historii Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie

Artykuł okolicznościowy z okazji XX - lecia powołania
Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie
Sądy apelacyjne zostały powołane na mocy ustawy z 13.07.1990 r. o powołaniu sądów apelacyjnych oraz o zmianie ustawy – Prawo o ustrojów sądów powszechnych , Kodeks postępowania
cywilnego , Kodeks postępowania karnego , o Sądzie Najwyższym , o Naczelnym Sądzie Administracyjnym i o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. Nr 53 ,poz. 306) , której art. 1 ust. 1 stanowi:
„Powołuje się sądy apelacyjne jako sądy powszechne”.
W wykonaniu ustawy ówczesny Minister Sprawiedliwości Aleksander Bentkowski wydał rozporządzenie z 13.08.1990 r. w sprawie utworzenia sądów apelacyjnych w Warszawie , Białymstoku , Gdańsku , Lublinie , Łodzi , Poznaniu i Rzeszowie oraz ustalenia ich siedzib i obszaru właściwości ( Dz. U. Nr 56 , poz. 335 ) .
Pełnomocnikiem Ministra Sprawiedliwości do spraw organizacji Sądu Apelacyjnego
w Rzeszowie został sędzia Cezary Petruszewicz , który swoją działalność rozpoczął od podjęcia
starań o przydzielenie siedziby odpowiadającej potrzebom sądu apelacyjnego .
Wojewoda Rzeszowski doskonale rozumiał jakie znaczenie dla miasta i regionu ma lokalizacja takiej placówki w mieście , dlatego przekazał na potrzeby przyszłego sądu jeden z najbardziej
reprezentacyjnych budynków miasta Rzeszowa , a mianowicie budynek siedziby byłego Komitetu
Wojewódzkiego PZPR.
Budynek wprawdzie był w nienajlepszym stanie technicznym , ale jego wielkość i lokalizacja
odpowiadały potrzebom przyszłego sądu apelacyjnego . Równocześnie trwało zgłaszanie kandydatów spośród podkarpackiego środowiska prawniczego na stanowiska sędziów sądu apelacyjnego.
Wręczenie nominacji na stanowiska sędziów przez Prezydenta RP Wojciecha Jaruzelskiego
w dniu 1 października 1990 roku , dało początek funkcjonowania Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie.
Zaszczytu tego dostąpili : Jan Jaskółka , Zofia Jurczak , Zbigniew Kallaus , Iwona Koper , Ryszard Kot , Jerzy Kuźniar , Janusz Małecki , Kazimierz Marciak , Jerzy Mulak , Bolesław Nowicki ,
Cezary Petruszewicz , Emilia Pogonowska – Jucha , Jan Zięba , Zbigniew Różański , Kazimierz
Wojtanowski .
Pierwszym prezesem Sądu Apelacyjnego został sędzia Kazimierz Wojtanowski powołany
przez Ministra Sprawiedliwości Wiesława Chrzanowskiego z dniem 15.02.1991 r. na okres 4 lat .
Wiceprezesem Sądu został sędzia Cezary Petruszewicz , Przewodniczącym Wydziału Cywilnego
sędzia Jan Zięba , Przewodniczącym Wydziału Karnego sędzia Janusz Małecki , a Przewodniczącym Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych sędzia Jerzy Kuźniar .
W strukturze sądu apelacyjnego rozpoczęły działalność komórki organizacyjne na których
czele stanęli :
2
- Maria Motyka – kierownik Oddziału Administracyjnego
- mgr Elżbieta Pępiak
– główny księgowy
- mgr Ewa Rzemień
– kierownik Oddziału Kadr
- Andrzej Szemberski
– kierownik Oddziału Gospodarczego
- Janina Kaszuba
– kierownik Oddziału Inwestycji
- Bronisława Paśko
– kierownik sekretariatu Wydziału Cywilnego
- Alicja Marciak
– kierownik sekretariatu Wydziału Karnego
- mgr Magdalena Bodzek
– kierownik sekretariatu Wydziału Pracy .
