2008 - Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego

BIULETYN
Klubu Użytkowników Pakietu Mikro CDS/ISIS
Listopad 2008
Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego
02-673 Warszawa, ul. Racjonalizacji 6/8
Tel./Fax (+ 22 ) 847 10 82
e-mail [email protected]
URL html://www.iinte.edu.pl/klub.htm
Od redakcji
W tym roku odbył się kolejny międzynarodowy
kongres CDS/ISIS, na którym przedstawiono nowe
produkty z rodziny CDS/ISIS. Ważną informacją
jest, że w opracowanie tego nowego oprogramowania oprócz BIREME zaangażowało się także
UNESCO. W naszym biuletynie referujemy
przebieg III Światowego Kongresu CDS/ISIS,
omawiamy kierunki rozwoju rodziny CDS/ISIS,
jakie wynikają z prowadzonych prac nad nowym
oprogramowaniem, oraz przedstawiamy koncepcję
zintegrowanego systemu bibliotecznego ABCD,
który
jest najbardziej zaawansowanym z
przygotowywanych nowych produktów.
Najważniejsze jest to, że chyba mamy już za sobą
okres niepewności i w przyszłym roku możemy się
spodziewać się udostępnienia nowych programów,
które będą tworzyć nową generację oprogramowania z rodziny CDS/ISIS. Wydaje się jednak, że
niebawem czekają nas zasadnicze zmiany w pojmowaniu tej rodziny. Wystarczy wspomnieć, że w
przyszłości najprawdopodobniej przestanie być
używana dotychczasowa struktura zbioru głównego.
Trzeba się także liczyć z tym, że brak będzie
zapewne wiodącego oprogramowania, jakim jest
dziś system WinISIS. Zamiast niego użytkownicy
będą mieli do swojej dyspozycji całą paletę
programów
korzystających
z
rozmaitych
mechanizmów dostępnych w bazach CDS/ISIS,
takich jak język wyszukiwawczy czy język formatowania CDS/ISIS czy tablice FST, i każdorazowo będą wybierać odpowiedni produkt stosownie do swoich aktualnych potrzeb.
Bogocie. Wzrastająca częstość ogólnoświatowych
spotkań użytkowników świadczy o tym, że
CDS/ISIS jest wciąż rozwijanym oprogramowaniem, które jest szeroko stosowane na całym
świecie.
Tak jak poprzednie ogólnoświatowe spotkanie użytkowników systemu, III Światowy Kongres
CDS/ISIS został zorganizowany przez BIREME
(Centrum Informacji Medycznej dla Ameryki Łacińskiej i Regionu Karaibów WHO/PAHO) jako
impreza towarzysząca kolejnemu regionalnemu
kongresowi informacji medycznej. UNESCO było
reprezentowane przez Jean-Claude Dauphin'a z
działu zajmującego się zastosowaniem technik
informacyjnych, który wygłosił ważny referat na
temat oprogramowania J-ISIS.
Pomimo tego, że obecny kongres tak jak i poprzedni
odbywał się w Brazylii, wzięło w nim udział ponad
150 użytkowników oprogramowania z 31 krajów
reprezentujących 4 kontynenty. W czasie kongresu
przedstawiono 11 referatów, z których większość
wygłosili przedstawiciele krajów Ameryki Łacińskiej. Stosunkowo mała liczba referatów była
zapewne spowodowana ostrzejszą niż w przypadku
poprzednich kongresów selekcją nadsyłanych materiałów - przyjmowane były tylko referaty opisujące
odznaczające się innowacyjnością aplikacje sieciowe
CDS/ISIS. Pełen program kongresu jest dostępny na
jego witrynie internetowej
http://www.eventos.bvsalud.org/agendas/isis3/?lang=en
gdzie można też zapoznać się z oficjalnym sprawozdaniem z przebiegu kongresu oraz z treścią wielu z
przedstawionych na nim prezentacji.
III Światowy Kongres CDS/ISIS
W dniach 14-16 września 2008 roku odbył się w
Rio de Janeiro III Światowy Kongres CDS/ISIS.
Dobrą wiadomością jest już sam fakt, że kolejne
ogólnoświatowe spotkanie użytkowników oprogramowania CDS/ISIS miało miejsce prawie w trzy
lata po II Światowym Kongresie CDS/ISIS, który
odbył się we wrześniu 2005 roku w mieście
Salvador de Bahia. Drugi kongres został zorganizowany dopiero w 10 lat po I Międzynarodowym
Kongresie CDS/ISIS, który odbył się w 1995 roku w
Podstawowym powodem ograniczonej liczby referatów było jednak to, że podczas kongresu większość czasu została przeznaczona na prezentację
nowych programów z rodziny CDS/ISIS:
 zintegrowanego systemu obsługi biblio-tecznej ABCD,
 platformy programistycznej ISIS-NBP,
 oprogramowania J-ISIS, które może zostać
następcą systemu WinISIS.
