Zakażenie wirusem H5N1 podczas ciąży

Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 3, zeszyt 1, 15-19, 2010
PRACA PRZEGL¥DOWA
Zakażenie wirusem H5N1 podczas ciąży
KINGA KSIĘŻAKOWSKA1, MONIKA GRUSZKA2, JAN WILCZYŃSKI3, DOROTA NOWAKOWSKA3
Streszczenie
Ptasia grypa jest bardzo zakaźną chorobą zwierząt wywołaną przez wirus grypy typu H5N1. Wirus ptasiej grypy należy do rodziny
Orthomyxoviridae typu A. Genom tego wirusa stanowi osiem połączonych ze sobą segmentów RNA. Pierwsza odnotowana transmisja
wirusa z drobiu na ludzi miała miejsce w Hong Kongu w maju 1997 roku. Według WHO, od roku 2003, stwierdzonych zostało 444
przypadków zakażenia wirusem H5N1. W tym 262 osoby zmarły. W porównaniu do licznych zakażeń wśród drobiu, obserwujemy
relatywnie niski poziom zachorowań u ludzi. Na początku 2008 roku, na stronach WHO, była dostępna informacja dotycząca 6 kobiet
ciężarnych zakażonych wirusem H5N1. Wszystkie te kobiety zmarły. W 2007 roku została opublikowana praca opisująca przebieg
zakażenia wirusem H5N1 u jednej z kobiet ciężarnych. Kobieta miała w czwartym miesiącu ciąży bezpośredni kontakt z zakażonym
drobiem. Objawy choroby takie jak gorączka, kaszel, duszność pojawiły się u niej po 10 dniach od tego wydarzenia. Pacjentka zmarła
w 3. dobie hospitalizacji. W przeprowadzonym badaniu sekcyjnym płodu i popłodu wykryto znaczną liczbę komórek zakażonych
wirusem. Przeprowadzone badania sekcyjne wskazywały na transmisję wirusa na drodze przezłożyskowej. Na dzień dzisiejszy brak
jest informacji dotyczących przenoszenia wirusa H5N1 z mlekiem matki. W przebiegu zakażenia wirusem H5N1 stosuje się leki antywirusowe: Oseltamiwir i Zanamiwir. W profilaktyce zakażenia H5N1 należy przestrzegać podstawowych zasad higieny, unikać kontaktu z zakażonym drobiem. Nie ma szczepionki, która byłaby skuteczna przeciwko ptasiej grypie. Szczepionki przeciwko grypie sezonowej nie chronią przed zakażeniem wirusem H5N1.
Słowa kluczowe: H5N1 wirus, ciąża, kobiety ciężarne
Wstęp
Ptasia grypa (ang. avian influenza) jest zakaźną chorobą zwierząt wywołaną przez wirus grypy typu H5N1.
Wirus ten jest wysoce swoisty dla poszczególnych gatunków ptaków, rzadziej ssaków. Rezerwuarem wirusa jest
dzikie ptactwo. W wyniku przekroczenia bariery gatunkowej przez wirus H5N1, dochodzi do zachorowań wśród
ludzi [1]. Człowiek zakaża się na drodze bezpośredniego
kontaktu z chorym lub martwym drobiem, z ich odchodami i wydzielinami (droga inhalacyjna). Spożywanie niedogotowanego mięsa drobiowego może również prowadzić do zakażenia u ludzi [2].
Ciąża jest stanem, w którym w organizmie kobiety zachodzi wiele zmian anatomicznych, fizjologicznych i biochemicznych, mających na celu zapewnienie prawidłowego rozwoju płodu i przygotowujących kobietę do porodu. W warunkach fizjologicznych nie powodują one zagrożenia dla zdrowia i życia kobiety. Istotne zmiany zachodzą w układzie immunologicznym kobiety ciężarnej. Dochodzi do spadku odpowiedzi immunologicznej typu
komórkowego. Celem tych zmian jest zapobieganie rozpoznania płodu jako obcego antygenu przez organizm
matki. Dochodzi do tolerancji immunologicznej organizmu
matki względem rozwijającego się płodu. Spadek odpowiedzi immunologicznej typu komórkowego predysponuje
kobietę ciężarną do częstszych zakażeń, głównie wiruso-
1
wych. Dlatego też kobiety w ciąży należą do grupy zwiększonego ryzyka zachorowalności i śmiertelności na grypę, zarówno sezonową, jak i będącego wynikiem zakażenia nowym typem H5N1 [3, 4].
