Wielokulturowość w polskich więzieniach

Transkrypt

Program warsztatów
„Wielokulturowość w polskich więzieniach. Warsztaty uwrażliwiające na inność”
Oprac. Krzysztof Milewski
Warszawa, 2013
Celem warsztatów jest uwrażliwienie funkcjonariuszy/funkcjonariuszek i pracowników/pracowniczek Służby Więziennej na temat odmiennych
kultur, których przedstawiciele są osadzeni w polskich jednostkach penitencjarnych.
CELE OPERACYJNE:
Po zakończeniu zajęć osoba uczestnicząca:
- jest bardziej wrażliwa na potrzeby cudzoziemców przebywających w AŚ i ZK (aresztach śledczych i zakładach karnych) wynikające
z różnic kulturowych i religijnych,
- poszerzyła wiedzę na temat Islamu i jego wyznawców, kultury czeczeńskiej,
- poszerzyła wiedzę na temat podstaw prawa międzynarodowego w zakresie praw cudzoziemców przebywających w polskich
więzieniach.
GRUPA DOCELOWA:
Warsztaty przeznaczone dla funkcjonariuszy/funkcjonariuszek i pracowników/pracowniczek działów: ochrony i penitencjarnego.
OP – osoba/y prowadząca/e
OU – osoba/y uczestnicząca/e
Scenariusz powstał w ramach projektu Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka Weź kurs na wielokulturowość. Edukacja na temat praw człowieka i wielokulturowości
kluczem do budowania otwartego społeczeństwa przyjmującego obywateli państw trzecich. Projekt jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu na rzecz
Integracji Obywateli Państw Trzecich oraz budżetu państwa.
Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za treści umieszczone w scenariuszu.
Copyright © Helsińska Fundacja Praw Człowieka 2013
Przebieg/treści programowe (opis szczegółowy)
Czas
Wprowadzenie
a) przywitanie OU, przedstawienie się OP, określenie przedmiotu warsztatów.
b) prezentacja OU:
OP rozdaje OU kartki A4, a także kartki samoprzylepne i długopisy. Prosi, by
każda OU na kartce samoprzylepnej napisała swoje imię, a następnie nakleiła
kartkę w widocznym miejscu np. na klatce piersiowej. Następnie wyjaśnia, że
ćwiczenie ma na celu poznanie się OU. Prosi OU o odliczenie do dwóch 45 min.
i o dobranie się w pary (każda para jedynka plus dwójka) w taki sposób, by
osoby w parach nie znały się wcześniej. Następnie prosi, by jedynki
opowiedziały partnerowi/partnerce w parze o sobie (czas 5 min.). OP kontroluje
czas. Po 5 minutach prosi, by dwójki opowiedziały o sobie przez następne pięć
minut. Następnie prosi OU, by kolejno przedstawiły na forum swoich
partnerów/partnerki. OP dziękuje za wykonane zadanie.
c) spisanie kontraktu:
OP wyjaśnia, że przez najbliższe minuty wspólnie będą zajmować się
opracowaniem kontraktu, który uporządkuje i ustali zasady pracy w grupie. OP
wyjaśnia, dlaczego kontrakt jest ważny, a także, że zasady muszą być jasne dla
wszystkich, realne i konkretne. Następnie prosi OU, by podawały propozycje
ważnych dla nich zasad. OP spisuje kontrakt na papierze, w miarę potrzeb
podpowiada zasady, które winny znaleźć się w kontrakcie, prosi także OU, by
wspólnie zastanowiły się, jakie działania podjąć, jeżeli ktoś nie zastosuje się do
zasad wypracowanych wspólnie. Po opracowaniu kontraktu, odczytaniu go