Dwa pierwsze z tych produktów są przygotowywane
przez BIREME, a trzeci przez UNESCO.
Biuletyn Klubu Użytkowników Pakietu Mikro CDS/ISIS
Wszystkie nowe produkty będą rozpowszechniane
jako wolne i otwarte oprogramowanie, w którym
przewidziano kodowanie znaków w standardzie
Unicode. Użycie tego standardu, w którym możliwe
jest zapisywanie znaków najrozmaitszych alfabetów,
sprawi że będą to programy w pełni wielojęzyczne.
Aktualnie żaden z nowych produktów nie jest jeszcze rozpowszechniany. Najbardziej zaawansowane
są prace nad systemem ABCD, którego dystrybucję
w wersji 1.0 wstępnie zaplanowano na koniec 2008
roku.
Tak jak w przypadku poprzednich spotkań,
uczestnicy kongresu uchwalili na jego zakończenie
deklarację w sprawie przyszłości oprogramowania CDS/ISIS. Główne postanowienie tej
deklaracji to utworzenie pod patronatem UNESCO
międzynarodowego komitetu sterującego, który
będzie wspierać rozwój rodziny CDS/ISIS,
koncentrując się na zbieraniu funduszy oraz
kontroli jakości i promocji tego oprogramowania, a
najważniejsze zalecenie to podpisanie przez
BIREME i UNESCO porozumienia o współpracy
mającej na celu trwały rozwój oprogramowania z
rodziny CDS/ISIS. Przykładem tego, że możliwe
jest pozyskiwanie funduszy z innych źródeł niż
organizacje międzynarodowe, jest finansowanie
opracowania systemu ABCD. Część kosztów utworzenia tego systemu ponosi program VLIR/UDC,
który będzie rozpowszechniać system ABCD w
bibliotekach uniwersyteckich m.in. w Afryce i Azji
(VLIR/UDC to program współpracy uniwersytetów
flamandzkich z ośrodkami akademickimi w krajach
rozwijających się). Pełen tekst deklaracji z Rio de
Janeiro jest załącznikiem do niniejszego biuletynu.
W podsumowaniu trzeba stwierdzić, że tegoroczny
kongres przyniósł sporo dobrych wiadomości dla
międzynarodowej społeczności CDS/ISIS. Oto najważniejsze z nich:
- w przyszłym roku możemy spodziewać dystrybucji
trzech nowych ważnych produktów udostępnianych jako wolne i otwarte oprogramowanie,
- UNESCO postanowiło ponownie zaangażować się
w rozwój rodziny CDS/ISIS, choć na pewno nie
będzie ono odgrywać tak znaczącej roli jak w
latach 90-tych;
- rysują się nadzieje na rychłe przełamanie występującego od kilku lat kryzysu związanego z brakiem silnego ośrodka koordynującego rozwój
rodziny CDS/ISIS.
W kolejnych artykułach tego numeru naszego biuletynu zostanie omówione oprogramowanie ISIS-NBP
i J-ISIS oraz system ABCD, a także specjalna
witryna internetowa, na której BIREME udostępnia
Strona 2
kody źródłowe swoich produktów z rodziny
CDS/ISIS.
Kierunki rozwoju rodziny CDS/ISIS
Podczas III Światowego Kongresu CDS/ISIS przedstawiono założenia i obecny stan prac nad dwoma
nowymi produktami z rodziny CDS/ISIS, w których
zostaną zastosowane nowatorskie rozwiązania wytyczające przyszłościowe kierunki rozwoju tej
rodziny. Te produkty to:
 oprogramowanie J-ISIS,
 platforma programistyczna ISIS-NBP.
Opracowywane przez UNESCO we współpracy z
Uniwersytetem w Antwerpii oprogramowanie
J-ISIS (ISIS for Java) zostało pomyślane jako
następca systemu WinISIS, który będzie zachowywać funkcjonalność tego systemu, eliminując jego
najważniejsze ograniczenia i korzystając z najnowszych z najnowszych rozwiązań programistycznych.
Już na etapie projektowania oprogramowania J-ISIS
przyjęto, że będzie ono pracować w trybie klientserwer przetwarzając dane zapisane w standardzie
Unicode, zostanie ono opracowane przy użyciu
ogólnodostępnych bibliotek typu open source i samo
będzie rozpowszechniane na tych samych zasadach.
Zdecydowano się na użycie:
- języka Java, w którym można przygotowywać
aplikacje dla różnych systemów operacyjnych
(Windows, Linux, Mac OS X itd.),
- Sun Netbeans jako platformy programowej do
tworzenia modularnych aplikacji,
- motoru baz danych Berkeley DB , który umożliwia
obsługę rekordów zmiennej długości,
- biblioteki Lucene jako narzędzia do indeksowania
i wyszukiwania informacji.
