Generuj PDF tej strony

Nazwa modułu:
Rok akademicki:
Wydział:
Kierunek:
Ochrona przyrody i krajobrazu
2016/2017
Kod: DIS-2-213-SZ-n
Punkty ECTS:
3
Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska
Inżynieria Środowiska
Poziom studiów:
Specjalność:
Studia II stopnia
Język wykładowy: Polski
Systemowe zarządzanie środowiskiem
Forma i tryb studiów:
Profil kształcenia:
Niestacjonarne
Ogólnoakademicki (A)
Semestr: 2
Strona www:
Osoba odpowiedzialna:
prof. nadzw. dr hab. inż. Panek Ewa ([email protected])
Osoby prowadzące: prof. nadzw. dr hab. inż. Panek Ewa ([email protected])
Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć
Kod EKM
Student, który zaliczył moduł zajęć
wie/umie/potrafi
Powiązania z EKK
Sposób weryfikacji
efektów kształcenia
(forma zaliczeń)
M_W001
ma podbudowaną teoretycznie wiedzę z zakresu
makrokomponentów środowiska przyrodniczego,
ich wzajemnych powiązań i zagrożeń
IS2A_W05
Kolokwium
M_W002
zna i rozumie podstawowe definicje i pojęcia
związane z ochroną przyrody i ekologią, ma
wiedzę z zakresu organizacji ochrony przyrody w
Polsce i na świecie, wybranych konwencji
międzynarodowych oraz aktów prawnych
dotyczących ochrony przyrody w Polsce w ujęciu
historycznym
IS2A_W05
Kolokwium
M_W003
posiada wiedzę z zakresu form ochrony przyrody
umożliwiającą zrozumienie funkcjonowania
ochrony przyrody w Polsce oraz zintegrowanego
systemu ochrony przyrody w krajach Unii
Europejskiej
IS2A_W05
Kolokwium, Wykonanie
ćwiczeń, Udział w
dyskusji
M_W004
posiada wiedzę w zakresie charakterystyki, roli w
środowisku przyrodniczym i funkcjonowania
korytarzy ekologicznych
IS2A_W05
Kolokwium, Udział w
dyskusji
M_W005
zna przykładowe gatunki flory i fauny objęte
ochroną ścisłą i częściową
IS2A_W05
Kolokwium, Udział w
dyskusji, Wykonanie
ćwiczeń
Wiedza
1/7
Karta modułu - Ochrona przyrody i krajobrazu
Umiejętności
M_U001
potrafi identyfikować zagrożenia wewnętrzne i
zewnętrzne, naturalne i antropogeniczne dla
wybranej formy ochrony przyrody
IS2A_U01, IS2A_U04,
IS2A_U14
Udział w dyskusji,
Wykonanie ćwiczeń
M_U002
potrafi samodzielnie przygotować i
zaprezentować referaty z zakresu wybranej formy
obszarowej ochrony przyrody oraz wybranego
gatunku flory i fauny objętego ochroną
gatunkową
IS2A_U01, IS2A_U04
Udział w dyskusji,
Wykonanie ćwiczeń
IS1A_K02
Aktywność na zajęciach,
Udział w dyskusji
Kompetencje społeczne
M_K001
ma świadomość ważności ochrony przyrody i
skutków działalności inżynierskiej odnoszących
się do środowiska przyrodniczego,
odpowiedzialności każdego człowieka za ochronę
przyrodę i podejmowanych w tym zakresie
decyzji, wykazując przy tym postawę
proekologiczną
Matryca efektów kształcenia w odniesieniu do form zajęć
Konwersatori
um
Zajęcia
seminaryjne
Zajęcia
praktyczne
Zajęcia
terenowe
Zajęcia
warsztatowe
ma podbudowaną
teoretycznie wiedzę z zakresu
makrokomponentów
środowiska przyrodniczego,
ich wzajemnych powiązań i
zagrożeń
+
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
M_W002
zna i rozumie podstawowe
definicje i pojęcia związane z
ochroną przyrody i ekologią,
ma wiedzę z zakresu
organizacji ochrony przyrody
w Polsce i na świecie,
wybranych konwencji
międzynarodowych oraz
aktów prawnych dotyczących
ochrony przyrody w Polsce w
ujęciu historycznym
+
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
M_W003
posiada wiedzę z zakresu
