PRĚBNY EGZAMIN MATURALNY Z JĘZYKA POLSKIEGO

Wpisuje zdający przed rozpoczęciem pracy
Miejsce na nalepkę
z kodem szkoły
PESEL ZDAJĄCEGO
PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY
Z JĘZYKA POLSKIEGO
Arkusz I
dla osób niesłyszących
Czas pracy 170 minut
Instrukcja dla zdającego
1. Proszę sprawdzić, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 16 stron. Ewentualny brak należy zgłosić
przewodniczącemu zespołu nadzorującego egzamin.
2. Część II arkusza zawiera dwa tematy wypracowania. Do opracowania należy wybrać jeden z nich
i podkreślić.
3. Proszę zaplanować czynności tak, by było możliwe rozwiązanie zadań z obu części arkusza w ciągu
170 minut.
4. Pracę proszę napisać czytelnie.
5. Proszę pisać tylko w kolorze niebieskim lub czarnym; nie pisać ołówkiem.
6. Nie wolno używać korektora.
7. Błędne zapisy trzeba wyraźnie przekreślić.
8. Wszelkie notatki należy sporządzać tylko w brudnopisie, który nie będzie oceniany.
9. Podczas egzaminu można korzystać ze słownika języka polskiego, poprawnej polszczyzny i
ortograficznego.
Życzymy powodzenia!
Wpisuje egzaminator / nauczyciel sprawdzający pracę
Część I
Nr zadania
Maksymalna
liczba punktów
Uzyskana
liczba punktów
Część II
Kryterium
Maksymalna
liczba punktów
Uzyskana
liczba punktów
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10. 11. 12.
SUMA
1
1
2
1
4
2
2
2
2
1
20
1
1
temat nr ...................
Rozwinięcie
tematu
Kompozycja
Styl
25
5
5
gram.
7
Język
leks.
ort.
4
2
int.
2
Szczególne
walory pracy SUMA
4
50
Część I – rozumienie czytanego tekstu
Przeczytaj uważnie tekst, a następnie odpowiedz na pytania. Odpowiadaj krótko, tylko
na podstawie tekstu i tylko własnymi słowami – chyba że w zadaniu polecono inaczej. Udzielaj
tylu odpowiedzi, o ile jesteś proszony. W zadaniach zamkniętych wybierz tylko jedną dobrą
odpowiedź.
W OCZEKIWANIU NA MIŁOŚĆ
1.
Dlaczego czasem nie znajdujemy miłości, choć tak bardzo jej szukamy? Czym innym jest
czekać na piękną niedzielę, a czym innym – przeżyć ją do wieczora. Wielu modli się
o piękną niedzielę. To, czego doświadczamy, budząc się rano w radosnym świergocie ptaków
pod bezchmurnym niebem, to oczarowanie i ekscytacja.
2.
Oczarowanie jest zawsze początkiem miłości. Doświadczenie oczarowania ma charakter
archetypu. Przemawia do nas poprzez mit, baśń i sen. Historia o Kopciuszku i zauroczeniu Księcia
przyprawia o niezrozumiałe dreszcze chłopców i dziewczynki, właśnie z powodu tego, co
tajemnicze i czarodziejskie – oczarowania. W baśniach oczarowanie, po uprzednich perturbacjach,
w krótkim czasie doprowadza do wesela, po którym wiemy tylko tyle, że „żyli długo i szczęśliwie”.
Tworzy to naiwne wyobrażenie, że oczarowanie plus ślub są gwarantowaną bramą do szczęśliwego
życia we dwoje.
3.
Jeśli się dobrze zastanowić, to stwierdzenie, że „odtąd żyli długo i szczęśliwie,
a w królestwie nic się nie działo”, oznacza, że w królestwie działo się dobrze. Gdy pytamy:
„Co u ciebie słychać?”, a odpowiedź brzmi: „nic” – to wiemy, że owo „nic” oznacza w gruncie
rzeczy „nic złego”. Wszystko idzie swoim torem. Krowy dają mleko, jabłonie rodzą jabłka. Lecz
czy dzieje się to samo? Bez wysiłku? Nic podobnego.