Zastąpienie dotychczasowego zbioru głównego
(zapisywanego w postaci plików MST i XRF) technologią Berkeley DB wyeliminuje obowiązujące
obecnie ograniczenia wielkości rekordów bazy
danych, dzięki czemu możliwe będzie przetwarzanie dokumentów pełnotekstowych. Z kolei
zastąpienie dotychczasowego zbioru odwróconego
technologią Lucene pozwoli na szeregowanie wyników wyszukiwania zgodnie z oczekiwaniami
użytkowników przy zachowaniu dotychczasowych
technik (indeksowanie z użyciem tablic FST) i
możliwości wyszukiwawczych (wyszukiwanie na
podstawie słownika i wyszukiwanie pełnotekstowe).
Ceną, jaką użytkownicy zapłacą za korzystanie z
tych udogodnień, będzie jednak konieczność przeniesienia zawartości baz danych CDS/ISIS do baz o
nowej strukturze. Nośnikiem pośrednim będzie
zbiór danych w formacie ISO 2709, a przy
Listopad 2008
przenoszeniu zawartości będzie używany znany
mechanizm eksportowania i importowania danych.
Oprogramowanie J-ISIS będzie też korzystać z
wszystkich możliwości języka formatowania systemu WinISIS, co pozwoli na zachowanie dotychczas używanych formatów.
J-ISIS będzie wolnym oprogramowaniem, które będzie powszechnie dostępne na podstawie licencji
GPL GNU. Jego pierwsza wersja testowa ma być
gotowa na początku 2009 roku. UNESCO negocjuje
obecnie porozumienie o współpracy z firmą Sun
Microsystems, zgodnie z którym kod źródłowy
opro-gramowania J-ISIS będzie mógł zostać
opublikowany w postaci projektu Netbeans.
Opracowywana przez BIREME platforma ISISNBP nie będzie kolejnym oprogramowaniem z
rodziny CDS/ISIS, lecz narzędziem pracy programistów, którzy będą przy jego pomocy tworzyć nowe
produkty wchodzące w skład tej rodziny. Skrót
ISIS-NBP pochodzi od angielskich słów ISIS
Network Based Platform czyli platforma sieciowa
ISIS. Projektantom tej platformy przyświecały
podobne cele co projektantom J-ISIS: eliminacja
ograniczeń w wielkości przetwarzanych rekordów i
zapewnienie pełnej wielojęzyczności dzięki
obsłudze danych zapisanych w standardzie
Unicode.
Tych celów nie można osiągnąć zachowując dotychczasową strukturę baz danych CDS/ISIS. Tak jak w
przypadku J-ISIS projektanci ISIS-NBP zastosowali
bazy o nowej strukturze i posłużyli się technologią
Lucene przy indeksowaniu i wyszukiwania informacji. Zachowano jednak język formatowania
CDS/ISIS z wszystkimi jego możliwościami. Rzecz
jasna platforma ISIS-NBP będzie wolnym i otwartym oprogramowaniem, co umożliwi jej powszechnie stosowanie jako narzędzia przygotowywania
nowych aplikacji CDS/ISIS.
Podstawowym elementem architektury omawianej
platformy jest tzw. komórka ISIS-NBP, w skład której oprócz różnych baz danych wchodzą:
- motor obsługi baz danych,
- interaktywna konsola,
- brama sieciowa (ang. gateway).
Sercem komórki jest motor, którego działanie
umożliwia obsługę baz danych przez konsolę lub za
pośrednictwem procesów sieciowych. Bazy danych
wchodzące w skład komórki są grupowane w kolekcje identyfikowane za pomocą nazw. Przechowywane w nich dane są poddane enkapsulacji, czego
wyrazem jest to, że dostęp do nich jest możliwy
tylko za pośrednictwem konsoli lub bramy. Interaktywna konsola umożliwia operatorowi przetwa-
rzanie danych w podobny sposób jak w przypadku
programu narzędziowego MX, czyli przez wydawanie poleceń w łatwym do opanowania języku manipulacji danymi. Brama sieciowa udostępnia analogiczne usługi procesom zewnętrznym. W ten sposób
jest zapewniony zdalny dostęp do danych komórki
za pośrednictwem protokołów sieciowych (takich
jak HTTP, SSH czy XML-RPC), a także współpraca
danej komórki z innymi komórkami ISIS-NBP.
Poszczególne elementy składowe komórki ISISNBP są obecnie implementowane w języku Python,
a udostępnienie pierwszej testowej wersji tej
platformy jest planowane na początek 2009 roku.
