Majątek kościołów i związków wyznaniowych. Opodatkowanie i

Majątek kościołów i związków
wyznaniowych. Opodatkowanie
i ubezpieczenie osób
duchownych
Sposoby finansowania kościołów i związków
wyznaniowych
Ofiarność wiernych
Finansowanie ze środków publicznych (odpisy
podatkowe, Fundusz Kościelny, dotacje jednorazowe i
ciągłe na podstawie ustaw szczególnych)
Dochód związków wyznaniowych przeznaczany na cele
statutowe z innych źródeł, zwłaszcza działalności
gospodarczej
Podstawy prawne finansowania Kościoła
katolickiego
Konkordat: art. 21 i 22 [zgoda na struktury
organizacyjne zdolne do realizacji zadań, prawo
zdobywania środków ze zbiórek, wyłączenie stosowania
przepisów o zbiórkach publicznych, jeśli cel kwesty jest
religijny]
UGWSW: art. 10.2, 13 [zasada neutralności brak
dotacji, w drodze wyjątku na podstawie ustaw; zasady
opodatkowania: stosowanie zasad ogólnych z wyjątkiem
wyszczególnionych wyjątków – zob. dalej] (dla
związków wyznaniowych nie posiadających własnych
ustaw art. 19.2 pkt 18, art. 24.1, 25.3)
USPKK dział III
USPKK – zasady majątkowe w związku ze
szczególnych statusem religijnym (1)
Art. 52: prawa majątkowe, w tym akcje
Art. 54: wyłączenie prawa pierwokupu Skarbu Państwa
w przypadku nieruchomości
Art. 57: osoby prawne Kościoła mają prawo do kwest na
cele: religijne, oświatowo-wychowawcze, charytatywnoopiekuńcze, naukowe, utrzymania duchownych i
zakonów; nie ma wskazanych celów kulturalnych
Art. 58: prawo tworzenia fundacji na zasadach ogólnych
z zespołem przepisów szczególnych
USPKK – zasady majątkowe w związku ze
szczególnych statusem religijnym (2)
Szczególne zasady funkcjonowania fundacji
kościelnych:
„NiezaleŜnie od nadzoru państwowego, nadzór nad
działalnością fundacji sprawuje kościelna osoba
prawna, będąca fundatorem lub wskazana w statucie
fundacji”
2. „W razie stwierdzonych nieprawidłowości w
zarządzaniu fundacją, właściwy organ państwowy
zwraca się do kościelnej osoby prawnej, sprawującej
nadzór nad fundacją, wyznaczając termin nie krótszy
niŜ trzy miesiące na spowodowanie usunięcia
nieprawidłowości. Po bezskutecznym upływie tego
terminu moŜna zastosować środki oznaczone w
przepisach o fundacjach”
1.
USPKK – zasady majątkowe w związku ze
szczególnych statusem religijnym (3)
Szczególne zasady funkcjonowania fundacji
kościelnych:
3.
4.
„W razie konieczności poddania fundacji zarządowi
przymusowemu w myśl przepisów o fundacjach,
zarząd ten będzie sprawowała kościelna osoba
prawna wyznaczona przez Prezydium Konferencji
Episkopatu Polski”
JeŜeli statut fundacji nie stanowi inaczej, w razie jej
likwidacji majątek przechodzi na nadrzędną osobę
prawną albo „o przeznaczeniu jej majątku
znajdującego się za granicą zadecyduje Konferencja
Episkopatu Polski lub wyŜszy przełoŜony zakonny”
Finansowanie kościołów i związków
wyznaniowych ze środków publicznych
T. Stawiński, Sposoby finansowania kościołów i innych związków wyznaniowych ze środków publicznych, s. 335-341.
M. Zawiślak, Prawne i finansowe aspekty działalności Funduszu Kościelnego w latach 1989-2009
Obecne sposoby finansowania ze środków publicznych:
pozytywne (indywidualne dotacje celowe, przykład:
dotacja na budowę kościoła Opatrzności BoŜej; stałe
finansowanie na podstawie ustaw szczególnych: pensje
dla nauczycieli religii, finansowanie uczelni
wyznaniowych; Fundusz Kościelny),
negatywne (preferencyjne zasady opodatkowania
kościołów i związków wyznaniowych)
pośrednie (rezygnacja państwa z części dochodów z
danin publicznych od osób fizycznych i pranych, tzw. 1%
podatku a organizacje poŜytku publicznego)
(T. Stawiński, o.c., s. 339-340)
Sytuacja majątkowa kościoła przed
powstaniem funduszu (1)
Dziesięcinę w Galicji zniesiono w roku 1848, w Królestwie Polskim w
1864, w zaborze pruskim w 1865 roku.