Epidemiologia
Pierwsze wzmianki o ptasiej grypie pochodzą z roku
1878. W północnych Włoszech opisano wówczas wysoce
zakaźną chorobę, która atakowała ptactwo domowe, natomiast nie zaobserwowano zachorowań u ludzi. Charakteryzowała się ona wysokim stopniem chorobotwórczości
i śmiertelności [5]. Kolejne zakażenia wirusem H5N1 u gęsi
odnotowano w 1996 roku w Chinach, w prowincji Guangdong. Transmisja wirusa z drobiu na ludzi miała miejsce
w Hong Kongu w maju 1997 roku. Zmarło wówczas 6 z 18
zakażonych osób [6, 7]. W latach 1997-2005 zakażenia wirusem H5N1 były ograniczone do południowowschodniej
Azji. Od momentu zakażenia dzikiego ptactwa nad jeziorem Qinghai w Chinach wirus rozprzestrzenił się jednak
szeroko w Europie, Indiach i Afryce. Zakażenia wysoce
patogennym wirusem H5N1 zostały potwierdzone u drobiu
w październiku 2005 roku, a u ludzi w Turcji w styczniu
2006 roku. Kolejne przypadki zakażeń H5N1 u ludzi odnotowano w Egipcie, Dubaju, Azerbejdżanie i Iraku w 2006
roku [7].
SPZOZ Uniwersytecki Szpital Kliniczny nr 2 im. Wojskowej Akademii Medycznej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
2
Studenckie Koło Naukowe przy Klinice Medycyny Matczyno-Płodowej i Ginekologii (KMMPiG), III Katedry Położnictwa i Ginekologii (III KPiG), Uniwersytet Medyczny w Łodzi
3
KMMPiG Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi
16
K. Księżakowska, M. Gruszka, J. Wilczyński, D. Nowakowska
Według WHO (ang. World Health Organization, WHO)
od roku 2003 stwierdzonych zostało 489 przypadków zakażenia wirusem H5N1, w tym 289 osób zmarło [8]. WHO nie
wyodrębnia w łącznej sumie zakażonych osób zachorowań u ciężarnych kobiet [9]. Śmiertelność u ludzi zakażonych wirusem ptasiej grypy ocenia się w granicach 60%
[10]. Największą liczbę zachorowań (141 przypadków
w tym 115 zgonów) stwierdzono w Indonezji [7].
Po raz pierwszy wirus H5N1 w Polsce został wykryty
w Toruniu w marcu 2006 roku u trzech łabędzi [11]. Kolejne ogniska zachorowań u ptaków wystąpiły w Świnoujściu, Kostrzyniu nad Odrą i Bierutowie [11]. Doniesienia
z grudnia 2007 roku mówią o zachorowaniach wśród drobiu na fermach w powiecie płockim i żuromińskim [11].
Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Wojewoda Mazowiecki wydali rozporządzenie z dnia 1 grudnia 2007 roku
w sprawie zwalczania wysoce zjadliwej grypy ptaków [12].
Pierwsze i jak dotąd jedyne zakażenie człowieka w Polsce
wykryto 3 grudnia 2007 roku w województwie mazowieckim [9]. Przypadek ten dotyczył młodego mężczyzny pochodzenia tureckiego.
Pandemie grypy a kobiety ciężarne
W XX wieku świat nawiedziły 3 duże pandemie grypy.