Na pojawienie się aplikacji opracowanych przy
użyciu ISIS-NBP trzeba będzie jeszcze poczekać
przynajmniej kilka miesięcy. Jedną z pierwszych
takich aplikacji będzie zapewne kolejna wersja
systemu ABCD, bowiem jego projektanci chcą
możliwie szybko zapewnić w tym systemie obsługę
danych zapisanych w standardzie Unicode dzięki
użyciu architektury ISIS-NBP.
W przyszłości większość nowych produktów z
rodziny CDS/ISIS (jeśli nie wszystkie) będzie bazować na platformie ISIS-NBP. W związku z tym
należy się spodziewać, że z upływem czasu:
 dotychczas stosowana architektura baz danych
CDS/ISIS (z 8 plikami reprezentującymi zbiór
główny i zbiór odwrócony) będzie stopniowo
zanikać;
 swoją ważną rolę zachowa język formatowania
CDS/ISIS i będzie stosowany tak jak teraz nie
tylko formatowania dokumentów, ale także do
definiowania słowników baz danych;
 możliwe będzie przetwarzanie bardzo dużych
rekordów, a wyniki wyszukiwania będą mogły
być szeregowane zgodnie z preferencjami użytkowników;
 można będzie tworzyć aplikacje w pełni wielojęzyczne, bowiem dane będą zapisywane w
bazach zgodnie ze standardem Unicode, w którym dzięki przeznaczeniu 2 bajtów na zapis 1
znaku jest możliwe kodowanie znaków praktycznie wszystkich alfabetów;
 nowe produkty będą dostępne jako wolne i
otwarte oprogramowanie, co przyspieszy tworzenie nowych aplikacji dzięki możliwości korzystania z elementów wcześniej opracowanych
rozwiązań.
Koncepcja systemu ABCD
Najbardziej zaawansowanym produktem, jaki
przedstawiono podczas III Światowego Kongresu
CDS/ISIS, jest system automatyzacji bibliotek
ABCD. Dźwięcznie brzmiąca nazwa ABCD jest
skrótem hiszpańskiego terminu Automatización de
Strona 3
Biuletyn Klubu Użytkowników Pakietu Mikro CDS/ISIS
Bibliotecas y Centros de Documentación , który
oznacza automatyzację bibliotek i centrów dokumentacyjnych.
Tak jak w przypadku systemu WebLIS, system
ABCD będzie obsługiwać bazy danych CDS/ISIS, a
użytkownicy będą korzystać z systemu za pośrednictwem przeglądarki internetowej. Tego typu oprogramowanie musi korzystać z internetowego
serwera baz CDS/ISIS. BIREME wykorzystało w
systemie ABCD własny serwer WWWISIS w
rozszerzonej wersji 7, która obsługuje zbiory
odwrócone zawierające terminy o długości do 60
znaków i ma znacznie zwiększone ograniczenia
dotyczące przetwarzanego zbioru głównego (max.
rozmiar rekordu 1 MB, max. wielkość zbioru 4
GB). Przy tworzeniu dynamicznych stron WWW
przesyłanych do przeglądarki system ABCD
korzysta z technologii PHP.
ABCD będzie zintegrowanym systemem bibliotecznym, w którym użytkownik będzie mógł standardowo pracować w języku angielskim, francuskim, hiszpańskim i portugalskim. W skład tego
systemu wejdą następujące moduły:
 moduł administracyjny,
 moduł edycji,
 moduł wyszukiwawczy,
 moduł wypożyczeń,
 moduł gromadzenia zbiorów,
 moduł statystyczny,
 moduł usługowy.
Jedynym modułem ogólnie dostępnym będzie moduł
wyszukiwawczy, który będzie mógł zostać wykorzystany jako oprogramowanie OPAC (ang. Online
Public Access Catalogue). Przy budowie tego modułu użyto oprogramowanie IAH, które zostało
dokładnie opisane w poprzednim wydaniu naszego
biuletynu. Wszystkie pozostałe moduły sytemu
ABCD będą modułami o dostępie kontrolowanym
poprzez żądanie podania nazwy użytkownika oraz
hasła dostępu.
Moduł administracyjny ABCD grupuje funkcje
związane z zarządzaniem kontami użytkowników i
bazami danych, w tym definiowanie struktury
nowych baz danych (od podstaw albo przy użyciu
struktury baz istniejących) oraz modyfikację
struktury, reinicjalizację i usuwanie baz istniejących, a także funkcje związane z obsługą wersji
językowych systemu (tłumaczenie komunikatów
systemowych i plików pomocy). Najsłabiej zdefiniowanymi są obecnie moduł gromadzenia zbiorów
(ang. acquisition) oraz moduł usługowy, o którym
wiadomo jedynie, że będzie udostępniać takie usługi
SDI lub wydruk kodów paskowych.