W latach 1919–1939 Kościół katolicki zwiększył powierzchnię swoich
gruntów z 218 tys. ha do 400 tys. Ha.
1925 roku Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzeczpospolitą Polską,
państwo rezygnowało z podatków i wszelkich opłat od budynków i
urządzeń, słuŜących celom religijnym, i zobowiązywało się do wypłacania
duchownym katolickim uposaŜeń i rent – do czasu uregulowania spraw
majątkowych Kościoła związanych z utratą jego dóbr na rzecz zaborców.
W 1939 roku dotacje na utrzymanie duchowieństwa i wydatków
religijnych wyniosły 20 mln zł.
Uchwałą Rady Ministrów Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej z 12
września 1945 roku władze PRL stwierdziły, Ŝe konkordat przestał
obowiązywać w wyniku działań Stolicy Apostolskiej polegających na
akceptacji agresji Niemiec na Polskę (zmiana podziałów
administracyjnych diecezji, podporządkowanie niektórych polskich parafii
ordynariuszom niemieckim i słowackim).
Sytuacja majątkowa kościoła przed
powstaniem funduszu (2)
Na skutek zmian granic Polski w 1945 roku Kościołowi zostało
170 tys. ha gruntów.
W PRL Kościół czerpał dochody m.in. ze składek wiernych i opłaty
cmentarnej.
Likwidacja majątku kościelnego po 1945 r. – załoŜenia ideowe
ZawęŜające traktowanie zadań statutowych związków
wyznaniowych przez Urząd do Spraw Wyznań (wykluczanie
działalności oświatowej, kulturalnej, charytatywnej, opiekuńczej) maksymalizacja niedogodnego opodatkowania dochodowego,
stawka nawet 65%
Ustawa z 1950 r. o przejęciu dóbr martwej ręki: w rękach Kościoła
katolickiego miały pozostać tylko gospodarstwa proboszczów do
50 ha i 100 ha na tzw. Ziemiach Odzyskanych
Ustawa z 1950 r.
Art. 1. 1. Wszystkie nieruchomości ziemskie związków wyznaniowych
przejmuje się na własność Państwa.
Art. 2. 1. Wszystkie ulegające przejęciu nieruchomości ziemskie
przechodzą z dniem wejścia w Ŝycie niniejszej ustawy z mocy prawa
na własność Państwa bez odszkodowania i wolne są od jakichkolwiek
obciąŜeń, z wyjątkiem przewidzianych w niniejszej ustawie, wraz z
wszystkimi znajdującymi się na tych nieruchomościach budynkami,
przedsiębiorstwami, zakładami oraz inwentarzem Ŝywym i martwym,
o ile niniejsza ustawa nie stanowi inaczej.
2. Minister Administracji Publicznej wyłączy od przejęcia miejsca,
przeznaczone do wykonywania kultu religijnego, jak równieŜ budynki
mieszkalne, stanowiące siedzibę klasztorów, kurii biskupich i
arcybiskupich konsystorzy i zarządów innych związków
wyznaniowych — choćby budynki te lub miejsca stanowiły część
nieruchomości, podlegających przejęciu na własność Państwa.
3. Rada Ministrów moŜe rozszerzyć zakres przedmiotów
majątkowych, podlegających wyłączeniu w myśl ust. 2.
Ustawa z 1950 r.
Art. 4. 1. Nieruchomościami ziemskimi związków wyznaniowych w rozumieniu
niniejszej ustawy są wszelkiego rodzaju nieruchomości ziemskie, naleŜące do
kościoła lub innego związku wyznaniowego albo do ich instytucji, zakładów,
zakonów, zgromadzeń lub jakichkolwiek innych jednostek organizacyjnych i
organów, bez względu na ich formę prawną oraz cele, na jakie dotychczas obracane
były dochody z tych nieruchomości.
2. Gospodarstwami rolnymi proboszczów, które Państwo poręcza tym duchownym
na podstawie art. 1 ust. 2, są nieruchomości ziemskie (ust. 1), znajdujące się w
posiadaniu proboszczów (choćby były oddane w dzierŜawę) w granicach do 50 ha,
a na terenie województw: poznańskiego, pomorskiego i śląskiego — do 100 ha.
3. W przypadku, gdy gospodarstwo rolne proboszcza przekracza granicę obszaru,
określoną w ust. 2, przejęciu na rzecz Państwa podlega jedynie nadwyŜka obszaru
ponad tę granicę.
