Zarządzanie informacją w Szkolnym Centrum Informacji

1
Anna Krawczuk
[email protected]
Zdzisław Babicz
[email protected]
Centrum Edukacji Nauczycieli w Białymstoku
Zarządzanie informacją w Szkolnym Centrum Informacji
Szybki postęp cywilizacyjny, nagromadzenie olbrzymich zasobów informacji oraz gwałtowny rozwój
środków komunikowania to zjawiska charakteryzujące przemiany kilku ostatnich dekad.
Naukowcy opisujący zachodzące zmiany wprowadzili szereg pojęć charakteryzujących nowy typ
społeczeństwa. Do najpopularniejszych określeń należą społeczeństwo informacyjne, era
elektroniczna, era informacji czy społeczeństwo wiedzy.
Ideą społeczeństwa informacyjnego jest zapewnienie dostępu do wszelkiego rodzaju informacji dla
każdego, w jakimkolwiek miejscu i czasie. Dostęp do informacji jest niezwykle ważny, często
utożsamiany z posiadaniem władzy. W społeczeństwie wiedzy informacja jest podstawowym
warunkiem rozwoju kulturowego i społecznego. Mówi się wręcz o "rządzącej" informacji, która
wpływa na codzienne życie i choć z jednej strony jest nieocenioną pomocą i inspiracją do nowych
działań, czynnikiem nieodzownym przy rozwiązywaniu szeregu problemów, to z drugiej strony
informacja nieumiejętnie użyta lub skierowana do niewłaściwego adresata może być także
zagrożeniem.
Funkcjonowanie współczesnego człowieka w gąszczu olbrzymiej ilości różnorodnej informacji
powoduje „szum informacyjny” czy też „smog informacyjny” – jak to określa prof. Ryszard
Tadeusiewicz. Stąd kluczową umiejętnością każdego z nas winna stać się umiejętność zarządzania
informacją. Szkoła zaś powinna być miejscem, w którym uczniowie będą mogli rozpocząć
kształtowanie tej umiejętności.
Ważną rolę w tym procesie mogą odgrywać nowoczesne multimedialne centra informacyjne
w szkołach. Szkolne Centra Informacji powinny zapewnić uczniom możliwości poszukiwania,
pozyskiwania, organizowania, selekcji i oceniania informacji z różnych źródeł oraz formowania
właściwych opinii na ich podstawie.
Sposoby zarządzania informacją w SCI najłatwiej wskazać, uwzględniając oczekiwania użytkowników
tj: uczniów, nauczycieli, rodziców.
Od SCI najczęściej oczekuje się:
1. Informacji o zasobach:
własnej biblioteki (książki, czasopisma, zbiory audiowizualne i inne);
innych bibliotek;
zasobach Internetu (strony internetowe dostępne on-line słowniki, encyklopedie, bazy
pełnotekstowe, zasoby bibliotek wirtualnych);
2. Pomocy przy wyszukiwaniu informacji:
w katalogach, kartotekach zagadnieniowych, bibliografiach;
w katalogu komputerowym;
2
z wykorzystaniem wyszukiwarek internetowych: tekstowych, multiwyszukiwarek,
multimedialnych itp.
3. Pomocy przy selekcji, ze szczególnym uwzględnieniem wiarygodności znalezionych
materiałów (Internet).
4. Możliwości gromadzenia wyszukanych informacji (z poszanowaniem praw autorskich):
wyjaśnienia sposobów zapisu;
udostępnienia miejsca na dysku.
5. Pomocy w przygotowaniu na podstawie wyszukanych materiałów:
dokumentu tekstowego;
prezentacji;
witryny internetowej (także do wykorzystania w trybie off-line).
6. Umożliwienia zarchiwizowania pracy (nagrania na płytce CD).
7. Umożliwienia wykorzystania Internetu jako medium komunikacyjnego:
wymiana poczty elektronicznej;
wykorzystanie komunikatorów.
Wobec powyższych oczekiwań należy odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób opiekun SCI może
przygotować się do spełnienia oczekiwań użytkowników? Naszym zdaniem opiekun SCI powinien
dbać o to, by:
na bieżąco prowadzone były katalogi własnych zasobów (kartkowe, elektroniczne);
zapewnić użytkownikowi dostęp do aktualnych, bieżących zestawień:
adresów internetowych bibliotek udostępniających swoje katalogi w trybie on-line;
adresów internetowych witryn
pełnotekstowe w trybie on-line;
udostępniających
słowniki,
encyklopedie,
bazy
adresów stron internetowych z tematyką odpowiadającą zainteresowaniom i potrzebom
wynikającym ze specyfiki szkoły.
W celu udzielania pomocy przy wyszukiwaniu informacji opiekun SCI może
opracować instrukcje (poradniki) wyszukiwania, ze szczególnym uwzględnieniem
Internetu – wyszukiwanie w tekście stron internetowych, w obrębie tytułów stron,
poprzez adresy (url); zasady formułowania pytań, sposób prezentowania wyszukanej
informacji itp.;
szkolić grupowo bądź indywidualnie w zakresie wyszukiwania i selekcjonowania
informacji;
udzielać porad indywidualnych;
opracowywać aktualne zestawy adresów internetowych
wyszukiwarki (z krótką charakterystyką wyszukiwarki).
witryn
zawierających
W zakresie pomocy przy selekcji, ze szczególnym uwzględnieniem wiarygodności znalezionych
materiałów, najdogodniejszą formą będzie udostępnienie informacji o zasadach weryfikacji
wiarygodności wyszukanych materiałów, ale sądzimy, że bezpośrednia pomoc w tym zakresie będzie
niezbędna.
