Artykuł

Transkrypt

Artykuł

ZDROWIE DOBROSTAN 3/2013
DOBROSTAN, UMYSŁ I URODA
ROZDZIAŁ I
Katedra Wychowania Fizycznego, Uniwersytet Zielonogórski
Department of Physical Education, University of Zielona Góra
RYSZARD ASIENKIEWICZ
Środowiskowe uwarunkowania
rozwoju biologicznego i motorycznego dziewcząt gimnazjalnych
Environmental conditions
for the biological and motor development of junior high school girls
W Polsce nadal obserwujemy różnice między warstwami społecznymi poszczególnych regionów, które znajdują odzwierciedlenie antropologiczne w gradientach
społecznych cech somatycznych i sprawności motorycznej. Występujące nierówności można opisać różnymi zmiennymi społecznymi, wśród których najczęściej wymienia się poziom wykształcenia rodziców, zamożność, urbanizację, liczebność
rodziny, charakter pracy ojca i matki. Należy podkreślić, że żadna z wymienionych
zmiennych nie wpływa na rozwój biologiczny osobnika w sposób bezpośredni. Ich
różnicujące działanie realizuje się za pośrednictwem innych czynników, takich jak
sposób żywienia, praca fizyczna, choroby, stresy psychonerwowe [2,4,13,14,15,20].
Z badań ogólnopolskich wynika, że najwyższe wskaźniki rozwoju fizycznego i
motorycznego charakteryzują dzieci i młodzież inteligencką, mających rodziców z
wyższym wykształceniem i mieszkających w dużym mieście [2,20]. Poziom wykształcenia rodziców i stopień urbanizacji środowiska zamieszkania należy traktować jako wskaźnik informujący o wielorakich powiązaniach społeczno-ekonomicznych, które wpływają na rozwój osobniczy. Przewęda twierdzi, że sprawność
fizyczna człowieka zależy w większym stopniu od czynników kulturowych niż bytowych. Uważa on, że stymulatorów sprawności należy doszukiwać się głównie w
sferze świadomości, motywacji i hierarchii wartości.
Celem pracy jest określenie poziomu rozwoju morfofunkcjonalnego dziewcząt
w wieku 14-16 lat w aspekcie oddziaływania wybranych czynników społecznobytowych.
ZDROWIE I DOBROSTAN NR 3/2013
Dobrostan, umysł i uroda
MATERIAŁ I METODA
Materiał został zebrany w roku akademickim 2010/2011 w wybranych szkołach
gimnazjalnych małych miast województwa lubuskiego. Objęto nimi 473 dziewcząt
w wieku 14-16 lat.
Pomiary wysokości ciała wykonano antropometrem, natomiast masy ciała przy
użyciu wagi lekarskiej zgodnie z zasadami przyjętymi w antropometrii [7], które
posłużyły do wyliczenia wskaźników proporcji ciała (Rohrera i BMI).
Poziom sprawności motorycznej badanych dziewcząt określono na podstawie
wyników standardowych testów stosowanych w pracy nauczyciela wychowania
fizycznego, które dotyczyły [6,8]:
a) biegu na dystansie 60 m – oceniającego szybkość;
b) rzutu piłką lekarską – oceniającego siłę ramion;
c) skoku w dal z miejsca – oceniającego siłę eksplozywną kończyn dolnych;
d) skłonu tułowia w przód – oceniającego gibkość.
Informacje dotyczące wieku pierwszej miesiączki, wielkości zamieszkiwanego
środowiska, wieku badanych dziewcząt, kolejności urodzenia, wykształcenia rodziców, charakteru pracy rodziców oraz liczby dzieci w rodzinie zebrano droga ankietową. Na poczet prezentowanej pracy przedstawiono tylko część zgromadzonego
materiału.
Zebrany materiał opracowano podstawowymi metodami statystycznymi [1],
wyliczając średnie arytmetyczne cech i wskaźników proporcji ciała wraz z ich uzupełnieniami. Istotność różnic między przeciętnymi badanych cech i wskaźników
wyliczono testem t-Studenta.. Różnice w rozwoju fizycznym i motorycznym wyodrębnionych zespołów przedstawiono graficznie w postaci cech znormalizowanych
na średnią (M=0) i odchylenie standardowe (s=1) badanych dziewcząt. Wyniki
badań własnych odniesiono porównawczo do populacji dziewcząt z Nowego Sącza
[5 ], Łodzi [19 ], Rzeszowa [16 ], Kielc [10], Wielkopolski [11], małych miast województwa lubuskiego [12], Wrocławia [3], Konina [9], województwa lubelskiego
[17] i Szczecina [18]. Wyniki badań przedstawiono w tabelach I-XII i na rycinach 19.
