Ichimoku

Ichimoku
Czyli jak inwestują japońscy
górale
1
Geneza Ichimoku
• Technika Ichimoku wynaleziona jeszcze przed II Wojną
Światową przez tokijskiego dziennikarza Ichimoku Sanjin
(prawdziwe nazwisko Goichi Hosoda),
• Znajduje ona zastosowanie praktycznie na wszystkich
rynkach finansowych:
• akcji,
• obligacje,
• waluty,
• indeksy,
• opcje
• towary (commodities).
2
Ichimoku
• Samo słowo Ichimoku oznacza „jedno
spojrzenie”, a rysunek stworzony przy
zastosowaniu tej techniki zwany: Ichimoku
kinkuo-hyou moŜna przetłumaczyć jako
„jedno spojrzenie na wykres ceny
równowagi” lub teŜ „ujęcie panoramiczne”.
3
Konstrukcja wykresu
•
•
•
•
•
Typowy wykres Ichimoku składa się z:
Linii standardowej – SL – Kijun sen.
Linii zwrotu - TL– Tenkan sen.
Linii opóźnianej – DL – Chikou span.
Pierwszej linii zakresu – 1S – Senkou
span A
• Drugiej linii zakresu – 2S - Senkou span B
4
Ichimoku
•Poszczególne linie otrzymujemy jako:
HH + LL
SL =
2
HH + LL
TL =
2
w okresie 26 sesji (łącznie z ceną dzisiejszą)
•w okresie 9 dni (łącznie z ceną dzisiejszą)
gdzie:
HH – najwyŜsza wartość cen akcji (highest high) w danym okresie
LL – najniŜsza wartość cen akcji (lowest low) w danym okresie
DL – cena zamknięcia (C – close) po translacji w lewo o 26 sesji od
ceny dzisiejszej (stąd teŜ nazwa linii opóźnianej)
5
Ichimoku
•DL – cena zamknięcia (C – close) po translacji w lewo o 26
sesji od ceny dzisiejszej (stąd teŜ nazwa linii opóźnianej)
SL + TL
1S =
2
2S =
HH + LL
2
obliczana dla 26 sesji naprzód
(z notowaniem dzisiejszym)
obliczana na bazie ostatnich 52 sesji dla
26 sesji naprzód (z sesją dzisiejszą)
6
Interpretacja
• Poszczególne liczby wykorzystywane w metodzie moŜna
zinterpretować jako:
• 9 – tj. półtora tygodnia – liczbie tej Japończycy
przypisują szczególne znaczenie. W czasach kiedy obrót
na sesji miał miejsce takŜe w soboty – liczba 9
odpowiadała dokładnie pojęciu półtora tygodnia tj. 9
sesjom (dzisiaj 7,5)
• 26 – średnia liczba sesji w miesiącu – takŜe w ujęciu 6
sesji tygodniowo (dzisiaj 22)
• 52 - średnia liczba sesji w dwu miesiącach – pełniąca
doniosła rolę dla japońskiego cyklu w biznesie analogicznie dla przypadku 6 sesji tygodniowo (dzisiaj
44)
7
Uwagi
• Z uwagi na zmianę spowodowaną
skróceniem czasu pracy giełd o jeden
dzień w tygodniu – moŜna zastosować
takŜe inne liczby przy budowie metody
Ichimoku.
• Bardzo często przy konstrukcji wskaźnika
stosuje się przesuniecie horyzontalne linii
opóźnianej w lewo.
8
Uwagi
• Konstrukcja wskaźnika jest zbliŜona to metody
dwu średnich ruchomych - kładzie ona większy
nacisk na ceny najwyŜsze i najniŜsze w
przeciwieństwie do cen zamknięcia,
wykorzystywanych przez ten ostatni sposób.
• W związku z tym średnie ruchome, w
interpretacji graficznej sprawiają wraŜenie
bardziej wygładzonych w stosunku do wskazań
Ichimoku.
