docThuja occidentalis L. - Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa
download 
Reklamacja Transkrypt
Thuja occidentalis L. - Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa
ZESZYTY NAUKOWE INSTYTUTU SADOWNICTWA I KWIACIARSTWA im. SZCZEPANA PIENIĄŻKA TOM 17 2009 ZRÓŻNICOWANIE NADWYŻKI BEZPOŚREDNIEJ W PRODUKCJI KRZEWÓW ŻYWOPŁOTOWYCH ŻYWOTNIKA ZACHODNIEGO (Thuja occidentalis L.) W ZALEŻNOŚCI OD POWIERZCHNI SZKÓŁKI I SPOSOBU UPRAWY Gross margin in hedge shrub production of the Eastern arborvitae (Thuja occidentalis L.) depending on the nursery area and method of production Adam Marosz Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa im. Szczepana Pienią żka ul. Pomologiczna 18, 96-100 Skierniewice e-mail: [email protected] ABSTRACT Gross margin is the difference between the annual value of production from 1 ha of crops and the variable costs incurred in their production. One of the points of this study was to record individual variable costs for hardy nursery stock, especially consumption and labour costs. It should be mentioned that the gross margin includes just the main variable costs. It is often very difficult to split the other smaller variable costs, especially between the crop categories. The gross margin evaluated for hedge cultivars of Eastern arborvitae plants grown in containers varied with the area of the nursery, from 95,75 PLN/ha in small nurseries to 125,687 PLN/ha in big ones. For plants grown in the field, the margin was much lower, from 47,217 PLN/ha to 65,527 PLN, respectively. Key words: gross margin, economics of container plant production, hardy nursery stock WSTĘP I CEL BADAŃ Nadwyżka bezpoś rednia jest miarąekonomicznąwykorzystywaną w klasyfikacji gospodarstw rolniczych wedł ug standardów obowią zują cych w UE. Analiz takich dotychczas prowadzono niewiele w ozdobnej produkcji szkół karskiej i najczę ś ciej dotyczył y one uprawy krzewów róż 108 Zeszyty Naukowe Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa im. Szczepana Pienią ż ka, tom 17 w gruncie (Czernyszewicz i Jasiocha 2004; Kordus 2004). Ich przeprowadzenie pozwoli na poznanie poszczególnych kosztów bezpoś rednich w szkół ce oraz ich wysokoś ci, a także wartoś ci produkcji w skali pojedynczego gospodarstwa. Wartoś ćprodukcji w odniesieniu do cał ego sektora był a jużprzedmiotem wielu badań(Marosz 2004; Jabł ońska 2005). Wyniki standardowych nadwyżek bezpoś rednich sąopracowywane dla Systemu Zbierania Danych Rachunkowoś ci Rolnej (FADN – Farm Accountancy Data Network). Nadwyż ka bezpoś rednia dla szkół karskiej produkcji ozdobnej za rok 2003 i 2005 dla Polski znajduje sięw tym systemie, ale obliczona został a zbiorczo dla wszystkich upraw (z wył ą czeniem tylko różw gruncie) w sposób szacunkowy i mał o precyzyjny. Celem tej pracy jest przedstawienie wielkoś ci nadwyżki bezpoś redniej w szkół kach w zależnoś ci od powierzchni gospodarstwa i sposobu uprawy krzewów – w pojemnikach lub w gruncie. METODYKA Wielkoś ćnadwyż ki bezpoś redniej przedstawiono dla róż nych odmian żywotnika zachodniego (Thuja occidentalis L.) o kolumnowym typie wzrostu, przeznaczonych najczę ś ciej do nasadzeń żywopł otowych. Gatunek ten wybrano ze wzglę du na masowąprodukcjęjego