Strona 4
Należy podkreślić, że bazy, w których są przechowywane dane używane w systemie ABCD, nie są w
pełnym tego słowa znaczeniu bazami CDS/ISIS.
System posługuje się zbiorami głównymi i zbiorów
odwróconymi oraz szeroko korzysta z języka formatowania CDS/ISIS oraz tablic FST, ale w plikach
FDT zapisuje informacje o strukturze rekordów w
inny sposób niż w tradycyjnych tablicach FDT.
Wynika to z faktu, że w systemie ABCD będzie
możliwe definiowanie powtarzalnych podpól i opatrywanie podpól nazwami oraz z tego, że w tym systemie w tablicy FDT są zapisywane m.in.
informacje o sposobie edycji pól/podpól oraz o
sposobie kontroli ich zawartości (wartości
dopuszczalne będą mogły być definiowane nie tylko
w postaci wykazu, ale także będzie można je
pobierać z bazy danych lub tezaurusa).
Jak tylko będzie to możliwe, przewiduje się przekształcenie systemu ABCD w aplikację ISIS-NBP,
przy czym ta zmiana technologii odbędzie się w
sposób niewidoczny dla użytkowników. Zastosowanie tego rozwiązania pozwoli na obsługiwanie
baz danych zawierających znaki zapisane w standardzie Unicode. Tak jak inne nowe produkty z
rodziny CDS/ISIS, system ABCD będzie wolnym
oprogramowaniem, którego kody źródłowe będą
powszechnie dostępne.
Obecnie z witryny BIREME
http://bvsmodelo.bvsalud.org/php/level.php?lang=en&
component=31&item=13
można pobrać wersję demonstracyjną systemu
ABCD, która zawiera moduły administracyjny, edycyjny i wyszukiwawczy. Jak na razie nie ma programu instalacyjnego i oprogramowanie jest udostępniane w postaci dwóch skompresowanych plików, z których jeden zawiera sam system ABCD, a
drugi dwa programy niezbędne do jego funkcjonowania: serwer internetowy Apache (wersja 2.2.9) i
oprogramowanie PHP (wersja 5.2.6).
Na początek 2009 roku zostało zaplanowane udostępnienie testowych wersji kolejnych modułów:
obsługi wypożyczeń, gromadzenia zbiorów i statystycznego, a parę miesięcy później powinny być
gotowe pierwsze materiały szkoleniowe dotyczące
systemu ABCD. Wtedy też będzie można przystąpić
do opracowywania polskojęzycznej wersji tego systemu.
RedDes - witryna dla programistów
CDS/ISIS
Ważną cechą wszystkich nowych produktów z
rodziny CDS/ISIS, które zostały zaprezentowane
podczas III Światowego Kongresu CDS/ISIS, jest to,
że każdy z nich będzie oprogramowaniem typu
Listopad 2008
FOSS. Anglojęzyczny akronim FOSS (Free Open
Source Software) oznacza oprogramowanie wolne
i otwarte. Określenia oprogramowanie wolne i
oprogramowanie
otwarte
są
terminami
bliskoznacznym i oba oznaczają oprogramowanie,
którego kod źródłowy jest powszechnie dostępny. Z
uwagi na to, że definicja wolnego oprogramowania
kładzie nacisk na aspekty prawne, a definicja
oprogramowania otwartego na aspekty techniczne,
często jest stosowane zwarte określenie FOSS, które
uwzględnia oba te aspekty. Od kilku lat społeczny
ruch programistów tworzących wolne i otwarte
oprogramowanie jest wspierany przez UNESCO,
które jeden ze swoich portali tematycznych
poświęciło właśnie temu oprogramowaniu.
W celu skupienia w jednym miejscu kodów źródłowych nowych produktów z rodziny CDS/ISIS
BIREME uruchomiło dla programistów zajmujących się rozwojem tego oprogramowania o specjalną
witrynę adresie
Sam fakt, że nowe produkty z rodziny CDS/ISIS są
oprogramowaniem wolnym i otwartym, ma dla
przeciętnego użytkownika niewielkie znaczenie.