form ochrony przyrody
umożliwiającą zrozumienie
funkcjonowania ochrony
przyrody w Polsce oraz
zintegrowanego systemu
ochrony przyrody w krajach
Unii Europejskiej
+
-
-
-
-
+
-
-
-
-
-
E-learning
Ćwiczenia
projektowe
M_W001
Inne
Ćwiczenia
laboratoryjne
Forma zajęć
Ćwiczenia
audytoryjne
Student, który zaliczył moduł
zajęć wie/umie/potrafi
Wykład
Kod EKM
Wiedza
2/7
Karta modułu - Ochrona przyrody i krajobrazu
M_W004
posiada wiedzę w zakresie
charakterystyki, roli w
środowisku przyrodniczym i
funkcjonowania korytarzy
ekologicznych
+
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
M_W005
zna przykładowe gatunki flory
i fauny objęte ochroną ścisłą i
częściową
+
-
-
-
-
+
-
-
-
-
-
M_U001
potrafi identyfikować
zagrożenia wewnętrzne i
zewnętrzne, naturalne i
antropogeniczne dla wybranej
formy ochrony przyrody
+
-
-
-
-
+
-
-
-
-
-
M_U002
potrafi samodzielnie
przygotować i zaprezentować
referaty z zakresu wybranej
formy obszarowej ochrony
przyrody oraz wybranego
gatunku flory i fauny objętego
ochroną gatunkową
-
-
-
-
-
+
-
-
-
-
-
+
-
-
-
-
+
-
-
-
-
-
Umiejętności
Kompetencje społeczne
M_K001
ma świadomość ważności
ochrony przyrody i skutków
działalności inżynierskiej
odnoszących się do
środowiska przyrodniczego,
odpowiedzialności każdego
człowieka za ochronę
przyrodę i podejmowanych w
tym zakresie decyzji,
wykazując przy tym postawę
proekologiczną
Treść modułu zajęć (program wykładów i pozostałych zajęć)
Wykład
Makrokomponenty środowiska przyrodniczego.
Makrokomponenty (mikrosfery) środowiska przyrodniczego: litosfera,
hydrosfera,atmosfera, biosfera, klimat, krajobraz – charakterystyka i zagrożenia.
Ochrona przyrody – informacje podstawowe.
Definicje wybranych pojęć (ekologia, ochrona przyrody, ochrona środowiska, sozologia,
inżynieria środowiska). Motywy i kierunki ochrony przyrody. Ochrona przyrody w
Polsce. Ochrona przyrody na świecie. Organizacje międzynarodowe. Organizacje i
organy ochrony przyrody w Polsce. Konwencje międzynarodowe (Konwencja
Ramsarska, Konwencja Helsińska, Konwencja Bońska, Konwencja Berneńska,
Konwencja z Rio)
Akty prawne. Ustawa o Ochronie Przyrody. Różnorodność biologiczna (w obrębie
gatunku, zróżnicowanie gatunków, zróżnicowanie ekosystemów). Rodzaje ochrony
przyrody (rodzaje ochrony: in situ, ex situ, ścisła, czynna, częściowa).
Obszarowe formy ochrony przyrody. Kategorie IUCN obszarów chronionych świata.
Obszarowe formy ochrony przyrody: park narodowy, rezerwat, park krajobrazowy,
obszar chronionego krajobrazu –definicje, cele, zasady powoływania, plany ochrony,
3/7
Karta modułu - Ochrona przyrody i krajobrazu
struktury organizacyjne, służby, obowiązujące zakazy i nakazy, przykłady form w
Polsce i na świecie.
Kategorie IUCN obszarów chronionych świata: kategoria I – rezerwaty ścisłe i oszary
dzikiej przyrody, kategoria II – parki narodowe, kategoria III – pomniki przyrody,
kategoria IV -obszary czynnej ochrony gatunków i siedlisk, kategoria V – obszary
chronionego krajobrazu, kategoria VI – obszary czynnej ochrony zasobów
przyrodniczych.
Inne formy ochrony przyrody.
Pomnik przyrody, użytek ekologiczny, zespół przyrodniczo-krajobrazowy, stanowisko
dokumentacyjne – definicje, cele, zasady powoływania, plany ochrony, struktury
organizacyjne, służby, obowiązujące zakazy i nakazy, przykłady form w Polsce ze
szczególnym uwzględnieniem Małopolski.
