Slajd 1 - Europejski Kongres Finansowy

Europejski Kongres Finansowy
Sopot, 23-25 maja 2012 roku
STRATEGIA ROZWOJU TRANSPORTU POLSKI DO 2020 ROKU
(z perspektywą do 2030 roku)
Prof. dr hab. Jan Burnewicz, Uniwersytet Gdański
MIEJSCE SRT W STRATEGII ROZWOJU KRAJU
Zgodnie z ustawą z 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju , politykę
tę prowadzi się za pomocą strategii rozwoju kraju, strategii sektorowych, strategii
rozwoju województw, strategii rozwoju lokalnego oraz planów wykonawczych. Strategia
rozwoju kraju przyjmowana jest w trybie ustawy, natomiast strategie sektorowe są
przyjmowane przez Radę Ministrów w drodze uchwały.
Rada Ministrów 27 listopada 2009 r. przyjęła „Plan uporządkowania strategii rozwoju”, w
którym zaproponowano ograniczenie liczby strategii rozwoju i polityk z obecnie
obowiązujących 42 dokumentów tego typu do 9 następujących zintegrowanych
strategii rozwoju, realizujących średnio- i długookresową strategię rozwoju kraju:
1) Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki;
2) Strategia rozwoju kapitału ludzkiego;
3) Strategia rozwoju transportu;
4) Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko;
5) Sprawne państwo;
6) Strategia rozwoju kapitału społecznego;
7) Krajowa strategia rozwoju regionalnego 2010 2020 - regiony, miasta, obszary
wiejskie;
8) Strategia bezpieczeństwa narodowego RP;
9) Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa.
STRATEGIA ROZWOJU TRANSPORTU POLSKI DO 2020 ROKU (SRT)
(projekt z marca 2012 roku)
W dokumencie tym w poszczególnych rozdziałach
przedstawiono następujące bloki zagadnień:
1) Wprowadzenie – miejsce i rola SRT wśród
państwowych dokumentów strategicznych.
2) Diagnoza obecnego stanu polskiego transportu
3) Prognoza zapotrzebowania na transport
4) Misja, wizja i cele SRT
5) Zintegrowany system transportu w Polsce
6) Organizacja i zarządzanie systemem transportowym
7) Bezpieczeństwo w transporcie
8) Ograniczanie negatywnego wpływu transportu na
środowisko
9) Wskaźniki realizacji SRT
10) System wdrażania i monitoringu SRT
11) Finansowanie SRT
12) Załączniki (słownik terminologii SRT, ocena
oddziaływania SRT na środowisko, wnioski z
konsultacji społecznych SRT).
PRZEWIDYWANE ZAPOTRZEBOWANIE NA TRANSPORT W POLSCE
W PERSPEKTYWIE DO 2030 ROKU
Jednym z podstawowych wyznaczników działań, mających na celu
wzmocnienie i modernizację potencjału polskiego systemu
transportowego jest wielkość i struktura przyszłego popytu na
całokształt usług przewozowych ładunków i osób.
Prognozy tego popytu do 2030 r. zostały opracowane w oparciu o znane
pod koniec 2011 r. oceny uwarunkowań makroekonomicznych,
technologicznych, społecznych i europejskich.
Polska gospodarka na tle Unii Europejskiej cechuje się bardzo wysoką
transportochłonnością, której wskaźnik w 2010 r. wynosił 0,84 tkm/1 €
PKB, podczas gdy średnia w UE 27 kształtowała się na poziomie 0,19
tkm/ 1 € PKB. W perspektywie do 2030 r. wskaźnik ten w Polsce obniży
się do około 0,29 tkm /1 € PKB, ale wciąż będzie wyższy od średniego w
UE-27, gdzie wyniesie prawdopodobnie około 0,18 tkm/ 1 € PKB.
Wciąż niewysoka jest ruchliwość komunikacyjna mieszkańców Polski.
W latach 2010-2030 wzrośnie prawdopodobnie z 10 do 15-17 tys. km
rocznie (wszystkimi środkami transportu).
NA TLE UE-27 POLACY SĄ WCIĄŻ ŚREDNIO O 37% UBOŻSI I TWORZĄ SWÓJ PKB W
PRYMITYWNIEJSZY SPOSÓB (2010 ROK)
Struktura wartości PKB na 1 mieszkańca w 2010 r. (PPS)
30000
25000
24 400
4 880
20000
15 300
15000
1 530
Praca intelektualna
Praca wytwórcza
Praca transportowa
10000
18 544
11 322
5000
0
976
UE27
2 448
Polska
Pożądane obniżanie się ogólnego wskaźnika transportochłonności PKB
Polski i UE 27 w perspektywie do 2030 roku (w tkm/1000 € PKB w
cenach stałych 2010 r.)