WYNIKI
Na podstawie zebranego materiału dotyczącego środowiskowej charakterystyki
wynika, że rodzice badanych dziewcząt najczęściej legitymują się średnim (matki
53,7%) i zawodowym (ojcowie 44,8%) poziomem wykształcenia. Najmniej liczną
grupą respondentów byli ojcowie i matki z wykształceniem wyższym (odpowiednio
11,2 % i 18,0 % ogółu badanych
Jak z tabeli I wynika, przeciętne wysokości i masy ciała zespołów dziewcząt w
analizowanym okresie ontogenezy (wiek 14-16 lat) rosną w kolejnych klasach wieku. Kierując się wielkością współczynnika zmienności, większe zróżnicowanie w
wysokości ciała odnotowano wśród 14 letnich, natomiast w masie ciała u 15 letnich
Przeciętnie, najwcześniej dojrzewały dziewczęta najmłodsze (wiek 12,72 lat), a
10
Ryszard Asienkiewicz
najpóźniej dziewczęta w wieku 15 lat (13,19 roku). Z charakterystyk liczbowych
wskaźników wagowo-wzrostowych (Rohrera i BMI) wynika, że najsmuklejsze są
gimnazjalistki w wieku 15 lat , a najtęższe najstarsze (wiek 16 lat).
Tabele II-IV zawierają charakterystyki liczbowe cech morfologicznych w aspekcie poziomu wykształcenia rodziców. Jak z tabeli II wynika, przeciętnie najwyższe
są dziewczęta , których matki posiadają wyższe lub średnie wykształcenie, a najniższe są córki matek z podstawowym lub zawodowym poziomem edukacji. Wykazane
różnice między przeciętnymi (tabela IV) są małe i nieistotne. Odwrotną sytuację
stwierdzono w przypadku masy ciała, najcięższe są gimnazjalistki, których matki
legitymują się najniższym poziomem wykształcenia, a najlżejsze są córki matek z
wyższym poziomem edukacji. Różnice statystycznie istotne między średnimi odnotowano w zespołach 15 letnich dziewcząt, których matki posiadają najniższy poziom
wykształcenia a średnim, a także w zespołach między średnim a wyższym poziomem wykształcenia (tabela IV).
Przeciętne wysokości ciała dziewcząt w analizowanym okresie ontogenezy w
odniesieniu do kategorii wykształcenia wykazują zależność wprost proporcjonalną
(tabela III). Oznacza to, że wraz ze wzrostem poziomu edukacyjnego ojca zwiększa się wysokość ciała badanych gimnazjalistek. W odniesieniu do masy ciała,
stwierdzono odwrotną zależność, przeciętnie najcięższe są córki ojców z najniższym
poziomem wykształcenia (podstawowe lub zawodowe). Nie odnotowano różnic
statystycznie istotnych między przeciętnymi analizowanych cech (tabela IV).
Jak z tabeli V wynika, przeciętnie najsmuklejsze są córki rodziców posiadających wyższe wykształcenie, następnie średnie, a najtęższe z najniższym poziomem
edukacji (podstawowe lub zawodowe). Największe różnice między przeciętnymi
cech odnotowano w zestawieniach między skrajnymi kategoriami wykształcenia,
które w większości są statystycznie istotne (tabela VI).
W tabeli VII przedstawiono wyniki wybranych prób sprawności motorycznej
badanych gimnazjalistek. Jak z niej wynika, średnie arytmetyczne cech rosną w
kolejnych klasach wieku za wyjątkiem szybkości (określonej czasem biegu na dystansie 60 m). Podkreślić należy bardzo duże zróżnicowanie zespołów w gibkości.
Tabele VIII-XII zwierają charakterystyki liczbowe uzyskanych wyników przez
dziewczęta w odniesieniu do kategorii wykształcenia rodziców. Przeciętnie najlepsze rezultaty w rzucie piłką lekarską uzyskiwały dziewczęta, których matki posiadają najniższe wykształcenie, następnie średnie, a najgorsze z wyższym wykształceniem (tabela VIII). Wykazane różnice między średnimi porównywanych zespołów
są w większości statystycznie istotne (tabela XII). Najniższe przeciętne czasu biegu
na dystansie 60 m charakteryzują zespoły dziewcząt w wieku 15 i 14 lat, których
matki legitymują się najwyższym poziomem edukacji (tabela 8). Oddzielnego omówienia wyników wymaga zespół najstarszych dziewcząt, najkrótszy czas biegu uzyskały córki matek ze średnim wykształceniem, a najdłuższy - z najwyższym poziomem edukacji. Największe różnice odnotowano między zespołami dziewcząt, których matki posiadają najniższe wykształcenie względem średniego i wyższego (tabela XII).
11
Najdłuższe przeciętne odległości skoku w dal z miejsca charakteryzują gimnazjalistki, których matki posiadają wyższe wykształcenie, a najsłabsze rezultaty cechują córki matek z wykształceniem podstawowym lub zawodowym (tabela IX).