4. O tym, czy nieruchomość ziemska posiada charakter nieruchomości związku
wyznaniowego w rozumieniu ust. 1, orzeka Minister Administracji Publicznej(3).
5. O tym, czy nieruchomość stanowi gospodarstwo rolne proboszcza (ust. 2),
orzeka Minister Administracji Publicznej. O określeniu nadwyŜki, podlegającej
przejęciu (ust. 3), orzeka Minister Rolnictwa i Reform Rolnych w porozumieniu z
Ministrem Administracji Publicznej. Ministrowie mogą swoje uprawnienia,
przewidziane w niniejszym ustępie, przekazać podległym organom(4).
Finansowanie pozytywne: Fundusz kościelny 1
M. Zawiślak, Prawne i finansowe aspekty, s. 357-60; D. Walencik, Rewindykacja nieruchomości Kościoła katolickiego w
postępowaniu przed Komisją Majątkową, Lublin 2008
Powstanie 1950 na podstawie ustawy o przejęciu dóbr
martwej ręki, cel: „usunięcia pozostałości przywilejów
obszarniczo-feudalnych w dobrach martwej ręki oraz celem
materialnego zabezpieczenia duchowieństwa”
Ilość przejętego majątku: 89-155 tys. ha, w zaleŜności od
szacunków, najbliŜsze 134 tys. (całość nieruchomości
kościelnych przed 1945 a ich ilość w 1965 wraz z
uwzględnieniem alienacji w tych latach)
Zadaniowy charakter budŜetu funduszu
Rekompensata za konfiskatę majątku, wysokość świadczeń
na rzecz związku wyznaniowego zaleŜała od udziału w
całości przejętych przez państwo dóbr, obecnie brak takiej
zasady, brak danych oraz utrudnienia związane ze zwrotem
nieruchomości w wyniku prac komisji regulacyjnych
Środki z budŜetu państwa, niezaleŜnie od tego, czy i w jakim
stopniu nastąpiło przejęcie majątku w 1950 r.
Finansowanie pozytywne: Fundusz kościelny 2
Określenie nowych celów: rozporządzenie RM 1990,
uchwała RM 1991 r. i przepisy ustaw dotyczących
zabezpieczania społecznego
obok ustawowych (art. 9: utrzymanie i odbudowa
kościołów, pomoc materialna i lekarska dla duchownych,
domy wypoczynkowe, finansowanie ubezpieczenia
wypadkowego, zaopatrzenie emerytalne społecznie
zasłuŜonych, działalność charytatywno-opiekuńcza) nowe
– pomoc dla działalności oświatowo-wychowawczej i
opiekuńczo-wychowawczej, zwalczanie patologii
społecznych, dotacje na ubezpieczenie społeczne
duchownych, konserwacja i naprawa obiektów sakralnych i
kościelnych o wartości zabytkowej
Cele działalności funduszu
Ustawa
Art. 9.
1. Fundusz Kościelny świadczyć będzie na następujące cele:
1) utrzymanie i odbudowa kościołów,
2) udzielanie duchownym pomocy materialnej i lekarskiej oraz organizowanie dla nich domów
wypoczynkowych,
3) (skreślony),
4) opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne duchownych w wymiarze określonym w ustawie z dnia
13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137, poz. 887),
5) wykonywanie działalności charytatywno-opiekuńczej.
2. Rada Ministrów moŜe rozszerzyć zakres celów Funduszu Kościelnego równieŜ na inne potrzeby kościelne i
charytatywne.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 sierpnia 1990 r. w sprawie rozszerzenia zakresu celów
Funduszu Kościelnego.
Praktyka działania Funduszu, ograniczenia
finansowania, procedowanie 1
80-90% budŜetu na składki w zakresie zabezpieczenia
społecznego osób duchownych
10-20% pozostała działalność, w tym: działalność
humanitarna charytatywno-opiekuńcza, oświatowa,
wychowawcza, zwalczanie patologii społ. (w 80%
dofinansowanie dla Kościoła Katolickiego) oraz
renowacja zabytkowych obiektów sakralnych (w 90%
dla Kościoła Katolickiego)
Brak finansowania: wydatków bieŜących (np. media
obiektów dofinansowanych), placówek kultowych (np.
