art. 163 ust. 2). Limitowanie liczby studentów przyjmowanych przez
uczelnie publiczne na I rok studiów nie ma logicznego uzasadnienia i jest nierównym
traktowaniem uczelni publicznych i niepublicznych. W obliczu niżu demograficznego
przepis ten traci sens. Podobną uwagę należy odnieść do art. 163 ust. 2. Nie ma podstaw
do rozgraniczania w ten sposób uczelni publicznych i niepublicznych. Ponadto przepis
2
Forum Uniwersytetów Polskich
20-950 Lublin, Al. Racławickie 14, CN-231
tel./fax: +48 81 445 43 64
e-mail: [email protected]
jest zbędny wobec obecnej sytuacji demograficznej, tzn. spadku liczby potencjalnych
studentów.
4. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję poprawki
w art. 8a, polegającą na usunięciu zdania: „Studia podyplomowe trwają nie krócej niż dwa
semestry” oraz zmianie usytuowania reszty przepisu w Ustawie.
5. Nie widzi sensu łączenia rozporządzeń bez ingerowania w ich treść. W przypadku
okrojenia ich treści, łączenie rozporządzeń miałoby sens. W przypadku pozostawienia ich
treści bez zmian, nie ma sensu łączenia rozporządzeń, gdyż oznacza to jedynie koszt
legislacyjnej aktywności wielu osób i problem szukania znanych przepisów w nowych
lokalizacjach.
6. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję usunięcia
art. 9 ust. 2. Jednocześnie jednak Forum postuluje uwzględnienie stosownych przepisów
przejściowych dla uczelni, które realizują studia w oparciu o wskazaną regulację.
7. Nie może odnieść się do propozycji zmiany art. 11 ust. 1, gdyż takiej propozycji w tym
przypadku Parlament Studentów RP nie przedstawił.
8. Proponuje pozostawienie art. 11 ust. 9. w całości w Ustawie.
9. Wskazuje, że art. 11 ust. 10 musi pozostać w Ustawie do czasu prowadzenia studiów
choćby przez jedną uczelnię w oparciu o wzorcowe efekty.
10. Postuluje dwa warianty: zostawić art. 11a ust. 2 w niezmienionej formie, ponieważ musi
być określony zakres oceny Polskiej Komisji Akredytacyjnej lub przenieść jego
postanowienia do art. 48a i dostosować do ust. 3 i 4 tego artykułu.
11. Negatywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję poprawki
w art. 11b ust. 3, gdyż zmiana z „może podjąć” na „podejmuje” będzie niezgodna
z orzecznictwem sądów administracyjnych i wytycznymi zawartymi w wyroku Trybunału
Konstytucyjnego z 25 lipca 2013 roku (SK 61/12). Wprowadzenie postulowanej zmiany
spowoduje powrót do tzw. „błędnego koła niezaskarżalności”.
12. Odniesie się do zmiany art. 11c ust. 3 po zaproponowaniu ewentualnej relokacji przepisu.
13. Negatywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję poprawki
w art. 13b ust. 1, gdyż nie istnieje możliwość prowadzenia przez ministra monitoringu
karier zawodowych absolwentów bez odpowiedniego umocowania w Ustawie.
3
Forum Uniwersytetów Polskich
20-950 Lublin, Al. Racławickie 14, CN-231
tel./fax: +48 81 445 43 64
e-mail: [email protected]
14. Negatywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję zmiany
usytuowania art. 14 w Ustawie. Forum przychyla się bowiem do opinii autorów
Komentarza do Ustawy, którzy twierdzą, że takie umiejscowienie art. 14 jest celowe
i spowodowane koniecznością jednoznacznego wskazania, że prowadzenie domów
studenckich i stołówek studenckich nie jest działalnością gospodarczą uczelni.
15. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję usunięcia
art. 15 ust. 4.
16. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję usunięcia
art. 34a ust. 2.
17. Zwraca uwagę, że w przypadku usunięcia art. 35 ust. 3 z jednej strony wyłączamy
uczelnie spod nadzoru ministra w zakresie wskazanym w tym przepisie, z drugiej strony
dopuszczamy brak możliwości korekty wadliwych prawnie uczelnianych regulacji.
W związku z powyższym Forum proponuje pozostawienie art. 35 ust. 3 w całości
w Ustawie.
18. Zwraca uwagę, że w przypadku usunięcia art. 36 ust. 1 z jednej strony wyłączamy
uczelnie spod nadzoru ministra w zakresie wskazanym w tym przepisie, z drugiej strony
dopuszczamy brak możliwości korekty wadliwych prawnie uczelnianych regulacji.
W związku z powyższym Forum proponuje pozostawienie art. 36 ust. 1 w całości
w Ustawie.
19. Proponuje pozostawienie art. 37b ust. 1 w całości w Ustawie.
20. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję zmiany
usytuowania art. 160 w Ustawie. Jednocześnie Forum nie może odnieść się do propozycji
„usunięcia postanowień martwych”, gdyż Parlament Studentów RP nie sprecyzował czym
są postanowienia martwe.
21. Proponuje pozostawienie art. 161 ust. 1 w całości w Ustawie.
22. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję zmiany
usytuowania art. 162 w Ustawie.
23. Negatywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję poprawki
w art. 164. Forum jest zdania, że należy zachować ten przepis w całości w Ustawie
z uwagi na studentów cudzoziemców.