i zaakceptowaniu przez każdą osobę uczestniczącą, OP umieszcza go
w widocznym miejscu, gdzie pozostanie do końca zajęć.
Metody
 praca w parach,
 praca na forum
grupy,
 burza mózgów
Niezbędne materiały
 tablica,
 papier flipchart,
 markery,
 kartki A4,
 długopisy,
 kartki samoprzylepne
Źródło: M. Pawlęga (red.), Przeciwdziałanie dyskryminacji. Pakiet edukacyjny dla trenerów
i trenerek, Stowarzyszenie Lambda, Warszawa 2005, s. 81
1. Cudzoziemcy w polskich więzieniach – podstawowe informacje
OP prosi, by OU zastanowiły się przez dwie-trzy minuty samodzielnie nad
odpowiedzią na pytanie: Przedstawiciele i przedstawicielki jakich narodowości
i religii są osadzeni w polskich jednostkach penitencjarnych? Następnie OP
zbiera informacje z sali, spisuje je na tablicy i omawia. Przy okazji omawiania
informuje OU, że warsztaty poświęcone będą w szczególności osobom 40 min.
wyznającym Islam oraz osobom pochodzącym z Czeczenii i ich potrzebom
wynikającym z wyznawanej religii i zaplecza kulturowego. Następuje dyskusja,
wymiana doświadczeń związanych z pracą OU z cudzoziemcami w AŚ i ZK.
 praca na forum
grupy,
 burza mózgów,
 dyskusja
 tablica,
 markery
 film
dokumentalny/
edukacyjny,
 dyskusja
 laptop,
 rzutnik,
 ekran,
 film „Kochany
Muslimie”,
 tablica,
 markery
 praca w grupach,
 burza mózgów,
 wykład,
 tablica,
 papier,
 markery,
Źródło: opracowanie własne – K. Milewski
Przerwa kawowa
15 min.
2. Film o Czeczenach oraz spotkanie z gościem
OP przedstawia gościa – obywatela Czeczenii od lat mieszkającego w Polsce.
OP zaprasza do wspólnego obejrzenie filmu dokumentalnego Kochany
Muslimie (reż. Kerstin Nickig, prod. Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa,
Telewizyjna i Teatralna w Łodzi, 2005 r.; temat: Czeczeni, ich życie, wojna,
70 min.
emigracja; życie rodziny Czeczeńskiej w Polsce).
Po filmie OP prosi o podzielenie się refleksjami na temat filmu. Na zakończenie
prosi gościa o podzielenie się swoimi refleksjami na temat:
- życia w Czeczenii (w latach minionych i obecnie),
- kultury Czeczeńskiej,
- wojen czeczeńskich.
Przerwa obiadowa.
30 min.
3. Islam, Czeczeni.
OP dzieli OU na cztery grupy (poprzez odliczenie do 4) i rozdaje każdej grupie 90 min.
papier i markery w różnych kolorach. OP prosi OU w poszczególnych grupach,
by przez najbliższe 15 minut spisały posiadane informacje o:
- grupa pierwsza i trzecia – Islamie,
- grupa druga i czwarta – Czeczenach.
OP kontroluje upływ czasu. Po wyznaczonym czasie prosi o zaprezentowanie
zapisanych informacji przez grupę pierwszą na forum, następnie prosi
o uzupełnienie informacji przez grupę trzecią. Dyskusja i zadawanie pytań. OP
prosi grupę prezentującą materiał o dopisywanie informacji pojawiających się
w trakcie dyskusji.
Następnie OP analogicznie prosi o zaprezentowanie i odczytanie zapisanych
informacji przez grupę drugą na forum, potem o ich uzupełnienie przez grupę
czwartą, pozwalając na dyskusję, a następnie o dopisywanie informacji
pojawiających się w trakcie dyskusji.
OP zachęca do zadawania pytań w szczególności ze względu na obecność
gościa. Gość ma możliwość skomentowania i wraz z OP zweryfikowania