ośrodki rekolekcyjne), remontów i konserwacji
ruchomości pomimo ich wartości zabytkowej, budowy
nowych obiektów sakralnych, wypoczynku osób
duchownych
Praktyka działania Funduszu, ograniczenia
finansowania, procedowanie 2
Brak osobowości prawnej, działa w ramach Departamentu
Wyznań i Mniejszości Narodowych i Etnicznych w MSWiA,
bieŜące działanie reguluje Statut, środki rozdzielane są na
podstawie wewnętrznego budŜetu w drodze decyzji
administracyjnej, w praktyce mimo uprawnienia brak
występowania z wnioskiem przez Zarząd Funduszu w osobie
dyrektora i zastępcy dyrektora Departamentu, wnioskują
kościoły i związki wyznaniowe; wnioski są opiniowane przez
reprezentantów kościołów i związków wyznaniowych (np.
pełnomocników Konferencji Episkopatu Polski)
Dotacje mają charakter celowy i mogą dotyczyć tylko zadań
przyszłych
Kontrowersje wokół likwidacji Funduszu
Zwolennicy likwidacji (np. projekt senacki z 2004 r.), przytaczana argumentacja:
wskutek działania komisji regulacyjnych nastąpił zwrot majątku kościołów i
związków wyznaniowych, odpada więc przyczyna utworzenia Funduszu
Przeciwnicy likwidacji - uzasadnienie: korzystanie z funduszu nie jest
proporcjonalnie do ilości wiernych danego wyznania na korzyść niekatolickich
kościołów i związków wyznaniowych, dotychczas brak innego spójnego
systemu finansowania kościołów i związków wyznaniowych z udziałem
Państwa
Dyskusja nad systemowym rozwiązaniem w zakresie finansowania związków
wyznaniowych, propozycja P. Stanisza wprowadzenia centralnego finansowania
na wzór włoski z uwzględnieniem polskiej specyfiki społecznej i ustrojowej
(P. Stanisz, Ewolucja statusu prawnego osób duchownych w zakresie ubezpieczeń społecznych i
ubezpieczenia zdrowotnego w latach 1989-2009, s. 355-6).
PROJEKT : moŜliwość odpisu z podatku przez wiernych. Pierwsze lata to okres
próbny, w którym państwo wesprze związki, w przypadku gdyby sumy uzyskane w
ten sposób były niŜsze niŜ te z funduszu Kościelnego.
Sposób finansowania kościoła w krajach UE
Finansowanie negatywne: preferencyjne zasady
opodatkowania osób prawnych kościołów i
związków wyznaniowych – art. 13 UGWSW (1)
Podatek dochodowy od osób prawnych: zwolnienie od
niegospodarczej działalności statutowej – tu nie ma
wymogu prowadzenia ksiąg rachunkowych, od
działalności gospodarczej w zakresie środków
przekazanych na działalność statutową (cele kultowe,
oświatowo-wychowawcze, naukowe, kulturalne,
działalność charytatywno-opiekuńcza, finansowanie
punktów katechetycznych, konserwacja zabytków,
inwestycje sakralne), udowodnione na podstawie
rachunkowości w myśl Ordynacji Podatkowej, w
przypadku kościołów Katolickiego i Prawosławnego
zwolnienie od dochodu od spadków i darowizn
Finansowanie negatywne: preferencyjne zasady
opodatkowania osób prawnych kościołów i
związków wyznaniowych – art. 13 UGWSW (2)
Podatek od czynności cywilno-prawnych: zwolnienie dla organizacji
poŜytku publicznego w ramach ich działalności
Podatek od nieruchomości: zwolnienie od nieruchomości
przeznaczonych na cele niegospodarcze i niemieszkalne (art. 55
USPKK dodatkowo mieszkania zakonników i duchownych jeśli
wpisane do rejestru zabytków, internaty, domy kontemplacyjne,
formacyjne i emerytów, kurie, zarządy zakonów, sekretariat Prymasa
i Konferencji Episkopatu Polski)
Podatek od spadków i darowizn: art. 55 USPKK zwolnienie od
obrotu nieruchomościami
Prawo celne z 2004 r.: zwolnienia od towarów sprowadzanych
spoza Unii Europejskiej na cele charytatywno-opiekuńcze,
oświatowo-wychowawcze i na cele kultu
Finansowanie kościołów i związków
wyznaniowych nie posiadających własnej ustawy
-
UGWSW art. 19.2 pkt 18, art. 24.1, 25.3 (przepis relikt):
Środki pochodzące ze składek, darowizn i innych świadczeń
od osób fizycznych i prawnych
Środki na działalność charytatywno-opiekuńczą z: ofiar
pienięŜnych i w naturze, spadków, zapisów, darowizn
krajowych i zagranicznych, zbiórek i imprez publicznych,
subwencji, ofiar, dotacji od instytucji krajowych: państwowych,
społecznych, wyznaniowych, prywatnych, odpłatność za usługi
charytatywno-opiekuńcze, dochody instytucji kościołów i
związków wyznaniowych
Problematyka majątkowych komisji regulacyjnych