Córki matek legitymujących się najniższym wykształceniem (podstawowe lub
zawodowe), charakteryzują się przeciętnie największą gibkością, a najmniejsza z
wyższym wykształceniem (tabela IX). Wykazane różnice między przeciętnymi są
małe i nieistotne (tabela XII).
Gimnazjalistki, których ojcowie posiadają najniższe wykształcenie uzyskują w
próbie rzutu piłką lekarską przeciętnie najlepsze rezultaty (za wyjątkiem 16 letnich),
a najgorsze z wykształceniem wyższym (tabela X). Różnice statystycznie istotne
stwierdzono miedzy zespołami najmłodszych dziewcząt (tabela XII).
Dziewczęta, których ojcowie posiadają najniższe wykształcenie charakteryzuje
najdłuższy czas biegu, a najkrótszy – przy wykształceniu wyższym (tabela X). Różnice statystycznie istotne odnotowano jedynie wśród najmłodszych dziewcząt w
kategoriach wykształcenia ojca średnie- wyższe oraz średnie – podstawowe lub
zawodowe (tabela XII).
Przeciętnie najlepsze rezultaty w skoku w dal charakteryzują córki ojców z wyższym wykształceniem (oprócz 14 letnich). Wykazane różnice między średnimi są
małe i nieistotne (tabela XII).
Córki ojców o najwyższym poziomie edukacji wyróżniają się na tle rówieśniczek przeciętnie lepszą gibkością (tabela XI). Odnotowane różnice między przeciętnymi są statystycznie nieistotne (tabela XII).
Na rycinach 1-9 przedstawiono charakterystykę porównawczą wyników badań
własnych z innymi autorami. Jak z nich wynika, dziewczęta w wieku 14 lat najbardziej podobne budową ciała są do rówieśniczek z Nowego Sącza, Łodzi, Rzeszowa,
Kielc, Wrocławia i województwa lubelskiego, a najbardziej różnią się w porównaniu
z koleżankami ze Szczecina i Wielkopolski. Zespół gimnazjalistek w wieku 15 lat,
najbardziej zbliżony budową jest do dziewcząt z małych miast województwa lubuskiego badanych w latach 2002-2003, a najmniej względem zespołów z Nowego
Sącza, Rzeszowa i Wrocławia. Dziewczęta najstarsze (16 lat) są najbardziej podobne budową ciała/ do rówieśniczek z Łodzi i Rzeszowa, a najmniej w porównaniu do
wielkopolskich i kieleckich.
STWIERDZENIA I WNIOSKI
1. Czynnik poziom wykształcenia rodziców wyraźniej różnicuje cechy somatyczne dziewcząt w wieku 14-16 lat aniżeli wyniki prób sprawności motorycznej. Podkreślić należy większą siłę różnicującą poziomu wykształcenia
ojca w odniesieniu do wskaźników proporcji ciała, a matki w przypadku
wyników prób sprawności motorycznej.
2. Zespoly dziewcząt, których rodzice posiadają wyższe lub średnie wykształcenie są przeciętnie wyższe, lżejsze i smuklejsze w porównaniu z rówieśniczkami gdzie rodzice posiadają najniższy poziom edukacji (podstawowe
lub zawodowe).
12
3. Dziewczęta rodziców z wyższym i średnim poziomem wykształcenia w porównaniu do pozostałych, uzyskiwały przeciętnie lepsze wyniki w próbach
oceniających szybkość i siłę eksplozywną kończyn dolnych , a gorsze w sile
ramion i gibkości.
4. Zespoły dziewcząt zamieszkujące małe miasta województwa lubuskiego, poziomem rozwoju fizycznego najbardziej podobne są do rówieśniczek z Łodzi
i Rzeszowa, a najbardziej różnią się w porównaniu do populacji zamieszkującą Wielkopolskę.
PIŚMIENNICTWO
1. Arska-Kotlińska M., Bartz J., Wieliński D.: Wybrane zagadnienia statystyki dla
studiujących wychowanie fizyczne. AWF, Poznań 2002.
2. Bielicki T.: Nierówności społeczne w Polsce w oczach antropologa. Nauka Polska 1989, nr 1, 13-29.
3. Burdukiewicz A., Andrzejewska J., Miałkowska J., Pietraszewska J.: Rozwój
fizyczny dzieci i młodzieży wrocławskiej w wieku 7-18 lat. AWF, Wrocław
2009.
4. Charzewski J., Przewęda R.: Niektóre społeczne uwarunkowania rozwoju fizycznego i sprawności polskich dzieci, [in:] Rozwój sprawności i wydolności fizycznej dzieci i młodzieży (ed.) S. Pilicz. AWF, Warszawa 1988, 36-58.
5. Chrzanowska M. (red.): Dziecko nowosądeckie-normy rozwoju somatycznego i
sprawności fizycznej dzieci oraz młodzieży Nowego Sącza. Państwowa Wyższa
Szkoła Zawodowa w Nowym SĄCZU, Nowy Sącz 2010.