pojawiających się informacji. Mogę pojawić się stereotypy, na co OP
w szczególności powinna zwrócić uwagę grupy (uświadomienie stereotypów)
i ewentualnie omówić mechanizm powstawania i funkcjonowania stereotypów.
OP zawiesza prezentowane karty w widocznym miejscu i przechodzi do części
teoretycznej – przy udziale gościa prowadzi wykład uzupełniający informacje
zebrane w trakcie pracy w grupach.
Mini-wykład OP. Powinien zawierać następujące informacje:
- krótki wstęp o wielkich religiach współczesnego świata (chrześcijaństwo,
islam, hinduizm, buddyzm, judaizm),
- dzieje Islamu, a także opis jego obecnej postaci (z zaznaczeniem m. in.
różnic między Sunnitami i Szyitami), cechy charakterystyczne i ważne dla
wyznawców zw. z praktykowaniem religii, które mogą mieć szczególne
znaczenie (a są problematyczne, jak np. kwestie modlitwy, diety), gdy dana
 dyskusja
 laptop,
 rzutnik,
 ekran,
 prezentacja
multimedialna
osoba jest osadzona w AŚ albo ZK,
- najważniejsze wydarzenia i kultura czeczeńska, obecna sytuacja polityczna
Czeczenii.
Gość dzieli się informacjami na temat:
- życia Czeczenów w Polsce (problemów w urzędach, ze znalezieniem
mieszkania, pracy itp.),
- kontaktów z Polakami,
- kuchni polskiej, problemów z zachowaniem w Polsce diety zgodnej
z wyznawaną religią,
- odbywania kary przez Czeczenów w Polskich więzieniach.
Na koniec OP i zaproszony gość odpowiadają na pytania OU.
OP dziękuje gościowi za udział w warsztatach, OU za dotychczasowe
zaangażowanie.
Źródło: M. Pawlęga (red.), Przeciwdziałanie dyskryminacji. Pakiet edukacyjny dla trenerów i
trenerek, Stowarzyszenie Lambda. Warszawa 2005. s. 139; Źródła do wykładu: D. Nicolle,
Islam. Historia. Kultura. Nauka. Dzieje Islamu od powstania do końca XV wieku, Elipsa
Publicat S.A., 2007; J. Bielawski, Islam, religia państwa i prawa, Wiedza Powszechna,
Warszawa, 1973; J. Kiwerska, Świat w latach 1989 – 2009. Wydarzenia – konflikty – procesy,
Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, 2009
Przerwa kawowa
10 min.
4. Osadzeni: Polak a cudzoziemiec, funkcjonariusze
OP dzieli OU na 5 grup (poprzez odliczanie) i rozdaje każdej grupie po dwie
duże kartki papieru i markery w różnych kolorach. Następnie prosi OU, by 85 min.
przez najbliższe 15 minut na jednej kartce (druga kartka będzie wykorzystana
w drugiej części zadania) narysowały osadzonych: Polaka i obcokrajowca, a
także funkcjonariuszy pracujących z nimi. Wyjaśnia, że nie chodzi o zdolności
 praca w grupach
 wykład,
 dyskusja
 tablica,
 papier,
 markery
plastyczne, a o przedstawienie/odzwierciedlenie rzeczywistości. Po
wyznaczonym czasie OP prosi o zaprezentowanie obrazów i omówienie ich pod
kątem pracy z obcokrajowcami w polskich więzieniach. Po zaprezentowaniu
i omówieniu wszystkich prac OP umieszcza je w widocznym miejscu
i podsumowuje powyższą część. Stara się znaleźć różnice w przedstawieniu
Polaka i obcokrajowca, wykorzystując je, zwraca uwagę OU na sytuację
obcokrajowców w polskich więzieniach, która pod wieloma względami jest
gorsza od sytuacji Polaków, np.:
- często słaba znajomość języka polskiego, a co za tym idzie trudność