24. Proponuje pozostawienie art. 164a w całości w Ustawie.
4
Forum Uniwersytetów Polskich
20-950 Lublin, Al. Racławickie 14, CN-231
tel./fax: +48 81 445 43 64
e-mail: [email protected]
25. Negatywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP zmianę usytuowania
art. 165 ust. 1 w Ustawie, gdyż w opinii Forum więź regulacyjna ust. 1 jest mocniejsza
z pozostałymi ustępami art. 165 niż z przepisami dotyczącymi regulaminu studiów.
26. Proponuje usunięcie art. 166 w całości z Ustawy.
27. Negatywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję usunięcia
art. 167a ust. 3. Forum jest zdania, że należy zachować w Ustawie przepis zawierający
katalog otwarty dzieł, które mogą być pracą dyplomową („pracę dyplomową może
stanowić w szczególności praca pisemna, opublikowany artykuł, praca projektowa, w tym
projekt i wykonanie programu lub systemu komputerowego, oraz praca konstrukcyjna,
technologiczna lub artystyczna”). Przepis w istniejącym brzmieniu ma kolosalne
znaczenie dla studentów np. uczelni technicznych czy artystycznych, których praca
dyplomowa nie musi mieć wcale formy pisemnego opracowania, ale może mieć charakter
projektu czy pracy „praktycznej”. Choć wydaje się, że szerokie rozumienie terminu „praca
dyplomowa” jest dostatecznie dobrze utrwalone w praktyce działania uczelni, to jednak
jego uszczegółowienie (w zależności od specyfiki kierunku studiów) na poziomie
ustawowym jest dobrym rozwiązaniem.
28. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję usunięcia
art. 168a.
29. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję usunięcia
art. 169 ust. 1a.
30. Bierze pod uwagę połączenie ust. 8 i 9 w art. 169 pod warunkiem, że Parlament
Studentów RP przedstawi nowe brzmienie połączonego przepisu.
31. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję poprawki
w art. 170 ust. 3. Wyraża zgodę na treść przepisu wskazaną w Studenckim Projekcie
Nowelizacji, tj.: „Szkolenia prowadzi samorząd studencki uczelni w porozumieniu
z
Parlamentem
Rzeczypospolitej
Studentów
Polskiej
Rzeczypospolitej
zapewnia
możliwość
Polskiej.
Parlament
przeszkolenia
Studentów
przedstawicielom
samorządów studenckich w celu realizacji szkoleń oraz prowadzi działania promocyjne
dotyczące praw i obowiązków studenta”.
32. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję usunięcia
art. 170c ust. 1.
5
Forum Uniwersytetów Polskich
20-950 Lublin, Al. Racławickie 14, CN-231
tel./fax: +48 81 445 43 64
e-mail: [email protected]
33. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję usunięcia
art. 170d ust. 2.
34. Negatywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję usunięcia
art. 171 ust. 2. Wskazany przepis daje podstawę do studiowania według indywidualnego
programu studiów. Forum jest zdania, że przepisy dotyczące praw studentów należy
bezsprzecznie zachować w Ustawie.
35. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję przeniesienia
art. 172 ust. 1 do przepisów związanych z regulaminem studiów.
36. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję poprawki
w art. 174 ust. 4. Wyraża zgodę na treść przepisu zawartą w Studenckim Projekcie
Nowelizacji, tj.: „Środki z dotacji, o których mowa w art. 94 ust. 1 pkt 7 i ust. 4,
przeznaczone na stypendia rektora dla najlepszych studentów przyznawane w liczbie nie
większej niż 10% liczby studentów każdego kierunku studiów prowadzonego w uczelni
stanowią nie mniej niż 40% i nie więcej niż 60% środków przeznaczonych łącznie na
stypendia rektora dla najlepszych studentów, stypendia socjalne oraz zapomogi. Jeżeli
liczba studentów na kierunku studiów jest mniejsza niż dziesięć, stypendium rektora dla
najlepszych studentów może być przyznane jednemu studentowi”.
37. Pozytywnie opiniuje zgłoszony przez Parlament Studentów RP postulat połączenia
wszystkich rozporządzeń o programach ministerialnych.
38. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję usunięcia
art. 188a ust. 1.
39. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję zmiany
usytuowania art. 190 ust. 3 w Ustawie.
40. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję poprawki
w art. 202 ust. 6. Wyraża zgodę na treść przepisu wskazaną w Studenckim Projekcie
Nowelizacji, tj.: „Organy samorządu studenckiego decydują w sprawach rozdziału
środków finansowych przeznaczonych przez organy uczelni na cele studenckie. Organy
samorządu studenckiego przedstawiają organom uczelni sprawozdanie z rozdziału
środków finansowych i rozliczenie tych środków nie rzadziej niż raz w roku
akademickim”.
6
Forum Uniwersytetów Polskich
20-950 Lublin, Al. Racławickie 14, CN-231
tel./fax: +48 81 445 43 64
e-mail: [email protected]
41. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję poprawki
w art. 205 ust. 1.
42. Pozytywnie opiniuje zgłoszoną przez Parlament Studentów RP propozycję zmiany
usytuowania art. 207 ust. 2 w Ustawie.
Z wyrazami szacunku,
Przewodniczący
Forum Uniwersytetów Polskich
/-/
Tomasz Tokarski
7