Odnotowano wówczas znaczny odsetek śmiertelności
wśród kobiet ciężarnych. W 1918 roku w trakcie pierwszej
pandemii wywołanej przez wirus grupy A H1N1 na całym
świecie zmarło około 30-50 mln ludzi. Stwierdzono wówczas znaczną zachorowalność i śmiertelność wśród młodych, zdrowych osób, w tym wśród kobiet ciężarnych
[13]. W 1918 roku w szpitalu w Chicago wśród 2154 pacjentów z zapaleniem płuc opieką objętych było 101 kobiet
ciężarnych. Spośród nich pięćdziesiąt dwie kobiety
zmarły. U połowy kobiet wystąpił poród przedwczesny
[14]. W 1919 roku opisano 1300 przypadków ciężarnych
zakażonych H1N1. U blisko połowy rozwinęło się zapalenie płuc, które było przyczyną zgonu 50% osób. Śmiertelność była znacznie wyższa niż u kobiet niebędących w
ciąży. Większość zmarłych kobiet była w trzecim trymestrze ciąży [15].
W roku 1957 na świecie doszło do pandemii wywołanej przez wirus typu A H2N2 wywołujący tzw. grypę
azjatycką. Odnotowano 2-3-krotnie większą zachorowalność i śmiertelność wśród kobiet ciężarnych. U kobiet
w ciąży znacznie częściej występowały powikłania, z których najczęstszym było bakteryjne zapalenie płuc o ciężkim przebiegu [15-17].
Budowa cząstki wirusowej
Wirus ptasiej grypy należy do rodziny Orthomyxoviridae typu A [18, 19]. Genom tego wirusa stanowi osiem
połączonych ze sobą segmentów RNA (ang. ribonucleid
acid, RNA). Wirusowa osłonka jest dwuwarstwową błoną
lipidową, w którą wbudowane są cząstki glikoprotein takie
jak: hemaglutyniny (H), neuraminidazy (N). Ogółem wy-
różnia się 16 typów hemaglutynin i 9 typów neuraminidaz.
Wirus ptasiej grypy zawiera hemaglutyninę 5 typu i neuraminidazę 1 typu. Hemaglutyniny przyłączają się do swoistego receptora na wrażliwej komórce. Neuraminidazy pełnią natomiast bardzo ważną rolę w uwalnianiu wirusa
z komórek, gdzie dochodzi do jego replikacji [18-21].
Za unikatowe epidemiologiczne cechy wirusów grypy
odpowiedzialne są dwa procesy. Pierwszym z nich jest
przesunięcie antygenowe określające niewielkie zmiany
antygenowe na skutek zachodzących mutacji punktowych
[18, 19]. Zmiany te dotyczą hemaglutyniny i neuraminidazy. Kolejnym procesem jest skok antygenowy oznaczający duże zmiany antygenowe w cząstce wirusa. Przyczyną częstych mutacji wirusa grypy jest złożona ośmiosegmentowa budowa kwasu nukleinowego. Wymianie może
ulec nawet cały płaszcz. Skok antygenowy może prowadzić do powstania nowego typu wirusa. Atakuje on przede
wszystkim te osoby, które nigdy nie miały z nim kontaktu
i nie posiadają przeciwciał odpornościowych [18, 19, 22].
Odpowiedź immunologiczna gospodarza na zakażenie
H5N1
W porównaniu z licznymi zakażeniami wśród drobiu,
u ludzi obserwujemy relatywnie niski poziom zachorowań
na ptasią grypę. Może to wskazywać na trwałe nabywanie
swoistej odporności na zakażenie wirusem H5N1 [23].
Wrodzona odpowiedź immunologiczna na wirus H5N1
może mieć wpływ na przebieg choroby. Obserwowano
wzrost interleukiny 6, TNF α, interferonu γ, interleukiny 2
u pacjentów między trzecią a ósmą dobą od momentu zakażenia wirusem H5N1 [24]. W 2003 roku wśród pacjentów
zakażonych wirusem ptasiej grypy obserwowano wzrost
chemokin, interferonu, białka 10, monocytów, czynnika
chemotaktycznego białka 1 i monokin indukowanych
przez interferon γ [25]. U chorych, którzy zmarli w wyniku
zakażenia H5N1, stwierdzono znaczne podwyższenie czynników zapalnych takich jak interleukina 6, interleukina 8,
interleukina 1β i monocyty chemotaktyczne białka 1, niż
wśród pacjentów, którzy przeżyli. Wśród pacjentów zakażonych wirusem ptasiej grypy, którzy zmarli, poziom interferonu-γ w surowicy był około trzykrotnie wyższy, niż
u osób z grupy kontrolnej [23]. Swoista humoralna odpowiedź immunologiczna skierowana przeciwko wirusowi
H5N1 pojawiała się w 10-14 dniu od zakażenia [23].