Spoglądając wstecz należy wspomnieć , że w latach zaboru austriackiego obszar obecnego
województwa podkarpackiego podzielony był między dwa okręgi apelacji : w Krakowie i we Lwowie. Władze II Rzeczypospolitej podział ten utrzymały. Do obszaru apelacji Krakowskiej należały
wówczas okręgi sądów w Rzeszowie i Jaśle , zaś do obszaru apelacji Lwowskiej okręgi sądów w
Przemyślu i Sanoku . W dniu 13 listopada 1944 roku , ówczesny kierownik resortu sprawiedliwości
w PKWN , ustanowił Rzeszów jako tymczasową siedzibę Sądu Apelacyjnego w Krakowie. Decyzja
taka była rozwiązaniem tymczasowym bo już w dniu 3.03.1945 r. decyzją Ministra Sprawiedliwości
Rządu Tymczasowego siedziba tymczasowa została zniesiona i został powołany Sąd Apelacyjny
w Krakowie . Stan taki utrzymał się do 29.03.1945 r. kiedy to ten sam minister sprawiedliwości zadecydował o wyłączeniu z obszaru apelacji krakowskiej okręgów sądów Jasła (z siedzibą w Krośnie ), Przemyśla i Rzeszowa i dla tych okręgów w dniu 1.05.1945 r. utworzył Sąd Apelacyjny w
Rzeszowie. Władze Krakowa konsekwentnie dążyły do likwidacji bądź chociażby tylko zmniejszenia rangi nowo powstałego województwa rzeszowskiego. Działania te zaowocowały likwidacją Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie i przejęciem jego dotychczasowego obszaru właściwości przez Sąd
Apelacyjny w Krakowie z dniem 1 stycznia 1946 roku .
Z dniem 1 lipca 1949 roku , na mocy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 15 czerwca
1949 roku , powstało osiem sądów apelacyjnych , w tym ponownie Sąd Apelacyjny w Rzeszowie.
Sąd ten obejmował swoją jurysdykcją obszar Sądu Okręgowego w Jaśle ( z tymczasową siedzibą
w Krośnie), Przemyślu i Rzeszowie. Ten ostatni okręg został jednocześnie powiększony o obszar
sądów grodzkich w Dębicy, Mielcu i Ropczycach, należących poprzednio do obszaru właściwości
Sądu Okręgowego w Tarnowie . Już jednak w dniu 1 stycznia 1951 roku , w oparciu o ustawę
Sejmu z 20 lipca 1950 roku, zmieniona została struktura organizacyjna sądownictwa i sądy apelacyjne w Polsce przestały istnieć.
Wracając do obecnego kształtu Sądu Apelacyjnego Rzeszowie należy zauważyć, że zakresem swej właściwości obejmuje obszary Sądów Okręgowych (wcześniej Sądów Wojewódzkich)
w Rzeszowie , Krośnie , Przemyślu i Tarnobrzegu z tym , że po zniesieniu Sądów Okręgowych
w Przemyślu i Tarnobrzegu przez krótki okres swą właściwością obejmował jedynie Sąd Okręgowy
w Rzeszowie z Ośrodkiem
Zamiejscowym w Tarnobrzegu oraz Sąd Okręgowy w Krośnie z
Ośrodkiem Zamiejscowym w Przemyślu .
3
Z kronikarskiego obowiązku należy odnotować kolejne nominacje na stanowiska sędziów
w Sądzie Apelacyjnym w Rzeszowie :
- sędzia Marta Pańczyk – Kujawska - ( postanowieniem Prezydenta RP z 6.06.1991 r. )
- sędzia Józef Szewczyk - (postanowieniem Prezydenta RP z 25.03.1996 r.)
- sędzia Irena Mazurek - (postanowieniem Prezydenta RP z 29.07.1996 r.)
- sędzia Andrzej Palacz - (postanowieniem Prezydenta RP z 17.10.1996 r.)
- sędzia Kazimierz Rusin - (postanowieniem Prezydenta RP z 17.03.1997 r .)
- sędzia Bogumiła Burda - (postanowieniem Prezydenta RP z 30.06.1998 r. )
- sędzia Janina Czyż - (postanowieniem Prezydenta RP z 30.06.1998 r. )
- sędzia Jan Sokulski - ( postanowieniem Prezydenta RP z 18.09.1998 r.)
