plan transportowy - MZKP Tarnowskie Góry

Transkrypt

PLAN ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU
PUBLICZNEGO TRANSPORTU ZBIOROWEGO DLA
MIĘDZYGMINNEGO ZWIĄZKU KOMUNIKACJI
PASAŻERSKIEJ W TARNOWSKICH GÓRACH
NA LATA 2013 - 2023
TARNOWSKIE GÓRY – KATOWICE 2013
Plan Zrównoważonego Rozwoju Publicznego Transportu Zbiorowego dla
MZKP w Tarnowskich Górach
Autorzy:
Prof. UE dr hab. Robert Tomanek – kierownik prac
Mgr Grzegorz Krawczyk – główny wykonawca
Mgr Patryk Kostrzewski
Mgr inż. Łukasz Kosobucki
2
SPIS TREŚCI
1. Metodologia tworzenia planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego na
obszarze Międzygminnego Związku Komunikacji Pasażerskiej w Tarnowskich Górach...................... 4
1.1.
Cele planu.................................................................................................................... 4
1.2.
Wizja planu.................................................................................................................. 4
1.3.
Okres planowania ........................................................................................................ 6
1.4.
Badania marketingowe transportu zbiorowego ........................................................... 6
1.5.
Źródła danych.............................................................................................................. 7
2. Determinanty rozwoju sieci publicznego transportu zbiorowego na terenie MZKP w Tarnowskich
Górach ..................................................................................................................................................... 9
2.1.
Charakterystyka obszaru objętego planem .................................................................. 9
2.2.
Dokumenty strategiczne ............................................................................................ 11
2.3.
Zagospodarowanie przestrzenne ............................................................................... 14
2.4.
Główne źródła ruchu ................................................................................................. 28
2.5.
Czynniki demograficzne............................................................................................ 34
2.6.
Czynniki społeczno-gospodarcze .............................................................................. 38
3. Charakterystyka sieci komunikacyjnej, na której planowane jest wykonywanie przewozów
o charakterze użyteczności publicznej .................................................................................................. 41
4.
3.1.
Charakterystyka istniejącej sieci ............................................................................... 41
3.2.
Charakterystyka planowanej sieci ............................................................................. 47
Ocena i prognoza potrzeb przewozowych ..................................................................................... 53
4.1.
Analiza potoków pasażerskich na sieci MZKP ......................................................... 53
4.2.
Prognoza popytu na usługi transportu zbiorowego ................................................... 59
5.
Finansowanie usług przewozowych .............................................................................................. 63
6.
Preferencje dotyczące wyboru rodzaju środków transportu .......................................................... 65
7.
Organizacja rynku przewozów ...................................................................................................... 70
7.1.
Zasady funkcjonowania rynku przewozów ............................................................... 70
7.2.
Kontraktowanie usług na rynku publicznego transportu zbiorowego ....................... 74
7.3.
Integracja usług transportu zbiorowego .................................................................... 77
8.
Pożądany standard usług przewozowych ...................................................................................... 80
9.
Organizacja systemu informacji pasażerskiej................................................................................ 82
10. Kierunki rozwoju publicznego transportu zbiorowego ................................................................. 85
Załącznik – Kwestionariusz ankiety...................................................................................................... 90
Spis rysunków ....................................................................................................................................... 94
Spis tablic .............................................................................................................................................. 95
3
1. Metodologia
tworzenia
publicznego
planu
transportu
Międzygminnego
Związku
zrównoważonego
zbiorowego
na
Komunikacji
rozwoju
obszarze
Pasażerskiej
w Tarnowskich Górach
1.1.
Cele planu
Głównym celem niniejszego dokumentu jest zaplanowanie realizacji przewozów
o charakterze użyteczności publicznej na terenie Międzygminnego Związku Komunikacji
Pasażerskiej (MZKP) w Tarnowskich Górach do roku 2023 w oparciu o zasadę
zrównoważonego rozwoju transportu.
W ramach realizacji postulatu zrównoważenia transportu, kluczowym elementem jest
zapewnienie racjonalnego ekonomicznie i dostosowanego do potrzeb mieszkańców systemu
transportu zbiorowego. Cele szczegółowe planu transportowego obejmują:
•
identyfikację potrzeb przewozowych mieszkańców,
•
zaplanowanie układu węzłów przesiadkowych,
•
określenie zasad finansowania usług przewozowych,
•
ustalenie zasad rynku organizacji przewozów,
•
określenie organizacji systemu informacji pasażerskiej.
1.2.
