Zabezpieczenie wierzytelności, praktyczne porady przed

Zabezpieczenie wierzytelności,
praktyczne porady przed
podpisaniem umowy
2015-12-17 15:48:35
2
Węgierska praktyka sadowa potwierdza, że często płatność należności przeciągana jest możliwie jak najdłużej, z
powoływaniem się przede wszystkim na powszechne zadłużenie firm na Węgrzech i związanym z tym brakiem
wolnych środków płatniczych. Za przeciąganiem płatności w wielu przypadkach ukrywa się jednak całkowity brak
woli spłaty zadłużenia, powolne i konsekwentne ratowanie istniejącego jeszcze majątku dłużnika i przenoszenie
go do nowo założonych firm, aby uniemożliwić jakąkolwiek egzekucję nawet na podstawie prawomocnego tytułu
wykonawczego.
Węgierska praktyka sadowa potwierdza, że często płatność należności przeciągana jest możliwie jak najdłużej, z
powoływaniem się przede wszystkim na powszechne zadłużenie firm na Węgrzech i związanym z tym brakiem
wolnych środków płatniczych. Za przeciąganiem płatności w wielu przypadkach ukrywa się jednak całkowity brak
woli spłaty zadłużenia, powolne i konsekwentne ratowanie istniejącego jeszcze majątku dłużnika i przenoszenie
go do nowo założonych firm, aby uniemożliwić jakąkolwiek egzekucję nawet na podstawie prawomocnego tytułu
wykonawczego.
Aby uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek poddajemy pod rozwagę przestrzeganie poniższych zasad
postępowania w obrocie cywilnoprawnym na Węgrzech.
I.
I./1. W praktyce obrotu gospodarczego umowy bardzo często zawierane są ustnie w formie zamówień
telefonicznych lub zamówień składanych faksem względnie e-mailem. Takie umowy ze swej istoty nie zawierają
nawet podstawowych porozumień stron. Niezbędne jest zatem, w każdym przypadku nadanie umowom formy
pisemnej, gdzie należy zawrzeć przynajmniej podstawowe i niezbędne elementy danej umowy. W przypadku
umów o dużej wartości wskazane jest możliwie precyzyjne sformułowanie wszelkich istotnych jej postanowień
(warunki dostawy, wykonania usługi, warunki i terminy płatności itp.).
I/2. Bardzo ważne jest, aby umowa była sporządzona w języku polskim i węgierskim. Umowy spisywane w
jęz. angielskim zawierają wiele nieścisłości i w wielu przypadkach okazuje się przed sadem, że nie odpowiadają w
pełni woli żadnej ze stron. Powoduje to konieczność ustalania przez sąd właściwej treści umowy.
I/3. Przed rozpoczęciem pertraktacji i podpisaniem umowy należy w każdym przypadku żądać przedstawienia
aktualnego wypisu z KRS oraz wzoru podpisu w celu ustalenia, czy osoba podpisująca umowę jest
uprawniona do reprezentacji kontrahenta. Brak podpisu osoby uprawnionej może skutkować wadą oświadczenia
woli.
Jest to powszechnie przyjęte w obrocie gospodarczym i nie może być traktowane jako brak zaufania do partnera.
Jeżeli partner odmawia okazania tych dokumentów, lub powołuje się na trudności, względnie oświadcza, że
zadane dokumenty dostarczy później, jest to poważne ostrzeżenie co do jego wiarygodności. Podobnie jest
w przypadku, gdy z danych zawartych w KRS wynika, ze:
■
■
■
spółka w ciągu krótkiego czasu wielokrotnie zmieniała siedzibę. Brak możliwości doręczenia pism sadowych,
które wracają z adnotacja: „adresat nieznany" utrudnia w znacznej mierze postępowanie procesowe, które
może się toczyć pod nieobecność dłużnika - pozwanego tylko w obecności kuratora i uniemożliwia skorzystanie
z procedury nakazowej.
jej właścicielami są tylko osoby zamieszkałe na stale poza Węgrami,
do rejestru wpisany jest fakt prowadzenia egzekucji, szczególnie na rzecz Urzędu Skarbowego.