odmian w szkół kach, zarówno w pojemnikach, jak i w gruncie. Do obliczeń nadwyżki bezpoś redniej wytypowano cztery gospodarstwa, które wyraził y zgodęna współ pracęi podanie wielu szczegół owych danych dotyczą cych produkcji i zaopatrzenia. Dane dotyczą ce powierzchni, wielkoś ci produkcji, czasu pracy, stawek pł acy i inne, zbierano w rozmowie bezpoś redniej w szkół kach w 2007 i 2008 roku, na podstawie przygotowanych wcześ niej kwestionariuszy. W tabelach wyniki sąuś rednione dla poszczególnych szkół ek z podział em na gospodarstwa mał e i duże. Do badańwytypowano dwie szkół ki z rejonu Końskowoli i dwie z okolic Skierniewic. Wybrano dwa waż ne rejony szkół karskie (lubelski i centralny) z dużąprodukcją i liczbą szkół ek. Powierzchnia upraw szkół karskich wynosił a odpowiednio: dla szkół ek z Końskowoli 25 ha i 2 ha netto oraz szkół ek skierniewickich 114 ha i 1,2 ha netto. Powierzchnięuprawy i wielkoś ć produkcji krzewów żywopł otowych Thuja occidentalis L. we wspomnianych szkół kach przedstawiono w tabeli 1. Zróż nicowanie nadwyżki bezpoś redniej w produkcji krzewów ż ywopł otowych… 109 Tabe la 1 Powierzchnia i wielkoś ćprodukcji odmian ż ywopł otowych Thuja occidentalis w badanych szkół kach – Area and size of production of hedge cultivars of Thuja occidentalis in the studied farms Wyszczególnienie – Specification Powierzchnia uprawy w pojemnikach Container production area (ha) Powierzchnia uprawy w gruncie Field production area (ha) Wielkoś ćprodukcji w pojemnikach C3 Size of production in C3 containers (tys. szt/ thousands) Wielkoś ćprodukcji w gruncie Size of field production (tys. szt/ thousands) Gospodarstwa z Gospodarstwa ze Końsko-woli – Farms Skierniewic – Farms from Końskowola from Skierniewice szkół ka szkół ka szkół ka szkół ka mał a duż a mał a duż a small big small big nursery nursery nursery nursery 0,35 1,4 0,15 3,3 0,3 2,0 0,2 10,6 25,3 101,7 10,8 240,3 4,8 22,1 3,1 167,0 Metodyka liczenia nadwyż ki bezpoś redniej i zasada typologii gospodarstw rolniczych funkcjonują ca w UE został a przystosowana do warunków Polski przez zespółekspertów z Instytutu Ekonomiki i Gospodarki Żywnoś ciowej przy udziale specjalistów z Oś rodków Doradztwa Rolniczego, na potrzeby przede wszystkim produkcji roś linnej i zwierzę cej. Opublikował a jąFundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA) w 2000 roku. W celu obliczenia nadwyż ki bezpoś redniej w gospodarstwie ogrodniczym z okreś lonąspecjalizacjąw produkcji potrzebne sądane na temat: wielkoś ci produkcji, kosztów materiał ów i kosztów specjalistycznych, które sąbardzo specyficzne i ś ciś le zwią zane z okreś loną dział alnoś ciąfirmy. W pracy zastosowano tęmetodykęliczenia nadwyż ki bezpoś redniej odpowiednio zmodyfikowanądla produkcji szkół karskiej (Marosz 2008). Straty w plonie w szkół kach przyjmuje sięna poziomie do 10% dla wszystkich grup roś lin. Strata uwzględnia roś liny, które wypadł y w trakcie uprawy w wyniku chorób lub roś liny poza wyborem, nie nadające siędo sprzedaży i sąniszczone w gospodarstwie. W produkcji szkół karskiej jest tylko produkcja podstawowa, której sprzedażpodano 110 Zeszyty Naukowe Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa im. Szczepana