STOP DYSKRYMINACJ I PRZEMOCY!

Katarzyna E. Zabratańska
STOP DYSKRYMINACJ I PRZEMOCY!
Dyskryminacja nie odnosi się wyłącznie do sytuacji, w której kobiety są
dyskryminowane przez mężczyzn albo mężczyźni przez kobiety, ale ma miejsce także
wówczas, kiedy, stosując kryterium płci, jakaś kobieta dyskryminuje inne kobiety, a
mężczyzna innych mężczyzn. Jednak, jak wskazują badania, statystyki i raporty, grupą
dyskryminowaną o wiele częściej są kobiety. Raport Amnesty International pt. „TO W
TWOICH RĘKACH – STOP PRZEMOCY WOBEC KOBIET” ujawnia wielorakie
podstawy użycia siły: od konfliktu zbrojnego po przemoc w rodzinie oraz bolesne
praktyki wywodzące się z tradycji, które mają na celu sprawowanie kontroli nad
kobiecą seksualnością.
Przemoc wobec kobiet i przemoc domowa to nadal zjawiska powszechne. Według
badań na świecie więcej kobiet, w wieku od 15 do 44 roku życia, umiera na skutek przemocy,
niż na raka, malarię czy w wypadkach drogowych. Fakt, że mamy do czynienia z tego rodzaju
zjawiskiem jest ściśle związany z dyskryminacją ze względu na płeć, czyli sytuacją
nierównego traktowanie kobiet lub mężczyzn ze względu na ich przynależność do danej płci,
które nie jest uzasadnione obiektywnymi przyczynami. Wiele elementów dyskryminacji ze
względu na płeć jest wpisanych w kulturę i system społeczny, w którym żyjemy. Czynniki te
powodują, że kobiety, potocznie nazywane „słabą płcią” doświadczają defaworyzacji i
przemocy fizycznej, psychicznej, seksualnej, ekonomicznej etc. znacznie częściej i
intensywniej aniżeli mężczyźni.
Według danych policji w Polsce w 2012 r. 77 tys. osób padło ofiarą przemocy
domowej, z czego blisko 70% stanowiły kobiety. Organizacje kobiece szacują, że w Polsce
ofiarami przemocy fizycznej i seksualnej pada rocznie ok. 200 tys. kobiet, a 150 zostaje
zamordowanych w wyniku tzw. nieporozumień domowych. Problem ten jest wszechobecny i
złożony, ale nie może być przemilczany. Z takim właśnie założeniem podjęta została decyzja
o realizacji projektu „Nie biję, więc jestem! 16 Dni Przeciwdziałania Przemocy ze
Względu na Płeć”, który miał miejsce w Lublinie w od listopada do grudnia 2013 r.., którego
inicjatorkami były dwie lubelskie aktywistki: Katarzyna Zabratańska i Lena Bielska.
CZAS DZIAŁAĆ!
Kluczowe
działania
projektu
zostały
zaplanowane
między
25
listopada
(„Międzynarodowy Dzień Przeciwko Przemocy Wobec Kobiet”) a 10 grudnia
(„Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka”). Wybór tych dat nie miał przypadkowego
charakteru albowiem w tym czasie organizowana jest Kampania 16 Dni Przeciwdziałania
Przemocy ze Względu na Płeć zainicjowanym w 1991 r. przez „Women's Global
Leadership Institute”. Już od ponad 20 lat właśnie w te dni symbolicznie podkreślany jest
fakt, że prawa kobiet są prawami człowieka – dzień 25. listopada upamiętnia zamordowanie
działaczek na rzecz praw człowieka, sióstr Mirabal, w 1960 r. w Republice Dominikany; zaś
10 grudnia ma zwracać uwagę na fakt, że przemoc wobec kobiet jest łamaniem praw
człowieka.
W ramach projektu „Nie biję więc jestem! 16 Dni Przeciwdziałania Przemocy ze
Względu na Płeć” zorganizowano szereg różnych aktywności: od pokazów filmów, poprzez
spotkania na temat przemocy wobec kobiet i praw człowieka, spotkania, kończąc na
warsztatach asertywności i samoobrony dla kobiet i dziewcząt WenDo. Projekt uzyskał
patronaty i matronaty ogólnopolskich organizacji: Amnesty International oraz Fundacji
Feminoteka, jak również wsparcie organizacyjne ze strony lubelskich podmiotów: Fundacji
Fundusz Inicjatyw oraz Fundacji Aktywności Obywatelskiej. Wszystkie wydarzenia miały
miejsce, w dobrze znanej i lubianej Kawiarnio-Księgarni „Spółdzielnia”. Przez cały czas
realizacji projektu, jak również po jego zakończeniu działa fan page na Facebook’u „Z
Równością Mi Do Twarzy” (https://www.facebook.com/ZRownosciaMiDoTwarzy). Jest to
przestrzeń, gdzie można znaleźć informacje na temat działań w ramach „Nie biję, więc
jestem! …” ale przede wszystkim jest to platforma wymiany myśli, poglądów, edukacji,
propagująca zasady równości, szacunku, godności i postaw pro obywatelskich.