Ochrona gatunkowa flory i fauny.
Endemit, relikt, gatunek na granicy zasięgu: definicje, przykłady. Różnorodność
biologiczna Polski: uwarunkowania geograficzne i historyczne. Charakterystyka flory i
fauny Polski. Ochrona gatunkowa flory. Ochrona gatunkowa fauny. Czerwona księga –
ważniejsze informacje. Status gatunku – kategorie zagrożenia: wymarłe (EX, EXW,
EXP), zagrożone CR, EN, VU, niższego ryzyka (NT, LC). Rodzaje ochrony ochrony
gatunkowej: in situ, ex situ, ścisła, czynna, częściowa (ochrona łowiecka, rybackawędkarska).
Ogrody zoologiczne, ogrody botaniczne: funkcje.
Rezerwaty Biosfery MaB. Inicjatywy ekologiczne. Rezerwaty Ramsar. Tereny zieleni. Zadrzewienia.
Charakterystyka rezerwatu MaB, strefy, funkcje, cele, przykłady w Polsce. Inicjatywy
ekologiczne: „Zielone Płuca Polski”, „Leśne Kompleksy Promocyjne”. Rezerwaty
Ramsar. Tereny zieleni: definicja, przykłady. Zadrzewienia: definicja, przykłady,
funkcje.
Natura 2000.
Dyrektywa Ptasia. Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków OSO. Kryteria powoływania
OSO.
Załącznik I Dyrektywy Ptasiej. Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków OSO w Polsce ze
szczególnym uwzględnieniem Małopolski. Dyrektywa Siedliskowa. Specjalne Obszary
Ochrony Siedlisk SOO. Załączniki Dyrektywy Siedliskowej. Kryteria powoływania SOO.
Obszary SOO w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem Małopolski. Historia tworzenia
sieci Natura 2000 w Polsce. Standardowy formularz Obszaru Natura 2000.
Korytarze ekologiczne.
Definicje korytarza ekologicznego. Bariery ekologiczne. Funkcje korytarzy
ekologicznych.
Formy korytarzy ekologicznych. Parametry i charakterystyka korytarzy ekologicznych.
Działania w odniesieniu do korytarzy ekologicznych. Europejska sieć ECONET.
Elementy Sieci ECONET (biocentrum, obszar węzłowy, korytarz ekologiczny, obszar
wymagający unaturalnienia). Zagrożenia sieci ECONET. Przykłady sieci ECONET PL ze
szczególnym uwzględnieniem Małopolski. Przejścia dla zwierząt (dolne – tunele, górne
– mosty, estakady).
Zajęcia seminaryjne
Wybrana forma obszarowej ochrony przyrody w Polsce
Student referuje stan zagrożenia i potencjalne konflikty dotyczące wybranej formy
obszarowej ochrony przyrody w Polsce (park narodowy lub rezerwat przyrody).
Wybrany gatunek flory i fauny objęty ochroną gatunkową w Polsce
4/7
Karta modułu - Ochrona przyrody i krajobrazu
Student referuje dla wybranego gatunku flory i fauny objętego ochroną gatunkową w
Polsce rodzaj ochrony, wielkość populacji, występowanie (stanowiska, ostoje),
zagrożenia i trendy zmian.
Sposób obliczania oceny końcowej
Ocena końcowa = średnia arytmetyczna ocen: z referatu(ów) na seminarium i z kolokwium z zakresu
wykładów z uwzględnieniem ewentualnej aktywności na seminariach.
Wymagania wstępne i dodatkowe
Nie podano wymagań wstępnych lub dodatkowych.
Zalecana literatura i pomoce naukowe
1. Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku. Dz.U. nr 92, poz. 880.
2. Polska Czerwona Księga Roślin. 2001. Zarzycki K. (red.), R. Kaźmierczakowa (red.). PAN Kraków.
3. Polska Czerwona Księga Zwierząt. Kręgowce. 2001. Głowaciński Z.(red.), PWRiL, Warszawa.
4. Korytarze ekologiczne w Małopolsce. 2005. Inst. Nauk o Środowisku UJ, Inst. Ochr.
Przyrody PAN,
Kraków.