Pienią ż ka, tom 17 z podział em na I i II wybór jakoś ciowy. Taki podziałuwzglę dniajątakże zalecenia jakoś ciowe Zwią zku Szkół karzy Polskich oraz normy na materiał szkół karski (PN-87/R-67022). Najważ niejszą rzeczą jest precyzyjne okreś lenie kosztów specjalistycznych, specyficznych dla ozdobnej produkcji szkół karskiej w zależnoś ci od jej rodzaju (uprawy kontenerowe lub gruntowe). W przypadku produkcji ż ywotników w pojemnikach objęł y one: pojemniki wedł ug cen zakupu, podł oża do uprawy wedł ug cen zakupu, nawozy wieloskł adnikowe o spowolnionym dział aniu bez podział u na NPK, ś rodki ochrony roś lin; regulatory wzrostu – gł ównie ukorzeniacze, nawadnianie, najem sił y roboczej do prac specjalistycznych (np. przesadzanie, odchwaszczanie), koszt mat do wył ożenia kontenerów, koszt mat do zimowego okrywania roś lin, koszty promocji i reklam (katalogi i oferty handlowe, strony www, reklama w prasie, opł aty czł onkowskie zrzeszonych w zwią zkach, udziałw wystawach), inne wydatki, jak np. etykiety do roś lin, opł aty licencyjne. Koszt reklamy na 1 ha produkcji szkół karskiej przedstawiono, jako iloraz cał kowitych nakł adów promocyjnych w gospodarstwie i powierzchni produkcji netto. Nakł ady pracy okreś lono na podstawie analizy czasu faktycznie ponoszonego na wykonanie poszczególnych czynnoś ci. Był y one punktem wyjś cia do ustalenia kosztów pracy na podstawie faktycznie pł aconych stawek wynagrodzenia pracownikom zatrudnionym w szkół ce. Stąd róż nice w pł acy w zależ noś ci od wielkoś ci szkół ki. Praca wł aś cicieli szkół ek nie był a wyceniana. Nadwyż kębezpoś redniądla ż ywotnika uprawianego w pojemnikach obliczono dla dwuletniego cyklu uprawy, a w gruncie dla czteroletniego. Do gruntu wysadzano mł ode, trzyletnie roś liny w rozstawie 80 × 80 cm i uprawiano je przez cztery kolejne lata. WYNIKI I DYSKUSJA Nadwyżka bezpoś rednia dla ż ywotnika zachodniego uprawianego w pojemnikach Krzewy żywotników w doniczkach o pojemnoś ci 3 l uprawiano w badanych szkół kach w cyklu dwuletnim. W pierwszym roku przygotowano zagony, podł oż a do sadzenia roś lin oraz przesadzono krzewy do 3litrowych pojemników. W drugim skupiono sięna uprawie krzewów, Zróż nicowanie nadwyżki bezpoś redniej w produkcji krzewów ż ywopł otowych… 111 przygotowaniu do sprzedaż y oraz spedycji materiał u. Zestawienie podstawowych kosztów bezpoś rednich zawiera tabela 2. Tabela 2 Gł ówne skł adniki kosztów bezpoś rednich w uprawie ż ywotnika zachodniego w pojemnikach, w cyklu 2-letnim – The main direct costs of container production of Thuja occidentalis in a 2-year culture cycle Zuż ycie na 1 ha Consumption per 1 ha Skł adniki kosztów Cost elements Roś liny do nasadzeńP 9 Young plants for planting (container P 9) Podł oż e – torf wysoki Growth medium – sphagnum peat Pojemniki szkół karskie C3 Containers C3 Nawóz Multicote 3-4 miesią ce Fertilizer – Multicote 3-4 months Robocizna Labour Praca ciągnika Tractor work Środki ochrony roś lin Chemicals for plant protection Regulatory wzrostu – ukorzeniacze Growth regulators – rooting hormones Reklama i promocja Advertising Transport i spedycja Transport Razem na cykl uprawy Total for 1 culture cycle Koszty ogół em na 1 rok Total costs per 