Wykład 2 - szewczyk.net.pl

Trzy sfery działania
banków
I sfera działania banków:
pośrednictwo kredytowe


w ramach tzw. operacji pasywnych
(biernych) bank pożycza pieniądze i środki
pieniężne od swoich klientów po to, aby
w ramach tzw. operacji aktywnych odstąpić
prawo do dysponowania nimi innym
klientom
Operacje pasywne


Pożyczając pieniądze od swoich klientów, bank
występuje jako strona transakcji, która kupuje
prawo do dysponowania pieniędzmi deponentów
przez czas określony w umowie i zobowiązuje się
do ich zwrotu na żądanie lub w terminie
oznaczonym.
Za to prawo bank płaci odsetki naliczane według
ustalonej w umowie stopy procentowej. Odsetki
te, i stosowane do ich naliczenia stopy
procentowe, są określane odpowiednio jako
odsetki pasywne i stopy pasywne.
Skutek przyjęcia przez bank depozytu
Aktywa
Pasywa
+ ŚRODKI PIENIĘŻNE
+ DEPOZYT
KREDYTY I LOKATY
DEPOZYTY
Majątek banku
Fundusze własne
Skutek zwrotu przez bank depozytu
Aktywa
Pasywa
- ŚRODKI PIENIĘŻNE
- DEPOZYT
KREDYTY I LOKATY
DEPOZYTY
Majątek banku
Fundusze własne
Operacje pasywne, c.d.




Skutkiem pozyskiwania przez bank funduszy obcych w
ramach operacji pasywnych jest przyrost zobowiązań banku
wobec jego klientów (przyrost pasywów) oraz przyrost
środków pieniężnych (przyrost aktywów).
Skutkiem zwrotu klientom przez bank ich depozytów jest
spadek jego zobowiązań (pasywów) oraz zmniejszenie ilości
środków do dyspozycji (aktywów).
Jeżeli strumień dopływających do banku funduszy obcych
jest w jakimś okresie większy niż strumień funduszy
zwracanych klientom w tym okresie, suma bilansowa banku
rośnie i znaczy to, że bank się rozwija.
Jeżeli jest odwrotnie, to bank się ”kurczy”, czyli traci rynek,
jest wypierany z rynku.
Operacje aktywne


Zgromadzone przez operacje pasywne środki
bank wykorzystuje do udzielania kredytów i
pożyczek oraz do lokowania ich w innych
instrumentach przynoszących dochód.
Operacje lokacyjne banku określa się mianem
operacji czynnych (aktywnych), a związane z nimi
stopy procentowe i uzyskiwane odsetki –
odpowiednio stopy procentowe i odsetki aktywne
Skutek udzielenia kredytu
Aktywa
Pasywa
- ŚRODKI
+ KREDYTY
KREDYTY I LOKATY
DEPOZYTY
Skutek spłaty kredytu
Aktywa
Pasywa
+ ŚRODKI
- KREDYTY
KREDYTY I LOKATY
DEPOZYTY
Operacje aktywne, c.d.



W ramach operacji aktywnych bank występuje jako
strona transakcji, to znaczy udostępnia klientom
odpłatnie środki na własny rachunek i ryzyko.
Mówiąc inaczej, bank odsprzedaje klientom prawo do
czasowego dysponowania środkami pieniężnymi, które
sam kupił od swoich deponentów.
Udzielenie kredytu (pożyczki, innej lokaty) powoduje
zamianę jednego rodzaju aktywu, jakim są środki
finansowe, na inny rodzaj aktywu, jakim są należności z
tytułu kredytów (pożyczek, innych lokat).
Istota pośrednictwa kredytowego
Aktywa
Kasa i środki pieniężne
Podmioty
deficytowe
Pasywa
Fundusze obce
Należności
Kredyty i lokaty
Odsetki aktywne
Majątek
Podmioty
nadwyżkowe
Depozyty
Odsetki pasywne
Fundusze własne
Czy pośrednicy kredytowi są
potrzebni?
FINANSOWANIE
POŚREDNIE
FUNDUSZE
POŚREDNICY
FINANSOWI
9%
O
S
T
A
T
E
C
Z
N
I
K
R
E
D
Y
T
O
B
I
O
R
C
Y
FUNDUSZE
3%
?
6%
FUNDUSZE
6%
RYNKI
FINANSOWE
FUNDUSZE
FINANSOWANIE BEZPOŚREDNIE
Źródło: F.S. Mishkin, The economics of Money, Banking, and Financial Markets. Sixth edition. Addison Wesley 2001, s. 21
K
P R
E
I
E D
R Y
W T
O O
T D
N A
I W
C
Y
Transformacja ryzyka kredytowego


Następuje dlatego, że – wchodząc pomiędzy
pierwotnego kredytodawcę (podmiot
nadwyżkowy) a ostatecznego kredytobiorcę
(podmiot deficytowy) – bank bierze na siebie
ryzyko nieotrzymania zwrotu pożyczonej kwoty od
tego drugiego.
Ryzyko pojedynczego kredytobiorcy bank stara
się ograniczać poprzez procedury kredytowe, a
ryzyko łączne – poprzez dywersyfikację portfela.
Transformacja terminów (płynności)