Objawy kliniczne u ludzi zakażonych wirusem H5N1
Objawy występujące u pacjentów zakażonych wirusem ptasiej grypy nie odbiegają znacznie od typowych
objawów grypy [23, 25-27]. Kliniczny przebieg zakażenia
wirusem H5N1 to między innymi gorączka (38-40EC),
dreszcze, bóle mięśniowe, kaszel, ból gardła i głowy [23,
26, 28]. W dalszym przebiegu choroby może dojść do zapalenia płuc będącego wynikiem pierwotnego zakażenia
wirusem, bądź wynikającego z nadkażenia bakteryjnego,
Zakażenie wirusem H5N1 podczas ciąży
z objawami narastającej duszności [23, 25, 26]. W badaniu
radiologicznym płuc widoczne są obustronne śródmiąższowe nacieki. W badaniu morfologicznym stwierdzić można limfocytopenię i małopłytkowość [25-27]. Śmiertelność
wśród pacjentów najczęściej jest wynikiem narastającej
niewydolności oddechowej, hipoksji, niewydolności wielonarządowej lub wstrząsu [25-27].
Do tej pory nie ma wystarczających dowodów na to,
iż wirus przenosi się z człowieka na człowieka. Odnotowany został jednakże przypadek sugerujący prawdopodobieństwo takiej transmisji u trojga członków rodziny w Tajlandii [27, 29]. Dziecko, które trafiło do szpitala z objawami
duszności, kaszlem, gorączką 38,5EC, zmarło w wyniku
ciężkiej niewydolności oddechowej. U matki dziewczynki
wystąpiły objawy choroby w postaci gorączki, bólów głowy trzy dni po kontakcie z chorym dzieckiem. Dwa tygodnie później matka poddana została hospitalizacji z powodu zapalenia płuc i ciężkiej niewydolności oddechowej.
Kobieta zmarła w trzeciej dobie. Z zakażonym wirusem
H5N1 ptactwem, jak również z chorą dziewczynką, miała
także kontakt krewna dziecka. Czternaście dni od wystąpienia pierwszych objawów u dziecka, u kobiety pojawiła
się gorączka i bóle mięśniowe. Wdrożono leczenie Oseltamiwirem. Pomimo narastającej duszności i hipoksji stan
kobiety poprawił się. Została ona wypisana do domu
w trzecim tygodniu hospitalizacji. Badanie na obecność
wirusa H5N1 wykonane metodą RT-PCR (ang. reverse
transcriptase polimerase chain reaction, RT-PCR) u matki
i ciotki wykazywało obecność materiału genetycznego
wirusa [27, 29].
Ptasia grypa w ciąży
Na początku 2008 roku na stronach Światowej Organizacji Zdrowia była dostępna informacja dotycząca 6 kobiet
ciężarnych zakażonych wirusem H5N1. Śmiertelność wśród
tej grupy chorych wynosiła 100% [30]. Na przełomie lutego
i marca 2010 roku odnotowano kolejne dwa przypadki zakażenia wirusem H5N1 u kobiet ciężarnych w Egipcie. Mimo
zastosowanego leczenia obie kobiety zmarły [8].
W 2007 roku opublikowano pracę, w której autorzy
opisują przebieg zakażenia wirusem H5N1 u jednej z ciężarnych kobiet [29]. Kobieta miała w czwartym miesiącu ciąży bezpośredni kontakt z zakażonym drobiem. Objawy
choroby pojawiły się u niej po 10 dniach od tego wydarzenia. Pierwszym symptomem była podwyższona temperatura ciała do 38,8EC, tachykardia, kaszel, duszność [29, 31].
