Program prac EIOPA na 2016 r.

EIOPA-MB-16/016
11 stycznia 2016 r.
Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i
Pracowniczych Programów
Emerytalnych (EIOPA)
Program prac na rok 2016
1
Spis treści
Wprowadzenie ........................................................................................................................................ 3
Priorytety przyjęte na 2016 r. ...................................................................................................... 3
Program prac EIOPA na 2016 r.................................................................................................... 4
Przejrzyste określanie priorytetów ........................................................................................... 9
2
Wprowadzenie
Program prac EIOPA na 2016 r. jest wynikiem cyklu rocznego planowania Urzędu.
Określa obszary, w których działania Urzędu są najbardziej potrzebne i na których
powinien on skoncentrować swoje zasoby. Program prac obejmuje cele strategiczne
EIOPA, do których należą:





zapewnienie konsumentom przejrzystości, prostoty, dostępności i uczciwości na
rynku wewnętrznym;
odgrywanie wiodącej roli w opracowywaniu prawidłowych, rozważnych przepisów
regulujących rynek wewnętrzny Unii Europejskiej;
poprawa jakości, efektywności i spójności nadzoru nad ubezpieczycielami i
pracowniczymi programami emerytalnymi w UE;
identyfikacja, ocena i minimalizacja ryzyka oraz zagrożeń i zarządzanie nimi w
odniesieniu do stabilności finansowej sektora ubezpieczeń i pracowniczych
programów emerytalnych; oraz
EIOPA działająca jako nowoczesna, kompetentna i profesjonalna organizacja,
zarządzana w skuteczny sposób, cechująca się efektywnymi procesami oraz dobrą
reputacją.
Pierwsze cztery cele strategiczne opracowano w oparciu o zadania i zakres
odpowiedzialności wyznaczone EIOPA w ustanawiającym ją rozporządzeniu. Obejmują
one ochronę konsumentów, wypracowanie prawidłowych przepisów, jakość, spójność i
konwergencję nadzoru unijnego oraz stabilność finansową. Sukces działań EIOPA zależy
od jego dobrej reputacji jako skutecznej, sprawnie zarządzanej i godnej zaufania
organizacji, dlatego też do powyższych celów dodano piąty, odnoszący się do samego
Urzędu. Cele strategiczne opracowano szczegółowo w odniesieniu do działań
operacyjnych i horyzontalnych. Każde z takich działań obejmuje szczegółowo opisany cel
operacyjny i odniesienie do strategii EIOPA, planowanych produktów oraz wymaganych
zasobów ludzkich i finansowych. Dzięki temu cele i wartość pracy EIOPA stają się
zrozumiałe oraz umożliwiają wybór odpowiednich priorytetów łączących wiele
konkurencyjnych zadań, które muszą zostać zrealizowane przy ograniczonych zasobach
Urzędu.
Priorytety przyjęte na 2016 r.
W porozumieniu ze swoim Zarządem EIOPA określiła cztery priorytety na 2016 r.,
odzwierciedlające najpoważniejsze potrzeby i ważne wydarzenia, które należało
uwzględnić w planowaniu.
Skupienie uwagi na wdrożeniu dyrektywy Wypłacalność II – nieustanne i
poważne wymogi wynikające z wdrażania tej dyrektywy oraz rola EIOPA w zapewnianiu
spójności, znajdą swoje odzwierciedlenie w większości rodzajów działalności działań
prowadzonych przez EIOPA. Konwergencja praktyk związanych z nadzorem jest
zadaniem długoterminowym, wymagającym działań od samego początku – wdrożenie
dyrektywy Wypłacalność II jest wyjątkową okazją do poczynienia znacznego postępu w
tej dziedzinie. EIOPA będzie kontrolować, w jaki sposób środki wdrożeniowe funkcjonują
w praktyce i czy przyjęte przepisy w rzeczywistości prowadzą do realizacji leżących u ich
podstaw zasad. W ramach wdrażania dyrektywy Wypłacalność II, EIOPA opracuje
3
również swoje systemy informatyczne oraz technologie wspierające, aby móc w sposób
bezpieczny otrzymywać informacje od właściwych organów krajowych oraz dysponować
zdolnościami i narzędziami umożliwiającymi ich analizę.