6. Denisiuk L.: Opis testów motorycznych oraz metody przeprowadzania prób i
oceny wyników, [in:] Rozwój sprawności motorycznej dzieci i młodzieży w
wieku szkolnym. PZWS, Warszawa 1968, 74-83.
7. Drozdowski Z.: Antropometria w wychowaniu fizycznym. AWF, Poznań 1998.
8. EUROFIT (Europejski Test sprawności Fizycznej). Przekład z języka angielskiego H. Grabowski i J. Szopa. AWF. Kraków 1991.
9. Grabowska J. (red.): Dziecko konińskie. Rozwój fizyczny dzieci i młodzieży
województwa konińskiego. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1998.
10. Jopkiewicz A., Przychodni A., Jopkiewicz A., Krzystek K.: Pozytywne wskaźniki zdrowia dzieci i młodzieży kieleckiej. Instytut Technologii EksploatacjiPaństwowy Instytut Badawczy w Radomiu, Wydział Pedagogiczny i Artystyczny UJK w Kielcach. Radom-Kielce 2011.
11. Kaczmarek M. (red.): Heath and Well-Being in Adolescence. Part one . Physical
Heath and Subjective Well-Being. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań
2011.
13
12. Malinowski A., Asienkiewicz R., Tatarczuk J., Stula A., Wandycz A.: Dziecko
lubuskie. Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra 2005.
13. Przewęda R.: O społecznych uwarunkowaniach sprawności fizycznej. Nauka
Polska nr 3, 1992, 47-57.
14. Przewęda R.: Uwarunkowania poziomu sprawności fizycznej polskiej młodzieży
szkolnej. AWF, Warszawa 1985.
15. Przewęda R., Dobosz J.: Kondycja fizyczna polskiej młodzieży. AWF, Warszawa 2003.
16. Radochońska A., Perenc L.: Trendy w rozwoju fizycznym u dzieci i młodzieży z
Rzeszowa w dwudziestopięcioleciu 1978-2004.Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2009,3, 239-250.
17. Saczuk J. (red.): Rozwój fizyczny i sprawność fizyczna dzieci i młodzieży z
województwa lubelskiego. AWF Warszawa, ZWWF w Białej Podlaskiej, Biała
Podlaska 2005.
18. Umiastowska D., Makris M., Pławska L.: Dziecko szczecińskie. Uniwersytet
Szczeciński, Rozprawy i Studia T. (CDLI) 377, Szczecin 2001.
19. Żądzińska E. (red.): Dziecko łódzkie 2004. Normy rozwoju biologicznego. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2009.
20. Wolański N.: Metody kontroli i normy rozwoju dzieci i młodzieży. Warszawa
1975.
14
Tab.I. Charakterystyka liczbowa cech somatycznych, wskaźników proporcji
ciała oraz wieku menarche badanych dziewcząt
Wiek w latach N
M
s
Min-max
Wysokość ciała (cm)
14
168 161,27 6,33 150,5 – 179,5
15
155 163,67 6,02 152,0 – 178,5
16
150 164,09 5,14 160,5 – 180,0
Masa ciała (kg)
14
168 51,14 5,87 39,1 – 65,5
15
155 52,48 6,31 40,2 – 75,0
16
150 54,57 6,05 45,5 - 69,5
Wiek menarche (w latach)
14
168 12,72 0,83 11,02 – 14,04
15
155 13,19 0,87 11,01 – 15,00
16
150 13,15 0,97 11,07 – 15,02
Wskaźnik Rohrera
14
168 1,22 0,14 0,93 – 1,64
15
155 1,20 0,14 0,85 – 1,11
16
150 1,24 0,09 1,02 – 1,34
Wskaźnik BMI
14
168 19,66 2,04 15,23 – 26,03
15
155 19,59 2,15 14,34 – 26,25
16
150 20,27 1,52 16,73 – 22,49
V
3,93
3,68
3,13
11,48
12,02
11,09
6,53
6,60
7,38
11,48
11,67
7,26
10,38
10,97
7,50
Tab.II. Charakterystyka liczbowa cech somatycznych badanych dziewcząt
w odniesieniu do wykształcenia matki
Wysokość ciała
M
s
V
Wiek 14 lat
Podstawowe-zawodowe 54 160,11 5,19 3,24
Średnie
87 161,72 6,01 3,72
Wyższe
27 162,22 7,49 4,62
Wiek 15 lat
Średnie
89 164,10 6,48 3,95
Wyższe
24 163,28 4,69 2,87
Wiek 16 lat
Średnie
78 164,72 4,68 2,84
Wyższe
34 163,61 5,12 3,13
Kategorie wykształcenia N
Masa ciała
M
s
V
51,65 6,07 11,76
51,14 5,83 11,40
50,31 5,57 11,07
54,30 5,21 9,59
51,56 5,82 11,29
52,55 8,37 15,93
54,48 6,94 12,74
55,32 4,94 8,93