Jednakże przyjęcie tego rozwiązania ma istotne
konsekwencje dla wszystkich odbiorców oprogramowania CDS/ISIS. Nowe produkty powstają
szybciej dzięki temu, że w prace nad nimi są
zaangażowane grupy specjalistów pracujących
równocześnie w różnych krajach. Dzięki poddawaniu pod publiczną dyskusję propozycji funkcjonalnych nowego oprogramowania na etapie jego
projektowania jest szansa, że będzie ono lepiej
dostosowane do potrzeb użytkowników (w chwili
pisania tego artykułu na liście dyskusyjnej
CDS/ISIS trwa międzynarodowa debata na temat
funkcjonalności modułu gromadzenia zbiorów systemu ABCD). Ponadto możliwość korzystania z
elementów wcześniej opracowanych rozwiązań powinna przyspieszyć tworzenie nowych aplikacji
należących do rodziny CDS/ISIS.
http://reddes.bvsaude.org/php/index.php?lang=en
W obecnym wydaniu ta witryna ma trzy działy
poświęcone platformie ISIS-NBP, oprogramowaniu
narzędziowemu CISIS oraz bibliotece IsisDLL, przy
czym najbardziej rozbudowany jest pierwszy z tych
działów. W przyszłości należy się spodziewać
nowych działów poświęconych innym produktom z
rodziny CDS/ISIS, z których pierwszym będzie
zapewne system ABCD.
Kody źródłowe programów typu FOSS są
powszechnie dostępne po to, by możliwie wiele osób
mogło uczestniczyć w rozwoju tego oprogramowania. Teoretycznie w pracach rozwojowych dotyczących dowolnego z tych programów może wziąć
udział każda osoba, ale w praktyce nad kodem źródłowym danego produktu mogą pracować tylko programiści biegle posługujący się specjalistycznym
oprogramowaniem narzędziowym stosowanym przy
jego opracowywaniu.
Nie znaczy to jednak, że w pracach nad oprogramowaniem FOSS udział biorą sami programiści.
Aby dany produkt był szeroko użytkowany, samo
oprogramowanie jak i jego dokumentacja powinno
być dostępne w wielu wersjach językowych. Twórcy
wolnego oprogramowania polegają w tym względzie
na
wolontariuszach
z
różnych
obszarów
językowych. I tak BIREME zorganizowało już
grupę osób, które przetłumaczą dostępną w języku
hiszpańskim dokumentację systemu ABCD na
języki angielski, francuski i portugalski. Należy
podkreślić, że wiele prac dotyczących oprogramowania typu FOSS jest działalnością społeczną twórcy nie otrzymują za swoje prace wynagrodzenia
i udostępniają je w internecie, zachowując jednak
prawa autorskie do swoich produktów.
Lista dyskusyjna CDS/ISIS
W organizacji dwóch ostatnich kongresów
CDS/ISIS ważną rolę odegrała funkcjonująca od
1992 roku międzynarodowa lista dyskusyjna
CDS/ISIS, za której pośrednictwem były rozpowszechniane wszystkie istotne informacje na temat
tych imprez. Dlatego też organizatorzy III
Światowego Kongresu CDS/ISIS postanowili
specjalnie wyróżnić Henka Ruttena, który od
samego początku działa jako moderator tej listy.
Moderator to osoba dopuszczająca nadesłane
wypowiedzi do publikacji na liście dyskusyjnej. Jego
zadaniem jest m.in. eliminowanie wypowiedzi
obraźliwych i zapobieganie wykorzystywaniu listy
do innych celów niż te, dla których została ona
utworzona, w tym także rozsyłaniu spamu.
Lista dyskusyjna CDS/ISIS działa w ramach sieci
SURFnet. SURF jest organizacją, którą utworzyły
holenderskie uczelnie i ośrodki badawcze współdziałające w obszarze technik informacyjnych. W
ramach sieci SURFnet działa ponad 900 list dyskusyjnych, a lista CDS/ISIS jest wśród nich na 19-tej
pozycji pod względem liczby uczestników. Tak jak
przystało na moderatora listy dyskusyjnej, Henk
Rutten został wyróżniony specjalnym wywiadem,
który został opublikowany na moderowanej przez
niego liście. W ramach tego wywiadu zostały
podane interesujące dane dotyczące uczestnictwa w
liście dyskusyjnej CDS/ISIS.
4 września 2008 roku na liście było zarejestrowanych 1414 użytkowników ze 102 krajów. Jednakże
poprawne ustalenie rozkładu geograficznego uczestników listy stwarza wiele problemów. Jedynym kry-
Strona 5
Biuletyn Klubu Użytkowników Pakietu Mikro CDS/ISIS
terium pozwalającym na określenie tego rozkładu są
adresy internetowe uczestników. W ten sposób
można jednak określić tylko kraj, w którym jest
zarejestrowany serwer pocztowy użytkowany przez
daną osobę, a nie kraj jej pobytu lub zamieszkania.
Przykładowo, największa liczba uczestników listy aż 625 osób - korzysta z serwerów amerykańskich.
Nie sposób jednak stwierdzić, ile spośród tych osób
mieszka w USA. Wszystko wskazuje na to, że
mieszkańcy USA stanowią niewielki ułamek tej
liczby, a znakomita większość tych użytkowników
mieszkańcy innych krajów, którzy jedynie
korzystają z adresów pocztowych na amerykańskich
serwerach, takich jak Yahoo, Gmail czy Hotmail.
lub portugalskojęzycznych wynika zapewne z faktu,
że wiele osób posługujących się tymi językami nie
korzysta z serwerów pocztowych zlokalizowanych w
krajach ich zamieszkania, lecz z serwerów amerykańskich. W podobny sposób można wytłumaczyć
stosunkowo dużą liczbę uczestników listy z Francji.
