Kadencja IX - nr 27 (kwiecień/maj 2008)

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Kadencja IX - nr 27 (kwiecień/maj 2008)
Kadencja IX - nr 27 (kwiecień/maj 2008)
Na majowym posiedzeniu prezydium (7) i plenarnym (8) Rady Głównej dyskutowane były problemy kształcenia
na poziomie wyższym w obszarze nauk rolniczych. Stan obecny i przyszłość kształcenia rolniczego w Polsce
zarysował profesor S. Podlaski, przewodniczący Komisji Ekonomicznej. Przedstawił historię kształcenia
rolniczego od jego początków, poprzez okres II Rzeczypospolitej do czasów współczesnych. Pokazał, jak
ewoluowało organizacyjnie rolnicze szkolnictwo wyższe - od wydziałów oraz innych jednostek w różnego typu
uczelniach, poprzez uczelnie rolnicze (SGGW, akademie rolnicze) do uniwersytetów przyrodniczych,
uniwersytetów szeroko profilowych, czy uniwersytetów technologicznych. Podał jakie były kiedyś i jak kształtują
się dziś programy nauczania na studiach rolniczych. Scharakteryzował popularność tych studiów na tle
popularności innych kierunków studiów - w kontekście międzynarodowym. Przewodniczący Konferencji Rektorów
Uczelni Rolniczych, profesor Z. Targoński, przedstawił osiągnięcia uczelni w zakresie dostosowywania się do
stojących przed nimi wyzwań. Zainteresowanie studiami rolniczymi w Polsce systematycznie rośnie, czego nie
obserwuje się w wielu krajach Unii Europejskiej (UE). Liczba studentów kształcących się w obszarze nauk
rolniczych, w przeliczeniu na 1000 mieszkańców, jest u nas wyższa niż w jakimkolwiek innym kraju UE. Znaczna
jest mobilność studentów studiów rolniczych, którą wspomagają różne programy unijne. Prognozy dla wyższego
szkolnictwa rolniczego są więc dobre pod warunkiem, że zostanie ono przeprofilowane na nowoczesne tory.
Przyszłość otwiera się przed szeroko rozumianymi naukami przyrodniczymi, ukierunkowanymi między innymi na
zagadnienia zdrowej żywności, przyjaznego środowiska, energii odnawialnej, czy wielofunkcyjnego rozwoju
obszarów wiejskich. Zapotrzebowanie na absolwentów klasycznych studiów rolniczych będzie malało. Stąd
potrzeba przenikania tych studiów w obszary, które będą pojawiały się wraz ze zmianą funkcji pełnionych przez
środowiska wiejskie. Przyszłe programy nauczania powinny bazować na sformułowanych najpierw efektach
kształcenia, a następnie treściach odpowiednich do zmierzonych celów. W kształceniu rolniczym powinno się
pojawić więcej fachowców z doświadczeniem praktycznym, a studia powinny być połączone z praktykami.
Otwartość na oczekiwania otoczenia będzie z pewnością czynnikiem przyciągającym do kształcenia w obszarze
nauk rolniczych. Do innowacyjności w tym zakresie zachęca ustawa - Prawo o szkolnictwie wyższym i wydane w
związku z nią rozporządzenia. Dalsze propozycje zamian pojawiają się w toku dyskusji nad reformą szkolnictwa
wyższego. Jest więc dobra pora aby kształcenie w obszarze nauk rolniczych uczynić nowoczesnym i
przyszłościowym.
Rada Główna zaopiniowała poselski projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw, w związku z wprowadzeniem
kwoty zmniejszającej podatek dochodowy od osób fizycznych z tytułu wychowania dzieci (uchwała 286/2008)
oraz projekt nowelizacji rozporządzenia Ministra NiSzW w sprawie szczegółowych zasad, trybu i kryteriów
udzielania, spłacania oraz umarzania kredytów i pożyczek studenckich oraz warunków i trybu rozliczeń z tytułu
pokrywania odsetek należnych bankom od kredytów studenckich (uchwała 287/2008). Zaopiniowane zostały
wnioski jednostek organizacyjnych uczelni o przyznanie uprawnieńdo nadawania stopni naukowych (uchwała
280/2008), wnioski o uruchomienie studiów podyplomowych oraz regulaminy stypendialne.
W dniach 21-22 kwietnia uczestniczyłem w Polsko-Niemieckim Forum Naukowym w Lipsku, na zaproszenie
Minister NiSzW, profesor B. Kudryckiej.