z wyartykułowaniem swoich potrzeb, problemów, podporządkowaniem
porządkowi wewnętrznemu itp.,
- utrudniony kontakt z przedstawicielami duchowymi,
- trudności z zachowaniem obrządku religijnego,
- ograniczona możliwość zachowania diety zgodnej z religią,
- ograniczony dostęp do informacji, nie tylko o bliskich, ale również o kraju rodzinnym,
- utrudniony dostęp do zajęć KO (biblioteka, radiowęzeł itp.).
Uwaga: w wypadku braku widocznych różnic w pracach OP artykułuje różnice
w sytuacji Polaków i obcokrajowców w polskich więzieniach. Na kanwie tego
zachęca OU do dyskusji, w trakcie której zwraca uwagę na pojawiające się
stereotypy czy sytuacje dyskryminacji i właściwie je komentuje.
OP, gdy dyskusja już wygaśnie, prosi OU z grupy piątej o odliczenie do
czterech i przejście zgodnie z numerem do grup od pierwszej do czwartej.
Następnie prosi grupy o opracowanie przez najbliższe 10 minut, na wolnych
kartkach, w punktach tematów:
- gr. 1: pozycja obcokrajowca w polskim więzieniu,
- gr. 2: jak SW radzi sobie dzisiaj z uwzględnianiem potrzeb religijnych
i związanych z kulturą innymi niż katolicyzm i kultura polska (dobre
praktyki i skuteczne rozwiązania)?
- gr. 3: jak oceniacie i dlaczego przygotowanie SW do pracy z obcokrajowcami,
- gr. 4: co należałoby zmienić, by pracowało nam się lepiej z osadzonymi
pochodzącymi z innych kultur, czy wyznającymi inne niż katolicyzm religie?
OP kontroluje upływ czasu. Prosi poszczególne grupy o podzielenie się
własnymi spostrzeżeniami z salą. Po każdej prezentacji czas na dyskusję.
W ramach podsumowania OP prosi OU o zastanowienie się, co mogą realnie
zmienić i wdrożyć w pracy swojej i swojej jednostki penitencjarnej w zakresie
pracy z osobami innymi niż Polacy czy katolicy.
Opracowanie własne – K.Milewski
Przerwa kawowa
15 min.
5. Podstawy prawa międzynarodowego dotyczącego praw osadzonych
obcokrajowców - wykład
Przekazanie wiedzy na temat:
- ochrony prawnej przed dyskryminacją ze względu na pochodzenie etniczne,
narodowe, czy religijne, ze szczególnym odniesieniem do sytuacji osadzonych,
25 min.
- wolności wyznania,
- ksenofobii,
- podstawy polskiego prawodawstwa określającego prawa grup i związków
wyznaniowych o uregulowanym statusie prawnym,
- praw cudzoziemców w Polsce na podstawie polskich regulacji.
 wykład
 tablica,
 papier,
 markery,
 długopisy,
 notesy
6. Torba przeznaczenia – przez jeden dzień w czyjejś skórze
OP wkłada przygotowane wcześniej „Karty przeznaczenia” do 40 min.
nieprzezroczystej torby, prosi OU, by usiadły w układzie, jaki obowiązywał w
ćwiczeniu przed przerwą (to zapewni zmianę składu grup w następnej części
 praca
indywidualna,
 praca w grupach,
 dyskusja.
 nieprzezroczysta torba,
 „Karty przeznaczenia”
(zał. 1),
 Karta zadań (zał. 2)
ćwiczenia, gdy OP poprosi o odliczenie do pięciu i utworzenie nowych małych
grup warsztatowych). Każda OU wyjmuje jedną kartę. OP prosi OU
o zapoznanie się ze swoimi kartami i nie pokazywanie ich innym. Następnie
prosi, aby postarały się wyobrazić sobie, że cecha zapisana na karcie
przeznaczenia, którą mają, staje się od jutrzejszego ranka częścią ich
