Analiza oddziaływania podmorskiego połączenia

Tytuł:
Autor:
Data publikacji:
Wersja online:
Zawartość:
The environmental effects of the installation and functioning of the
submarine SwePol Link HVDC transmission line: a case study of the
Polish Marine Area of the Baltic Sea
E. Andrulewicz, D. Napierska, Z. Otremba
2003
www.vliz.be/imisdocs/publications/56715.pdf
Analiza oddziaływania podmorskiego połączenia elektroenergetycznego SwePol
pomiędzy Szwecją a Polską na środowisko morskie.
1. Wprowadzenie
W obrębie Morza Bałtyckiego istnieje kilka międzypaństwowych podmorskich połączeń
elektroenergetycznych – linii wysokiego napięcia prądu stałego (HVDC), m.in. Gotland – pomiędzy
kontynentalną częścią Szwecji a wyspą Gotlandia, Baltic Cable – pomiędzy Szwecją a Niemcami
oraz SwePol – pomiędzy Polską a Szwecją.
Wśród potencjalnych negatywnych oddziaływań linii HVDC na środowisko morskie wymienia się
przede wszystkim zaburzenie siedlisk dennych, chemiczne zanieczyszczenia wody morskiej,
związane z uwalnianiem toksycznego chloru z anod (w przypadku tzw. systemów monopolarnych),
oraz zaburzenia środowiska makrofauny i ryb migrujących związane z oddziaływaniem
emitowanych wokół kabli podmorskich pól elektromagnetycznych.
Przeprowadzone dotychczas badania dla połączenia FennoSkan (Finlandia – Szwecja) oraz Gotland
nie wykazały znaczącego negatywnego oddziaływania linii HVDC na ichtiofaunę.
2. Metodologia przeprowadzonych badań
Celem badań, których wyniki omówiono w niniejszej publikacji, była przede wszystkim identyfikacja
oddziaływań linii SwePol na środowisko morskie, w szczególności na osady denne, oraz weryfikacja
zmiany natężenia pól magnetycznych w rejonie inwestycji. Badania zostały przeprowadzone
dwuetapowo:
1) na etapie planowania i przygotowania (w latach 1997 – 1998) – celem było przede
wszystkim wskazanie najlepszego możliwego wariantu przebiegu linii z punktu widzenia
technicznego i środowiskowego,
2) po ułożeniu kabla (w latach 1999 – 2000) – celem była przede wszystkim identyfikacja
rzeczywistych oddziaływań linii na środowisko morskie.
W ramach badań wzdłuż trasy linii HVDC przeprowadzono następujące prace terenowe:

obserwacje kamerą podwodną, holowaną przez jednostkę badawczą,

obserwacje przez nurków, również z użyciem kamery podwodnej,

pobór prób makrozoobentosu (przy użyciu tzw. Reineck box corer), za wyjątkiem obszaru
położonego w granicach Ławicy Słupskiej (ze względu na kamienisty charakter dna
morskiego),

pomiary ziemskiego pola magnetycznego z wykorzystaniem kompasu do pomiarów
podwodnych oraz podwodnego magnetometru.
Wyznaczono łącznie 36 stacji badawczych (tych samych dla obydwu etapów badań, czyli badań
przed- i porealizacyjnych) w ramach 5 powierzchni badawczych charakteryzujących się różnym
rodzajem podłoża oraz głębokością wody. 18 z nich zlokalizowano na trasie linii HVDC. Pozostałe
zlokalizowane w odległości 0,1 – 1 Mm stanowiły tzw. obszary referencyjne.
Próby
makrozoobentosu pobierano zgodnie z wytycznymi HELCOM.
Materiał Fundacji na Rzecz Energetyki Zrównoważonej
www.fnez.pl
3. Wyniki badań
3.1.
Etap przedrealizacyjny
W wyniku przeprowadzonych badań dokonano wyboru najkorzystniejszego wariantu linii HVDC
stanowiącej tzw. połączenie SwePol, w odniesieniu do uwarunkowań:
1) technicznych

wybrano system bipolarny (dwa kable: główny i powrotny) zamiast systemu
monopolarnego (jeden kabel plus elektrody) – brak elektrod wyeliminował
potencjalny negatywny wpływ na właściwości chemiczne wody, gdyż w przypadku
wykorzystania systemu bipolarnego do wody nie jest uwalniany toksyczny chlor,
którego źródłem w przypadku systemu monopolarnego byłyby anody;
2) środowiskowych

3.2.
pierwotnie projektowana trasa kabla uległa znacznym modyfikacjom ze względu na
sprzeciw społeczności nadmorskich zamieszkujących rejon Kołobrzegu (w którym
kabel miał wychodzić na ląd) oraz konieczność ominięcia centralnej części Ławicy
Słupskiej, która została wyznaczona jako bałtycki obszar chroniony HELCOM.
Ostatecznie kabel został poprowadzony ze szwedzkiej EEZ przez wschodnią część
Ławicy Słupskiej do Ustki i przechodzi jedynie przez obszary kategorii 3 wg
klasyfikacji biotopów HELCOM (3 - biotopy zagrożone).
Etap porealizacyjny
Dno morskie
Podwodne obserwacje kamerą nie wykazały, aby na skutek budowy linii SwePol warunki denne
uległy znacznym zmianom. Kabel w większości został wkopany w miękkie osady denne i jest
niewidoczny (jedynie na odcinku przechodzącym przez Ławicę Słupską ze względu na kamienisty
charakter podłoża został ułożony na dnie).
Bentos
Skład gatunkowy fauny dennej, zagęszczenie oraz biomasa były w większości porównywalne na
obydwu etapach badań, tj. przed- i porealizacyjnym.
Wpływ linii HVDC na makrozoobentos uwidocznił się najbardziej na największych głębokościach,
gdzie zanotowano wzrost zagęszczenia osobników poszczególnych gatunków oraz jednoczesny
spadek średnich rozmiarów osobników indywidualnych i spadek biomasy, co mogłoby wskazywać
na ponowne zasiedlenie danego obszaru przez poszczególne gatunki po zakończeniu prac
budowlanych.
Pole elektromagnetyczne
Przeprowadzone w pierwszej kolejności obliczenia matematyczne wykazały, że zmiany inklinacji 1
w rejonie linii HVDC byłyby znacznie większe dla systemu monopolarnego, z którego
w ostateczności zrezygnowano na rzecz systemu bipolarnego. W przypadku systemu bipolarnego
wykazano, że skala zaburzeń inklinacji zmniejsza się wraz ze zmniejszaniem odległości pomiędzy
kablem głównym a kablem powrotnym.
1
Inklinacja magnetyczna – kąt zawarty pomiędzy wektorem natężenia ziemskiego pola elektromagnetycznego
a horyzontem. Wartość inklinacji zmienia się wraz ze zmianą szerokości geograficznej.
Materiał Fundacji na Rzecz Energetyki Zrównoważonej
www.fnez.pl
W przypadku linii SwePol odległość pomiędzy kablem głównym i kablem powrotnym nie przekracza
2 m. Oddziaływanie pól elektromagnetycznych zanika w odległości 20 m od linii.
Biorąc pod uwagę zaprezentowane powyżej wyniki badań linię SwePol uznano za jedną
z najbardziej przyjaznych środowisku podmorskich linii elektroenergetycznych.
Opracowała: Justyna Biegaj
Materiał Fundacji na Rzecz Energetyki Zrównoważonej
www.fnez.pl