Ochrona konsumentów obejmująca cały okres życia produktu oraz większy
nacisk na zapobiegawcze i oparte na analizie ryzyka regulacje i nadzór – jej
celem jest rozszerzenie perspektywy na cały łańcuch wartości oraz wzmocnienie
ukierunkowania na ryzyko i zapobieganie mu, zaczynające się już na etapie
opracowywania produktu i trwające do ostatecznej roli ubezpieczeniowych systemów
gwarancyjnych. Główne dziedziny rozwoju obejmują wybór wspólnego europejskiego
języka wraz z jakościowymi i ilościowymi wskaźnikami ryzyka detalicznego oraz
przeglądy tematyczne ułatwiające ogólną pogłębioną kontrolę oraz wczesne wykrywanie
potencjalnych szkód konsumentów.
Trwały cykl jakości w odniesieniu do regulacji: jasny stosunek do
podstawowych zasad – bardzo ważne jest skupienie uwagi na podstawowych
zasadach oraz celu, aby zagwarantować, że przepisy będą prawidłowe i oparte na
analizie ryzyka. Analiza przeprowadzona po wdrożeniu będzie ważnym źródłem
dowodów, jej wyniki będą również stanowić ukoronowanie prac na tworzeniem wysokiej
jakości przepisów. Ważnym elementem cyklu jakości jest zrównoważona koncepcja
nadzoru w trudnych okresach, jak również analiza typowych i „zwyczajnych” kwestii
związanych z nadzorem.
Przyjęcie aktywnego podejścia do wydarzeń międzynarodowych – jasno
powiązanych z wdrożeniem dyrektywy Wypłacalność II. Duże znaczenie ma dalsze
aktywne zaangażowanie EIOPA w tworzenie Międzynarodowych Standardów dotyczących
Funduszy Własnych w ramach Międzynarodowego Stowarzyszenia Organów Nadzoru
Ubezpieczeniowego.
Program prac EIOPA na 2016 r.
Zapewnienie konsumentom przejrzystości, prostoty, dostępności i uczciwości
na rynku wewnętrznym. Potrzebne jest aktywne podejście, aby odbudować zaufanie
do sektora finansowego poprzez zapewnienie, że konsumenci będą odpowiednio
chronieni przed ryzykiem poniesienia szkód. Konsumenci są coraz bardziej świadomi
swoich praw i słusznie domagają się większej przejrzystości, możliwości porównywania i
uczciwości ze strony firm. Dla EIOPA ochrona konsumentów posiada dwa podstawowe
wymiary: zakłady powinny być prawidłowo zarządzane i posiadać mocną pozycję jeżeli
chodzi o wypłacalność, aby spełniać swoje wszystkie zobowiązania; konsumenci
natomiast powinni otrzymywać informacje, których potrzebują, powinni być uczciwie
traktowani i uzyskiwać odpowiednią wartość w stosunku do ceny, w zależności od
konkretnych produktów.
Zgodnie z zasadą trwałego uznawania za kwestię priorytetową ochrony konsumentów, w
2016 r. EIOPA przyjmie zapobiegawcze, oparte na analizie ryzyka i europejskie
podejście, aby prowadzić nadzór mający na celu określenie konkretnych kwestii szkód
4
konsumenckich oraz rozwiązać ich problem przy pomocy adekwatnej reakcji1. Aby objąć
cały cykl życia produktu, EIOPA skupi uwagę na braku możliwości uzasadnionego
wyboru, niewłaściwych technikach sprzedaży oraz kwestiach związanych z
opracowywaniem, zarządzaniem, adekwatnością i dostępnością produktów w dziedzinie
ubezpieczeń oraz emerytur pracowniczych i indywidualnych. Aby ułatwić stosowanie tego
podejścia w prowadzeniu nadzoru tworzone są obecnie wzmocnione ramy nadzoru
rynku, które pomogą także w określeniu szkód potencjalnie prowadzących do
wykorzystania możliwości interwencyjnych EIOPA.