900
841
800
696 699
728
749 743
798
761
757
718
700
624
603 601
681
623
646
613
600
581
551
523
496
500
471
446
423
402
400
381
362
343
325 309
293
300
200
206 204 205 204 213 214 213 213 209 193 193 192 192 191
191 190 190 189 189 188 188 187 187 187 186 186 185 185 184 184 183
100
0
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Polska
2015
2016
2017
UE-27
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2024
2025
2026
2027
2028
2029
2030
Prognoza popytu na pracę przewozową ładunków w układzie funkcjonalnoprzestrzennym w mld tkm
800
700
80
76
76
600
75
500
400
73
173
75
74
159
73
73
190
73
143
300
165
155
141
127
127
462
200
100
179
246
297
393
346
246
287
329
368
424
0
2010 max
2015 max
2020 max
2025 max
Ładunki PHZ
2030 max
2010 min
Ładunki wewnątrzkrajowe
2015 min
Ładunki obce
2020 min
2025 min
2030 min
Prognoza wielkości i struktury przestrzennej popytu na transport i ruch osób w Polsce
w latach 2010-2030 (wielkości minimalne i maksymalne w mld paskm)
700,0
53,7
600,0
51,2
300,0
38,4
47,1
45,0
141,0
43,0
400,0
146,9
47,5
500,0
48,1
41,9
131,0
105,5
277,3
130,3
124,5
37,1
118,7
132,3
115,7
101,3
250,8
200,0
199,9
223,6
193,6
174,8
245,5
171,5
100,0
89,8
210,3
228,6
111,8
121,4
140,9
2015 max
2020 max
2025 max
167,6
105,4
112,2
125,2
142,1
2015 min
2020 min
2025 min
2020 min
83,0
0,0
2010 max
2030 max
2010 min
Przejazdy międzynarodowe
Przejazdy dalekobieżne wewnątrzkrajowe
Przejazdy miejskie
Przejazdy wiejskie
PROGNOZA RUCHLIWOŚCI MIESZKAŃCÓW POLSKI W PASKM
18000
17541
17287
16929
16509
16068
17000
16000
15000
14000
13000
12000
11000
10000
15596
15202
14780
15436
15253
14428
15036
14124
14772
13840
14493
13572
14188
13300
13934
13017
13650
12753
13413
13203
12455
13005
12144
12819
12628
11806
12423
12230
11452
12011
11090
11780
11523
10694
11254
10294
10967
10694
10294
9000
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
paskm/1 mieszkańca - maksimum
2020
2021
2022
2023
2024
2025
2026
2027
paskm/1 mieszkańca - minimum
2028
2029
2030
PROGNOZA LICZBY SAMOCHODÓW OSOBOWYCH W MLN SZTUK
24,0
22,0
20,0
18,0
17,2
16,1
16,0
16,1
16,5
17,2
17,6
17,6
18,0
17,9
18,4
18,2
18,8
18,5
19,2
18,8
19,6
19,1
20,0
19,3
20,3
19,6
20,6
19,8
20,9
21,2
21,5
21,7
21,9
22,7 22,656
22,5 22,6
22,3
22,2
20,5 20,6 20,6 20,6 20,6 20,6 20,516
20,3 20,4
20,1
20,0
16,5
14,6
14,0
13,4
12,0
12,0
11,2
12,0
14,6
12,3 13,4
12,3
11,2
10,0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030
Maksimum
Minimum
WIZJA PRZYSZŁEGO SYSTEMU TRANSPORTOWEGO POLSKI
Przyszły polski transport będzie systemem spełniającym wymogi zrównoważonego
rozwoju , a więc gwarantującym:
 racjonalne korzystanie z zasobów naturalnych (tak by nie ograniczać zdolności
przyrody do regeneracji),
 zwiększanie sprawności technologicznej wytwarzania dóbr i usług,
 poprawę efektywności ekonomicznej produkcji i dystrybucji (eliminacja
marnotrawstwa, obniżka kosztów),
 realizację zasady sprawiedliwości społecznej poprzez dążenie do wyrównania
poziomu dostępności komunikacyjnej do dóbr i usług dla wszystkich regionów,
 tworzenie ładu przestrzennego (ukształtowanie przestrzeni, która tworzy
harmonijną całość).