52,85 6,26 11,84
15
Tab.III. Charakterystyka liczbowa cech somatycznych badanych dziewcząt
w odniesieniu do wykształcenia ojca
Wysokość ciała
M
s
V
Wiek 14 lat
Średnie
71 161,85 6,15 3,80
Wyższe
24 162,45 6,62 4,08
Wiek 15 lat
Średnie
64 163,84 6,76 4,12
Wyższe
23 164,55 5,18 3,15
Wiek 16 lat
Średnie
49 164,12 6,54 3,98
Wyższe
30 165,74 5,76 3,48
Masa ciała
M
s
V
Kategorie wykształcenia N
52,21 6,52 12,49
50,25 5,85 11,64
50,38 4,19 8,32
53,04 7,26 13,69
52,07 8,92 17,13
51,78 8,11 15,66
55,48 8,01 14,44
53,75 4,97 9,25
53,58 5,61 10,47
Tab.IV. Wielkość i istotność różnic między średnimi arytmetycznymi cech
somatycznych badanych dziewcząt w odniesieniu do poziomu wykształcenia
rodziców
* - istotność na poziomie 0,05 ; ** - istotność na poziomie 0,01
Wykształcenie
matki
Kategorie wykształcenia
Test
d t-Studenta
Wysokość ciała (wiek 14 lat)
Podstawowe, zawodowe - średnie -1,61
1,62
Podstawowe, zawodowe - wyższe -2,11
1,46
Średnie - wyższe
-0,50
0,35
Masa ciała (wiek 14 lat)
Podstawowe, zawodowe - średnie 0,51
0,49
Podstawowe, zawodowe - wyższe 1,34
0,95
Średnie - wyższe
0,83
0,65
0,90
0,17
Średnie - wyższe
0,82
0,58
2,58**
1,03
Średnie - wyższe
-0,99
0,66
16
Wykształcenie
ojca
Test
d t-Studenta
-1,59
-2,19
-0,60
1,48
1,39
0,40
1,96
1,83
-0,13
1,88
1,28
0,10
-0,69
-1,40
-0,71
0,64
1,07
0,45
0,97
1,26
0,29
0,68
0,69
0,14
Wykształcenie
matki
Test
d t-Studenta
1,10
0,03
Średnie - wyższe
1,11
1,10
0,74
1,03
Średnie - wyższe
2,47
2,22*
Wykształcenie
ojca
Test
d t-Studenta
-0,82
-2,44
-1,62
0,60
1,54
1,10
1,73
1,90
0,17
1,33
1,17
0,14
Tab.V. Charakterystyka liczbowa wskaźników proporcji ciała badanych
dziewcząt w odniesieniu do poziomu wykształcenia rodziców
Wskaźnik
Wskaźnik
Rohrera
BMI
N
M
s
V
M
s
V
Wykształcenie matki
Wiek 14 lat
Podstawowe-zawodowe 54 1,26 0,17 13,49 20,15 2,63 13,05
Średnie
87 1,21 0,13 10,74 19,55 1,85 9,46
Wyższe
27 1,18 0,10 8,47 19,12 1,90 9,94
Wiek 15 lat
Średnie
89 1,17 0,12 10,25 19,15 2,44 12,74
Wyższe
24 1,21 0,10 8,26 19,71 1,74 8,82
Wiek 16 lat
Średnie
78 1,24 0,10 8,06 20,39 1,60 7,85
Wyższe
34 1,21 0,11 9,09 19,74 1,40 7,09
Wykształcenie ojca
Wiek 14 lat
Średnie
71 1,19 0,12 10,08 19,19 2,26 11,77
Wyższe
24 1,18 0,11 9,32 19,09 1,95 10,21
Wiek 15 lat
Średnie
64 1,18 0,13 11,02 19,40 1,72 8,86
Wyższe
23 1,16 0,12 10,34 19,12 1,94 10,14
Kategorie
wykształcenia
17
Wskaźnik
Wskaźnik
Rohrera
BMI
N
M
s
V
M
s
V
Wiek 16 lat
Średnie
49 1,22 0,10 8,20 19,96 1,47 7,36
Wyższe
30 1,18 0,10 8,47 19,51 1,48 7,58
Kategorie
wykształcenia
Tab.VI. Wielkość i istotność różnic między średnimi arytmetycznymi
wskaźników proporcji ciała badanych dziewcząt w odniesieniu do poziomu
wykształcenia rodziców
Test
d
t-Studenta
Wskaźnik Rohrera (wiek 14 lat)
1,95
2,23*
Średnie - wyższe
0,03
1,09
Wskaźnik BMI (wiek 14 lat)
1,58
1,79
Średnie - wyższe
0,43
1,04
3,16**
1,09
Średnie - wyższe
-0,04
1,49
2,98**
1,51
Średnie - wyższe
-0,56
1,05
0,44
1,32
Średnie - wyższe
0,03
1,40
0,20
1,33
Średnie - wyższe
0,65
2,03*
18
Wykształcenie ojca
Test
d
t-Studenta
0,08
0,09
0,01
3,36**
2,54*
0,36
1,14
1,24
0,10
3,23**
2,68**
0,19
0,04
0,06
0,02
1,62
1,72
0,64
0,53
0,81
0,28
1,44
1,45
0,64
0,05
0,09
0,04
2,25*
3,36**
1,70
0,85
1,30
0,45
2,87**
3,69**
1,30
Tab.VII. Charakterystyka liczbowa wybranych prób sprawności motorycznej
badanych dziewcząt
Wiek w latach N
M
s
Min-max
V
Odległość rzutu piłką lekarską (m)
14
168 5,74 1,26 3,6 – 10,4 21,95
15
155 6,15 0,96 4,3 – 8,9 15,60
16
150 6,22 1,38 3,8 – 8,9 22,18
Czas biegu na dystansie 60 m (sek.)