1 year Nakł ad w tys. złna ha Cost in thousands PLN per 1 ha szkół ki mał e szkół ki duż e small big nursery nursery szkół ki mał e small nursery szkół ki duże big nursery 80 80 tys. szt. thousand 144 132 270 m3 270 m3 29,16 28,08 80 tys. szt. thousand 80 tys. szt. thousand 36,8 32 1080 kg 1080 kg 16,77 15,91 4 680 rbh man-hours 24 rbh man-hours 3 790 rbh man-hours 32 rbh man-hours 39,78 47,375 1,2 1,6 6l 10 l 0,6 1 1 kg 1 kg 0,16 0,16 – – 5,6 3,8 – – 6,75 12,3 – – 140,41 137,112 – – 70,205 68,556 Z danych zawartych w tej tabeli wynika, że zarówno zuż ycie ś rodków produkcji, jak i nakł ady róż niąsięw zależnoś ci od wielkoś ci gospo- 112 Zeszyty Naukowe Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa im. Szczepana Pienią ż ka, tom 17 darstwa. Środki produkcji, takie jak: mł ode roś liny, torf, pojemniki i nawozy stanowił y nieco mniejszy koszt w analizowanych szkół kach dużych obszarowo niżw szkół kach mał ych, choćź ródł o pochodzenia tych ś rodków był o nieraz to samo. Róż nica ta wynikał a ze skali zamówień i uzyskiwanych w zwią zku z tym upustów. Najważniejszy jednak skł adnik kosztów, jakim jest sił a robocza, mimo mniejszego zuż ycia w szkół kach dużych, stanowił a wyż szy koszt. Wynikał o to z róż nicy faktycznie pł aconych stawek za godzinępracy brutto, które w szkół kach dużych wynosił yś rednio 12,5 złza rbh, a w mał ych 8,5 za rbh, gdzie pł aca brutto jest równa pł acy netto. Pracownicy stanowią cy najemnąsił ęroboczą w mał ych szkół kach nie sąrejestrowani w urzę dzie pracy, a swojąpracę traktują , jako dodatkowe źródł o dochodu. Róż nica w liczbie roboczogodzin poniesionych na wyprodukowanie żywotników na powierzchni 1 ha w szkół ce dużej jest mniejsza o 890 rbh, co jest wynikiem zmechanizowania niektórych istotnych prac (sadzenie, przesadzanie), a także lepszej organizacji pracy. Wartoś ćprodukcji odmian żywotników kolumnowych uprawianych w pojemnikach na powierzchni 1 ha róż ni sięw zależnoś ci od wielkoś ci gospodarstwa. W szkół kach mał ych wyniosł a 472,32 tys. zł , a w dużych 525,6 tys. zł . Róż nica w cał kowitej wartoś ci krzewów wyniosł a 5 328 zł na rok (tab. 4). Jest ona rezultatem różnych cen tych samych odmianowo roś lin sprzedawanych w szkół kach. Gospodarstwa duż e obszarowo są lepiej zorganizowane, ponosząteżwiększe nakł ady cał kowite na reklamę oraz transport i spedycjęroś lin (tab. 2). Swoje produkty sprzedają w punktach bardziej odległ ych od miejsca produkcji oraz eksportująje za granicę, stą d cena produktów jest znacznie wyż sza. W odróżnieniu szkół ki mał e sprzedająroś liny najczęś ciej lokalnie i pozyskująklienta oferując niż szącenę . Wielkoś ć nadwyż ki bezpoś redniej w uprawie krzewów żywopł otowych Thuja occidentalis wyniosł a w szkół ce mał ej 95 750 złna jeden rok, a w szkół ce duż ej 125 687 zł . Wielkoś ćjest podobna do obliczonej przez Kordusa (2004) dla żywotnika odmiany Smaragd. Moż na na tej podstawie sądzić , iż jest to produkcja z punku widzenia ekonomicznego bardzo atrakcyjna, 2,5-3-krotnie większa od nadwyż ki bezpoś redniej w produkcji krzewów róż w gruncie (Czernyszewicz i Jasiocha 2004; Marosz 2008). Różnica w wielkoś ci nadwyż ki bezpoś redniej na rok pomię dzy analizowanymi szkół kami