Wśród tych osób występują z pewnością mieszkańcy
innych krajów frankofońskich, czyli tych krajów, w
których korzysta się z języka francuskiego. Większość z nich to zlokalizowane w Afryce dawne kolonie francuskie, gdzie z uwagi na słabość lokalnej
infrastruktury informatycznej często korzysta się z
ogólnodostępnych serwerów pocztowych znajdujących się w dawnej metropolii.
W przypadku uczestników listy korzystających z
serwerów pocztowych zlokalizowanych w innych
krajach niż USA można z dużym prawdopodobieństwem przyjąć, że kraj w którym zarejestrowano
serwer jest krajem zamieszkania lub pobytu użytkownika. Na tej podstawie sporządzono poniższy
wykaz krajów, z których pochodzi największa liczba
uczestników (co najmniej 10 osób) listy dyskusyjnej
CDS/ISIS:
Argentyna
110
Francja
77
Brazylia
53
Włochy
49
Hiszpania
47
Indie
37
Wielka Brytania 27
Urugwaj
21
Belgia
16
Kanada
16
Chile
15
Meksyk
15
Peru
15
Kuba
12
Kolumbia
11
Holandia
11
Z Polski pochodzi 7 uczestników listy, a więc tyle
samo osób co na przykład z Niemiec czy Australii.
W pierwszym roku jej działania na liście dyskusyjnej CDS/ISIS zamieszczono niewiele ponad 200
wypowiedzi. Szczyt popularności listy przypadł na
rok 2000, kiedy to ukazało się ponad 1600
komunikatów. Liczba wypowiedzi w ostatnim roku
(mniej niż 700) jest niższa od średniej liczby
wypowiedzi przypadającej na 16 lat działania listy,
która wynosi 812 komunikatów rocznie.
Ponad połowa z krajów wymienionych w tym wykazie to kraje, w których mówi się językiem hiszpańskim lub portugalskim. W krajach tych mieszka
blisko 60% wymienionych użytkowników (299 osób
z ogólnej liczby 532 osób). Jest to zaskakująco
mało, gdy weźmie się pod uwagę rozkład językowy
wypowiedzi na liście. Od dłuższego czasu na liście
dominuje język hiszpański, dość często pojawia się
też język portugalski. Język angielski, którym
posługiwała się większość uczestników listy tuż po
jej utworzeniu, jest w ostatnich latach znacznie
rzadziej reprezentowany.
Zaniżona w stosunku do faktycznej obecność w
omawianym wykazie użytkowników hiszpańsko-
Strona 6
Niezależnie od tego jak się oceni podane liczby
trzeba pamiętać, że o znaczeniu danego środka
komunikacji nie decyduje tylko liczba jego użytkowników, lecz także - lub przede wszystkim waga przekazywanych wiadomości. W tej kategorii
trzeba wystawić liście dyskusyjnej CDS/ISIS
najwyższą ocenę. Od wielu lat pełni ona trudną do
przeceniania rolę w podtrzymywaniu więzi wśród
członków międzynarodowej społeczności użytkowników systemu CDS/ISIS.
Nowi użytkownicy
W celu ułatwienia nawiązywania kontaktów między
polskimi użytkownikami pakietu Mikro CDS/ISIS
prezentujemy poniżej listę tych użytkowników, którzy uzyskali licencję na korzystanie z pakietu od
listopada 2007 roku do października 2008 roku.
Dane użytkowników zostały uporządkowane w
kolejności otrzymywania licencji.
Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie
Pl. Mariacki 7
83-130 Pelplin
Osoba odpowiedzialna: Małgorzata Flisik
Biblioteka Pedagogiczna w Piotrkowie Trybunalskim
ul. Wojska Polskiego 122 e
97 300 Piotrków Trybunalski
Osoba odpowiedzialna: Wiesława Olczykowska
Marcin Karkosz
ul. Rożnowska 9
32-020 Wieliczka
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
ul. Mielżyńskiego 27/29
61-725 Poznań
Osoba odpowiedzialna: Dobrosława Gucia
Listopad 2008
Deklaracja z Rio w sprawie przyszłości oprogramowania CDS/ISIS
W dniach od 14 do 16 września 2008 roku odbył się w Rio de Janeiro III Światowy Kongres CDS/ISIS,
1
który został zorganizowany przez BIREME PAHO/WHO . W kongresie, którego program koncentrował się
na obecnym stanie rodziny CDS/ISIS i nowych ważnych programach mających na celu doprowadzenie d o
aktualizacji platformy CDS/ISIS, udział wzięło ponad 150 osób z 31 krajów i 4 kontynentów
reprezentujących liczącą dziesiątki tysięcy członków światową społeczność użytkowników systemu
CDS/ISIS.