4.
Oczarowanie mija tak, jak mija poranek, i jest to absolutnie nieuniknione. Okazuje się, że
królewicz ma łupież i rozrzuca brudne skarpetki, zaś królewna ma skłonności do niewinnych
kłamstw i lubi adoracje innych panów. Oboje muszą przebrnąć przez smugę cienia odkrywając, że
są „zwyczajnym mężczyzną” i „zwyczajną kobietą”, piękni i ułomni równocześnie.
5.
Utrzymanie świata we dwoje w życiodajnym i przyjaznym porządku to wielki trud
psychiczny, rozgrywający się w różnych obszarach i wariantach. Bywa to trud rezygnacji, czasem
trud dostosowania się, ale też odwaga i trud protestu czy negocjacji, wreszcie zmieniania siebie
i uczenia się tolerancji dla drugiego. To mała próbka wysiłku niezbędnego, by „w królestwie nic się
nie działo”.
6.
W naszej kulturze wdarło się do umysłów wielu ludzi szkodliwe złudzenie, że miłość
wszystko leczy, uzdrawia i napędza wyłącznie w kierunku piękna, dobra i szczęścia. Znam wiele
osób, które oczekują, że ich życie odmieni się jak za pomocą czarodziejskiej różdżki, gdy spotkają
miłość – czytaj: doświadczą oczarowania. Część tej wiary pochodzi od poetów aktualnie
oczarowanych, więc nie ma się im co dziwić. To z powodu oczarowania właśnie piszą pieśni
o miłości. Część tej wiedzy pochodzi od świętych, jak św. Augustyn, który mówi: „Kochaj i rób, co
chcesz”. Jednak chodzi tu o „kochaj bliźniego”, co zawsze oznacza wierność, odpowiedzialność,
troskę o drugiego, miłosierdzie, przebaczanie, wyzbycie się pychy i egoizmu.
7.
Niektórzy z nas nie odnajdują miłości, ponieważ ulegają złudzeniu, że miłość jest
automatem produkującym szczęście jak lody. Inni nie potrafią przejść smugi cienia pomiędzy
oczarowaniem a życiem, w którym już wszystko się stało i pozornie „nic się nie dzieje”.
8.
Ci, którzy uwierzyli, że miłość jest oczarowaniem, mogą przez całe życie szukać coraz to
nowej Królewny lub Królewicza, konstatując za każdym razem, gdy oczarowanie mija, iż to nie ta
„Prawdziwa” lub nie ten „Prawdziwy”.
9.
Niektórzy drugiego człowieka czynią sensem swego życia. Bierze się to ze wspomnianych
obietnic, po części z pustki w miejscu przeznaczonym na sens życia. Po trosze odpowiedzialna jest
za to biologia, która każe nam spełniać się w namiętności i rozmnażać. Wszyscy jednak, którzy
mają dzieci, wiedzą, że rodzicielstwo posiada inny sens i inne zadanie niż miłość, która kazała je
spłodzić. Sens równie złudny, jeśli właśnie dziecko chce się widzieć w centrum sensu swego życia.
Drugi człowiek nie może być sensem życia, może bowiem okazać się zdrajcą, narkomanem,
Strona 2 z 16
a nawet zbrodniarzem. Sensem życia może być tylko zadanie związane z drugim człowiekiem lub
relacja, za którą czujemy się odpowiedzialni – ze wszystkimi ograniczeniami wynikającymi z tego,
że nie możemy w tej relacji być odpowiedzialni „za” drugiego człowieka, lecz wyłącznie „za siebie
wobec niego”.
10.