Niezwykle ważne jest wówczas zadanie zabezpieczenia roszczenia w postaci ustanowienia hipoteki, zastawu lub
gwarancji bankowych lub po prostu odstąpienie od zawarcia umowy uprzedzając często bardzo prawdopodobną
niemożność wyegzekwowania należności.
3
W przypadku kupna towaru lub usług od partnera węgierskiego przestrzegamy obecnie przed
dokonywaniem z góry zapłaty pełnej wartości nie wykonanej jeszcze usługi lub nie dostarczonego
jeszcze towaru. Zaplata zaliczki jest niestety równie ryzykowna.
I/4. Istotny jest również zapis dotyczący właściwości sądu uznanego przez strony jako wyłączny do
rozpoznawania sporów wynikających z umowy. Dla kontrahenta polskiego nie zawsze korzystna jest właściwość
sadu polskiego, gdyż powoduje to konieczność wykonania kosztownych tłumaczeń pozwu, załączników oraz
uzyskanego wyroku, który w praktyce może być wykonany tylko na Węgrzech. Jest wielce prawdopodobne, że to
węgierski partner nie wykona należycie swego zobowiązania. Wykonalność prawomocnego wyroku sądu
polskiego musi być stwierdzona przez sąd węgierski w osobnym postępowaniu i dopiero po wydaniu
postanowienia o wykonalności może się odbyć właściwa egzekucja. W takim przypadku postępowanie
zmierzające do odzyskania wierzytelności może się przedłużyć o kilka miesięcy. Partner węgierski nie może
oczywiście podważyć w tym postępowaniu orzeczenia sądu polskiego, ale może podnosić np. wady samego
postępowania typu nieprawidłowe doręczenie.
I/5. W przypadku wysokiej wartości kontraktu zalecamy osobistą wizytę w siedzibie kontrahenta widniejącej w
KRS-ie, aby nie okazało się później, że spółka w miejscu siedziby nie jest znana, nie prowadzi żadnej działalności,
a miejsce siedziby, co niestety występuje coraz częściej, to zrujnowany dom na odludziu.
I/6. Podajemy pod rozwagę stosowanie w umowie zabezpieczeń umownych w formie hipoteki, zastawu na
nieruchomościach, weksla, gwarancji bankowych, ubezpieczenia, poręczenia majątkowego, złożenia
przynajmniej części należności do depozytu. Zabezpieczenia takie są stosowane w obrocie na Węgrzech i
stanowią gwarancję wykonalności zobowiązań umownych przez kontrahenta. W celu zwiększenia pewności
prawidłowego wykonania zobowiązania wskazany jest również zapis kary umownej.
I/7. W praktyce dłużnik często zaprzecza odebraniu towaru zamówionego i dostarczonego przez polskiego
kontrahenta, powołując się na fakt, że osoba podpisująca odbiór towaru, usługi na liście przewozowym nie była
do tego uprawniona. Jedyna obrona przed takim tłumaczeniem dłużnika jest pisemne oznaczenie w umowie
osoby, która uprawniona jest do odbioru usługi lub towaru. Ma to praktyczne znaczenie w przypadku, gdy strony
umówiły się na dokonanie płatności przelewem bankowym. W przypadku relatywnie niewielkiej wartości usługi,
dostarczonego towaru (np. usługi transportowej w wysokości 1-3 tys. EUR) należy domagać się zapłaty gotówką,
bowiem koszty ew. dochodzenia takiego roszczenia na drodze sadowej uniemożliwiają często skuteczne jego
odzyskanie. Częste jest także powoływanie się dłużnika, że nie otrzymał faktury. Jeżeli nie możemy jej dostarczyć
osobiście, należy wysłać pocztą za zwrotnym potwierdzeniem odbioru.
II.