Ciężarna została przyjęta do szpitala w Tongling, gdzie
wdrożono antybiotykoterapię i sterydoterapię. Zastosowano również terapię płynową. Leczenie przeciwwirusowe nie zostało jednak wdrożone [29]. Pobraną od pacjentki wydzielinę z jamy nosowo-gardłowej przebadano w kierunku obecności wirusa H5N1. Badanie wykonane metodą
RT-PCR wskazywało na obecność RNA wirusa w materiale
uzyskanym od pacjentki. Kobieta w trzeciej dobie hospitalizacji zmarła [29, 31].
17
W przeprowadzonym badaniu sekcyjnym płodu i popłodu wykryto znaczną liczbę komórek zakażonych wirusem, obecnym w tkankach płodu, w kosmówce, w pępowinie i w cytotrofoblaście. Nie stwierdzono natomiast obecności komórek zakażonych wirusem ptasiej grypy w syncytiotrofoblaście [29]. Przeprowadzone badania sekcyjne
wskazują na transmisję wirusa na drodze przezłożyskowej
[29]. Stosując metodę hybrydyzacji in situ dowiedziono
obecności zakażonych komórek w płucach, mózgu i wątrobie płodu. Antygeny wirusowe wykryto również w limfocytach. Może to wskazywać, iż zakażenie wirusem H5N1 nie
jest tylko chorobą układu oddechowego [29]. Stwierdzenie
to jednakże sprzeczne jest z powszechnie znaną definicją
grypy, jako bardzo zakaźnej choroby układu oddechowego, przebiegającej z gorączką, bólami głowy, mięśni oraz
osłabieniem [32].
Brak informacji dotyczących przenoszenia wirusa
H5N1 z mlekiem matki ma związek z wysoką śmiertelnością ciężarnych kobiet.
Do dnia dzisiejszego nie znajdujemy innych opisów zachorowań u kobiet ciężarnych w dostępnym piśmiennictwie.
Leczenie i prewencja
W przebiegu zakażenia wirusem H5N1 stosuje się leki
antywirusowe, tj. Oseltamiwir, znany jako Tamiflu i Zanamiwir (Relenza). Są to leki z grupy inhibitorów neuraminidazy, działające na wirusy grypy typu A i B. Blokując
enzym na powierzchni komórki, uniemożliwiają wirusowi dalsze rozprzestrzenianie się w organizmie. Mają one
wpływ na skrócenie czasu choroby i nasilenia objawów
oraz wystąpienie ewentualnych powikłań [19, 32-34]. Preparaty te stosowane są w leczeniu zakażenia, jak również
w jego zapobieganiu. Oseltamiwir należy podawać w ciągu
48 godzin od wystąpienia objawów, aby jego działanie
było skuteczne. Lek należy podawać w jednej dawce dwa
razy dziennie przez 5 dni. W działaniu profilaktycznym lek
stosowany jest do 48 godzin od momentu kontaktu z zakażoną osobą lub zwierzęciem, w jednej dawce raz na dobę
przez 10 dni [19, 35, 36]. W badaniach przeprowadzonych
na zwierzętach wykazano, że Oseltamiwir i Zanamiwir
przechodzą przez łożysko, jak również obecne są w mleku
matki [19, 20]. Ilość leku, jaka przedostaje się do mleka
matki, jest kilkukrotnie niższa od zalecanej dawki pediatrycznej w leczeniu grypy u noworodków [37-40].
Szczepienia są jedną z form profilaktyki w walce z zakażeniem wirusem grypy. W grupach podwyższonego ryzyka, tj. u pacjentów z obturacyjnymi chorobami płuc czy
z chorobami serca oraz u pacjentów w podeszłym wieku
zalecane są szczepienia przeciwko sezonowej grypie.
Szczepienia stosowane w okresie ciąży nie stanowią zagrożenia dla matki i płodu. Ciężarne powinny być szczepione w drugim lub trzecim trymestrze ciąży, gdyż w pierwszym trymestrze szczepionka może mieć działanie teratogenne [18, 41]. W skład jej wchodzą dwa typy inaktywo-
18
K. Księżakowska, M. Gruszka, J. Wilczyński, D. Nowakowska
wanego wirusa grypy (H1N1 i H2N3) oraz typ B. Nie ma
szczepionki, która byłaby skuteczna przeciwko ptasiej
grypie. Szczepionki przeciwko grypie sezonowej nie
chronią przed zakażeniem wirusem H5N1. Obecnie trwają
badania nad skutecznością szczepionki zawierającej wirus
H5N1 [18, 42].