14
168 9,87 0,84 8,6 – 12,5 8,51
15
155 9,11 0,73 8,7 – 12,0 8,01
16
150 10,14 0,68 9,0 – 12,1 6,70
Odległość skoku w dal z miejsca (cm)
14
168 166,43 28,76 115 - 230 17,28
15
155 172,27 31,21 130 - 240 18,11
16
150 172,64 24,56 130 - 230 14,23
Głębokość skłonu tułowia w przód (cm)
14
168 5,86 7,38 -16 - + 18 125,94
15
155 7,54 8,47 -19 - + 18 112,33
16
150 7,17 6,32 -2 - + 17 88,15
Tab.VIII. Charakterystyka liczbowa odległości rzutu piłką lekarską i czasu
biegu badanych dziewcząt w odniesieniu do wykształcenia matki
Odległość rzutu (m)
M
s
V
Wiek 14 lat
Średnie
87 5,41 1,12 20,70
Wyższe
27 5,25 1,35 25,71
Wiek 15 lat
Średnie
89 5,97 0,97 16,25
Wyższe
24 5,85 1,02 17,43
Wiek 16 lat
Średnie
78 6,02 1,03 17,11
Wyższe
34 6,11 1,25 20,46
Kategorie
wykształcenia
N
Czas biegu (sek)
M
s
V
9,70 0,91 9,38
10,05 0,80 7,96
9,62 0,88 9,15
9,33 0,62 6,65
9,05 0,71 7,84
8,91 0,85 9,53
10,33 0,62 6,00
9,92 0,58 5,85
10,37 0,84 8,10
19
Tab.IX. Charakterystyka liczbowa odległości skoku w dal i gibkości badanych
dziewcząt w odniesieniu do wykształcenia matki
Kategorie
wykształcenia
N
Podstawowe-zawodowe 54
Średnie
87
Wyższe
27
Średnie
89
Wyższe
24
Średnie
78
Wyższe
34
Odległość
skoku w dal (cm)
M
s
Wiek 14 lat
170,54 26,54
161,38 29,05
174,15 31,11
Wiek 15 lat
170,50 28,15
170,48 30,80
181,83 34,05
Wiek 16 lat
165,85 20,45
172,32 26,10
180,10 25,70
V
Głębokość
skłonu tułowia
(cm)
M
s
V
15,56 5,88 8,11 137,92
18,00 5,32 7,05 132,52
17,86 7,12 8,04 112,92
16,51 6,57 9,08 138,20
18,06 7,48 8,40 112,30
18,72 8,75 6,22 71,08
12,33 6,32 7,21 114,08
15,14 6,80 6,30 92,64
14,26 8,82 5,82 65,98
Tab.X. Charakterystyka liczbowa odległości rzutu piłką lekarską czasu biegu
badanych dziewcząt w odniesieniu do wykształcenia ojca
Odległość rzutu (m)
M
s
V
Wiek 14 lat
Średnie
71 5,30 1,20 22,64
Wyższe
24 5,25 0,97 18,48
Wiek 15 lat
Średnie
64 6,02 1,02 16,94
Wyższe
23 6,11 0,85 13,91
Wiek 16 lat
Średnie
49 6,41 1,15 17,94
Wyższe
30 6,03 0,98 16,25
Kategorie
wykształcenia
20
N
Czas biegu (sek)
M
s
V
9,66 0,75 7,76
10,10 0,87 8,61
9,61 0,80 8,32
9,05 0,63 6,96
9,17 0,69 7,52
9,03 0,88 9,75
10,24 0,61 5,95
10,08 0,70 6,94
9,97 0,74 7,42
Tab.XI. Charakterystyka liczbowa odległości skoku w dal i gibkości badanych
dziewcząt w odniesieniu do wykształcenia ojca
Kategorie
wykształcenia
N
Średnie
71
Wyższe
24
Średnie
64
Wyższe
23
Średnie
49
Wyższe
30
Odległość
skoku w dal
(cm)
M
s
V
Wiek 14 lat
170,23 27,20 15,98
162,18 29,42 18,14
167,05 30,05 17,98