Kolejnym ważnym zadaniem w 2016 r. będą działania następcze związane z
prawodawstwem UE poziomu pierwszego, w celu wzmocnienia i wyjaśnienia
szczegółowych zasad postępowania sektora z korzyścią dla konsumentów. Zadanie to
obejmuje prace nad detalicznymi produktami inwestycyjnymi oraz produktami
inwestycyjnymi opartymi na ubezpieczeniach (PRIIP), podczas których EIOPA będzie
finalizować projekt standardów technicznych (poziom drugi) oraz, w ramach działań
następczych z nim związanych, zainicjuje poziom trzeci prac, aby zagwarantować, że
konsumenci otrzymają zwięzłe i zrozumiałe informacje. EIOPA planuje również prace
związane z lepszymi przepisami sprzedaży w ramach dyrektywy w sprawie dystrybucji
ubezpieczeń (IDD) oraz z doskonalszą ochroną uczestników i beneficjentów emerytur
pracowniczych w ramach dyrektywy w sprawie instytucji pracowniczych programów
emerytalnych II (IORP).
Wiodąca rola w opracowywaniu prawidłowych i rozważnych przepisów
wspierających rynek wewnętrzny UE. Prawidłowe przepisy są podstawą skutecznego
nadzoru. Ponadto przepisy, a co za tym idzie ramy regulacyjne, są głównym
instrumentem usprawniania sposobu funkcjonowania rynku wewnętrznego. Rola, jaką
odgrywa EIOPA w tworzeniu wysokiej jakości wspólnych standardów i praktyk,
przyczynia się do rozwoju wspólnej kultury nadzoru oraz wspólnych zasad w dziedzinie
ubezpieczeń i emerytur, w ten sposób pogłębiając konwergencję, a także przyczyniając
się do stworzenia bardziej stabilnego i rzetelnego systemu finansowego.
Wejście w życie dyrektywy Wypłacalność II, zaplanowane na styczeń 2016 r., będzie
najważniejszym wydarzeniem dla Urzędu oraz jego działalności regulacyjnej. W
pierwszym roku stosowania dyrektywy Wypłacalność II EIOPA skupi się na
monitorowaniu jej wdrażania oraz na wynikających z tego konsekwencjach
regulacyjnych w oparciu o zgromadzone dowody. Jednym z ważnych zadań związanych z
nadzorowaniem będzie przedkładanie Parlamentowi Europejskiemu, Radzie i Komisji
sprawozdań dotyczących wpływu stosowania długoterminowych środków gwarancyjnych
oraz przygotowanie do udzielania odpowiedzi na wnioski o przegląd kapitałowego
wymogu wypłacalności w 2018 r. Niemniej jednak EIOPA będzie w stałej gotowości, aby
reagować na wszelkie dodatkowe potrzeby dotyczące nowych regulacji w odpowiednich
dziedzinach, w których będzie wymagane działanie na poziomie unijnym. EIOPA będzie
również aktywnie współpracować z Międzynarodowym Stowarzyszeniem Organów
Nadzoru Ubezpieczeniowego (IAIS), w szczególności w dziedzinie Międzynarodowych
Standardów dotyczących Funduszy Własnych, aby przyczynić się do opracowania
opartych na analizie ryzyka globalnych ram w dziedzinie ubezpieczeń.
1
EIOPA – instrumenty, sprawozdania, ostrzeżenia, restrykcje tymczasowe oraz zakazy.
5
EIOPA ma do odegrania znaczącą rolę w ramach dyrektywy Wypłacalność II, która wiąże
się z dostarczaniem rynkowi informacji i metodologii, na których firmy mogą oprzeć
swoje obliczenia przyszłych przepływów środków pieniężnych oraz odpowiedniej kwoty
wymaganego kapitału. Ramy koncepcyjne oraz przygotowania do opublikowania
podstawowej struktury terminowej stopy procentowej wolnej od ryzyka, korekty z tytułu
zmienności i korekty dopasowującej zostaną wdrożone i będą w toku począwszy od
pierwszego kwartału 2015 r. EIOPA w dalszym ciągu będzie publikować te ważne
wyliczenia oraz tzw. symetryczny mechanizm dostosowania do zmian poziomu cen akcji,
równocześnie dostosowując i ulepszając leżące u ich podstaw procesy w roku 2016.