Zapobieganie zakażeniu ptasiej grypy polega na unikaniu podróży do regionów o zwiększonym występowaniem
wirusa H5N1. Jeśli podróże te są nieuniknione, należy
przestrzegać kilku ważnych zasad. Należy unikać kontaktu
z zakażonym drobiem. Pokarmy przygotowywane z jajek
lub drobiu należy spożywać dobrze ugotowane. Stosowanie masek ochronnych podczas kontaktu z chorym ptactwem nie daje zadowalających wyników. Wielkość porów
w maskach ma rozmiar około 300-500 nm, a wirus ptasiej
grypy jest wielkości 100 nm [43-45].
Wnioski
Pomimo niewielkiej liczby obserwacji wśród kobiet
ciężarnych. W świetle obecnej wiedzy można przypuszczać, iż dochodzi do zakażenia płodu na drodze transmisji
przezłożyskowej [29]. Obecnie nie dysponujemy informacjami o wpływie zakażenia wirusem H5N1 na przebieg
ciąży. Ze względu na brak danych trudno jest również ocenić okołoporodowe zakażenie płodu. Do tej pory nie ma
odnotowanych przypadków świadczących o obecności
wirusa ptasiej grypy w mleku matek zakażonych.
Rekomendowanym leczeniem zakażeń wirusem H5N1
są preparaty antywirusowe z grupy inhibitorów neuraminidazy [20, 34-36]. Terapeutyczne stosowanie inhibitorów
neuraminidazy u kobiet ciężarnych przeważa nad potencjalnym teratogennym ryzykiem dla płodu [39, 40, 46].
W profilaktyce zakażeń znaczącą rolę odgrywa przestrzeganie zasad higieny i unikanie kontaktu z zakażonym przez
wirus H5N1 ptactwem.
Piśmiennictwo
[1] Webster R.G., Bean W.J., Gorman O.T. i wsp. (1992) Evolution and ecology of influenza A viruses. Microbiol. Rev. 56:
152-179.
[2] Oner A.F., Bay A., Arslan S. i wsp. (2006) Avian influenza A
(H5N1) infection in eastern Turkey in 2006. N. Engl. J. Med.
355: 2179-2185.
[3] Jamieson D.J., Theiler R.N., Rasmussen S.A. (2006) Emerging
infections and pregnancy. Emerg. Infect. Dis. 12: 1638-1643.
[4] Goodnight W.H., Soper D.E. (2005) Pneumonia in pregnancy.
Crit. Care. Med. 33: 390-397.
[5] Perroncito E. (1878) Epizoozia tifoide nei gallinacei. Annali.
Accad. Agri. Torino. 21: 87-126.
[6] Centers of Disease Control. (1998) Isolated of avian influenza
A (H5N1) viruses from humans- Hung Kong, May-December
1997. JAMA. 279: 263- 265.
[7] Webster R.G., Govorkova E. (2006) H5N1 influenza – continuing evolution and spread. N. Engl. J. Med. 355: 2179-2177.
[8] Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego dotyczący
aktualnej sytuacji epidemiologicznej grypy ptaków na świecie. Dostępny: http://www.pis.gov.pl/?dep=694
[9] www.who.int/csr/disease/avian_influenza/country/cases_
table_2009_11_27/en/index.html
[10] www.who.int/csr/disease/avian_influenza/Timeline_5_De
c_07.pdf
[11] www.wikipedia.pl
[12] Rozporządzenie nr. 60/2007 Wojewody Mazowieckiego z dnia
1 grudnia 2007r. w sprawie zwalczania wysoce zjadliwej grypy ptaków.
[13] Garcia-Sastre A., Whitley R.J. (2006) Lessons learned from
reconstructing the 1918 influenza pandemic. J. Infect. Dis.
194: 127-32.