(1)
D. Walencik, Rewindykacja Nieruchomości Kościoła Katolickiego. W postępowaniu przed Komisją Majątkową; Wydawnictwo KUL; Lublin 2008
K .A. Wąsowski, Charakter prawny rozstrzygnięć Komisji Majątkowej
Majątek w posiadaniu Kościoła Katolickiego w 1989 r. bez
uregulowania prawnego przechodzi na własność mocą decyzji
właściwego wojewody
Cel: rewindykacja majątku skonfiskowanego przez PRL, w tym na
podstawie ustawy z 1950 r. o przejęciu dóbr martwej ręki, 1952 o
zniesieniu fundacji oraz bezprawnych
Pierwotnie Komisja Majątkowa dla Kościoła Katolickiego (19892011), następnie dla innych kościołów i związków wyznaniowych na
podstawie ustaw indywidualnych i UGWSiW: Międzykościelna
Komisja Regulacyjna 2000, osobne dla Autokefalicznego Kościoła
Prawosławnego 1991, Związku Gmin śydowskich, 1997 Kościoła
Ewangelicko-Augsburskiego 1994
Postępowanie na wniosek, pierwotnie termin składania wniosków
w przypadku Kościoła Katolickiego do 31 XII 1992, przedłuŜanie
terminów dla wielu związków wyznaniowych w sposób niejednolity
budzące zastrzeŜenia (np. do 2004 r. dla kościołów luterańskiego,
baptystów, kalwińskiego)
Problematyka majątkowych komisji regulacyjnych
(2)
Wg B. Rakoczego Komisja Majątkowa nie jest ani organem administracji ani sądowym przez wzgląd
na swój skład i podmiotowość na gruncie Kościoła Katolickiego (B. Rakoczy, Ustawa o stosunku
Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2008, s. 369)
Postępowanie o charakterze regulacyjnym – wg orzeczenia TK z 1992 r. podobne do polubownego
quasi-windykacyjnego; do 2000 r. tajne, brak moŜliwości odwołania: brak charakteru organu
administracji – brak drogi administracyjno-sądowej, orzeczenie NSA z 26 IX 1991 sygn. akt I SA
768/91; K.A. Wąsowski dodaje: wzajemna autonomia państwa i związków wyznaniowych
uniemoŜliwia taką skargę, jego zdaniem roszczenie ma charakter prywatno-prawny, przez co
postępowanie pozbawione jest cech administracyjnych; nie jest to postępowanie kontradyktoryjne
słuŜące rozstrzygnięciu sporu lecz ustaleniu zasadności roszczenia i trybie zaspokojenia;
postępowanie zwolnione od opłat; stosowanie przepisów KPA
Komisja Majątkowa: 14 osób, po 7 ze strony rządu i Konferencji Episkopatu Polski, w przypadku
braku rozstrzygnięcia (po równo) sprawa przekazana do sądu administracyjnego
Orzeczenie w formie ugory ma moc sądowego tytułu egzekucyjnego, wpis do ksiąg wieczystych
wolny od opłat
Odszkodowanie ze Skarbu Państwa reprezentowanego przez Ministra Finansów; kontrowersyjne
przekazywanie nieruchomości zastępczych oraz odszkodowań, skarga do TK Prezydenta Miasta
Krakowa
Problematyka majątkowych komisji
regulacyjnych (3): Podmioty postępowania
Podmioty postępowania (uczestnicy sensu stricto):
Komisja
Majątkowa
Podmioty, które w danej sprawie mają interesy chronione przez prawo:
Jednostki ze strony kościelnej:
-wnioskodawca
- inna kościelna os.prawna, jeśli na jej rzecz następuje zrzeczenie się prawa własności
-kościelna os.prawna władająca nieruchomością bez tytułu prawnego lub uprawniona do zajmowania
lokalu
Jednostki ze strony państwowej:
-jednostki uprawnione do dysponowania nieruchomościami stanowiącymi własność Skarbu Państwa
-jednostki państwowe władające nieruchomością lub jej częścią będącą przedmiotem postępowania
-jednostki samorządu terytorialnego
-i inne
Pozostali uczestnicy postępowania (uczestnicy sensu largo):
Osoby
fizyczne (np. świadkowie, biegli, osoby trzecie)
Osoby prawne
Inne jednostki organizacyjne
Ustawa z 17 V 1989 r. o stosunku Państwa do
Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej
(wyciąg)
Art. 61
1. Na wniosek kościelnych osób prawnych wszczyna się postępowanie, zwane dalej
"postępowaniem regulacyjnym", w przedmiocie przywrócenia im własności
upaństwowionych nieruchomości lub ich części:
1) nie pozostających we władaniu kościelnych osób prawnych nieruchomości,
o których mowa w art. 60 ust. 1 pkt 1, chyba Ŝe pozostają one w dniu wejścia
w Ŝycie ustawy we władaniu innych kościołów i związków wyznaniowych,
2) przejętych w toku wykonywania ustawy o dobrach martwej ręki, jeŜeli nie
wydzielono z nich naleŜnych w myśl tej ustawy gospodarstw rolnych proboszczów.