Polski transport będzie sektorem nowoczesnym, na co składać się będą takie jego
cechy i elementy, jak:  alternatywne środki napędu i korzystanie w znacznym stopniu
z odnawialnych źródeł energii,  infrastruktura nowej generacji wyposażona w węzły
integrujące procesy, eksploatacja środków transportu szeroko oparta na nowych
materiałach i technologiach,  powszechne zastosowanie inteligentnych systemów
sterowania i zarządzania,  wysoka elastyczność i zdolność adaptacyjna operatorów
transportu i logistyki,  zminimalizowana uciążliwość sektora dla środowiska.
CEL GŁÓWNY STRATEGII ROZWOJU POLSKIEGO TRANSPORTU
Głównym celem SRT jest zwiększenie dostępności transportowej przy jednoczesnej
poprawie bezpieczeństwa uczestników ruchu i efektywności sektora transportowego,
poprzez tworzenie spójnego, zrównoważonego i przyjaznego użytkownikowi systemu
transportowego w wymiarze krajowym, europejskim i globalnym. Urzeczywistnienie
tego celu pozwoli na stworzenie dogodnych warunków, sprzyjających stabilnemu
rozwojowi gospodarczemu kraju.
Poprawa dostępności terytorialnej w Polsce wymaga bezwzględnie integracji
głównych gałęzi transportu (kolejowego, drogowego, morskiego, lotniczego i wodnego
śródlądowego), rozumianych jako zintegrowany system transportowy. Głównym
zadaniem takiego systemu będzie przezwyciężenie barier geograficznych tak, aby
możliwa była interakcja między obywatelami, przedsiębiorcami z jednej strony oraz
między całymi gospodarkami z drugiej. Jest to również naturalny krok w kierunku
lepszego wykorzystania potencjału gospodarczego regionów .
Zrealizowanie celu głównego w ciągu najbliższych 10 i dalszych lat wymaga
osiągnięcia następujących celów operacyjnych:
• stworzenie nowoczesnej, spójnej sieci infrastruktury transportowej;
• zmiana sposobu organizacji i zarządzania systemem transportowym;
• poprawa bezpieczeństwa i niezawodności;
• ograniczenie negatywnego wpływu transportu na środowisko;
• racjonalne finansowanie inwestycji infrastrukturalnych.
DWA CELE SZCZEGÓŁOWE CELU GŁÓWNEGO SRT
Cel strategiczny 1:
stworzenie zintegrowanego systemu infrastruktury transportowej, szczegółowo
rozpisany nie tylko na poszczególne gałęzie i rodzaje infrastruktury (koncentrując się
na jej rozmieszczeniu na obszarze Polski), ale także na określone cele operacyjne
(integracja, innowacyjność, ład przestrzenny, minimalizacja skutków środowiskowych,
itd.). Stworzenie zintegrowanego systemu transportowego wymaga ustalenia
charakteru prac inwestycyjnych i modernizacyjnych w dwóch podokresach: a) w
latach 2011-2020, b) w latach 2021 2030. W pierwszym okresie należy przede
wszystkim skoncentrować się na dokończeniu nadrabiania zaległości
infrastrukturalnych w zakresie zwiększenia dostępności transportowej w Polsce
(drogi, koleje, lotniska, porty) i do tego czasu zorganizować podstawową infrastrukturę
zintegrowanego systemu transportowego, a w drugim okresie skupić się na
zwiększaniu poziomu nasycenia infrastrukturą i stworzyć zintegrowany,
samofinansujący się (tam gdzie jest to możliwe ) system transportowy.
Cel strategiczny 2:
Stworzenie warunków dla sprawnego funkcjonowania rynków transportowych i
rozwoju efektywnych systemów przewozowych - w praktyce jest zestawem celów
sektorowych i gałęziowych, z uwzględnieniem ich specyfiki. Klamrą spinającą te
gałęziowe i sektorowe podsystemy będą w przyszłości rozwiązania integracyjne i
intermodalne.
WSKAŹNIKI REALIZACJI SRT
Wskaźnik
Długość autostrad (km)
Długość dróg ekspresowych (km)
Ludność objęta zasięgiem izochrony drogowej 90 min. względem miast wojewódzkich (%)
Ludność objęta zasięgiem izochrony drogowej 60 min. względem miast wojewódzkich (%)
Połączenie miast wojewódzkich drogami ekspresowymi lub autostradami
Długość linii kolejowych pozwalających na ruch pociągów pasażerskich z prędkością techniczną
powyżej 160 km/h (km)
Liczba ośrodków wojewódzkich połączonych liniami kolejowymi zmodernizowanymi co najmniej do
średniej prędkości kursowania pociągów pasażerskich 100 km/h
Udział masy ładunków transportu intermodalnego w ogólnej masie ładunków przewożonej transportem
kolejowym (w %)
Liczba miast powyżej 100 tys. mieszkańców skomunikowanych z portami lotniczymi w zasięgu
90-minutowego czasu dojazdu.