DOBRY POCZĄTEK
Wydarzeniem inicjującym projekt były warsztaty „Violence against women.
Przemoc wobec kobiet” (25.11.2013 r.) prowadzony przez Davida Lorenzo z lubelskiej
Fundacji Fundusz Inicjatyw (FFI), która była partnerem projektu. Warsztat zgromadził blisko
30 osób pochodzących z różnych części świata: z Kanady, Egiptu, Kanady, Serbii, Hiszpanii,
Polski, Ukrainy, Arabii Saudyjskiej.
Prowadzący spotkanie, D. Lorenzo pochodzi z Hiszpanii, gdzie pracował jako prawnik
w centrum porad i pomocy prawnej dla kobiet będących ofiarami przemocy i dyskryminacji.
Lublina przyjechał na Wolontariat Europejski (European Volunatary Service, EVS) do
FFI, w ramach którego prowadzi „Gender Equality Academy” – co miesięczne spotkania na
temat różnych form dyskryminacji ze względu na płeć m.in. w obszarze edukacji, polityki,
zdrowia. Podczas trwającego ponad 2 godziny warsztatu uczestnicy i uczestniczki mogli
dowiedzieć się - Czym jest przemoc? Jakie ma formy? Jakie zachowania są typowe dla
sprawców i ofiar? i wreszcie Jak bronić się przed przemocą? Temat był bardzo emocjonujący
i towarzyszyły mu interesujące i burzliwe dyskusje.
Kolejnymi krokami w ramach „Nie biję, więc jestem!…” były projekcje filmowe.
Pokazano dwie produkcje – „Porwanie narzeczonych w Kirgistanie” (28.11.2013 r.) oraz
„Siostry Magdalenki” (05.12.2013 r.). Pierwsza z nich, obrazuje stary kirgiski zwyczaj,
nadal praktykowany, chociaż od kilku lat uznany za nielegalny. Kiedy Kirgiz decyduje się na
małżeństwo, często porywa kobietę, którą wybrał. Zwykle w towarzystwie kilku przyjaciół
wynajmuje auto i uprowadza wybrankę z ulicy, zawożąc ją do swojego domu rodzinnego.
Drugi z filmów, opowiada o losach dziewcząt, które w latach sześćdziesiątych trafiły
do zakładów prowadzonych przez Siostry św. Marii Magdaleny. Wśród dziewcząt,
bohaterek filmu były niezamężne matki, ofiary przemocy, sieroty zbyt ładne i zbyt kochające
życie. Zamykano je w zakonach, gdzie, zamiast na modlitwie, spędzały czas na praniu,
wyżymaniu i prasowaniu. Zyski z ich pracy zasilały kasę zakonu, zaś one mogły być pewne
tylko jednego – że za każde najmniejsze przewinienie czekają je dotkliwe kary fizyczne i
psychiczne.
NIECH MOC WENDO BĘDZIE Z TOBĄ!
Przedostatnim działaniem były dwudniowe warsztaty asertywności i samoobrony dla
kobiet i dziewcząt – WenDo (07.12.2013 r. – 08.12.2013 r.). Wendo oznacza drogę kobiet i
jest metodą przeciwdziałania przemocy wobec kobiet. Uczy jak w każdej sytuacji: w miejscu
publicznym, na ulicy, w pracy, w domu - przestać czuć się bezradną i bezbronną i umieć
reagować na przemoc. WenDo wzmacnia u kobiet i dziewcząt poczucie pewności siebie i
poczucie własnej wartości. Pomaga rozwiązywać konflikty, przełamać stereotypy i obawy,
poczucie winy i wstyd. WenDo wymyślono około 30 lat temu w Kanadzie.
WenDo łączy sztukę samoobrony fizycznej z samoobroną psychiczną. W warsztacie
wzięło udział 10 uczestniczek, które pod czujnym okiem trenerki Marioli Borowskiej
poznawały swoje granice fizyczne i psychiczne, techniki samoobrony, uczyły się jak
asertywnie reagować w sytuacjach, które powodują dyskomfort.
Na zakończenie (10.12.2013 r.) zorganizowano warsztaty przeprowadzone przez
przedstawicielki lubelskiej grupy Amnesty International, podczas których można było się
dowiedzieć się m.in. tego, czym jest przemoc w rodzinie i w jakich formach występuje; jakie
są przepisy prawne dotyczące przeciwdziałania przemocy w rodzinie; jak się mają prawa
człowieka do zjawiska przemocy.