3
W celu zapewnienia użytkownikom możliwości gromadzenia wyszukanych informacji opiekunowie
SCI powinni:
Wyjaśniać (o ile użytkownik nie będzie przygotowany) sposoby zapisu na dysku lokalnym
wyszukanych tekstów, grafik, zbiorów audio i video, stron internetowych. Istotne jest,
aby w zbiorach SCI znalazł się poradnik (informator) z tego zakresu.
Udostępnieniać i udzielać pomocy w wykorzystaniu skanera w celu przeniesienia
dokumentów drukowanych (tekst, grafika, fotografia) do postaci elektronicznej.
Zapewnić możliwość wykorzystania aparatu fotograficznego (cyfrowego), kamery
filmowej, karty telewizyjnej w komputerze do rejestracji obrazu i przeniesienia go do
pamięci komputera.
W zależności od konfiguracji sieci komputerowej SCI udostępnić dysk sieciowy lub lokalny
do zapisu danych przez użytkownika (prawa dostępu).
Zadaniem opiekunów SCI jest pomoc w opracowaniu materiałów z wykorzystaniem wyszukanych
i pozyskanych informacji z różnych źródeł. W chwili obecnej opracowane materiały najczęściej mają
postać:
Szeroko rozumianego dokumentu tekstowego – tekst połączony z grafiką, tabelami,
podziałem na strony, kolumny, mogący zawierać hiperłącza do fragmentów tego samego
dokumentu lub obiektów zewnętrznych
Prezentacji – najczęściej realizowanych w programie PowerPoint
Witryny internetowej (dokumentu html) – wykorzystywanej także jako sposób
zgromadzenia, porządkowania i prezentacji materiałów, bez konieczności publikowania
w Internecie
W każdym z wyżej wymienionych sposobów opracowania materiałów przydatny będzie poradnik
(informator) udostępniany zainteresowanym użytkownikom.
Zgromadzone i wykorzystywane materiały, szczególnie w postaci grafiki, audio i video, ze względu na
swą wielkość, nie zawsze dadzą się zapisać na dyskietkach, stąd niezbędne jest umożliwienie zapisu
na płytkach CD a wkrótce także na DVD. SCI powinne zatem:
Udostępniać możliwość zapisu (kopiowania) na płytkach CD. Oznacza to także
niebezpieczeństwo nielegalnego powielania nośników zawierających nagrania audio,
video, programy komputerowe a zatem wymaga szczególnej uwagi opiekuna SCI.
Zapewniać możliwość przesyłania opracowanych materiałów z wykorzystaniem poczty
elektronicznej.
Ponieważ coraz popularniejsze stają się elektroniczne karty pamięciowe, np. Smart Media czy Secure
Digital, dlatego przydatne jest wyposażenie SCI w uniwersalny czytnik kart.
Rola SCI w dydaktyce
Umożliwienie uczniom i nauczycielom wykorzystania SCI do wyszukiwania, gromadzenia
i opracowania materiałów dydaktycznych zaowocuje powstaniem ciekawych, wartościowych
prezentacji tematycznych, witryn internetowych, konspektów, scenariuszy.
Stworzy to szanse na powstanie szkolnej bazy materiałów dydaktycznych. Warunkiem efektywnego
jej wykorzystania jest uporządkowanie prac, opracowanie i udostępnienie. Jest to kolejne ważne
zadanie dla opiekunów SCI.
Tworzenie szkolnej bazy materiałów dydaktycznych wymaga zaangażowania kierownictwa szkoły
określającego zasady gromadzenia i udostępniania programów a także ścisłej współpracy nauczycieli
„przedmiotowców” z opiekunami SCI.
4
Ważnym zagadnieniem pozostaje rola SCI w zarządzaniu szkołą. Można oczekiwać wsparcia działań
dyrekcji poprzez:
Informowanie na stronach internetowych SCI o ważnych wydarzeniach z życia szkoły
Promowania szkoły poprzez np. prezentację osiągnięć i materiałów dydaktycznych
opracowanych w placówce oświatowej
Ułatwienia kontaktów miedzy rodzicami a dyrekcją szkoły
Spełnienie tak szeroko zakreślonych oczekiwań (zarówno wspierających dydaktykę jak i zarządzanie)
wymaga odpowiedniego przygotowania opiekuna SCI – szczególnie z zakresu wykorzystania narzędzi
TI.
Przeprowadzone przez nas badania sondażowe dotyczące znajomości oprogramowania oraz potrzeb
szkoleniowych szkolnych opiekunów MCI dały następujące rezultaty:
5
Obecnie prowadzimy badania ankietowe związane z kompetencjami opiekunów SCI, ich potrzebami
oraz współpracą z nauczycielami przedmiotów. Wyniki przedstawimy w maju bieżącego roku podczas
konferencji „Centrum Informacyjne przyszłością polskiej szkoły”.
Funkcjonowanie SCI w szkołach jest istotnym zagadnieniem, zwłaszcza w kontekście przygotowania
młodzieży do funkcjonowania w społeczeństwie wiedzy i kształcenia umiejętności zarządzania
wszechobecną informacją.
Wykorzystywanie informacji z różnych źródeł, umiejętność jej selekcjonowania, gromadzenia
i przetwarzania oraz umiejętność komunikowania się poprzez media – to umiejętności, które są
niezbędne do samorealizacji w dalszym życiu zawodowym i społecznym młodego człowieka. Stąd
dostrzegamy konieczność uwzględniania roli i potrzeb SCI:
w programie pracy szkoły;
w planach modernizacji sprzętu komputerowego;
w planowaniu doskonalenia kadry.
Tylko ścisła współpraca między opiekunem SCI a dyrekcją szkoły, nauczycielami i rodzicami, stworzy
szansę na efektywne wsparcie działań szkoły przez SCI.