Jakość powietrza a zdrowie Polaków - cieplo

Jakość powietrza a zdrowie Polaków
Aż 80% Polaków nie umie wymienić ani jednej substancji, która w znaczący sposób zanieczyszcza
powietrze, a 60% naszego społeczeństwa jest przekonana o dobrej lub nawet bardzo dobrej jakości
powietrza, którym oddychamy. Tymczasem każdego roku z powodu zanieczyszczeń powietrza
przedwcześnie umiera około 43 tys. Polek i Polaków. Te niechlubne statystyki stawiają nas na
pierwszym miejscu pośród krajów o najgorszej jakości powietrza w całej Unii Europejskiej.
Aż 80% Polaków nie umie wymienić ani jednej substancji, która w znaczący sposób
zanieczyszcza powietrze, a 60% naszego społeczeństwa jest przekonana o dobrej lub nawet
bardzo dobrej jakości powietrza, którym oddychamy. Tymczasem każdego roku z powodu
zanieczyszczeń powietrza przedwcześnie umiera około 43 tys. Polek i Polaków. Te
niechlubne statystyki stawiają nas na pierwszym miejscu pośród krajów o najgorszej jakości
powietrza w całej Unii Europejskiej.
Nowotwory, w tym rak płuca, astma, przewlekła obturacyjna choroba
płuc, częste infekcje dróg oddechowych, zawał serca, nadciśnienie tętnicze, choroba Alzhaimera,
udar mózgu, bezpłodność, przedwczesny poród czy nawet obumarcie płodu. Oto lista chorób i
konsekwencji zdrowotnych, których podwyższone ryzyko wystąpienia ma związek z oddychaniem
zanieczyszczonym powietrzem.
Krakowski Alarm Smogowy opracował raport pt. „Co wiemy o smogu? Informowanie o
zanieczyszczeniu powietrza w Polsce”. Wynika z niego, że 65% Polaków nie czuje się wystarczająco
poinformowana o aktualnej jakości powietrza w ich miejscowości, zaś 70% chciałoby mieć łatwy
dostęp do takich informacji.
Dlaczego w Polsce mamy tak złą jakość powietrza?
„Polsko, mamy problem”. Parafrazując słowa załogi statku kosmicznego Apollo 13 wypowiedziane
podczas misji na Księżyc w 1970 r., kiedy to pobity został rekord największej odległości od Ziemi, na
jaką oddalili się astronauci, możemy niechlubnie przyznać, że Polska również odnotowuje rekord.
Niestety, dotyczy on jakości powietrza w naszym kraju. Polska ma najbardziej zanieczyszczone
powietrze spośród wszystkich krajów Unii Europejskiej. Normy jakości, które w tym zakresie
określa polskie prawo, od 10 lat są łamane. W ciągu ostatnich lat stan jakości powietrze nie poprawił
się w znaczący sposób.
W Polsce odnotowujemy groźne dla zdrowia stężenie substancji takich jak:
●
●
pył zawieszony (ziarna większe – PM10 oraz ziarna mniejsze PM2,5),
benzo[a]piren – substancja rakotwórcza i mutagenna,
http://cieplo-sieciowe.pl/
1
●
dwutlenek azotu.
W przypadku dwóch pierwszych – sprawa dotyczy całego kraju, bo wszędzie przekroczone są normy
tych substancji. Za ich powstawanie odpowiedzialne są przede wszystkim domowe piece oraz kotły
na węgiel i drewno. Dwutlenek azotu, którego źródłem są spaliny z samochodów, występuje już tylko
w największych miastach, takich jak Warszawa, Kraków, Wrocław czy Katowice.
Gdzie jest najgorzej?
Stężenia benzo[a]pirenu, który jest rakotwórczy i mutagenny, przekraczają dopuszczalny poziom
(norma to średnie stężenie roczne równe 1 ng/m3) na terenie całego kraju i są wielokrotnie wyższe
niż stężenia tej substancji, z jakimi mają do czynienia mieszkańcy większości pozostałych państw
Unii Europejskiej. W Polsce rekordowe przekroczenia (1000% normy!) odnotowują miasta
takie jak: Nowa Ruda (Dolny Śląsk), Nowy Targ (Małopolska), Opoczno (Łódzkie), Rybnik
(Śląsk), Sucha Beskidzka (Małopolska), Proszowice (Małopolska) i Nowy Sącz
(Małopolska).
Dlaczego w miastach europejskich stężenie benzo[a]pirenu jest nawet kilkadziesiąt razy niższe niż w
polskich miejscowościach? Otóż nie ma tam pieców i kotłów opalanych węglem i drewnem, które są
polską codziennością w okresie jesienno-zimowym.
Pył zawieszony to kolejna szkodliwa substancja, która truje Polki i Polaków od Bałtyku po Tatry. Aż
sześć polskich miejscowości jest wymienianych w pierwszej dziesiątce europejskich miast
najbardziej zanieczyszczonych pyłem PM10. Na tej „czarnej liście” znalazły się: Kraków, Nowy
Sącz i miasta Górnego Śląska: Zabrze, Gliwice, Sosnowiec, Katowice. Stężenia pyłu określa się w
dwojaki sposób: frakcja grubsza, o większych ziarnach to PM10 oraz mniejsza - PM2,5. Zgodnie z
prawem, w ciągu roku może być nie więcej niż 35 dni, w których odnotowane jest przekroczenie
dopuszczalnego dobowego stężenia pyłu zawieszonego PM10. W wielu polskich miejscowościach
normy te przekraczane są przez ponad 100 dni rocznie, a stężenia PM10 sięgają kilkuset procent
normy. Takie wartości nie występują na zachodzie Europy – można je porównywać jedynie z Chinami.
Równie niepokojąco wyglądają stężenia drobniejszych i bardziej groźnych dla zdrowia pyłów PM2,5
Według Europejskiej Agencji Środowiska aż siedem wśród dziesięciu stacji pomiaru zanieczyszczeń
powietrza, które odnotowały na terenie UE najwyższe zanieczyszczenie powietrza pyłem PM2,5,
znajduje się w Polsce.
Dane Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania
Emisjami, a także regionalnych programów ochrony powietrza, wskazują, że dominującą przyczyną
zanieczyszczenia polskiego powietrza rakotwórczym benzo[a]pirenem, a także pyłem zawieszonym
jest tzw. „niska emisja”, czyli „emisja zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza emitorami
(kominami) o wysokości do 40 metrów.” Niska emisja ma istotny wpływ na jakość powietrza, gdyż
nisko usytuowane źródło emisji często prowadzi do powstania wysokich stężeń zanieczyszczeń tam,
gdzie przebywają ludzie. Odpowiedzialność za powstawanie niskiej emisji ponoszą przede wszystkim
lokalne kotłownie opalane paliwami stałymi i ciężkim olejem opałowym, oraz indywidualne paleniska
domowe opalane paliwami stałymi, zwłaszcza węglem i biomasą.
Jak wskazują dalej dane Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami, niska emisja
odpowiada za 52% emisji pyłu PM10 oraz 87% emisji benzo[a]pirenu. Poprawa jakości powietrza w
Polsce nie uda się, jeśli nie zmniejszymy emisji z gospodarstw domowych opalanych paliwami stałymi
(węglem i drewnem). Nasze zdrowie – w naszych rękach.
http://cieplo-sieciowe.pl/
2
http://cieplo-sieciowe.pl/
3