Z gruntów tych mogą być równieŜ wydzielone gospodarstwa
rolne do 50 ha dla poszczególnych diecezji, seminariów duchownych i domów
zakonnych prowadzących działalność określoną w art. 20 i 39; dla pozostałych
domów zakonnych mogą być wydzielone gospodarstwa rolne do
5 ha. W skład gospodarstw rolnych mogą wchodzić takŜe grunty leśne stanowiące
część składową przejętych uprzednio nieruchomości ziemskich,
(…)
7) przejętych we władanie państwowych jednostek organizacyjnych bez tytułu
prawnego, bez względu na późniejsze ustawodawstwo konwalidujące te
przejęcia.
(…)
Przesłanki przywrócenia własności nieruchomości zgodnie z art. 61
ust.1:
a) Mienie pounickie
b) Dobra martwej ręki
c) Majątek zakonów bezhabitowych i stowarzyszeń kościelnych
d) Nieruchomości fundacji kościelnych
e) Nieruchomości przejętych w trybie egzekucji zaległości podatkowych
f) Nieruchomości wywłaszczone
g) Mienie przejęte bez tytułu prawnego
Przesłanki przekazania własności nieruchomości art. 61 ust. 2:
a) Nieruchomości, w których był sprawowany kult religijny lub prowadzona
działalność charytatywna, oświatowo-wychowawcza bądź opiekuńczowychowawcza
b) Nieruchomości, których stan prawny nie jest ustalony
Okoliczności wyłączające wszczęcie postępowania regulacyjnego art.
61 ust 4:
a) Majątek znacjonalizowany
b) Prawa nabyte przez niepaństwowe osoby trzecie
c) Nieruchomości przejęte na mocy ustawy o dobrach martwej ręki
Rodzaje rozstrzygnięć i sposoby regulacji
Orzeczenie o odrzuceniu wniosku bądź umorzeniu
postępowania regulacyjnego
Orzeczenie o przywróceniu własności nieruchomości lub jej
części ewentualnie przyznaniu nieruchomości zamiennej bądź
wypłaceniu odszkodowania
Zawarcie ugody przez uczestników sensu stricto
postępowania regulacyjnego
Niepodjęcie rozstrzygnięcia
Przekazanie zainteresowanej kościelnej osobie prawnej
własności nieruchomości lub jej części
Przyznanie odpowiedniej nieruchomości zamiennej
Przyznanie odszkodowania
Statystyki – Kościół katolicki
W toku postępowań regulacyjnych Zespoły Orzekające Komisji
Majątkowej przekazały osobom prawnym Kościoła katolickiego
nieruchomości o łącznym obszarze 65,5 tys. hektarów oraz
rekompensatę i odszkodowania w wysokości 143,5 mln zł. oraz
490 nieruchomości zabudowanych. Kościelnym osobom prawnym
przekazano w tym 9 przedszkoli, 8 szkół podstawowych, 18 szkół
ponadpodstawowych, 8 domów dziecka, 10 domów pomocy
społecznej, 19 szpitali oraz 15 innych obiektów słuŜby zdrowia.
Gminy śydowskie
Do Komisji Regulacyjnej ds: Gmin Wyznaniowych śydowskich jak poinformował Sejm wiceminister spraw wewnętrznych Tomasz
Siemoniak w lutym br. - zostały złoŜone 5504 wnioski. Wszczęte
zostały 5504 postępowania, spośród których 1770 zostało
zakończonych. 424 postępowania zakończono ugodą, a 329
orzeczeniem, 631 umorzono, a 340 zakończono orzeczeniem o
odrzuceniu wniosku; 14 zostało zawieszonych. Ugody zawarte przed
Komisją Regulacyjną przewidują rekompensatę pienięŜną w
wysokości 26 mln 848 tys zł. oraz odszkodowania w wysokości
27 min 47 tys. zł.