W przypadku stwierdzenia braku wykonania postanowień umownych (zapłaty w terminie) przez kontrahenta
węgierskiego, należy niezwłocznie wezwać go na piśmie do zapłaty z wyznaczeniem krótkiego terminu. Po
bezskuteczności takiego wezwania należy niezwłocznie wystosować wezwanie za pośrednictwem kancelarii
adwokackiej na Węgrzech. Samo zagrożenie nieuniknionym procesem, lub groźba wszczęcia postępowania
upadłościowego często zmusza dłużnika do zapłaty. Brak reakcji drugiej strony lub pojawienie się pism
4
zawierających prośbę o odroczenie płatności lub udzielenia zgody na zapłatę w ratach należy traktować jako
działanie na zwłokę, mogące mieć na celu uniemożliwienie odzyskania roszczenia. W takim przypadku:
■
■
■
Jeżeli zdecydujemy się na udzielenie odroczenia płatności należy wyznaczyć możliwie krótki termin (w żadnym
wypadku nie dwu, trzy miesięczny lub dłuższy). Przygotowanie porozumienia należy powierzyć kancelarii
adwokackiej na Węgrzech. Nie należy zapominać bowiem, że druga strona jest reprezentowana przez
prawnika, a w porozumieniu mogą być zawarte niekorzystne zapisy, co niestety bardzo często się zdarza.
Ważne jest, aby kontrahent złożył jednoznaczne oświadczenie o uznaniu roszczenia.
Jeżeli zdecydujemy się na udzielenie zgody na spłatę w ratach należy wyznaczyć możliwie krótkie terminy
spłaty oraz podzielić główne roszczenie na kilka rat (2-4). Ze względów wskazanych w punkcie powyższym
przygotowanie stosownej umowy, przeprowadzenie pertraktacji należy powierzyć kancelarii adwokackiej na
Węgrzech. Pozwoli to uniknąć niekorzystnych zapisów w porozumieniu.
Jeżeli nie wyrazimy zgody na odroczenie terminu płatności lub na spłatę zadłużenia w ratach, lub gdy
kontrahent nie dotrzymuje postanowień powyższych porozumień, nie wolno zwlekać z podjęciem dalszych
kroków prawnych tj. ze wszczęciem postępowania nakazowego, skierowania sprawy na drogę procesową lub
złożenia wniosku o wszczęcie postępowania upadłościowego.
III.
Najczęściej spotykaną formą spółek handlowych na Węgrzech to sp. z o.o. (Korlátolt Felelősségű Társaság, skrót
Kft.) i spółka komandytowa.(betéti társaság skrót Bt.)
W przypadku spółek z ograniczoną odpowiedzialnością (Kft.) ratowanie majątku przed dłużnika niestety
często może uniemożliwić skuteczne odzyskanie wierzytelności. Jedynym wyjściem okazuje się wówczas
wszczęcie osobnego postępowania sądowego, w którym, w przypadku udowodnienia udziałowcowi spółki
świadomego działania na szkodę wierzycieli (w prawie węgierskim chodzi o nadużycie ograniczonej
odpowiedzialności wspólnika przez rozporządzanie majątkiem spółki jako własnym lub ze świadomością
pokrzywdzenia wierzycieli) w momencie zawierania umowy, sąd może stwierdzić jego odpowiedzialność całym
majątkiem bez ograniczeń za nieuregulowane zobowiązania spółki. Egzekucja będzie wówczas możliwa z całego
majątku udziałowca spółki. W przypadku spółki komandytowej (Bt.) sytuacja jest korzystniejsza dla
wierzyciela, gdyż zgodnie z ustawą o spółkach handlowych komplementariusz (beltag) odpowiada na mocy
prawa bez ograniczeń, całym swoim majątkiem za nieuregulowane zobowiązania spółki. Niezbędne jest jedynie
uzyskanie tytułu wykonawczego (prawomocnego orzeczenia sadu) wobec spółki i komplementariusza (beltag) i w
przypadku niemożności egzekucji z majątku spółki wszczęcie egzekucji bezpośrednio z majątku
komplementariusza. Egzekucja wobec majątku spółki musi w każdym przypadku poprzedzać egzekucję
skierowaną na majątek wspólnika.
Budapeszt, listopad 2009
Materiał na zamówienie WPHI opracował mec. Stanisław Sokołowski
Dr.Sokolowski Ügyvédi Iroda
1094 Budapest, Angyal utca 26.IV.42
tel./fax: 215-37-28
mobil: 06-70-384-20-43
e-mail: mailto:[email protected]
5