- sędzia Stanisław Sielski - (postanowieniem Prezydenta RP z 25.01.1999 r. )
- sędzia Marek Klimczak - (postanowieniem Prezydenta RP z 22.02.1999 r .)
-sędzia Irena Feret – (postanowieniem Prezydenta RP z 24.02.2000 r.)
-sędzia Anna Gawełko – (postanowieniem Prezydenta RP z 24.02.2000 r.)
-sędzia Urszula Kocyłowska - (postanowieniem Prezydenta RP z 24.02.2000 r.)
-sędzia Mirosław Szwagierczak - (postanowieniem Prezydenta RP z 24.02.2000 r.)
- sędzia Zbigniew Śnigórski – (postanowieniem Prezydenta RP z 22.05.2000 r.)
- sędzia Alicja Podczaska – (postanowieniem Prezydenta RP z 30.10.2003 r. )
- sędzia Anna Pelc – (postanowieniem Prezydenta RP z 4.06.2004 r. )
- sędzia Roman Skrzypek – (postanowieniem Prezydenta RP z 4.06.2004 r. )
- sędzia Barbara Gonera – (postanowieniem Prezydenta RP z 17.08.2004 r. )
- sędzia Grażyna Demko – (postanowieniem Prezydenta RP z 17.08.2004 r. )
- sędzia Stanisław Urban – (postanowieniem Prezydenta RP z 17.08.2004 r. )
- sędzia Ewa Madera – (postanowieniem Prezydenta RP z 6.01.2005 r. )
- sędzia Edward Loryś – (postanowieniem Prezydenta RP z 2.06.2009 r. ) .
Sądownictwo apelacyjne na Podkarpaciu musi odnotować również bolesne straty. W dniu
10.05.1995 r. odszedł od nas Sędzia Jan Zięba, w dniu 24.08.1998 r. Sędzia Bolesław Nowicki,
w dniu 6.08.2004 r. sędzia Emilia Pogonowska – Jucha , w dniu 23.11.2006 r. sędzia Janusz Małecki, w dniu 5. 08.2008r. Sędzia Irena Feret .
W historii Sądu Apelacyjnego były też i radosne odejścia : w dniu 29 lipca 1995 r. Sędzia Jerzy Kuźniar został powołany na stanowisko Sędziego Sądu Najwyższego , natomiast sędziowie
Iwona Koper i Józef Szewczyk nominacje na stanowisko sędziego Sądu Najwyższego uzyskują
w dniu 12.05.1999 r.
W dniu 12.10.1998 r. Sędzia Kazimierz Wojtanowski skończył 70 lat i zakończył swoją drugą
kadencję na stanowisku prezesa Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie , przechodząc w stan spoczynku .
4
Na stanowisko Prezesa Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dniem 13.10.1998 r. zostaje powołany sędzia Zbigniew Różański , a jego zastępcą dr Zbigniew Kallaus.
Z dniem 13.10.2004 r. na stanowisko Prezesa SA w Rzeszowie zostaje powołana sędzia Bogumiła Burda , która funkcję tę wykonuje do chwili obecnej . Jej zastępcą jest sędzia Zbigniew
Różański .
Obecnie funkcję Przewodniczącego Wydziału Cywilnego pełni sędzia Cezary Petruszewicz ,
Przewodniczącego Wydziału Karnego sędzia Ryszard Kot , a Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych sędzia Irena Mazurek. Dyrektorem Administracyjnym Sądu jest mgr Elżbieta Pępiak.
Aktualnie w Sądzie Apelacyjnym w Rzeszowie pracuje 24 sędziów, 9 asystentów, 51 urzędników i 11 pracowników obsługi.
Sądy obszaru apelacji rzeszowskiej co roku osiągają dobre oraz bardzo dobre wyniki w skali
kraju, co upoważnia do stwierdzenia, że decyzja o utworzeniu tego Sądu była ze wszech miar
uzasadniona.
Rzecznik prasowy SA w Rzeszowie
Sędzia Roman Skrzypek