Własny lęk, niepewność i brak odwagi nie pozwalają nam dopuścić do siebie blisko
drugiego człowieka w obawie, by nie okazało się, że jesteśmy do niczego. By nie doznać
odrzucenia, a przez to nie móc zrealizować nawet początku miłości, jakim jest oczarowanie. Lęk
przed odrzuceniem upośledza możliwość spotkania i zrealizowanie się w miłości. Można poznać to
po „strategii punktowej” w poszukiwaniu obiektu miłości. Strategia punktowa (w przeciwieństwie
do przedziałowej) precyzyjnie określa warunki, jakie musi spełnić obiekt naszych westchnień. Ma
mieć 180 cm, dziecięcy wdzięk, włosy blond, sportowy styl życia, określone zasoby finansowe,
wyższe wykształcenie, samochód marki... Oznacza to, że rozwinięty duchowo technik o pociągłej
twarzy, bez samochodu nie ma żadnych szans. Nie ma też szans wielu innych ludzi o bogactwach
nie określonych w powyższym portrecie. Można śmiało założyć, że osoba lękająca się odrzucenia
wykreuje postać tak szczegółowo opisaną, że nieosiągalną i przez to bezpieczną.
11.
Poczucie niskiej wartości może przejawiać się w przesadnej i nieadekwatnej gotowości
do zaakceptowania pierwszej lepszej okazji. Poznać można to po strategii przesadnie
„przedziałowej”. Strategia przedziałowa mówi: „odtąd – dotąd”. Od 20 do 35 lat. „Nie musi mieć
wyższych studiów, lecz niech czyta coś oprócz tanich romansów i wykluczam picie czy palenie”.
Jeśli jednak ktoś mówi: „wszystko jedno, byle mnie chciał(a)”, to sytuacja jest bliska samobójstwu.
Można już tylko mieć szczęście albo go nie mieć.
12.
Życie i realizacja siebie w miłosnym związku składa się z namiętności, intymności
i wspólnych zadań życiowych. Ta pierwsza mija jak niedzielne przedpołudnie. Ta druga ma szansę
zachować się do wieczornych rozmów o tym, co z tobą, co ze mną, co z nami. Zadania, które
określamy jako wspólne, mogą utrzymać nas w łączności na następne dni tygodnia, o ile będziemy
utrzymywać dialog i kontakt z sobą nawzajem i z sobą samym. Viagra dla 70-latków przedłuża
namiętności w miejscu, które powinno być zagospodarowane przez psychiczną bliskość
(intymność) i wspólnotę zadań życiowych. Że nie wspomnę o sensie życia.
13.
Nie możemy odnaleźć i spełnić się w miłości, bo traktujemy miłość jak atrakcyjny towar,
zamiast słuchać swej mądrości, słuchamy komercyjnych reklam. Oto cytat z „Listów
do nieznajomej” C.S. Lewisa: „młode ptaszki pokazują swoje pióra – w porze godów. Problem
współczesnego świata polega jednak na tym, że wszystkie ptaki wpycha się do tego okresu
jak najszybciej i trzyma tam tak długo, aż stracą z oczu prawdziwą wartość innych pór życia
w pozbawionym sensu, pożałowania godnym wysiłku przedłużenia tego, co w końcu nie jest ani
najmądrzejszym, ani najszczęśliwszym, ani najbardziej niewinnym czasem. Podejrzewam, że kryją
się za tym czysto komercyjne motywy – właśnie w tym wieku ptaki obu płci wykazują najmniejszą
odporność na chwyty handlowe!”.
14.
Wreszcie niektórzy nie spotykają miłości z powodów, które stanowią niezrozumiałą
tajemnicę ich losu. Z niewiadomych powodów nie było dotąd czarownych, niedzielnych poranków.
Nie musi oznaczać to, że już nigdy się nie wydarzą. Warto zachować na taką okazję wewnętrzną
Królewnę Jasnowłosą, by mogła odebrać oczarowanie Królewicza.