Następuje dlatego, że bank dostosowuje terminy
depozytów i innych instrumentów pasywnych do
preferencji tych, którzy dysponują
oszczędnościami, a terminy kredytów i innych
instrumentów aktywnych – do preferencji tych,
którzy chcą finansować różne przedsięwzięcia
funduszami pożyczonymi (obcymi)
Transformacja taka jest możliwa, ponieważ bank
ma wielu klientów po obu stronach, dzięki czemu
duża część przepływów się kompensuje, a
ewentualne niedobory bank może uzupełnić albo
na rynku depozytów międzybankowych, albo w
banku centralnym
Transformacja nominałów


Następuje dlatego, że z depozytów o
różnych nominałach, dostosowanych do
preferencji podmiotów nadwyżkowych,
bank jest w stanie utworzyć pakiety
kredytów o nominałach dostosowanych do
potrzeb podmiotów deficytowych.
W konsekwencji liczne, małe jednostkowo
kwoty depozytów mogą przekształcić się w
duże kwoty kredytów i na odwrót.
Co bank z tego ma?


Marżę procentową, czyli różnicę pomiędzy
cenami otrzymywanymi za fundusze
udostępniane poprzez operacje aktywne a
cenami płaconymi za fundusze
pozyskiwane poprzez operacje pasywne
Ceną w usługach pośrednictwa
kredytowego są stopy procentowe:


bierne (pasywne) – płacone przez bank
czynne (aktywne) – otrzymywane przez bank
Komu potrzebne są banki w roli
pośredników kredytowych?




Tym, którzy nie chcą brać na siebie ryzyka
kredytowego ostatecznych kredytobiorców
Tym, którzy nie chcą brać na siebie ryzyka
płynności
Tym, którzy nie chcą brać na siebie ryzyka
niedopasowania kwot
Korzystanie z pośrednictwa banków w tej
sferze nie jest obowiązkowe!
Wnioski




Działając w sferze pośrednictwa kredytowego,
bank angażuje się majątkowo w przeprowadzane
transakcje.
Z tego powodu działalność ta jest widoczna
w bilansie banku, który pokazuje skalę
zaangażowania w tej sferze,
oraz w rachunku zysków i strat, który pokazuje
efektywność tego zaangażowania
II sfera działania banku komercyjnego:
pośrednictwo w rozliczeniach

Gotówkowe:






Wpłaty i wypłaty gotówki w kasie
Kupno i sprzedaż walut obcych
Bankomaty
Inkaso samochodowe
Bezgotówkowe krajowe
Bezgotówkowe zagraniczne
Istota działania banku jako pośrednika
w rozliczeniach




Usługa taka jest analogiczna do usługi
kurierskiej, a polega na:
przyjęciu od zleceniodawcy określonej
kwoty pieniędzy po to,
aby dostarczyć je do wskazanego odbiorcy.
Za taką usługę bank pobiera określoną
prowizję.
Odmienność usług rozliczeniowych


polega na tym, że nie zostawiają one śladu
w bilansie banku, ponieważ bank nie
angażuje się majątkowo w takie operacje.
Jedyny ślad po tych usługach zostaje w
rachunku zysków i strat w postaci prowizji i
opłat pobranych oraz prowizji i opłat
płaconych innym bankom.
Pozostałe usługi bankowe






obsługa emisyjna przedsiębiorstw i instytucji oraz gmin,
pośrednictwo w obrocie papierami wartościowymi, czyli usługi
maklerskie,
doradztwo finansowe,
pośrednictwo ubezpieczeniowe,
przechowywanie cennych przedmiotów, czyli usługi
depozytowe (sejfowe).
Świadcząc te usługi, bank nie angażuje się majątkowo, a więc
są one obojętne dla bilansu banku. Jedyny ślad usługi te
zostawiają w rachunku zysków i strat w postaci prowizji i
opłat.
Miejsce marży odsetkowej w wynikach banku
komercyjnego
(dane za rok 2005 w mln zł)
Pozycja
BPH
ING Bank Śląski
Wynik z tytułu
odsetek
Wynik z tytułu
prowizji
Koszty ogółem
1 981
714,6
1 023
469,2
1 535
959,5
Zysk Brutto
1 294
636,8
Źródło: Raporty roczne banków publikowane na ich stronach internetowych
Wniosek


Działalność depozytowa i kredytowa banku,
czyli pośrednictwo kredytowe, stanowi
główne źródło zysków banku komercyjnego
Usługi w pozostałych dwóch sferach
działania banku, czyli rozliczenia bankowe
oraz obrót papierami wartościowymi i usługi
pozostałe są deficytowe !!!
Wniosek 2

Cokolwiek złego dzieje się w sferze
pośrednictwa kredytowego, rzutuje
zarówno na bezpieczeństwo, jak i na wyniki
banku komercyjnego, a z tego wynika, iż
zarządzanie aktywami i pasywami banku
jest najważniejszą sferą zarządzania
bankiem.