5. Liro A. (red.), I. Głowacka, W. Jakubowski, J. Kaftan, A. Matuszkiewicz, J. Szacki. 1995. Koncepcja
krajowej sieci ekologicznej ECONET–Polska. Fundacja IUCN Poland, Warszawa.
6. Olaczek R., Z. Głowaciński, A. Sokołowski, J. Janecki, R. Kapuściński, A.Sikora, M. Kurzec. 1996.
Ochrona przyrody w Polsce. Liga Ochr. Przyr., Warszawa.
7. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko
występujących zwierząt objętych ochroną. Dz.U. Nr 220, poz. 2237.
8. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących
roślin objętych ochroną Dz.U. Nr 92, poz. 880.
9. Ustawa o lasach z dnia 27 czerwca 2000 r. 2000. Dz.U. Nr 56, poz. 679.
Publikacje naukowe osób prowadzących zajęcia związane z tematyką modułu
1. Panek E.: Heavy metals in the soils and bed-rock of the Babia Góra National Park. Environment
Protection Engineering, 17, 1991, 3-4, 109-118.
2. Panek E.: Wstępne badania nad zawartością wybranych metali ciężkich (Zn, Cu, Pb i Cd) w podłożu
skalnym i glebie na obszarze zlewni Białego Dunajca na Podhalu. Techn. Poszuk. Geol. Geos. Geotechn.
1991, 1-2, 51-56.
3. Panek E., Zawodny Z.: Trace metals in the roadside mountain soils of Sierra Nevada, Spain. Environ.
Geoch. Health., 15, 1993, 4, 229-235.
4. Panek E., Krzaklewski W., Wąchalewski T, Wójcik J.: Zanieczyszczenie metalami ciężkimi środowiska
glebowego i roślinnego terenów leśnych Podhala na tle zmienności geologicznej podłoża skalnego. III
Kraj. Symp. „Reakcja biologiczne drzew na zanieczyszczenia przemysłowe”, Kórnik, 23-26 maja 1994, s.
155-159.
5. Panek E.: Wpływ eksploatacji i spalania węgla brunatnego na środowisko przyrodnicze w Polsce.
Studia Rozprawy Monografie 39, 81-127, Wyd. Centrum PPGSMiE, Kraków 1995.
6. Panek E.: Oddziaływanie eksploatacji węgla brunatnego na środowisko przyrodnicze. (W): Surowce
mineralne Polski. Surowce energetyczne: węgiel kamienny, węgiel brunatny (red. R. Ney), rozdział 13, s.
365-386. Wyd. Centrum PPGSMiE PAN, Kraków 1996.
7. Panek E.: Wpływ eksploatacji, przeróbki i przetwórstwa rud miedzi na środowisko przyrodnicze. (W):
Surowce mineralne Polski. Surowce metaliczne (red. R. Ney), rozdział 6, s. 167-225. Wyd. Centrum
PPGSMiE PAN, Kraków 1997.
8. Józefko U., Panek E., Pietrzyk-Sokulska E., Skrzypczak R.: Mapa powierzchniowych zasobów
naturalnych 1:500 000. (W): Atlas geologiczno-sozologiczny mioceńskiej formacji skalnej zapadliska
przedkarpackiego. (red. T.M. Peryt). PIG, Warszawa 1998.
9. Panek E. Metale śladowe w glebach i wybranych gatunkach roślin obszaru polskiej części Karpat.
Studia, Rozprawy, Monografie, 79, Wyd. PAN, Kraków 2000.
10. Chodak M., Panek E.: Content of Pb, Cd, Zn and Cu in soils and selected plant species of regions in
northern Sweden – southern Poland transect. 5-th Intern. Symp.and Exhibit. on “Environmental
contamination in central and Eastern Europe”, 12-14 Sept. 2000, Praha. Inst. for Cooperative Environ.
Research Florida State University, 2000.
5/7
Karta modułu - Ochrona przyrody i krajobrazu
11. Józefko U., Kostuch R., Panek E.; Struktura użytkowania powierzchni ziemi w Karpatach Polskich.
Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, 1, 2001, 1, 49-65.
12. Salomon E., Panek E.: Przekształcenia środowiska przyrodniczego doliny Dunajca w rejonie Tarnowa
w wyniku eksploatacji kruszywa naturalnego. Warsztaty z cyklu: “Zagrożenia naturalne w górnictwie”.