(tekst opracowany na podstawie:
Wanda Sztander, W oczekiwaniu na miłość [w:] Charaktery, 7/2001)
Strona 3 z 16
Zadanie 1. (1 pkt)
Autorka artykułu w akapitach 1., 4. i 12. porównuje miłość do tygodnia, który rozpoczyna się
od pięknej niedzieli. Który etap miłości nazywa niedzielnym „porankiem”?
................................................................................................................................................................
Zadanie 2. (1 pkt)
W akapicie 2. jest zdanie: Doświadczenie oczarowania ma charakter archetypu. Wyjaśnij, dlaczego
w tym akapicie, a także w następnych, autorka nawiązuje do baśni.
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Zadanie 3. (2 pkt)
Zdanie Krowy dają mleko, jabłonie rodzą jabłka w akapicie 3. ma charakter metafory. Z tego
samego akapitu wypisz zdanie, którego sens jest synonimiczny.
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Zadanie 4. (1 pkt)
Na czym polega odkrycie, że królewicz jest „zwyczajnym mężczyzną”, a królewna „zwyczajną
kobietą”? Odpowiedz na podstawie akapitu 4.
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Zadanie 5. (4 pkt)
W akapitach 5. i 6. autorka wyraża przekonanie, że miłość – gdy oczarowanie minie – wymaga
wysiłku. Jakich umiejętności, postaw lub cech charakteru wymaga ten wysiłek? Wymień cztery
z nich.
•
.....................................................................................................................................................
•
.....................................................................................................................................................
•
.....................................................................................................................................................
•
.....................................................................................................................................................
Zadanie 6. (2 pkt)
Jakie mogą być przyczyny tego, że niektórzy z nas nie potrafią odnaleźć miłości? Odpowiedz
po lekturze akapitów 7. i 8.
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Strona 4 z 16
Zadanie 7. (2 pkt)
W zdaniu w akapicie 8. występuje wyraz konstatując. Zaproponuj synonim, którym można by ten
wyraz zastąpić w tym samym zdaniu.
...............................................................................................................................................................
Zadanie 8. (2 pkt)
Wyjaśnij na podstawie akapitu 9., czym się różni odpowiedzialność „za” drugiego człowieka
od odpowiedzialności „za siebie wobec niego”.
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Zadanie 9. (2 pkt)
W akapitach 10. i 11. autorka opisuje dwie strategie określania warunków, jakim powinien
odpowiadać obiekt naszych westchnień: punktową i przedziałową. Którą z tych strategii uważa
za lepszą i dlaczego?
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Zadanie 10. (1 pkt)
Jaki jest sens cytatu z „Listów do nieznajomej” C.S. Lewisa w akapicie 13.?
A. Ludzie są podobni do młodych ptaszków w okresie godowym.
B. Reklamy przekonują nas, że miłość polega na oczarowaniu.
C. Szczęśliwie kochać potrafią tylko ludzie młodzi.
Zadanie 11. (1 pkt)
Jaką radę daję autorka osobom, w których życiu nie było jeszcze czarownych, niedzielnych
poranków? Odpowiedz na podstawie akapitu 14.
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Zadanie 12. (1 pkt)
Do kogo przede wszystkim jest adresowany artykuł?
A. Do młodych ludzi.
B. Do nauczycieli.
C. Do psychologów.
Strona 5 z 16
Część II – pisanie własnego tekstu
Temat 1: Jaka motywacja uczuciowa kierowała zachowaniem bohaterki „Kamizelki”
Bolesława Prusa? Uzasadniając odpowiedź na pytanie, wykorzystaj wnioski z analizy
załączonych fragmentów utworu.
Do naszej kamienicy sprowadzili się na początku kwietnia. Wstawali dość rano, pili herbatę
[...] i razem wychodzili do miasta. Ona na lekcje, on do biura.
Był to drobny urzędniczek, który na naczelników wydziałowych patrzył z takim podziwem
jak podróżnik na Tatry. Za to musiał dużo pracować, po całych dniach. Widywałem go nawet
i o północy, przy lampie, zgiętego nad stolikiem.