Kościół prawosławny
Komisja Regulacyjna ds. Polskiego Autokefalicznego Kościoła
Prawosławnego - jak informuje minister Siemoniak - wszczęła 548
postępowań regulacyjnych. Oddano 4620 ha ziemi. Oprócz
tego nieruchomości zabudowane o powierzchni 21 ha i 13
cmentarzy. Ponadto osobom prawnym Kościoła prawosławnego
przyznano odszkodowania o wysokości 631,5 tys. zł.
Kościół luterański
Do Komisji Regulacyjnej ds. Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego
wpłynęło 1200 wniosków. Na dzień 31 stycznia 2010 r.
zakończono 916 postępowań regulacyjnych, w tym 245
zakończono ugodą, 168 wydaniem orzeczenia, 496
umorzeniem postępowania lub oddaleniem wniosku, a w
7 sprawach nie uzgodniono orzeczenia. Do rozpatrzenia
pozostały 284 wnioski.
Komisja przywróciła Kościołowi Ewangelicko-Augsburskiemu
385 ha nieruchomości niezabudowanych oraz 43,7 ha
zabudowanych. Wypłacono rekompensaty w wysokości 140 tys.
zł.
Inne Kościoły i związki wyznaniowe
Do Międzykościelnej Komisji Regulacyjnej - obejmującej pozostałe wyznania i związki religijne - wpłynęło
169 wniosków.
Kościół Adwentystów Dnia Siódmego złoŜył 12 wniosków. Zakończono 2 postępowania. Przekazano 1
nieruchomość, a 1 postępowanie umorzono.
Kościół Chrześcijan Baptystów złoŜył 78 wniosków. Zakończono 27 postępowań. Przekazano 5
nieruchomości o łącznej powierzchni 5 tys. m kw. i jeden lokal mieszkalny; 12 postępowań
umorzono, a 8 wniosków oddalono.
Kościół Ewangelicko-Metodystyczny złoŜył 30 wniosków. Zakończono 26 postępowań. Przekazano 3
nieruchomości o łącznej powierzchni 3,4 tys. m kw. i 11 lokali mieszkalnych; 12 postępowań
umorzono, a w 11 nie uzgodniono stanowiska.
Kościół Zielonoświątkowy złoŜył 2 wnioski. Zakończono 2 postępowania.
Przekazano 1 nieruchomość, a 1 postępowanie umorzono.
Kościół Ewangelicko-Reformowany złoŜył 17 wniosków. Zakończono 7 postępowań, w tym przekazano
4 nieruchomości, a 3 postępowania umorzono.
Najmniej otrzymał Muzułmański Związek Religijny. Spośród 3 wniosków zakończono 2 postępowania, w
tym przekazano 1 odszkodowanie w wysokości 86 tys. zł. Jedno postępowanie umorzono.
Ubezpieczenie osób duchownych (1)
P. Stanisz, Ewolucja statusu prawnego osób duchownych w zakresie ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego w
latach 1989-2009, s. 343-356.
Ustawa z 17 V 1989 o ubezpieczeniu społecznym duchownych,
obowiązywanie do 1999-2002 r. (do wejścia w Ŝycie ustawy o
ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i
chorób zawodowych
Obowiązująca podstawa prawna: ustawa z 1998 o systemie
ubezpieczeń społecznych, z 1998 r. o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z 1999 o świadczeniach
pienięŜnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i
macierzyństwa, ww. z 2002 r., z 2004 o świadczeniach opieki
zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych
Ubezpieczenie osób duchownych (2)
Brak konsekwentnego stosowania terminu osoba duchowna
[duchowny i członkowie zakonów męskich i Ŝeńskich Kościoła
Katolickiego, innych kościołów i związków wyznaniowych, z
wyjątkiem alumnów seminariów duchownych, nowicjuszy,
postulantów i juniorystów, którzy nie ukończyli 25 roku Ŝycia] w
myśl definicji legalnej na rzecz „duchowny”, problem stosowania
analogii z terminów prawa kanonicznego w zakresie katalogu
osób duchownych
Ubezpieczenie osób duchownych (3)
Zasady ubezpieczenia: obowiązkowe dla osób duchownych
emerytalne, rentowe, wypadkowe [orzeczenie Sądu
Apelacyjnego w Łodzi z 28 XII 1992 OSAiSN 1993, nr 9,
poz. 39: całokształt działań związanych z wykonywaniem
posług religijnych, takŜe podczas rekolekcji]; na zasadzie
dobrowolności chorobowe; alumni, nowicjusze, postulanci i
junioryści poniŜej 25 roku Ŝycia na wniosek dobrowolnie
emerytalne i rentowe
W przypadku kumulacji z ubezpieczeniem pracowniczym –
zasada ubezpieczenia pracowniczego, chyba Ŝe podstawowa
płaca jest niŜsza od minimalnego wynagrodzenia, wówczas z
tytułu ubezpieczenia osoby duchownej obowiązkowe w
zakresie brakującej podstawy; zawsze moŜna podwyŜszyć
stawki
Ubezpieczenie osób duchownych (4)
W zakresie emerytur: uchwała SN z 13 VI 2001 (sygn. Akt III
ZP 21/00) do okresu składkowego branego pod uwag w
przypadku wcześniejszej emerytury bierze się pod uwagę
czas pracy w punktach katechetycznych przed 1989 r.