Wizja planu
System transportowy MZKP powinien być oparty przede wszystkim na zasadzie
zrównoważonej mobilności. W wymiarze ekonomicznym oznacza to prymat efektywności
z uwzględnieniem kosztów zewnętrznych nad efektywnością opartą na rachunku kosztów
własnych. W wymiarze organizacyjnym, transport zrównoważony oznacza mobilność, której
podstawą jest transport zbiorowy. Takie podejście jest zgodne z wizją polityki transportowej
Unii Europejskiej.
Specyfika przestrzenna MZKP sugeruje relatywnie duży (a nawet dominujący) udział
transportu indywidualnego w obsłudze potrzeb przewozowych. Zrównoważenie transportu
4
wymaga zatem integracji transportu – zwłaszcza indywidualnego i zbiorowego. Racjonalne
wydaje się zatem oparcie architektury systemu transportowego MZKP na takich, kluczowych
elementach integracji transportu, jak:
• węzły transportowe, integrujące transport indywidualny z transportem
zbiorowym (parkingi strategiczne oraz dworce transportu zbiorowego
z parkingami dla samochodów osobowych),
• centra
przesiadkowe
transportu
zbiorowego
(w
tym
multimodalne),
umożliwiające szybki transport zbiorowy do Tarnowskich Gór,
• główne centrum przesiadkowe w Tarnowskich Górach, umożliwiające podróże
do centrum aglomeracji oraz w relacjach ponad – aglomeracyjnych
(z wykorzystaniem kolei).
W
szczególności
uzasadnione wydaje się
wyznaczenie
centralnego
ośrodka
integrującego system transportowy w Tarnowskich Górach. Powinien on, integrować zarówno
transport indywidualny ze zbiorowym, jak i zbiorowy transport MZKP z aglomeracyjnym
(połączenia z ośrodkami aglomeracji katowickiej), jak i ponad-aglomeracyjnym (poprzez
połączenia kolejowe oraz z Międzynarodowym Portem Lotniczym (MPL) Katowice –
Pyrzowice).
Publiczny transport zbiorowy MZKP powinien cechować się następującymi atrybutami:
• dostępny – środki transportu oraz same usługi muszą być w coraz większym
stopniu dostosowane do potrzeb pasażerów, zwłaszcza osób o ograniczonej
mobilności (w tym niepełnosprawnych),
• inteligentny – dążyć trzeba do wzrostu efektywności i użyteczności transportu,
poprzez szerokie stosowanie systemów telematycznych ułatwiających
podróżowanie oraz zarządzanie usługami,
• ekologiczny – zgodnie z obowiązującymi trendami należy dążyć do stosowania
pojazdów spełniających wysokie normy ekologiczne, w szczególności
chodzi o normy emisji spalin oraz (szerzej) zmianę systemów napędowych
na hybrydowe, paliwa alternatywne oraz (docelowo) elektryczne – zgodnie
z zaleceniami UE.
Specyfika przestrzenna obszaru MZKP nie może być przesłanką ograniczania rozwoju
transportu zbiorowego. Mniejsza gęstość zaludnienia niż w aglomeracji katowickiej zwiększa
znaczenie integracji w systemie transportowym. W pierwszej kolejności jest to integracja
transportu indywidualnego ze zbiorowym. W drugiej – integracja zbiorowego na obszarze
5
MZKP ze zbiorowym aglomeracji oraz w układach ponad – aglomeracyjnych.
Transport zbiorowy na terenie MZKP powinien wyróżniać się innowacyjnością i jakością
usług – w przeciwieństwie do dominacji masowości na obszarze aglomeracyjnym. Wizja
transportu zbiorowego na obszarze MZKP oparta jest zatem na innowacyjności wynikającej z:
• wdrożeń nowoczesnych napędów w pojazdach transportu zbiorowego,
• rozpowszechnienia
zrównoważoną
rozwiązań
mobilność
(w
telematycznych,
tym
systemów
umożliwiających
zarządzania
ruchem
i informacji pasażerskiej),
• rozwiązań organizacyjnych, umożliwiających m.in. wykorzystanie potencjału
rynkowego w funkcjonowaniu transportu zbiorowego.