W celu wsparcia odpowiednich, bezpiecznych i trwałych systemów emerytalnych, EIOPA
będzie w dalszym ciągu czynić wysiłki na rzecz tworzenia i wzmacniania ram
regulacyjnych w zakresie emerytur pracowniczych i indywidualnych. EIOPA przedstawi
Komisji Europejskiej swoje stanowisko doradcze dotyczące wspólnego rynku
indywidualnych emerytur, w następstwie wniosku Komisji o poradę z lipca 2014 r. EIOPA
będzie również kontynuować prace w zakresie informowania uczestników i beneficjentów
instytucji pracowniczych programów emerytalnych. Wreszcie EIOPA przedstawi
instytucjom europejskim opinię z inicjatywy własnej w sprawie wypłacalności instytucji
pracowniczych programów emerytalnych2, co wpłynie na zwiększenie przejrzystości dla
wszystkich zainteresowanych stron.
Poprawa jakości, efektywności i spójności nadzoru nad ubezpieczycielami
pracowniczymi programami emerytalnymi w UE. Mandat EIOPA obejmuje poprawę
jakości i spójności nadzoru krajowego, wzmocnienie nadzoru nad grupami
transgranicznymi oraz pomaganie krajowym organom nadzoru w zapewnianiu
skutecznego nadzoru. Codzienny nadzór jest realizowany w ramach mandatu, uprawnień
i zakresu odpowiedzialności każdego indywidualnego właściwego organu krajowego.
Dzięki utrzymaniu niezależnej pozycji w ramach udzielania pomocy i porad, EIOPA może
wspierać sprawiedliwy i zrównoważony system nadzoru, który jest korzystny dla
wszystkich zaangażowanych stron.
Wymiana informacji ma podstawowe znaczenie dla zwiększenia efektywności ogólnych
ram nadzorczych. W 2016 r. w związku z dyrektywą Wypłacalność II EIOPA będzie miała
do odegrania ważną rolę polegającą na gromadzeniu informacji wykorzystywanych w
formularzach sprawozdawczych zawierających dane ilościowe (QRT). Poprzez
dostarczanie informacji i analiz opartych na tym raportowaniu, wspieranie procesu
świadomego podejmowania decyzji przez właściwe organy krajowe w zakresie kwestii
związanych z nadzorem, EIOPA przyczyni się do polepszenia unijnego procesu nadzoru.
W przypadku nadzoru nad największymi i często najbardziej skomplikowanymi grupami
(transgranicznymi), EIOPA będzie wspierać wdrażanie dyrektywy Wypłacalność II swoimi
działaniami na rzecz promowania efektywności, skuteczności i spójności funkcjonowania
kolegiów organów nadzoru. EIOPA w dalszym ciągu będzie przekazywać swoją wiedzę
ekspercką i stwarzać możliwości porównywania praktyk. W przypadku poszczególnych
właściwych organów krajowych EIOPA będzie utrzymywać regularne kontakty
dwustronne, dostarczając im informacji zwrotnych na temat wdrażania dyrektywy
2
Parlament Europejski, Rada i Komisja.
6
Wypłacalność II, w celu pogłębienia konwergencji i spójności. Ponadto, przygotowując
się na wdrożenie jednego z najtrudniejszych elementów dyrektywy, EIOPA będzie służyć
właściwym organom krajowym wiedzą specjalistyczną i narzędziami praktycznymi,
wspierając w ten sposób spójne, prawidłowe i efektywne wdrożenie modeli
wewnętrznych.
EIOPA ma do odegrania ważną rolę w zapewnianiu spójnego wdrażania ram dyrektywy
Wypłacalność II oraz w dostarczaniu powdrożeniowych analiz, pokazujących w jaki
sposób regulacja działa w praktyce. Ponieważ EIOPA współpracuje z właściwymi
organami krajowymi, będzie zarówno gromadzić informacje dotyczące wdrażania, jak i
zapewniać informacje zwrotne oraz wsparcie w przypadkach wystąpienia kwestii
powodujących brak konwergencji i spójności, gwarantując tym samym przestrzeganie
odpowiednich zasad.