Żona zwykle siedziała przy nim i szyła. Niekiedy spojrzawszy na niego przerywała swoją
robotę i mówiła tonem upominającym:
― No, już dość będzie, połóż się spać.
― A ty kiedy pójdziesz spać?...
― Ja... jeszcze tylko dokończę parę ściegów...
― No... to i ja napiszę parę wierszy...
Znowu pochylali głowy i robili swoje. I znowu po niejakim czasie pani mówiła:
― Kładź się!... kładź się!...
[...]
Co niedzielę, około południa, wychodzili na spacer trzymając się pod ręce i wracali do domu
późno wieczór. [...]
Jakoś w lipcu pan zaziębił się, zresztą nie bardzo. Dziwnym jednak zbiegiem okoliczności
dostał jednocześnie tak silnego krwotoku, że aż stracił przytomność.
Było to już w nocy. Żona, utuliwszy go w łóżku, sprowadziła do pokoju stróżowę, a sama
pobiegła po doktora. Dowiadywała się o pięciu, ale znalazła ledwie jednego, i to wypadkiem,
na ulicy.
Doktór, spojrzawszy na nią przy blasku migotliwej latarni, uznał za stosowne ją przede
wszystkim uspokoić. A ponieważ chwilami zataczała się, zapewne ze zmęczenia, a dorożki na ulicy
nie było, więc podał jej rękę i idąc tłomaczył, że krwotok jeszcze niczego nie dowodzi.
[...]
Weszli do domu. Pani z trwogą zapytała stróża: co słychać? ― i dowiedziała się, że nic.
W mieszkaniu stróżowa także powiedziała jej, że nic nie słychać, a chory drzemał.
Lekarz ostrożnie obudził go, wybadał i także powiedział, że to nic. [...]
― Gdyby się krwotok powtórzył... ― dodał lekarz.
― To co, panie? ― spytała żona blednąc jak wosk.
― No, to nic. Mąż pani wypocznie, tam się zasklepi... [...] Niech pani uspokoi się, a resztę
zdać na Boga. Dobranoc.
Słowa doktora tak uspokoiły panią, że po trwodze, jaką przechodziła od kilku godzin, zrobiło
jej się prawie wesoło.
― No, i cóż to tak wielkiego! ― rzekła, trochę śmiejąc się, a trochę popłakując.
Uklękła przy łóżku chorego i zaczęła całować go po rękach.
― Cóż tak wielkiego! ― powtórzył pan cicho i uśmiechnął się. [...]
― Już tylko nic nie mów ― prosiła go pani. [...]
Choroba przeciągnęła się dłużej niż myślano. [...]
Jakoś w końcu sierpnia spotkała się pani z doktorem na ulicy. Długo chodzili razem. W końcu
pani schwyciła doktora za rękę i rzekła błagalnym tonem:
― Ale swoją drogą niech pan do nas przychodzi. Może też Bóg da!... On tak się uspokaja
po każdej pańskiej wizycie...
Doktór obiecał, a pani wróciła do domu jakby spłakana. Pan też, skutkiem przymusowego
siedzenia, zrobił się jakiś drażliwy i zwątpiały. Zaczął wymawiać żonie, że jest zanadto o niego
troskliwa, a on mimo to umrze [...].
Pewnego dnia kładąc kamizelkę uczuł, że jest jakoś bardzo luźna.
Strona 6 z 16
― Czyżbym aż tak schudł?... ― szepnął.
― No, naturalnie, że musiałeś trochę zmizernieć ― odparła żona. ― Ale przecież nie można
przesadzać... [...]
― To głupstwo! ― mówił chory. ― Na przejściu od lata do jesieni najzdrowszemu
człowiekowi trafia się jakieś rozdrażnienie, każdy jest nieswój... To mnie tylko dziwi: dlaczego
moja kamizelka leży na mnie coraz luźniej?... Strasznie musiałem schudnąć, i naturalnie dopóty nie
mogę być zdrowym, dopóki mi ciała nie przybędzie, to darmo!...