• Technika Ichimoku nie posługuje się kursem
otwarcia, co stanowi pewnego rodzaju curiosum
dla metod japońskich.
9
Zastosowanie
• Metoda Ichimoku słuŜy głównie do
wykrywania trendu głównego.
• Na rynkach znajdujących się w trendzie
horyzontalnym jej wykorzystanie staje
się mocno ograniczone.
• Cechą charakterystyczną Ichimoku jest
zastosowanie przesunięcia czasowego w
tył dla linii opóźnianej i analogicznej
translacji wprzód dla linii 1S i 2S.
10
Zasady posługiwania się metodą:
• Sygnał kupna 1 – go rodzaju powstaje gdy TL przebija
SL od dołu. Sygnał sprzedaŜy 1 – go rodzaju ma miejsce
gdy: TL przecina SL od góry. Analogicznie do metody
średnich ruchomych, otrzymujemy na tej podstawie
identyfikację trendu głównego.
• Linia opóźniona na wykresie kończy się wcześniej niŜ
ostatnia cena zamknięcia. NaleŜy porównać ostatni
sygnał uzyskany z DL z ostatnią ceną zamknięcia C –
jest to przeciwstawienie ceny dzisiejszej i ceny sprzed
ok. miesiąca. Sygnał kupna 2 - go rodzaju powstaje gdy
DT leŜy powyŜej C w ostatnim okresie. W przeciwnym
wypadku naleŜy mówić o sygnale sprzedaŜy 2 – go
rodzaju.
11
Zasady posługiwania się metodą:
•
•
•
Przedział między liniami 1S i 2S nazywany jest niebem
lub chmurą (kumo) i reprezentuje poziomy wsparcia i
oporu.
Z punktu widzenia Górala patrzącego na świat z
wysoka: wzrost ceny zamknięcia C nad chmurę
oznacza pokonanie linii oporu a w terminologii
japońskiej określane jest jako świecenie słońca (czy
teŜ wyjście słońca zza chmury) i stanowi sygnał kupna
(3 – go rodzaju).
Jeśli ceny przebywają pod chmurą - mówimy, Ŝe pada
deszcz i oznacza to sprzedaŜ akcji (sygnał 3 – go
rodzaju). Gdy zaś słońce przebywa w chmurach trudno powiedzieć jaka pogoda ustali się w najbliŜszym
czasie ?
12
Zasady posługiwania się metodą:
•
•
W sytuacji, gdy otrzymujemy
jednocześnie 3 niezaleŜne sygnały
kupna lub sprzedaŜy potwierdzony
zostaje silny trend panujący na rynku.
W trendzie horyzontalnym metoda
Ichimoku obarczona jest stosunkowo
duŜym błędem – zawieranie transakcji
powinno następować przy monitorowaniu
technik opartych na oscylatorach.
13
Oscylator
•
•
•
•
•
Dla automatycznej weryfikacji sygnałów stworzony został
oscylator Ichi-suma, który sprawdzając poszczególne sygnały
kupna i sprzedaŜy przyporządkowuje poszczególnym warunkom
1-3 odpowiednio liczby: 1 lub (-1), a następnie je sumuje.
Dla warunku trzeciego, w sytuacji gdy słońce przebywa w
chmurach przyjmowana do obliczeń wartość wynosi 0.
Zakres wahań oscylatora naleŜy do przedziału: <-3;3> i obejmuje
wartości całkowite.
Wskazania skrajne oscylatora potwierdzają powstanie nowego
trendu dla analizowanego indeksu.
Dla wskazań oscylatora z przedziału:
<-2;2> moŜemy mówić o
niepełnym trendzie, a wartości skrajne tego przedziału mogą być
wykorzystywane jako sygnały zapowiadające potwierdzenie
tendencji i słuŜyć do zajmowania pozycji na rynku.