IGSMiE PAN. Ustroń 25-28 maja 2002, s. 1-13.
13. Józefo U., Panek E., Skrzypczak R.: Energy from renovable sources – general rules of environmental
protection. W: Energy sustainable development – a challenge for the new century. The 9-th International
Energy Conference & Exhibition. May 19-24, 2002. Cracow, Poland, Polityka Energetyczna, 6, 2002, 1,
35-44.
14. Panek E., Kępińska B. Trace metal (Cd, Cu, Pb, Cd) and sulphur kontent in soils and selected plant
species of Iceland. A pilot studiem. Buvisindi Icel. Agr. Sci., 15, 2002, 309-318.
15. Pietrzyk-Sokulska E., Panek E.: Waloryzacja przestrzeni występowania surowców balneologicznych.
(W): Modelowe studium kompleksowego wykorzystania i ochrony surowców balneologicznych Krakowa i
okolic (red. R. Ney), s. 129-138. Wyd. IGSMiE PAN, Kraków 2002.
16. Panek E., Kostuch R.: Torfowiska wysokie Kotliny Orawsko-Nowotarskiej. Wiad. Melior. Łąkarskie,
2005, 1, 28-30.
17.
Panek E.: Stan zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego Krzemionek Podgórskich. (W:)
Geologiczno-przyrodnicze rozpoznanie terenów pogórniczych Krzemionek Podgórskich (red. M.
Szczepańska), s. 131-145. Wyd. IGSMiE PAN, Kraków 2005.
18. Panek E., Bedla D.: Ecological and Landscape Valuation of Small Water Bodies In the Selected
Municipalities of the Małopolska Province. Geomatics and Environmental Engineering, 2, 2008, 4, 59-60.
19. Rysiewicz S., Panek E.: Trace metals Cd, Cr, Cu, Ni, Pb and Zn in moss species Pleurozium schreberi
in the vicinity of Kruszgeo Grave pit Frydman at Bialka River at the PLH120024 Natura 2000 Area and
the Nature Reserve “Bialka River”. Polish Journal of Environmental Studies 2009.
20. Korzeniowska J., Panek E.: Heavy metal (Cd, Cr, Cu, Ni, Pb, Zn) concentration in spruce {\em Picea
abies} L. along the roads of various traffic density in the Podhale region, Southern Poland. Geomatics
and Environmental Engineering, 2010, vol. 4, no. 4, s. 89-96.
21. Korzeniowska J., Panek E.: The Content of trace metals (Cd, Cr, Cu, Ni, Pb, Zn) in selected plant
species (Moss Pleurozium Schreberi, Dandelion Taraxacum Officianale, Spruce Picea Abies) along the
road Cracow – Zakopane. Geomatics and Environmental Engineering, 2012, vol. 6, no. 1, s. 43-50.
22. Piotrowska K., PANEK E.: Testing of selected phytoindicators for the environmental assessment of
areas under various levels of pollution. Geomatics and Environmental Engineering, 2012, vol. 6, no. 4,
s. 73-81.
23. Panek E., Rajpolt B.: Preliminary studies on the protection possibilities of selected small water
bodies in Kraków agglomeration. Geomatics and Environmental Engineering, 2013, vol. 7, no. 2, s. 4357.
24. Korzeniowska J., Panek E., Baran A.: Testing of selected phytoindicators for assessment of trace
metals (Cd, Cr, Cu, Ni, Pb and Zn) traffic pollution along the road Cracow-Zakopane. Logistyka, 2014, nr
4, s. 4486-4495.
Informacje dodatkowe
Brak
6/7
Karta modułu - Ochrona przyrody i krajobrazu
Nakład pracy studenta (bilans punktów ECTS)
Forma aktywności studenta
Obciążenie
studenta
Dodatkowe godziny kontaktowe z nauczycielem
1 godz
Przygotowanie do zajęć
6 godz
Przygotowanie sprawozdania, pracy pisemnej, prezentacji, itp.
24 godz
Samodzielne studiowanie tematyki zajęć
16 godz
Udział w wykładach
10 godz
Udział w zajęciach seminaryjnych
18 godz
Sumaryczne obciążenie pracą studenta
75 godz
Punkty ECTS za moduł
3 ECTS
7/7