Żona bacznie przysłuchiwała się temu i musiała przyznać, że mąż ma słuszność.
Chory co dzień wstawał z łóżka i ubierał się [...].
― Dziwić się tu ― mówił nieraz, patrząc w lustro ― dziwić się tu, że ja nie mam sił. Ależ jak
wyglądam!...
― No, twarz zawsze łatwo się zmienia ― wtrąciła żona.
― Prawda, tylko że ja i w sobie chudnę...
― Czy ci się nie zdaje? ― spytała pani z akcentem wielkiej wątpliwości.
Zamyślił się.
― Ha! może i masz racją... Bo nawet... od kilku dni uważam, że... coś... moja kamizelka...
― Dajże pokój! ― przerwała pani ― przecież nie utyłeś...
― Kto wie? Bo, o ile uważam po kamizelce, to...
― W takim razie powinny by ci wracać siły.
Odtąd chory coraz pilniejszą zwracał uwagę na swoją kamizelkę. Co parę zaś dni wołał
do siebie żonę i mówił:
― No... patrzajże. Sama się przekonaj: wczoraj mogłem tu jeszcze włożyć palec, o ― tu...
A dziś już nie mogę. Ja istotnie zaczynam nabierać ciała!...
Ale pewnego dnia radość chorego nie miała granic. Kiedy żona wróciła z lekcyj, powitał ją
z błyszczącymi oczyma i rzekł bardzo wzruszony:
― Posłuchaj mnie, powiem ci jeden sekret... ja z tą kamizelką, widzisz, trochę szachrowałem.
Ażeby ciebie uspokoić, co dzień sam ściągałem pasek i dlatego ― kamizelka była ciasna... tym
sposobem dociągnąłem wczoraj pasek do końca. Już martwiłem się myśląc, że wyda się sekret, gdy
wtem dziś... Wiesz, co ci powiem?... Ja dziś, daję ci najświętsze słowo, zamiast ściągnąć pasek,
musiałem go trochę rozluźnić!... Było mi formalnie ciasno, choć jeszcze wczoraj było cokolwiek
luźniej...
No, teraz i ja wierzę, że będę zdrów... [...]
Długa mowa tak go wysiliła, że musiał przejść na łóżko. Tam jednak, jako człowiek, który
bez ściągania pasków zaczyna nabierać ciała, nie położył się, ale jak w fotelu oparł się w objęciach
żony.
― No, no!... ― szeptał ― kto by się spodziewał?... Przez dwa tygodnie oszukiwałem moją
żonę, że kamizelka jest ciasna, a ona dziś naprawdę sama ciasna!...
― No... no!...
I przesiedzieli tuląc się jedno do drugiego cały wieczór.
[...]
Dziś patrząc na starą kamizelkę widzę, że nad jej ściągaczami pracowały dwie osoby. Pan ―
co dzień posuwał sprzączkę, ażeby uspokoić żonę, a pani co dzień ― skracała pasek, aby mężowi
dodać otuchy.
(Bolesław Prus, Kamizelka [w:]Opowiadana i nowele. Wybór, BN 1996)
Temat 2: Wstrząs i rozczarowanie. Scharakteryzuj stan psychiczny Wokulskiego – po tym, jak
był świadkiem rozmowy Izabeli ze Starskim w pociągu. W pracy wykorzystaj wnioski
z analizy załączonych fragmentów „Lalki” Bolesława Prusa.
Wokulski już nie słyszał dalszej rozmowy; uwagę jego pochłonął inny fakt: zmiana, która
szybko poczęła się w nim samym. Gdyby wczoraj powiedziano mu, ze będzie niemym świadkiem
podobnej rozmowy, nie uwierzyłby; myślałby, że każdy wyraz zabije go albo przyprawi
Strona 7 z 16
o szaleństwo. Kiedy się to jednak stało, musiał przyznać, ze od zdrady, rozczarowania
i upokorzenia jest coś gorszego..