Na podstawie powyższych rozważań można określić wizję publicznego transportu
zbiorowego MZKP w następujący sposób:
Publiczny
transport
zbiorowy
w
MZKP
będzie
kluczowym
elementem
wizji
zrównoważonego transportu i mobilności na tym obszarze. Będzie to system o szerokiej
dostępności, inteligentny i ekologiczny. Architektura systemu transportowego będzie
pochodną integracji transportu zbiorowego i indywidualnego. Funkcjonowanie
transportu zbiorowego (publicznego) będzie w coraz większym zakresie uwzględniać
adaptację nowoczesnych napędów (w tym hybrydowych i paliw alternatywnych),
rozwiązań telematycznych oraz organizacyjnych opartych na mechanizmie rynkowym.
1.3.
Okres planowania
Międzygminny Związek Komunikacji Pasażerskiej w Tarnowskich Górach organizuje
na terenach zrzeszonych gmin wyłącznie komunikację autobusową. W związku ze specyfiką
kontraktowania tego rodzaju usług przyjęto 10-cio letni okres planowania, który powinien być
wystarczający dla realizacji nakreślonej wizji systemu transportu zbiorowego.
1.4.
Badania marketingowe transportu zbiorowego
Na potrzeby niniejszego dokumentu przeprowadzono w okresie od 15.01.2013 –
15.02.2013 r. badanie marketingowe wśród pasażerów komunikacji miejskiej organizowanej
6
przez MZKP, dotyczące zachowań komunikacyjnych oraz jakości świadczonych usług
transportowych. W badaniu wykorzystano technikę ankiety, której kwestionariusze zostały
udostępnione:
• w urzędach gmin zrzeszonych w Związku (w formie papierowej),
• w dyspozytorni MZKP (w formie papierowej),
• na witrynie internetowej MZKP oraz portalach internetowych gmin (w formie
elektronicznej).
Łączna próba badawcza z wszystkich wskazanych źródeł wyniosła 946. Wyniki badania
zostały wykorzystane w niniejszym planie do: określenia zachowań komunikacyjnych
mieszkańców oraz ich potrzeb transportowych, wyznaczenie pożądanego standardu
świadczonych przez MZKP usług oraz wyznaczenia kierunków modyfikacji układu sieci
komunikacyjnej.
1.5.
Źródła danych
Tworząc plan transportowy wykorzystano następujące materiały:
•
dane eksploatacyjne dotyczące linii komunikacyjnych obsługujących obszar
MZKP,
•
dane finansowe dotyczące organizacji transportu zbiorowego przez MZKP,
•
dane dotyczące pomiarów wielkości potoków pasażerskich udostępnione przez
KZK GOP i MZKP,
•
dane pozyskane z urzędów gmin dot. lokalizacji głównych źródeł generujących
potrzeby transportowe,
•
dane statystyczne opracowane i udostępnione przez Główny Urząd Statystyczny
oraz Urząd Statystyczny w Katowicach,
•
dane Zarządów Dróg Powiatowych,
•
dokumenty strategiczne:
–
Strategia Rozwoju Transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030
roku) – Projekt,
–
Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego „Śląskie 2020”,
–
Strategia Ekorozwoju Gminy Wielowieś,
–
Strategia Rozwoju Gminy Krupski Młyn,
–
Strategia Rozwoju Gminy Zbrosławice,
7
•
–
Strategia Rozwoju Miasta Miasteczko Śląskie na lata 2007–2017,
–
Strategia Rozwoju Miasta Tarnowskie Góry do roku 2022,
–
Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Tworóg,
dokumenty regulujące stan zagospodarowania przestrzennego:
–
Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego
Gminy Krupski Młyn,
–
Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Krupski
Młyn,
–
Gminy Miasteczko Śląskie,
–
Gminy Mierzęcice,
–
Gminy Świerklaniec,
–
Miasta Tarnowskie Góry,
–
Projekt Zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania
Przestrzennego Gminy Tworóg,
–
Gminy Wielowieś,
•
pozycje literaturowe i opracowania eksperckie poświęcone problematyce
planów transportowych,
•
strony internetowe gmin oraz powiatów,
•
wyniki badania marketingowego transportu zbiorowego przeprowadzonego na
potrzeby niniejszego dokumentu.
8
2. Determinanty rozwoju sieci publicznego transportu zbiorowego
na terenie MZKP w Tarnowskich Górach
2.1.
Charakterystyka obszaru objętego planem
Obszar działania Związku obejmuje zasadniczą część powiatu tarnogórskiego oraz
pojedyncze gminy powiatów: będzińskiego i gliwickiego. W skład Związku wchodzi
dziewięć gmin: Krupski Młyn, Miasteczko Śląskie, Mierzęcice, Ożarowice, Świerklaniec,
Tarnowskie Góry, Tworóg, Wielowieś oraz Zbrosławice.