tożsamości (jeśli ktoś wybrał cechę, która go/jej dotyczy, może wymienić
kartę). Wszystko inne w ich życiu pozostanie bez zmian. Następnie osoba
prowadząca rozdaje karty zadań (zał.) i prosi, żeby OU odpowiedziały na
zadane tam pytania, patrząc na nie z nowego punktu widzenia — z perspektywy
cechy, która znajdowała się na wybranej przez nie „Karcie przeznaczenia”.
Po zakończeniu pracy indywidualnej z kartami zadań OP prosi o odliczenie do
czterech i zajęcie miejsc w poszczególnych grupach i podzielenie się swoimi
nowymi odczuciami oraz przedstawienie odpowiedzi na pytania umieszczone
w karcie zadań. Na rozmowę w mniejszych grupach OU mają 20 minut. Po
zakończeniu prac w małych grupach, OP „odczarowuje grupę” — wyraźnie
zaznacza, że każda osoba wraca do swojej tożsamości, a cecha z karty
przeznaczenia przestaje jej dotyczyć. OP kończy ćwiczenie krótką dyskusją,
w czasie której między innymi zadaje następujące pytania:
- Czy trudno było wyobrazić sobie własne życie zmienione przez jedną
cechę z „Karty przeznaczenia”? Jak duża była to zmiana?
- W jaki sposób konstruowaliście/konstruowałyście swoje wyobrażenia?
- Na które z pytań zapisanych w karcie zadań najtrudniej było udzielić
odpowiedzi? Dlaczego?
- Czy niektóre cechy z „Kart przeznaczenia” trudniej było zaakceptować niż inne?
- Czy dowiedzieliście/dowiedziałyście się czegoś nowego na temat innych
ludzi, patrząc na nich z nowego punktu widzenia – z perspektywy nowej
cechy, która stała się częścią waszej tożsamości? Czy spowodowało to
zmianę waszej opinii na temat tych ludzi lub grup?
- Czym jest tolerancja? Jakie są jej granice?
OP zwraca szczególną uwagę na pojawiające się w czasie dyskusji stereotypy.
Jeśli je zauważy, ponownie (jak to miało miejsce wcześniej w trakcie
warsztatów) omawia je z OU.
Źródło: Dieter Schindlauer, Jasmine Böhm, Katrin Wladasch, Volker Frey, Antydyskryminacja.
Pakiet edukacyjny, Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, 2005, s. 78
Podsumowanie
OP dziękuje OU za udział w warsztatach, krótko je podsumowuje.
Ewaluacja.
15 min.
Łączny czas: 8 h
LITERATURA
 Bielawski J., Islam, religia państwa i prawa, Wiedza Powszechna, Warszawa 1973,
 Fijałkowska M. (red.), Integracja a kultura i religia imigrantów, Centrum Stosunków Międzyludzkich. Raporty i Analizy, Warszawa 2010,
 Hammudach Abdalati. Spojrzenie w Islam, Stowarzyszenie Studentów Muzułmańskich w Polsce, Białystok 2003,
 Kiwerska J., Świat w latach 1989 – 2009. Wydarzenia – konflikty – procesy, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2009,
 Kuleba M., Niezłomna Czeczenia, Arcana, Kraków 1997,
 Littell J., Czeczenia. Rok III, Wydawnictwo literackie 2011,
 Nicolle D., Islam. Historia – Kultura – Nauka. Dzieje Islamu od powstania do końca XV wieku, Elipsa Publicat S.A., 2007,
 Pawlęga M. (red.), Przeciwdziałanie dyskryminacji. Pakiet edukacyjny dla trenerów i trenerek, Wydawnictwo Lambda, Warszawa 2005,
 Schindlauer D., Böhm J., Wladasch K., Frey V., Antydyskryminacja. Pakiet edukacyjny, CODN, Warszawa 2005,
 Śrutowska D. (red.), Między jednością, a wielością. Integracja odmiennych grup i kategorii imigrantów w Polsce, Ośrodek Badań nad