Ale co?...
Oto ― jazda koleją. Jak ten wagon drży... jak on pędzi!... Drżenie pociągu udziela się jego
nogom, płucom, sercu, mózgowi; w nim samym wszystko drży, każda kosteczka, każde włókno
nerwowe...
A ten pęd, przez pole nieograniczone niczym, pod ogromnym sklepieniem nieba!... I on musi
jechać, nie wiadomo jak jeszcze daleko... może z pięć, może z dziesięć minut!...
Co tam Starski albo i panna Izabela... Jedno warte drugiego! Ale ta kolej, ach, ta kolej...
to drżenie...
Zdawało mu się, że się rozpłacze, że zacznie krzyczeć, że wybije okno i wyskoczy z wagonu...
Gorzej. Zdawało mu się, że będzie błagał Starskiego, aby go ratował... Przed czym?... Była chwila,
że chciał schować się pod ławkę, prosić obecnych, ażeby na nim usiedli i tak dojechać do stacji...
Zamknął oczy, zaciął zęby, schwycił się rękoma za frędzle obicia; pot wystąpił mu na czoło
i spływał po twarzy, a pociąg drżał i pędził... Nareszcie rozległ się świst jeden... drugi i pociąg
zatrzymał się na stacji.
„Jestem ocalony” ― pomyślał Wokulski.
Jednocześnie obudził się pan Łęcki.
― Co to za stacja? ― spytał Wokulskiego.
― Skierniewice ― odpowiedziała panna Izabela.
Konduktor otworzył drzwi. Wokulski zerwał się z siedzenia. Potrącił pana Tomasza, zatoczył
się na przeciwną ławkę, potknął się na stopniu i wbiegł do bufetu.
― Wódki!... ― zawołał.
Zdziwiona bufetowa podała mu kieliszek. Podniósł go do ust, ale uczuł ściskanie w gardle
i nudności i postawił kieliszek nietknięty.
[...]
Wokulski z bufetu poszedł na koniec peronu. Kilka razy odetchnął głęboko, napił się wody
z beczki, przy której stała jakaś uboga kobieta i paru Żydków. Powoli oprzytomniał, a spostrzegłszy
nadkonduktora rzekł:
― Kochany panie, weź do rąk jaki papier...
― Co to panu?...
― Nic. Weź pan z biura jaki papier i przed naszym wagonem powiedz, że jest telegram
do Wokulskiego.
― Do pana?...
― Tak...
Nadkonduktor mocno się zdziwił, ale poszedł do telegrafu. W parę minut wyszedł z biura
i zbliżywszy się do wagonu, w którym siedział pan Łęcki z córką, zawołał:
― Telegram do pana Wokulskiego!...
― Co to znaczy?... pokaż pan.... ― odezwał się zaniepokojony pan Tomasz.
Ale w tej chwili obok nadkonduktora stanął Wokulski, odebrał papier, spokojnie otworzył go
i choć w tym miejscu było zupełnie ciemno, udał, że czyta.
― Co to za telegram?... ― zapytał go pan Tomasz.
― Z Warszawy ― odparł Wokulski. ― Muszę wracać.
[...]
Został na peronie sam i przysłuchiwał się szumowi odlatującego pociągu; szum niekiedy
słabnął, czasem milknął, znowu potężniał i nareszcie ucichł.
[...]
Błąkając się bez celu, wszedł między dwa sznury zapasowych wagonów. Przez chwilę nie
wiedział: dokąd iść? ― i nagle doznał halucynacji. Zdawało mu się, że stoi we wnętrzu ogromnej
wieży, która zawaliła się nie wydawszy łoskotu. Nie zabiła go, ale otoczyła go ze wszystkich stron
wałem gruzów, spośród których nie mógł się wydostać. Nie było wyjścia!...
Otrząsnął się i widzenie znikło.