EIOPA będzie również dążyć do wywierania pozytywnego wpływu na kulturę nadzoru,
będzie wspomagać wdrożenie dyrektywy Wypłacalność II oraz umożliwiać porównywanie
praktyk poprzez wzajemne oceny; skupiając się na konkretnych dziedzinach
priorytetowych w celu określenia najlepszych praktyk i wskazania konkretnych zaleceń
dotyczących dziedzin wymagających ulepszeń. Celem sektorowego i międzysektorowego
programu szkoleniowego Urzędu będzie dostarczenie personelowi właściwych organów
krajowych umiejętności i wiedzy, niezbędnych do wspierania skutecznego wdrażania
dyrektywy Wypłacalność II. EIOPA musi również przygotować się do rozwiązywania
sporów w drodze mediacji oraz badania możliwych przypadków naruszenia prawa
unijnego.
Identyfikacja, ocena i minimalizacja ryzyka oraz zagrożeń i zarządzanie nimi w
odniesieniu do stabilności finansowej sektora ubezpieczeń i sektora
pracowniczych programów emerytalnych. Nadzór wyprzedzający polega na
przewidywaniu zagrożeń i odpowiednio wczesnym podejmowaniu działań mających na
celu ich złagodzenie lub wyeliminowanie. EIOPA stale monitoruje i dokonuje oceny ryzyk
i podatności na zagrożenia mogących zakłócić stabilność sektorów ubezpieczeń i
emerytur pracowniczych oraz szerzej pojętej stabilności finansowej, w celu ułatwienia i
koordynowania działań nadzorczych. Główne narzędzia Urzędu służą również do
informowania najważniejszych zainteresowanych podmiotów, np. Europejskiej Rady ds.
Ryzyka Systemowego (ESRB) oraz Rady Europejskiej, czy wymagane jest podjęcie
określonego działania. Testy warunków skrajnych są narzędziem zarówno dla zakładów,
jak i dla organów nadzoru. Umożliwiają formalną ocenę odporności instytucji
finansowych na niekorzystne zmiany na rynku przy wykorzystaniu spójnej metodologii.
W 2016 r. EIOPA przeprowadzi test warunków skrajnych w sektorze ubezpieczeń,
dokona również analizy i określi działania następcze związane z wynikami testu
warunków skrajnych sektora emerytur przeprowadzonego w 2015 r. EIOPA opublikuje
również swoje sprawozdanie na temat stabilności finansowej, zawierające całościową
analizę ekonomiczną ryzyk i podatności na zagrożenia, a także swoje tablice wskaźników
ryzyka służące obserwacji wspólnego zestawu wskaźników jakościowych i ilościowych,
mających na celu określenie i pomiar ryzyk systemowych.
W ramach wymogów w zakresie sprawozdań określonych w dyrektywie Wypłacalność II,
począwszy od 2016 r. Urząd będzie miał dostęp do większej ilości informacji, co umożliwi
rozbudowanie wskaźników ryzyka, analiz statystycznych oraz narzędzi oceny ryzyka.
7
Przyczyni się to do polepszenia jakości i pogłębienia uzasadnienia dowodowego
prowadzonych przez EIOPA ocen ryzyka oraz wprowadzenia lepszej jakości danych do
procesu przewidywania i podejmowania decyzji w zakresie ryzyk w sektorze
ubezpieczeń. Prowadzona przez EIOPA baza danych w zakresie stabilizacji finansowej
emerytur pracowniczych jest kolejnym zbiorem informacji, który przyczyni się do
wzbogacenia nadzoru nad ryzykami i ich oceny w europejskim sektorze emerytur
pracowniczych. Urząd będzie starał się skuteczniej gromadzić odpowiednie dane również
w 2016 r.
Po rozpoznaniu ryzyka i zagrożeń oraz ustaleniu, czy wystąpiły zdarzenia inicjujące
konieczne działania ze strony EIOPA Urząd musi przygotować wnioski dotyczące reakcji
politycznej. W 2016 r., oprócz ułatwiania i koordynowania działań właściwych organów
krajowych, EIOPA będzie pozostawać w gotowości do wykorzystania swoich uprawnień
wynikających z rozporządzenia ustanawiającego Urząd w zakresie publikacji opinii i
zaleceń.
