Przygotowanie do obserwacji astronomicznych

OBSERWACJE ASTRONOMICZNE
(Lekcja przygotowująca uczniów do przeprowadzenia obserwacji astronomicznych)
Cele:
Przygotowanie do prowadzenia samodzielnej obserwacji nieba nocnego
Zadania do wykonania:
1. Wyjaśnij pojęcia: meteoroid, meteor, meteoryt
2. Jaki jest wpływ atmosfery na obserwacje astronomiczne?
3. Przeprowadź obserwację nieba i wykonaj szkic zaznaczając najważniejsze obiekty, które
zauważyłeś. Wykonując notatki zapisz datę, godzinę, miejsce obserwacji i warunki
atmosferyczne.
Sposoby prowadzenia obserwacji:
Luneta/teleskop
lornetka
oczy (2000 – 3000 gwiazd)
Pomiar położenia:
Współrzędne horyzontalne (wysokość i azymut)
Pierwszą współrzędną jest kąt zawarty między południkiem początkowym a południkiem
przechodzącym przez dany obiekt –azymut, oznaczany literą a. Natomiast drugą – kąt zawarty
między płaszczyzną koła wielkiego a kierunkiem na dany obiekt –wysokość, oznaczana literą h.
Azymut, mierzymy w jednostkach kąta wzdłuż horyzontu, od punktu południa S w kierunku
zachodnim, od 0o do 360o;
Wysokość, mierzymy w jednostkach kąta od płaszczyzny horyzontu, od 0o do +90o (zenit) i 0o do 90o( nadir);
Jest to układ stosowany do opisu chwilowych położeń ciał niebieskich na sferze. Obydwie
współrzędne ulegają stałej zmianie wraz z obrotem Ziemi.
Teresa Ryba
Sobótka 2012
Współrzędne równikowe – godzinne (rektascensja i deklinacja)
Położenie obiektu określa się podając kąt godzinny i deklinację.
Kąt godzinny, t – kąt dwuścienny zawarty pomiędzy płaszczyzną lokalnego południka i płaszczyzną
koła godzinnego danego obiektu. Mierzony w jednostkach czasu wzdłuż równika niebieskiego, od
punktu przecięcia z południkiem niebieskim w kierunku zachodnim, od 0h do 24h
Kąt godzinny odmierza się w kierunku zgodnym z dziennym ruchem sfery niebieskiej, a przyjmuje on
wartości (0h,24h) lub (0°,360°).
Deklinacja, δ – kąt zawarty między równikiem niebieskim a kierunkiem na dany obiekt. Mierzona w
jednostkach kąta od płaszczyzny równika niebieskiego, od 0o do +90o (północny biegun niebieski) i
od 0o do -90o ( południowy biegun niebieski).
Deklinacja zmienia się w zakresie od 90° (biegun północny) przez 0° (równik niebieski) do -90°
(biegun południowy).
Jest to układ stosowany m.in. do wyznaczania momentów wschodu, zachodu i górowania ciał
niebieskich. Kąt godzinny ulega stałej zmianie wraz z obrotem Ziemi.
Rektascensja, α – Mierzona w jednostkach czasu wzdłuż równika niebieskiego, od punktu Barana w
kierunku wschodnim, od 0h do 24h.
Wyznaczenie odległości kątowej na sferze niebieskiej za pomocą dłoni:
1o mały palec
2o kciuk
5o serdeczny – wskazujący
10o pięść
15o środkowy – wskazujący
20o kciuk – mały palec
Teresa Ryba
Sobótka 2012
Pomoce:
Obrotowa mapa nieba
Program komputerowy: Stellarium
Atlas nieba gwiaździstego
Charakterystyczne punkty sfery niebieskiej.
Zenit (Z) - punkt przecięcia linii pionu ze sferą znajdujący się nad obserwatorem.
Nadir (Nd) - punkt przeciwległy do zenitu
Biegun północny nieba (B1) - punkt przecięcia osi ziemskiej ze sferą niebieską, pokrywa się
niemal z Gwiazdą Polarną.
Biegun południowy nieba (B2) - punkt przeciwległy do bieguna północnego.
Oś świata - prosta łącząca oba bieguny.
Horyzont - wielkie koło prostopadłe do prostej łączącej zenit z nadirem.
Równik - wielkie koło prostopadłe do osi świata.
Południk - wielkie koło przechodzące przez zenit, nadir i oba bieguny.
Ekliptyka - wielkie koło po którym odbywa się pozorny ruch roczny Słońca po sferze niebieskiej.
Punkty kardynalne:
wschodu (E) i zachodu (W) - punkty przecięcia równika i horyzontu.
południa (S) i północy (N) - punkt przecięcia południka i horyzontu.
Teresa Ryba
Sobótka 2012