Uczestnicy III Światowego Kongresu CDS/ISIS, którzy zebrali się w Rio de Janeiro w dniach od 14 do 16
września 2008 na zaproszenie BIREME PAHO/WHO
uznając że:
o
rodzina programów CDS/ISIS odznacza się wyjątkową koncepcją koncepcję technologiczną i ma
ważną misję rozwojową w zakresie zautomatyzowanych systemów wyszu kiwania informacji, zwłaszcza
w krajach rozwijających się, gdzie system CDS/ISIS jest dobrze znany i szeroko stosowany;
o
nowe oprogramowanie rozwijane przez UNESCO (w szczególności system JISIS, którego
opracowanie potwierdza ponowne zaangażowane tej organizacji w rozwój rodziny CDS/ISIS) i BIREME
(w szczególności system ISIS-NBP oraz zintegrowany system biblioteczny ABCD) stanowią ważne
elementy na drodze do aktualizacji platformy CDS/ISIS zgodnie z najnowszymi tendencjami w rozwoju
zautomatyzowanych systemów wyszukiwania informacji;
o
w rodzinie programów CDS/ISIS jest obecnie stosowana koncepcja wolnego i otwartego
oprogramowania oraz standard Unicode, co czyni to oprogramowanie całkowicie otwartym i w pełni
wielojęzycznym oraz dostarcza bibliotekarzom i pracownikom informacji narzędzi programowych, które
cechuje samowystarczalność, trwałość i zgodność z podejściem tworzenia wiedzy przez jej szerokie
udostępnianie;
o
wyjątkowe zaangażowanie UNESCO i BIREME w rozwój i utrzymanie oprogramowania CDS/ISIS
wniosło znaczący wkład do zautomatyzowanych baz bibliograficznych i systemów informacyjnych oraz
automatyzacji bibliotek, zwłaszcza w krajach rozwijających się, oraz utworzyło i wzmocniło
kompetencje tych krajów w zakresie zautomatyzowanych systemów wyszukiw ania informacji, czego
efektem jest większa dostępność informacji naukowej i technicznej;
2
potwierdzając niezmienną użyteczność oprogramowania z rodziny CDS/ISIS;
postanowili:
1.
utworzyć pod auspicjami UNESCO międzynarodowy komitet sterujący, który będzie wsp ierać i
współpracować z UNESCO, BIREME i społecznością programistów rozwijających rodzinę CDS/ISIS w
zakresie zbierania funduszy oraz kontroli jakości i promocji tego oprogramowania (prowizoryczny skład
komitetu pokrywa się ze składem Komitetu Organizacyjnego i Naukowego III Światowego Kongresu
CDS/ISIS);
2.
poprzeć i wnieść wkład w rozwój koordynowanego przez BIREME systemu ISIS-NBP, który jest zgodny
z zasadami wolnego i otwartego oprogramowania oraz będzie szeroko stosowany podczas tworzenia i
rozpowszechniania aplikacji CDS/ISIS; aby możliwa była realizacja tych celów jest niezbędne stworzenie szerokiego programu wsparcia tworzenia nowego oprogramowania;
3.
zwrócić się do Narodowych Komitetów ds. UNESCO z informacją o znaczeniu rodziny programów
CDS/ISIS, co pozwoli tym komitetom wpływać na to, by UNESCO kontynuowało swoje zaangażowanie
w rozwój tego oprogramowania;
4.
zdefiniować na nowo rolę krajowych dystrybutorów CDS/ISIS, którzy będą w swoich środowiskach
wykonywać zadania związane z promowaniem oprogramow ania i ze szkoleniem użytkowników;
zalecają, by:
1.
UNESCO i BIREME kontynuowały swoje wysiłki w kierowaniu utrzymaniem, wsparciem i rozwojem
rodziny programów CDS/ISIS;
2.
UNESCO i BIREME podpisały porozumienie o współpracy, które będzie miało na celu trwały rozwój
tego oprogramowania, a zwłaszcza utrzymanie technologicznej spójności rodziny CDS/ISIS i misji rozwojowej tego oprogramowania oraz ułatwienie korzystania z opracowanego przez BIREME oprogramo wania z rodziny CDS/ISIS we wszystkich krajach członkowskich UNESCO.
Rio de Janeiro, 19 września 2008 roku
1
2
Centrum Informacji Medycznej dla Ameryki Łacińskiej i Regionu Karaibów PAHO/WHO.
Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury.
Strona 7