„Oczywiście morzy mnie senność ― myślał. ― Właściwie mówiąc nie spotkała mnie żadna
niespodzianka; wszystko można było z góry przewidzieć, ja nawet wszystko to widziałem... Jakie
Strona 8 z 16
ona ze mną płaskie rozmowy prowadziła!... Co ją zajmowało?... Bale, rauty, koncerta, stroje... Co
ona kochała?... siebie. Zdawało jej się, że cały świat jest dla niej, a ona po to, ażeby się bawić.
Kokietowała... ależ tak, najbezwstydniej kokietowała wszystkich mężczyzn; ze wszystkimi
kobietami walczyła o piękność, hołdy i toalety... Co robiła?... Nic. Przyozdabiała salony. Jedyną
rzeczą, za pomocą której mogła zdobyć sobie byt materialny, była jej miłość, fałszywy towar!...
A ten Starski... Cóż Starski? Taki pasożyt jak i ona... Był zaledwie epizodem w jej życiu pełnym
doświadczeń. Do niego przecież nie mogę mieć pretensji: znalazł swój swoją. Ani do niej... [...]
Trzeba było poznawać kobiety nie przez okulary Mickiewiczów, Krasińskich albo
Słowackich, ale ze statystyki, która uczy, że każdy anioł jest w jednej dziesiątej części prostytutką;
no i jeżeli spotkałoby się rozczarowanie, to choć przyjemne...”
W tej chwili rozległ się jakiś ryk: nalewano wody do kotła czy do rezerwoaru. Wokulski
przystanął. Zdawało mu się, że w tym przeciągłym i melancholijnym dźwięku słyszy całą orkiestrę,
wygrywającą inwokację z Roberta Diabła. „Wy, co spoczywacie tu, pod zimnym śmierci głazem...”
Śmiech, płacz, żal, pisk, niesforne okrzyki, wszystko to odzywało się razem, a nad wszystkim
unosił się głos potężny, pełen beznadziejnego smutku.
Byłby przysiągł, że słyszy taką orkiestrę, i znowu uległ halucynacji. Zdawało mu się, że jest
na cmentarzu, pośród otwartych grobów, z których wymykały się wstrętne cienie. Po chwili każdy
cień stawał się piękną kobietą, między którymi ostrożnie przesuwała się panna Izabela wabiąc go
ręką i spojrzeniem...
Ogarnęła go taka trwoga, że przeżegnał się, i widma znikły.
„Basta! ― pomyślał ― ja tu rozum stracę...”
[...]
W tej chwili opanowało go cierpienie, na które w ludzkim języku już nie ma nazwiska.
Dręczyła go zmęczona myśl, zbolałe uczucie, zdruzgotana wola, całe istnienie... I nagle uczuł już
nie pragnienie, ale głód i żądzę śmierci.
Pociąg z wolna zbliżał się. Wokulski nie zdając sobie sprawy z tego, co robi, upadł na szyny.
Drżał, zęby mu szczekały, schwycił się oburącz podkładów, miał usta pełne piasku... Na drogę padł
blask latarń, szyny zaczęły cicho dźwięczeć pod toczącą się lokomotywą...
― Boże, bądź miłościw... ― szepnął i zamknął oczy. Nagle uczuł ciepło i gwałtowne
szarpnięcie, które strąciło go z szyn... Pociąg przeleciał o kilka cali od głowy obryzgując go parą
i gorącym popiołem. Na chwilę stracił przytomność, a gdy ocknął się, zobaczył jakiegoś człowieka,
który siedział mu na piersiach i trzymał za ręce.
[...]
― Panie... wielmożny panie... ja przecie jestem Wysocki...
(Bolesław Prus, Lalka BN 1991)
Strona 9 z 16
WYPRACOWANIE
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Strona 10 z 16
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Strona 11 z 16
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Strona 12 z 16
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
BRUDNOPIS
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
Strona 13 z 16
Strona 14 z 16
Strona 15 z 16
Strona 16 z 16