14
3
2
1
0
-1
-2
-3
Ichi-suma
Ichi-suma
WIG20, Ichimoku Kinko Hyo
Indeks pod chmurami
1750
Wig20
Ichimoku Kinko Hyo
Parametry:
Tenkan sen 9- linia fioletowa
Kijun sen 26 - linia czerwona
Senkou 52 - linia zielona i seledynowa
Chikou 26 - linia brązowa
Cena zmknięcia - kolor niebieski
1700
1650
1600
1550
1500
1450
1400
1350
1300
1250
1200
1150
1100
1050
Volume
50000
x10
December 2003
February
March
April
May
June
July
August
September
October
November December
15
Ichi-suma (3.00000)
3
3
2
2
1
1
0
0
-1
-1
-2
-2
-3
-3
Zaklady Azotowe PULAWY (79.5500, 84.5000, 79.5500, 84.2000, +4.50000), Ichimoku Kinko Hyo (84.2000, 69.2500, 73.1000, 84.2000, 61.5000, 61.5000)
85
85
C
DL
80
80
75
75
SL
70
70
TL
65
65
60
60
55
55
Akum/ Dystr.
16000
x100
9
October
10000
x10
16
23
30 6
13 20
November
27
4
11 18
December
27
8
2007
15
22
29
5
12
February
19
26
5
12
March
19
26
2 10 16
April
23
30
May
14
21
16
28
BRE Bank (475.000, 485.000, 467.700, 470.000, -5.00000), Ichimoku Kinko Hyo (470.000, 496.100, 493.750, 470.000, 455.375, 422.000)
550
550
500
500
450
450
400
400
350
350
300
300
250
250
200
200
150
150
April
May
June
July
August
September October
November December 2007
February
March
April
May
17
Internetowy Dom Maklerski (16.9000, 18.2000, 16.4500, 17.6500, +0.85000), Ichimoku Kinko Hyo (17.6500, 16.4500, 14.6000, 17.6500, 11.0250, 10.6750)
20
20
15
15
10
10
5
5
2005
Sep
Oct
Nov
Dec
2006
Feb
Mar
Apr
May
Jun
Jul
Aug
Sep
Oct
Nov
Dec
2007
Feb
Mar
Apr
May
18
Trend boczny
ELEKTRIM (8.51000, 8.86000, 8.50000, 8.63000, +0.33000), Ichimoku Kinko Hyo (8.63000, 8.42500, 8.40500, 8.63000, 6.94000, 6.85000)
20
20
15
15
10
10
5
5
2005
Jul
Aug
Sep
Oct
Nov
Dec
2006
Feb
Mar
Apr
May
Jun
Jul
Aug
Sep
Oct
Nov
Dec 2007
Feb
Mar
Apr
May
19
Trend boczny – zbliŜenie
ELEKTRIM (8.51000, 8.86000, 8.50000, 8.63000, +0.33000), Ichimoku Kinko Hyo (8.63000, 8.42500, 8.40500, 8.63000, 6.94000, 6.85000)
16
16
15
15
14
14
13
13
12
12
11
11
10
10
9
9
8
8
7
7
6
6
5
5
4
4
May
June
July
August
September October
November
December 2007
February
March
April
May
20
Z przesunięciem czy bez?
SYGNITY d. ComputerLand (84.5000, 84.5000, 81.3000, 81.9000, -3.60000), Ichimoku Kinko Hyo (81.9000, 91.0000, 92.6500, 81.9000, -1.#QO, -1.#QO)
Bez przesunięcia
poziomu nieba
130
130
125
125
120
120
115
115
110
110
105
105
100
100
95
95
90
90
85
85
80
80
April
May
June
July
August
September
November December 2007
February March
April
May
21
SYGNITY d. ComputerLand (84.5000, 84.5000, 81.3000, 81.9000, -3.60000), Ichimoku Kinko Hyo (81.9000, 91.0000, 92.6500, 81.9000, 101.537, 110.025)
Z przesunięciem
poziomu nieba
130
130
125
125
120
120
115
115
110
110
105
105
100
100
95
95
90
90
85
85
80
80
April
May
June
July
August
September
November December 2007
February
March
April
May
22