[14] Woolston W.J., Conley D.O. (1918) Epidemic pneumonia
(Spanish Influenza) in pregnancy: effect in one hundred and
one cases. JAMA. 17: 1898-1899.
[15] Harris J.W. (1919) Influenza occurring in pregnant women:
a statistical study of thirteen hundred and fifty cases. JAMA.
72: 978-980.
[16] Greenberg M., Jacobziner H., Pakter J. i wsp.(1958) Maternal
mortality in the epidemic of Asian influenza, New York City,
1957. Am. J. Obstet. Gynecol. 76: 897-902.
[17] Freeman D.W., Barno A. (1959) Deaths from Asian influenza
associated with pregnancy. Am. J. Obstet. Gynecol. 78:
1172-1175.
[18] Virella G. (2000) Wirusy RNA III: ortomyksowirusy. [W:]
Mikrobiologia i choroby zakaźne. (red.) Virella G, (red. tł.)
Heczko P.B. Urban & Partner, Wrocław: 339-348.
[19] Wilkinson D.J., Buttery J.P., Andersen C.C. (2006) Influenza
in the neonatal intensive care unit. J. Perinatol. 26: 772-776.
[20] Gubareva L.V., Kaiser L., Hayden F.G. (2003) Influenza virus
neuraminidaseinhibitors. Lancet. 355: 827-835.
[21] Salyers A.A., Whitt D.D. (2003) Wirusy komórek ssaczych.
W: Mikrobiologia. Różnorodność, chorobotwórczość i środowisko, red. Salyers A.A., Whitt D.D.; red. tł. Markiewicz Z.
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa: 207- 210.
[22] Salyers A.A., Whitt D.D. (2003) Płuca, narząd ważny, lecz
wrażliwy. [W:] Mikrobiologia. Różnorodność, chorobotwórczość i środowisko. (red.) Salyers A.A., Whitt D.D., (red. tł.)
Markiewicz Z. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
332-333.
[23] Beigel J.H., Farrar J., Han A.M. i wsp. (2005) Avian influenza A (H5N1) infection in humans. N. Engl. J. Med. 353: 13741385.
[24] To K.F., Chan P.K., Chan F. i wsp. (2001) Pathology of fatal
human infection associated with avian influenza A H5N1
virus. J. Med. Virol. 63: 242-246.
[25] Peiris J.S., Yu W.C., Leung C.W. i wsp. (2004) Reemergence
of fatal human influenza A subtype H5N1 disease. Lancet.
363: 617-619.
[26] Yuen K.Y., Chan P.K., Peiris M. i wsp. (1998) Clinical features
and rapid viral diagnosis of human disease associated with
avian influenza A H5N1 virus. Lancet. 351: 467-471.
[27] Ungchusak K., Auewarakul P., Dowell S.F. i wsp. (2005) Probable person-to-person transmission of avian influenza
A (H5N1). N. Engl. J. Med. 352: 333-340.
[28] Hui D.S. (2008) Review of clinical symptoms and spectrum
in humans with influenza A/H5N1 infection. Respirology. 13:
10-13.
[29] Gu J., Xie Z., Gao Z.i wsp. (2007) H5N1 infection of the respiratory tract and beyond: a molecular pathology study. Lancet. 370: 1137-1145.
[30] Irving W.L., James D.K., Stephenson T. i wsp. (2000) Influen-
za virus infection in the second and third trimesters of pregnancy: a clinical and seroepidemiological study. Br. J. Obst.
Gynaecol. 107: 1282-1289.
[31] Shu Y., Yu H., Li D. (2006) Lenthal avian influenza A (H5N1)
infection in a pregnant woman in Anhui province, China. N.
Engl. J. Med. 354: 1421-22.
Zakażenie wirusem H5N1 podczas ciąży
[32] Olszyńska-Krowicka M. (2003) Zakażenia wywołane przez
RNA – wirusy. [W:] Choroby zakaźne i pasożytnicze. (red.)
Dziubek Z. PZWL, Warszawa: 225-231.
[33] Matheson N.J., Symmons-Abrahams M., Sheikh A. i wsp.
(2003) Influenza in children. Cohrane Database Syst. Rev.