Wiek 15 lat
169,25 32,11 17,79
171,45 28,25 16,47
180,83 32,51 17,97
Wiek 16 lat
173,17 20,81 12,02
167,75 30,15 17,97
178,26 28,42 15,94
Głębokość skłonu
tułowia
(cm)
M
s
V
6,32 6,81 107,75
5,03 8,20 163,02
6,54 7,11 108,72
6,84 8,04 117,54
7,78 6,81 87,53
8,73 7,40 84,76
5,94 8,11 136,53
8,23 5,70 69,26
7,88 5,40 68,52
Tab.XII. Wielkość i istotność różnic między średnimi arytmetycznymi cech
somatycznych badanych dziewcząt w odniesieniu do poziomu wykształcenia
rodziców
Rzut piłką Czas biegu Skok w dal Gibkość
d
d
d
d
Wiek 14 lat
Podstawowe, zawodowe - średnie 1,03**
-0,35*
9,16
0,56
Podstawowe, zawodowe - wyższe 1,19**
0,08
-3,61
-1,24
Średnie - wyższe
0,16
0,43*
-12,77
-1,80
Wiek 15 lat
0,28*
0,02
-0,91
0,42*
-11,33
-2,18
Średnie - wyższe
0,12
0,14
-11,35
-1,27
Wiek 16 lat
0,41**
-6,47
-0,48
Podstawowe, zawodowe - wyższe
0,64*
-0,04
-14,25**
-2,50
Średnie - wyższe
-0,09
-0,45**
-7,78
-2,02
21
Wykształcenie ojca
Wiek 14 lat
-0,44**
0,05
Średnie - wyższe
0,05
0,49*
Wiek 15 lat
Podstawowe, zawodowe - średnie
0,26
-0,12
0,17
0,03
Średnie - wyższe
-0,09
0,15
Wiek 16 lat
Podstawowe, zawodowe - średnie
-0,25
0,16
0,13
0,27
Średnie - wyższe
0,38
0,11
8,05
3,18
-4,87
1,29
-0,22
-1,51
-2,20
-11,58
-9,38
-0,94
-1,89
-0,95
5,42
-5,09
-10,51
-2,29
-1,94
0,35
0,5
0,4
0,3
B-v (cm)
0,2
0,1
0
-0,1
-0,2
-0,3
-0,4
[1]
[1] – Nowy Sącz;
[2] – Łódź;
[3] – Rzeszów;
[4] – Kielce;
[5] – Wielkopolska;
[2]
[3]
[4]
[5]
[6]
[7]
[8]
[9]
[6] – małe miasta województwa lubuskiego;
[7] – Wrocław;
[8] – Konin;
[9] – województwo lubelskie;
[10] – Szczecin.
Ryc.1.Wartości znormalizowane wysokości ciała 14 letnich dziewcząt
22
[10]
0,3
B-v (cm)
0,2
0,1
0
-0,1
-0,2
-0,3
[1]
[2]
[3]
[4]
[1] – Nowy Sącz;
[2] – Łódź;
[3] – Rzeszów;
[4] – Kielce;
[5]
[6]
[7]
[8]
[9]
[10]
[7] – Wrocław;
[8] – Konin;
[10] – Szczecin.
0,4
0,3
B-v (cm)
0,2
0,1
0
-0,1
-0,2
-0,3
[1]
[1] – Nowy Sącz;
[2] – Łódź;
[3] – Rzeszów;
[4] – Kielce;
[2]
[3]
[4]
[5]
[6]
[7]
[8]
[9]
[10]
[7] – Wrocław;
[8] – Konin;
[10] – Szczecin.
23
0,6
Masa ciała (kg)
0,4
0,2
0
-0,2
-0,4
[1]
[2]
[3]
[4]
[5]
[6]
[7]
[8]
[9]
[10]
-0,6
[1] – Nowy Sącz;
[2] – Łódź;
[3] – Rzeszów;
[4] – Kielce;
[7] – Wrocław;
[8] – Konin;
[10] – Szczecin.
Ryc.4. Wartości znormalizowane masy ciała 14 letnich dziewcząt
0,6
0,5
Masa ciała (kg)
0,4
0,3
0,2
0,1
0
-0,1
-0,2
-0,3
[1]
[1] – Nowy Sącz;
[2] – Łódź;
[3] – Rzeszów;
[4] – Kielce;
[2]
[3]
[4]
[5]
[6]
[7]
[8]
[9]
[10]
[7] – Wrocław;
[8] – Konin;
[10] – Szczecin.