mał ymi Zróż nicowanie nadwyżki bezpoś redniej w produkcji krzewów ż ywopł otowych… 113 a duż ymi wyniosł a 29 937 zł . W obu przypadkach należ y miećjednak na uwadze brak wyceny pracy wł aś ciciela szkół ki i ewentualnie czł onków jego rodziny, która szczególnie w mał ych gospodarstwach nie jest traktowana jako koszt. Warto zwrócićuwagęna fakt, iżprzy zał ożeniu takiej samej stawki pł acy godzinowej wynoszącej 12,5 złza rbh, koszty bezpoś rednie produkcji żywotników na powierzchni 1 ha w mał ym gospodarstwie wzrosł yby do 38 885 złi był yby wyż sze o 3 329 złniżw szkół ce duż ej. Różnica w nadwyżce bezpoś redniej zwię ksza siętym samym do 33 266 zł . Z nadwyż ki bezpoś redniej producent powinien pokryćm.in. obowią zkowe ś wiadczenia na rzecz państwa (podatki, ubezpieczenia itp.) oraz amortyzacjęmaszyn i obiektów, szczególnie mnoż arek (tunel, szklarnia), a takż e koszty pracy wł asnej i czł onków rodziny. Nadwyżka bezpoś rednia dla ż ywotnika zachodniego uprawianego w gruncie Podstawowe skł adniki kosztów oraz nakł ady poniesione na 1 ha uprawy ż ywotnika w gruncie przedstawiono w tabeli 3. Róż nice między analizowanym gospodarstwem mał o- a wielkoobszarowym, jeś li chodzi o zuż ycie podstawowych ś rodków produkcji i ponoszone nakł ady na produkcjęroś lin żywotnika w gruncie są podobne jak w produkcji pojemnikowej tych odmian. Zużycie roś lin do nasadzeńw szkół kach przy rozstawie 80 x 80 cm był o takie samo, natomiast nakł ad finansowy na zakup roś lin byłmniejszy w szkół kach dużych, z uwagi na niższącenę zakupu, podobnie w przypadku nawozów oraz specjalnych siatek jutowych do owijania brył y korzeniowej roś lin podczas wykopywania i spedycji krzewów. Zużycie sił y roboczej w gospodarstwach dużych był o ś rednio o 690 rbh mniejsze na hektar niżw szkół kach mał ych, z uwagi na cał kowite zmechanizowanie sadzenia i wykopywania roś lin. Jednak nakł ady finansowe był y podobne, tak jak w przypadku produkcji pojemnikowej (tab. 2 i 3). Cał kowita wartoś ć produkcji ż ywotnika uprawianego w gruncie w szkół ce mał ej był a o 65 610 mniejsza niż w gospodarstwie duż ym. Różnica ta, podobnie jak w przypadku upraw doniczkowych, jest rezultatem znacznie wyż szych cen roś lin w szkół kach dużych. Wielkoś ćnadwyż ki bezpoś redniej na rok wyniosł a w szkół ce mał ej 47 217 zł , a w szkół ce duż ej 65 529 zł . Różnica w wysokoś ci 114 Zeszyty Naukowe Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa im. Szczepana Pienią ż ka, tom 17 nadwyżki bezpoś redniej mię dzy mał ym i duż ym gospodarstwem wynosi 18 312 złi wynika przede wszystkim z różnych cen roś lin. Tabela 3 Gł ówne skł adniki kosztów bezpoś rednich w uprawie ż ywotnika zachodniego w gruncie, w cyklu 4 letnim – The main direct costs of field production of Thuja occidentalis in a 4-year culture cycle Skł adniki kosztów Cost elements Roś liny do nasadzeń (pojemnik – P9) Young plants for planting (container P9 ) Robocizna Labour Praca ciągnika Tractor work Nawóz Hydrocomplex Fertilizer – Hydrocomplex Siatki jutowe na brył ę korzeniową Jute nets for rootball Środki ochrony roś lin Chemicals for plant protection Regulatory wzrostu – ukorzeniacze Growth regulators – rooting hormones Herbicydy Herbicides