(3): CD002744.
[34] Cooper N.J., Sutton A.J., Abrams K.R. i wsp. (2003) Effective-
ness of neuraminidase inhibitors in treatment and prevention of influenza A and B: systematic review and meta-analyses of randomised controlled trials. BMJ. 326: 1235.
[35] Munoz F.M. (2003) Influenza virus infection in infancy and
early childhood. Pediatr. Respir. Rev. 4: 99-104.
[36] Meissner H.C. (2001) Antiviral drugs for prophylaxis and
treatment of influenza. Pediatr. Infect. Dis. J. 20: 1165-1167.
[37] Centers for Disease Control and Pevention. Pregnant Women and Novel Influenza A (H1N1) Virus: Considerations for
Clinicians. www.cdc.gov/h1n1flu/ clinicia_ pregnant.htm
[38] Centers for Disease Control and Prevention. Considerations
regarding novel H1N1 flu virus in obstetric settings. Avail-
able at: http://www.cdc.gov/h1n1flu/guidance/obstetric.htm.
accessed 2009
[39] Tanaka T., Nakajima K., Murashima A. i wsp. (2009) Safety
of neuraminidase inhibitors against novel influenza A(H1N1)
in pregnant and breastfeeding women. CMAJ. 18: 55-58.
19
[40] Wentges van Holthe N., van Eijkeren M., van der Laan J.W.
(2008) Oseltamiwir and breastfeeding. Int. J. Infect. 12: 451.
[41] Miller K.E. (2006) Is influenza vaccination safe for pregnant
women. Am. Fam. Physician. 73: 703.
[42] Poland G.A. (2006) Vaccines against avian influenza – a race
against time. N. Engl. J. Med. 354: 1411-1413.
[43] Wiwanitkit V. (2006) N-95 face mask for prevention of bird
flu virus: an appraisal of nanostructure and implication for
infectious control. Lung Disease. 184: 373-374.
[44] www.users.rcn.com/jkimball.ma.ultranet/Biologypages/I/I
nfluenza.html
[45] Qian Y., Willeke K., Grinshpun S.A. i wsp. (1997) Performan-
ce of N95 respirators: reaerosolization of bacteria and solid
particles. Am. Ind.Hyg. Assoc. J. 58: 870-880.
[46] Freud B., Gravenstein S., Elliott M. i wsp. (1999) Zanamivir:
a review of clinical safety. Druf. Saf. 21: 267-281.
J
Dorota Nowakowska
Klinika Medycyny Matczyno-Płodowej i Ginekologii
Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki
ul. Rzgowska 281/289, 93-338 Łódź
e-mail: [email protected]
Infection with H5N1 virus in pregnancy
Avian flu is a highly contagious animals' infection, caused by the H5N1 virus. Avian influenza’s viruses belongs to Orthomyxoviridae
family, type A. Genome of virus consists of eight connected, ribonucleic acid's segments. The first transmission of virus from poultry
to people was reported in Hong Kong in May 1997. According to WHO 444 cases of H5N1 virus infection have been confirmed since
2003. Out of this group 262 people died. In comparison to other infections in poultry, we observe relatively low rate of human
infections. At the beginning of 2008 information about 6 pregnant women infected by H5N1 virus was released and available on WHO
website. All woman died. In 2007 a paper was published describing a case of H5N1 infection in pregnant women. She had a direct
contact with infected poultry in 4th month of pregnancy. Symptoms of diseases as fever, cough, dyspnoea appeared after 10 days from
that event. The patient died at the 3th day of hospitalization. During autopsy of the fetus and afterbirth many infected with virus cells
were detected. Examination indicated transmission of the virus through placenta. Nowadays there is not enough information about
the H5N1 virus transmission by breast feeding. In the course of H5N1 virus infection Oseltamivir and Zanamivir are used for anti-viral
treatment. In prevention of H5N1 infection should follow the basic hygiene rules, avoid a contact with infected poultry. Effective
vaccine for avian influenza does not exist so far. Seasonal flu vaccinations do not protect against the H5N1 virus infection.
Key words: H1N1 virus, pregnancy, pregnant women