EIOPA jako nowoczesna, kompetentna i profesjonalna organizacja, zarządzana
w skuteczny sposób, cechująca się efektywnymi procesami oraz dobrą
reputacją. Aby zrealizować wszystkie cele strategiczne i wypełnić swój mandat, główna
działalność EIOPA musi być wsparta odpowiednimi i skutecznymi funkcjami zarządczymi
i administracyjnymi. Skuteczność EIOPA w dużej mierze zależy od wiarygodności
Urzędu. Dlatego też musi on utrzymać swój autorytet moralny i silną reputację. Można
to osiągnąć jedynie wtedy, gdy wewnętrzne zarządzanie organizacją jest solidne, jej
zasoby posiadają odpowiednie umiejętności i zdolności, a codzienne kierowanie nią jest
efektywne.
Potrzeba Urzędu związana z zatrudnieniem wysoko wyspecjalizowanego personelu, który
można wybrać z bardzo ograniczonej puli specjalistów, stanowi wyzwanie dla
zagwarantowania, że Urząd będzie dysponował odpowiednimi zasobami umożliwiającymi
realizację jego rozlicznych zadań. EIOPA w dalszym ciągu będzie wdrażać strategie i
procedury takie jak realokacja zadań oraz mobilizacja wewnętrzna dla zapewnienia
najlepszego wykorzystania dostępnego personelu i zagwarantowania zdolności
reagowania na nowe wyzwania, które mogą pojawić się w 2016 roku. EIOPA będzie w
dalszym ciągu wdrażać działania zwiększające efektywność, zapewniając optymalne
wykorzystanie środków w ramach wszystkich swoich funkcji.
Urząd wzmocnił woje zdolności zarządzania projektami związane z potrzebą
przygotowania złożonego i wymagającego środowiska pracy dla wdrożenia dyrektywy
Wypłacalność II. Program EIOPA dotyczący tej dyrektywy, obejmuje pewną liczbę
projektów indywidualnych, zgromadzonych w jego ramach ze względu na skutki, które
wywrą na przygotowanie do wdrożenia dyrektywy Wypłacalność II, współzależności
między nimi oraz na potrzebę koordynowania zasobów. Kierowaniem indywidualnymi
projektami i nadzorem nad nimi zajmuje się specjalna struktura – rada nadzorcza, która
nadzoruje realizację postępu, ryzyka i zasoby oraz zapewnia, że w stosownych
sytuacjach zostaną uruchomione odpowiednie działania. Elementy związane z
programem poświęconym dyrektywie Wypłacalność II zostały, w stosownych
przypadkach, podkreślone w następnym dziale niniejszego rocznego programu prac.
8
Ponadto w 2016 r. EIOPA będzie pilotować nowe struktury mające na celu przygotowania
prac rady nadzorczej Urzędu. Po zakończeniu opracowywania standardów i wytycznych
w ramach dyrektywy Wypłacalność II, pięć obecnie działających grup roboczych zostanie
rozwiązanych i zastąpionych nowymi strukturami.
Przejrzyste określanie priorytetów
W celu zagwarantowania przejrzystego i obiektywnego procesu podejmowania decyzji,
wszystkie priorytety przyjęte na 2016 r., strategia EIOPA oraz wymagania prawne
określone na ten rok zostały uwzględnione w procesach decyzyjnych w zakresie
wyznaczania priorytetów. Działania operacyjne i horyzontalne EIOPA przydzielono do
jednego z trzech priorytetów, przy czym zastosowano następujące kryteria:



wysokie – zakres prac wspiera priorytety EIOPA określone na 2016 r., stanowi
wymóg prawny, który należy zrealizować w 2016 r. i jest dostosowany
strategicznie;
średnie – zakres prac stanowi wymóg prawny i jest dostosowany strategicznie;
oraz
niskie – zakres prac jest dostosowany strategicznie.
W odniesieniu do każdego działania przyjęto priorytet wraz ze zrozumiałym i logicznym
uzasadnieniem przydziału. W zależności od priorytetu podejmuje się decyzje dotyczące
przydziału zasobów do danego działania, jego względnej wagi oraz trwałej obecności w
programie prac w obliczu nowych wymogów mogących pojawić się w ciągu roku lub cięć
budżetowych.
9