Reklama i promocja Advertising Transport i spedycja Transport Koszty na cykl uprawy Costs for 1 culture cycle Koszty ogół em na 1 rok Total costs per 1 year Zużycie na 1 ha Consumption per 1 ha Nakł ad w tys. złna ha Cost in thousands PLN per 1 ha szkół ka mał a szkół ka duża szkół ka mał a szkół ka duża small nursery big nursery small nursery big nursery 15,8 tys. szt. thousand 15,8 tys. szt. thousand 2 180 rbh man-hours 74 rbh man-hours 1 490 rbh man-hours 106 rbh man-hours 950 kg 28,44 26,07 18,53 18,625 3,7 5,3 950 kg 3,42 3,23 15,8 tys. szt. thousand 15,8 tys. szt. thousand 7,9 6,636 0 2l 0 0,2 1 kg 1 kg 0,16 0,16 8l 20 l 0,4 1,0 – – 5,6 3,8 – – 4,6 10,1 – – 72,75 75,121 – – 18,187 18,78 Zróż nicowanie nadwyżki bezpoś redniej w produkcji krzewów ż ywopł otowych… 115 W badanych gospodarstwach mał ych odmiany żywotnika zachodniego z gruntu w pierwszym wyborze jakoś ciowym był y sprzedawane ś rednio po 18 złza roś linę , a w szkół kach duż ych o 4,5 złdrożej. Róż nica w cenie rekompensuje wyż sze stawki pł acy oraz nakł ady na transport i spedycję. W porównaniu z cytowanymi wcześ niej różami uprawianymi w gruncie, produkcja żywotnika jest bardziej opł acalna, ale znacznie mniej dochodowa niżuprawa tej samej roś liny w pojemnikach, w szczególnoś ci dotyczy to szkół ek mał ych, które chcąc zwię kszyćdochodowoś ćtego dział u produkcji powinny albo podnieś ćceny, albo zwię kszaćprodukcję . Przyjmując jednakowy koszt roboczogodziny w gospodarstwach na poziomie 12,5 złotrzymujemy w mał ym gospodarstwie nadwyżkębezpoś rednią mniejsząo 2 181 zł . T a be la 4 Wielkoś ći wartoś ćprodukcji krzewów ż ywopł otowych Thuja occidentalis uprawianych w pojemnikach w cyklu dwuletnim – Size and value of hedge shrub production of Thuja occidentalis grown in containers in a 2-year culture cycle Wyszczególnienie – Specification Wielkoś ćprodukcji w pojemnikach C3 na ha Size of production in C3 containers per ha I wybór Quality Class I II wybór Quality Class II Cena I wybór zł– Price for quality Class I (PLN) Cena II wybór zł– Price for quality Class II (PLN) Wartoś ćprodukcji I wybór, zł Value of production for quality Class I (PLN) Wartoś ćprodukcji II wybór, zł Value of production for quality Class II (PLN) Wartoś ćrazem, zł– Total value (PLN) Nadwyżka bezpoś rednia na cykl uprawy, zł Gross margin for 1 culture cycle (PLN) Nadwyżka bezpoś rednia na rok uprawy, zł Gross margin for 1 year of culture (PLN) Szkół ka mał a Szkół ka duż a Small nursery Big nursery 72 000 szt. krzewów number of shrubs 57 600 szt. krzewów number of shrubs 14 400 szt. krzewów number of shrubs 6,8 8,0 6,0 6,7 385 920 432 000 86 400 93 600 472 320 525 600 191 500 251 375 95 750 125 687,5 Przedstawione wyniki potwierdzają jednak wysokądochodowoś ć produkcji szkół karskiej (Marosz 2008), mimo iż , jak podaje Jabł ońska (2005), rozwój tego dział u kwiaciarstwa jużpod koniec lat 90. ubiegł ego wieku uległ spowolnieniu, na co miał a wpł yw trudna sytuacja 116 Zeszyty Naukowe Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa im. Szczepana Pienią ż ka, tom 17 ekonomiczna w kraju. Wstą pienie Polski w struktury Unii Europejskiej, był o kolejnym okresem dynamicznego rozwoju, dzię ki uzyskiwanym dopł atom