Zaprezentowane zostały wyniki dyskusji toczącej się w grupach roboczych na temat: współpracy różnych
instytucji, promowania wspólnych badań, promowania młodych naukowców oraz tworzenia i umacniania sieci
bilateralnych powiązań we wszystkich obszarach nauki - w szczególności nauk społecznych, humanistycznych
oraz o środowisku. Zostałem zaproszony do panelu dyskusyjnego "Perspektywy niemiecko-polskiej współpracy instrumenty, inicjatywy, działania", któremu przewodniczyli profesor J. Duszyński, Podsekretarz Stanu w
Ministerstwie NiSzW, oraz profesor F. Meyer-Krahmer, Sekretarz Stanu w Federalnym Ministerstwie Edukacji i
Badań Niemiec. Podzieliłem się własnymi doświadczeniami z rozwijanej od lat współpracy polsko-niemieckiej.
Jako wyzwania na przyszłość wymieniłem: (i) rozwijanie i promowanie wspólnych studiów, szczególnie na II i III
stopniu, poprzez tworzenie sieci uczelni, wymianę studentów/doktorantów i wymianę naukowców, (ii) wspieranie
finansowe wymiany studentów i kadry oraz (iii) rozwijanie współpracy między sektorami nauki i szkolnictwa
wyższego a gospodarką. Ostatnie wyzwanie jest szczególnie istotne, jeśli chcemy zyskać przychylność
społeczną na rzecz większego finansowania uczelni i instytucji badawczych.
Na zaproszenie profesor D. Gierczyńskiej, rektora Akademii Pomorskiej w Słupsku, uczestniczyłem, w dniach
23-25 kwietnia, w konferencji pod hasłem "Świadomość ekologiczna a rozwój regionalny w Europie ŚrodkowoWschodniej". W wystąpieniu zatytułowanym "Aspekty ekologiczne w kształceniu na poziomie wyższym w Polsce"
przedstawiłem jak dalece problematyka ekologiczna jest obecna w regulacjach prawnych dotyczących studiów I,
II i III stopnia. Analiza standardów kształcenia dowodzi, że kształcenie w tym zakresie jest wszechobecne w
polskim systemie szkolnictwa wyższego.
Na zaproszenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego uczestniczyłem, 25 kwietnia, w
posiedzeniu Rady do Spraw Edukacji i Badań Naukowych. Kierując się sugestią profesora R. Legutki, Sekretarza
Stanu w Kancelarii Prezydenta, przedstawiłem kwestie dotyczące modelu kariery akademickiej i naukowej w
kontekście przewidywanych reform w obszarze nauki i szkolnictwa wyższego. Dyskusja, w której wypowiedział
się Pan Prezydent oraz wszyscy członkowie Rady, była długa, żywiołowa i konstruktywna. Oświadczenie wydane
po zakończeniu obrad ukazuje, że system selekcji kadr do nauki i szkolnictwa wyższego tak jak w innych krajach
musi istnieć u nas. Powinien on być taki, aby do obu sektorów trafiali ludzie kompetentni i odpowiedzialni,
będący w stanie pełnić role liderów w najważniejszych dla funkcjonowania społeczeństwa instytucjach. Zmiana
obecnie funkcjonującego modelu kariery naukowej czy akademickiej powinna być równoległa z zastąpieniem go
lepszym modelem. Nowy model należy stworzyć, wdrożyć i sprawdzać. Stąd odstąpienie od stopnia doktora
habilitowanego - powszechnie podnoszone w debatach nad reformą szkolnictwa wyższego i nauki - może
nastąpić dopiero, gdy będą spełnione powyższe przesłanki.
Na zaproszenie Rady Doktorantów Uniwersytetu Gdańskiego uczestniczyłem, 15 maja, w debacie pod hasłem
"Model funkcjonowania studiów doktoranckich w Polsce a możliwości jego realizacji w istniejącym systemie
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
prawnym". W wystąpieniu zatytułowanym "Historia, teraźniejszość i przyszłość studiów doktoranckich w Polsce"
przedstawiłem, jakie były początki tych studiów, jak rozwijają się one aktualnie i jakie są ich perspektywy.
Doktoranci nieustannie poszukują swojego miejsca w systemie szkolnictwa wyższego pomimo że 5 listopada
bieżącego roku minie 50 lat od wprowadzenia przepisów dotyczących tych studiów do ustawy o szkolnictwie
wyższym.
20 maja 2008 roku
Jerzy Błażejowski
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)