Związek organizuje transport zbiorowy na obszarze 720,19 km2, zamieszkałym łącznie
przez 126042 mieszkańców (2011 r.)1. Kluczową rolę na obszarze działania Związku pełni
miasto Tarnowskie Góry, będące siedzibą władz powiatu.
Charakterystyczną cechą Związku jest integracja transportu zbiorowego na obszarze
zdominowanym przez gminy wiejskie. Gęstość zaludnienia na obszarze obsługiwanym przez
MZKP wynosi ok. 175 os/km2 i jest niższa od średniej gęstości dla powiatu tarnogórskiego –
ok. 214 os./km2 oraz bardzo niska na tle województwa śląskiego – ok. 375 os./km2.
W praktyce będzie to oznaczało konieczność wykonania znacznej wielkości pracy
eksploatacyjnej w celu zapewnienia obsługi potrzeb przewozowych wewnątrz gmin, ale
przede
wszystkim
sprawnego
skomunikowania
ich
z
kluczowymi
ośrodkami
zurbanizowanymi na terenie Związku.
Gmina Krupski Młyn:
Gmina wiejska usytuowana w zachodniej części powiatu tarnogórskiego o powierzchni
39,42 km2 i gęstości zaludnienia 85 os./km2. Miejscowości leżące na terenie gminy: Krupski
Młyn, Potępa, Ziętek.
1
Ludność w gminach. Stan w dniu 31 marca 2011 r. - wyniki spisu ludności i mieszkań 2011 r., GUS 2012,
dokument elektroniczny.
9
Miasto i Gmina Miasteczko Śląskie:
Gmina miejska położona we wschodniej części powiatu tarnogórskiego o powierzchni
67,83 km2 i gęstości zaludnienia 111 os./km2. W skład gminy wchodzi jedna dzielnica i dwa
sołectwa: Żyglin – Żyglinek, Bibiela, Brynica.
Gmina Mierzęcice:
Gmina wiejska położona w powiecie będzińskim o powierzchni 51,27 km2 i gęstości
zaludnienia 148 os./km2. W skład gminy wchodzi dziesięć sołectw: Boguchwałowice,
Mierzęcice, Mierzęcice II, Mierzęcice – Osiedle, Najdziszów, Nowa Wieś, Przeczyce,
Sadowie, Toporowice oraz Zawada.
Gmina Ożarowice:
Gmina wiejska położona na wschodnim krańcu powiatu tarnogórskiego o powierzchni
43,72 km2 i gęstości zaludnienia 127 os./km2. W skład gminy wchodzi siedem sołectw:
Celiny, Niezdara, Ossy, Ożarowice, Pyrzowice, Tąpkowice, Zendek.
Gmina Świerklaniec:
Gmina wiejska położona w powiecie tarnogórskim o powierzchni 44,26 km2 i gęstości
zaludnienia 258 os./km2. W skład gminy wchodzą cztery sołectwa: Nakło Śląskie, Nowe
Chechło, Orzech Świerklaniec.
Miasto i Gmina Tarnowskie Góry:
Gmina miejska położona w centralnej części powiatu tarnogórskiego, o powierzchni
83,47 km2 i gęstości zaludnienia 729 os./km2. Obszar podzielony jest na jedenaście dzielnic:
Bobrowniki Śląskie – Piekary Rudne, Lasowice, Opatowice, Pniowiec, Repty Śląskie, Rybna,
Sowice, Stare Tarnowice, Strzybnica, Śródmieście-Centrum, Osada Jana.
Gmina Tworóg:
Gmina wiejska położona w powiecie tarnogórskim, o powierzchni 124,92 km2 i gęstości
zaludnienia 64 os./km2. W skład gminy wchodzi dziesięć sołectw: Boruszowice, Brynek,
Hanusek, Koty, Mikołeska, Nowa Wieś Tworowska, Połomia, Świniowice, Tworóg oraz
Wojska.
10
Gmina Wielowieś:
Gmina wiejska położona w północnej części powiatu gliwickiego, o powierzchni
116,59 km2 i gęstości zaludnienia 52 os./km2. W skład gminy wchodzi dwanaście sołectw:
Błażejowice, Czarków, Dąbrówka, Gajowice, Kieleczka, Sieroty, Świbie, Radonia, RaduńBorowiany, Wielowieś, Wiśnicze, Zacharzowice.