Liczba obsłużonych pasażerów w portach lotniczych (mln pasażerów)
Potencjał przeładunkowy portów morskich (mln ton)
Poziom wdrożenia systemu usług informacji rzecznej (River Information Services - RIS) na
śródlądowych drogach wodnych spełniających warunki Dyrektywy 2005/44/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady (w %)
Wielkość emisji gazów cieplarnianych z transportu (tys. ton)
a) emisja dwutlenku węgla
b) emisja metanu
c) emisja podtlenku azotu
2010
2010
2008
2008
2008
Poziom dla
roku
bazowego
857
675
85,2
57,9
6 / 18
2010
0
350
2008
4 / 18
18 / 18
2010
2,03
5-6
2010
34
36
2008
2010
20,77
55
41
60
2010
0%
100%
2009
2009
2009
43 771
5,52
1,78
45 455
5,91
4,05
15,5
18,7
(wzrost
maksymalnie
o 21%)
4 572
(100%)
174,5
2 286
(50%)
226,8
rok
bazowy
Roczne zużycie energii finalnej przez sektor transportu (Mtoe - mln ton równoważnika energetycznego
ropy naftowej)
2010
Dynamika spadku liczby ofiar śmiertelnych wypadków drogowych (%)
2009
Liczba przewozów pasażerskich w przeliczeniu na 1 mieszkańca obszarów miejskich w Polsce
2008
rok 2020
2 000
2 800
92
68
18 / 18
FINANSOWANIE SRT
Realizacja niniejszej Strategii będzie oparta na finansowaniu z następujących źródeł:
1. krajowe środki publiczne, tj. budżet państwa, Krajowy Fundusz Drogowy (KFD),
Fundusz Kolejowy (FK), państwowe fundusze celowe, Narodowy Fundusz Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), budżety jednostek samorządu
terytorialnego, inne dostępne instrumenty finansowe wsparcia publicznego;
2. środki unijne - w ramach dostępnych funduszy pomocowych i programów
rozwojowych oraz inne źródła zagraniczne;
3. środki prywatne inwestorów m.in. w systemie partnerstwa publiczno-prywatnego;
4. środki uzyskiwane dzięki stopniowemu wdrażaniu zasad: "zanieczyszczający płaci”
oraz „użytkownik płaci”;
5. kredyty komercyjne i pożyczki;
6. Kontrakt Terytorialny - przewidziany w Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego
(KSRR).
Racjonalne finansowanie działań nakreślonych w SRT będzie możliwe na podstawie
wieloletnich planów inwestycyjnych dla poszczególnych gałęzi transportu i poprzez
udoskonalony system kierowania publicznych środków pieniężnych (zasilonych
dodatkowo przez efektywne instrumenty poboru opłat za dostęp do infrastruktury i jej
użytkowanie) do poszczególnych gałęzi i form transportu.
FINANSOWANIE SRT (c.d.)
W perspektywie do 2030 r., na podstawie prognozy wzrostu
gospodarczego roczna wielkość tych źródeł (w cenach
stałych 2010 r.) będzie oscylowała na poziomie około 26-28
mld zł w okresie 2010-2020 i na poziomie 30-35 mld zł w
okresie 2021-2030.
Nawet w przypadku sytuacji kryzysowych i konieczności
przejściowego obniżenia wielkości transportowych
nakładów inwestycyjnych nawet o 1/4 lub 1/3 w całym
okresie objętym horyzontem czasowym SRT będzie do
wykorzystania kwota około 400-450 mld zł (w tym w okresie
2011-2020 – 187-203 mld zł), pozwalająca zrealizować
szeroko zakrojony program inwestycji w infrastrukturze
transportowej.
Prognoza wielkości dostępnych środków finansowych na inwestycje
w polskiej infrastrukturze transportowej w mld zł rocznie
50,0
45,0
40,7
41,5
39,0
40,0
37,2
35,4
35,0
31,2
29,7
29,3
30,0
32,0 31,6
32,4
30,7
27,9
25,5 28,5
25,0 23,1
23,1
24,8
26,1 26,4 25,7 26,2
27,2
24,1 24,3 23,6 24,0
28,4
29,6 29,2
29,2 28,7
25,6
27,0
33,7
30,3
35,0 35,7
32,2
30,7
28,2
26,0 25,5 26,5
20,0
2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030
Maksimum
Minimum
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