Migracjami WNE UW, Warszawa 2008,
Załącznik 1. Torba przeznaczenia
Źródło: Dieter Schindlauer, Jasmine Böhm, Katrin Wladasch, Volker Frey, Antydyskryminacja. Pakiet edukacyjny, Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, 2005, s. 78
„KARTY PRZEZNACZENIA”
Rosjanin
Białorusin
buddysta
Chińczyk
osoba bez pracy
bezdomny
niepełnosprawny na wózku inwalidzkim
odbywający karę pozbawienia wolności
młody Rom aresztowany za porwanie
narzeczonej
osoba niepełnosprawna, poruszająca się na wózku
inwalidzkim
wychowawca wyrzucony z pracy za
orientację seksualną
nielegalny imigrant z Afryki w Areszcie
deportacyjnym
emigrant z Azji aresztowany za sprzedaż
„podróbek” na stadionie
samotna matka z trójką dzieci,
muzułmanin w polskim więzieniu
Gruzin zatrzymany za jazdę po pijanemu
narkoman w oddziale terapeutycznym
biały/czarnoskóry
skazana w ciąży
ukraiński student
nauczycielka zagrożona utratą pracy
notorycznie uciekający z domu skinhead
osoba starająca się o status uchodźcy
uchodźca z Czeczenii
Załącznik 2. Torba przeznaczenia – karta zadań
Źródło: Dieter Schindlauer, Jasmine Böhm, Katrin Wladasch, Volker Frey, Antydyskryminacja. Pakiet edukacyjny, Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, 2005, s. 78
Wyobraź sobie, że budzisz się jutro rano, a cecha przedstawiona na kartce staje się częścią twojej tożsamości. Wszystko inne pozostaje bez
zmian. Wyobraź sobie, jak mogłoby teraz wyglądać twoje życie i jak mogłoby się potoczyć. Pomyśl o tym co musiałbyś/musiałabyś zmienić
i jak inni zareagowaliby na tę zmianę.
Spróbuj wyczerpująco i uczciwie odpowiedzieć na podane poniżej pytania:
1. Jak zmieniłoby się twoje życie z twoją nową tożsamością? Wymień przynajmniej pięć zmian.
2. Czy i jak zmieniłyby się twoje postawy lub zachowanie?
3. Spróbuj przewidzieć, jak inni zareagowaliby na twoją nową tożsamość. Rozważ w szczególności reakcje twojej rodziny, przyjaciół,
kolegów z pracy i reszty społeczeństwa.
4. Czy uważasz, że twoja pozycja w pracy i społeczeństwie byłaby wyższa czy niższa?
5. Czy jest coś, co jako nowa osoba mógłbyś/mogłabyś zaoferować społeczeństwu; coś, czego nie byłeś/byłaś w stanie zaoferować
wcześniej?
6. Czy oczekujesz/potrzebujesz czegoś od innych; czegoś, czego nie potrzebowałeś/potrzebowałaś wcześniej?
7. Czy będzie ci łatwiej, czy trudniej mieszkać w wybranym przez ciebie miejscu w porównaniu z sytuacją, której
doświadczałeś/doświadczałaś wcześniej?
8. Czy myślisz, że mógłbyś/mogłabyś być szczęśliwy/szczęśliwa w swoim nowym życiu?

Wielokulturowość w polskich więzieniach

Transkrypt

Podobne dokumenty

Dialog wielokulturowy w opiece zdrowotnej

PROPONOWANY UKŁAD SCENARIUSZA ZAJĘĆ

Rozwijanie kompetencji międzykulturowych urzędników

Wielokulturowość w opiece zdrowotnej

Kompetencje kulturowe w pielęgniarstwie

Wrażliwa kulturowo opieka zdrowotna

Wrażliwość i otwartość pracowników i pracowniczek urzędów

Konspekt Lekcji

Wielokulturowość w polskiej szkole

Polityk walczy z glejakiem. Prosi o dostęp do medycznej marihuany

Inny w polskiej szkole. Zrozumieć ucznia cudzoziemca