unijnym z Sektorowego Programu Operacyjnego i Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich dokonałsięduż y postę p w modernizacji i mechanizacji gospodarstw (Jabł ońska 2007). Tab ela 5 Wielkoś ći wartoś ćprodukcji krzewów ż ywopł otowych z rodzaju Thuja sp. uprawianych w gruncie – Size and value of hedge shrub production of cultivars from the genus Thuja sp. grown in the field Wyszczególnienie – Specification Wielkoś ćprodukcji w pojemnikach C3 na ha Size of production in C3 containers per ha I wybór – Quality Class I II wybór – Quality Class II Cena I wybór, zł– Price for quality Class I, PLN Cena II wybór, zł– Price for quality Class II, PLN Wartoś ćprodukcji I wybór, zł Value of production for quality Class I, PLN Wartoś ćprodukcji II wybór, zł Value of production for quality Class II, PLN Wartoś ćrazem, zł– Total value, PLN Nadwyżka bezpoś rednia na cykl uprawy, zł Gross margin for 1 culture cycle, PLN Nadwyżka bezpoś rednia na rok uprawy, zł Gross margin for 1 year of culture, PLN Szkół ka mał a Szkół ka duż a Small nursery Big nursery 15 600 szt. krzewów number of shrubs 12 540 szt. krzewów number of shrubs 3 060 szt. krzewów number of shrubs 18,0 22,5 15,0 18,0 225 720 282 150 45 900 55 080 271 620 337 230 188 870 262 109 47 217,5 65 527,25 WNIOSKI 1. Nadwyż ka bezpoś rednia na rok w uprawie pojemnikowej odmian żywotnika zachodniego, w analizowanych gospodarstwach wynosił a od 95,75 tys. złdo 125,687 tys zł . Natomiast w uprawie gruntowej od 47,217 tys. złdo 65,527 tys. zł . 2. Przyjmują c nadwyż kę bezpoś rednią jako pierwszy miernik dochodowoś ci upraw, moż na stwierdzić , iżuprawa w szkół ce odmian Zróż nicowanie nadwyżki bezpoś redniej w produkcji krzewów ż ywopł otowych… 117 żywotnika zachodniego (Thuja occidentalis) w pojemnikach przeznaczonych na ż ywopł oty jest wysoce dochodowa. 3. Przeprowadzone analizy wykazał y znaczne róż nice w poziomie nadwyżki bezpoś redniej pomię dzy badanymi gospodarstwami mał ymi obszarowo i duż ymi. Duże róż nice w poziomie nadwyżki bezpoś redniej wynikająrównieżze sposobu uprawy tych krzewów, w pojemnikach lub w gruncie. LITERATURA C z e r n y s z e w i c z E. J a s i o c h a A. 2004. Ekonomika produkcji krzewów różna Lubelszczyź nie. Szkół karstwo 4: 46-49. F A P A. 2000. Metodyka liczenia nadwyż ki bezpoś redniej i zasady typologii gospodarstw rolniczych – opracowanie zbiorowe, Warszawa. J a b ło ńs k a L. 2005. Rozwój polskiego kwiaciarstwa w minionym 15-leciu. Zesz. Prob. Post. Nauk Roln. 504: 21-31. J a b ło ńs k a L. 2007. Ekonomiczne aspekty rozwoju sektora kwiaciarskiego w Polsce. Wydawnictwo SGGW, Warszawa. K o r d u s M. 2004. Analiza kosztów i nadwyż ki bezpoś redniej w produkcji wybranych szkół karskich roś lin ozdobnych. Praca magisterska, SGGW. M a r o s z A. 2004: Analiza szkół karstwa ozdobnego w Polsce na tle wybranych krajów Unii Europejskiej. Praca doktorska. Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa, Skierniewice. M a r o s z A. 2008. Ocena konkurencyjnoś ci polskiego szkół karstwa ozdobnego analiząSWOT. Zesz. Prob. Post. Nauk Roln. 504: 451-459. PN-87/R-67022 – Polska Norma. Materiałszkół karski. Ozdobne drzewa i krzewy iglaste. Wydawnictwa Normalizacyjne Alfa.