24
0,6
0,5
0,4
Masa ciała (kg)
0,3
0,2
0,1
0
-0,1
-0,2
-0,3
-0,4
[1]
[2]
[3]
[4]
[1] – Nowy Sącz;
[2] – Łódź;
[3] – Rzeszów;
[4] – Kielce;
[5]
[6]
[7]
[8]
[9]
[10]
[7] – Wrocław;
[8] – Konin;
[10] – Szczecin.
0,4
Wskaźnik wagowo-wzrostowy (BMI)
0,3
0,2
0,1
0
-0,1
-0,2
-0,3
[1]
[2]
[3]
[4]
[5]
[6]
[7]
[8]
[9]
[10]
-0,4
-0,5
-0,6
-0,7
[1] – Nowy Sącz;
[2] – Łódź;
[3] – Rzeszów;
[4] – Kielce;
[7] – Wrocław;
[8] – Konin;
[10] – Szczecin.
Ryc.7.Wartości znormalizowane wskaźnika wagowo-wzrostowego (BMI) 14
letnich dziewcząt
25
0,6
0,5
0,4
0,3
0,2
0,1
0
-0,1
[1]
[2]
[3]
[4]
[1] – Nowy Sącz;
[2] – Łódź;
[3] – Rzeszów;
[4] – Kielce;
[5]
[6]
[7]
[8]
[9]
[10]
[7] – Wrocław;
[8] – Konin;
[10] – Szczecin.
letnich dziewcząt
0,8
0,6
0,4
0,2
0
-0,2
-0,4
[1]
[2]
[3]
[4]
[5]
[6]
[7]
[8]
[9]
[10]
-0,6
[1] – Nowy Sącz;
[2] – Łódź;
[3] – Rzeszów;
[4] – Kielce;
[7] – Wrocław;
[8] – Konin;
[10] – Szczecin
letnich dziewcząt
26
STRESZCZENIE
Celem pracy jest określenie poziomu rozwoju morfofunkcjonalnego dziewcząt w
wieku 14-16 lat w aspekcie oddziaływania wybranych czynników społecznobytowych. Badania zostały przeprowadzone w 2010 roku w wybranych szkołach
gimnazjalnych województwa lubuskiego. Objęto nimi 473 dziewcząt w wieku 14-16
lat. Poziom rozwoju fizycznego badanych określono pomiarami wysokości i masy
ciała, a motorycznego czasem biegu na dystansie 60 m (szybkość), odległością rzutu
piłką lekarską (siła ramion), głębokością skłonu tułowia w przód (gibkość) i odległością skoku w dal (siła eksplozywna kończyn dolnych). Informacje dotyczące
wieku pierwszej miesiączki, wielkości zamieszkiwanego środowiska, wieku badanych dziewcząt, kolejności urodzenia, wykształcenia rodziców, charakteru pracy
rodziców oraz liczby dzieci w rodzinie zebrano droga ankietową. Materiał opracowano statystycznie. Istotność różnic między przeciętnymi badanych cech wyliczono
testem t-Studenta. Różnice w rozwoju fizycznym i motorycznym wyodrębnionych
zespołów przedstawiono graficznie w postaci cech znormalizowanych na średnią
(M=0) i odchylenie standardowe (s=1) badanych dziewcząt. Wyniki badań
własnych odniesiono porównawczo do opracowań innych autorów.
ABSTRACT
The aim of this article is to identify the level of morphofunctional development
of girls aged 14-16 years in terms of the influence of selected socio-living factors.
The study was conducted in 2010 in selected junior secondary schools in Lubuskie
voivodeship. It included 473 girls aged 14-16 years. The level of physical development was specified by measuring their height and weight, and the motor development was established in tests that included : 60 m run (to measure speed), medicine
ball throw (to examine arm strength), forward bends (to examine flexibility), and
long jump (to examine the explosive strength of the lower limbs ). Data on the girls’
menarche, the size of the environment they inhabited, the age, birth order, parents'
education, type of parents’ work and the number of children in the household were
collected with the use of questionnaires. The material was analyzed statistically.
The significance of differences between the average characteristics of the respondents was calculated with Student's t-test. Differences in physical and motor development were presented graphically in the form of standard features on average (M =
0) and standard deviation (s = 1) of the girls.The results of own tests were compared
with other authors.
Artykuł zawiera 28749 znaków ze spacjami + grafika
27

Artykuł

Transkrypt

Podobne dokumenty

Cel 5: Osiągnąć równość płci oraz wzmocnić pozycję kobiet i

Informacje - Liceum Ogólnokształcące w Sulechowie

jesteśmy wicemistrzami mokotowa w unihokeju dziewcząt!!!

7 maja 2015 r.

Tematy do realizacji na lekcji wychowania do

promoting equality in digital literacy

Regulaminy - Gimnazjum nr 37