Zgłoszenie do organu 7 dni od uzyskania statusu
samodzielnie, w zakonach – przełoŜeni
Obowiązkowe 80% z Funduszu Kościelnego, dobrowolne w
całości opłaca duchowny, równieŜ podwyŜszenie stawki
duchowny
Obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne, dotyczy równieŜ
alumnów, nowicjuszy, postulantów i juniorystów, ci oraz
duchowni nie płacący podatku dochodowego mają w 100%
pokryte składki z Funduszu Kościelnego, osoby zatrudnione
na umową o pracę płacą składki na zasadach ogólnych
Opodatkowanie osób duchownych 1
1.
2.
3.
PRL: opodatkowanie w oparciu o ryczałt podstawy a nie ryczałt kwoty
opodatkowania
Obecny stan prawny: preferencyjne (brak konieczności ksiąg przychodów i
rozchodów) ale dobrowolne opodatkowanie ryczałtowe od dochodu w
związku z funkcjami duszpasterskimi
Płacone kwartalnie, indeksacja zgodnie ze wskaźnikiem wzrostu cen
towarów i usług konsumpcyjnych, podatek obniŜony o składkę na
ubezpieczenie zdrowotne (7,75%), o ile nie zostało obniŜony na zasadach
ogólnych
W ustawie terminologia Kościoła Katolickiego, stosowania na zasadzie
analogii do innych kościołów i związków wyznaniowych
Zasady obliczania wysokości ryczałtu:
Dla proboszcza oraz w przypadku wikariatów eksponowanych, kuracji,
lokacji: ilość mieszkańców parafii na 31 XII poprzedniego roku; 16 stawek
Dla wikarego: ilość mieszkańców jw. Oraz połoŜenie parafii w
miejscowości do 5 tys., 5-50 i ponad 50 tys. mieszkańców, 6 stawek
Dla rektorów i innych duchownych (np. misjonarze, rekolektanci)
kierujący jednostką bez wyodrębnionej parafii: jak wikary w stawce 1-3
tys. mieszkańców
Opodatkowanie osób duchownych 2
ObniŜenie proporcjonalne ryczałtu, gdy mniej niŜ połowa
mieszkańców to wierni, do wniosku oświadczenie o ilości
wiernych
Poinformowanie urzędu skarbowego ma nastąpić w ciągu
14 dni od powstania obowiązku podatkowego, zmiany
miejsca pracy lub funkcji naleŜy zgłaszać w ciągu 7 dni
Obowiązek do 31 I zgłaszać deklaracje zapłaty składki
zdrowotnej celem odliczeń
Płatność kwartalna do 20 dnia kolejnego miesiąca, za
czwarty kwartał do 28 XII
Terminy pisemnego zrzeczenia się ryczałtu: do 20 I w
przypadku nowego roku, przeddzień rozpoczęcia
piastowania funkcji, 14 dni od decyzji kierownika Urzędu
Skarbowego ustalającej wysokość ryczałtu
Duchowny jako świadek w postępowaniach
karnym, cywilnym, administracyjnym
178 par. 2 KPK, 82 par. 3 KPA, Ordynacja Podatkowa:
bezwzględny zakaz dowodowy co do faktów, które
duchowny poznał podczas spowiedzi
KPC: tylko prawo odmowy zeznań
W sytuacjach innych niŜ spowiedź, np. rozmowa
duszpasterska, prawo powołania się na tajemnicę
zawodową, w KPK sąd albo prokurator moŜe zwolnić z
niej, w KPA, KPC i Ordynacji Podatkowej prawo
odmowy odpowiedzi na pytanie