Gmina Zbrosławice:
Gmina wiejska usytuowana w południowo – zachodniej części powiatu tarnogórskiego,
o powierzchni 148,4 km2 i gęstości zaludnienia 106 os./km2. W skład gminy wchodzi
dwadzieścia jeden sołectw: Boniowice, Czekanów, Jasiona, Jaśkowice, Kamieniec,
Karchowice, Kopienica, Księży Las, Labryszów, Łubie, Łubki, Miedary, Przezchlebie,
Ptakowice,
Szałsza,
Świętoszowice,
Wieszowa,
Wilkowice,
Zawada,
Zbrosławice,
Ziemięcice.
2.2.
Dokumenty strategiczne
W celu zapewnienia spójności i komplementarności celów polityki rozwoju
regionalnego, głównie w aspekcie rozwoju transportu zbiorowego należy zapewnić zgodność
niniejszego opracowania z planami transportowymi wyższego szczebla oraz z dokumentami
rozwojowymi o charakterze wojewódzkim oraz lokalnym. Wśród obecnie funkcjonujących
dokumentów, plan opracowany przez ministra właściwego ds. transportu zajmuje najwyższe
miejsce w hierarchicznym systemie planów pozostałych organizatorów transportu
publicznego.
Plan
zrównoważonego
rozwoju
publicznego
transportu
zbiorowego
–
międzywojewódzkie i międzynarodowe przewozy pasażerskie w transporcie kolejowym
opublikowany w Rozporządzeniu Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Wodnej
z dnia 23 października 2012 roku, koncentruje się na tematyce przewozów kolejowych.
W kwestiach istotnych dla obszaru MZKP, krajowy plan transportowy nadaje dworcu
w Tarnowskich Górach charakter strategiczny. W dokumencie wskazano także, że
Tarnowskie
Góry
są
potencjalnym
punktem
handlowym,
charakteryzującym
się
występowaniem powiązań wewnątrz- bądź międzygałęziowych z innymi środkami
publicznego transportu zbiorowego, który może pełnić funkcję zintegrowanego węzła
przesiadkowego. W tym celu, w kontekście planu transportowego dla MZKP, należy
zapewnić właściwie skomunikowanie dworca kolejowego w Tarnowskich Górach
11
z pozostałymi ośrodkami wewnątrz Związku oraz z głównymi miastami regionu.
Nowopowstający dworzec autobusowy w Tarnowskich Górach przyczyni się do zwiększenia
zakresu postulowanej integracji sytemu transportu zbiorowego. Ważne będzie także
zapewnienie odpowiednich korelacji rozkładów jazdy połączeń autobusowych z połączeniami
kolejowymi o charakterze międzyregionalnym.
Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego „Śląskie 2020” będąca kluczowym
dokumentem strategicznym w zakresie programowania rozwoju społeczno – gospodarczego
na szczeblu regionalnym, wyróżnia trzy priorytety:
A. Województwo śląskie regionem nowej gospodarki kreującym i skutecznie
absorbującym technologie,
B. Województwo śląskie regionem o powszechnej dostępności do regionalnych
usług publicznych o wysokim standardzie,
C. Województwo śląskie znaczącym partnerem kreacji kultury, nauki i przestrzeni
europejskiej.
Dla wskazanych priorytetów wyznaczono cele strategiczne, a następnie kierunki
działań. Tematyka rozwoju systemu transportu zbiorowego została podjęta w priorytecie B
(cel strategiczny: Atrakcyjne warunki zamieszkania i wysoka jakość przestrzeni, kierunek
działań: Rozwój i modernizacja komunikacji publicznej obszarów miejskich). W dokumencie
uznaje się system transportu zbiorowego jako istotny czynnik wpływający na sposób
przemieszczania się mieszkańców, a także zapewniający dostęp do regionalnych usług
publicznych, zlokalizowanych głównie w centrach kluczowych ośrodków miejskich. Rozwój
transportu zbiorowego będzie prowadził do zwiększenia mobilności mieszkańców, wpływając
tym samym na rozwój regionalnego rynku pracy. W strategii wskazuje się na konieczność
wzrostu jakości usług. Do głównych proponowanych działań zalicza się: koordynację
połączeń i rozkładów jazdy, wprowadzenie wspólnego biletu dla różnych form transportu
zbiorowego, tworzenie punktów i węzłów przesiadkowych (w tym także punktów typu park
& ride) oraz wspieranie integracji systemów transportu zbiorowego aglomeracji miejskich.
Dokument odnosi się także do systemu transportu zbiorowego na terenach wiejskich
(priorytet B, cel strategiczny: Atrakcyjne warunki zamieszkania i wysoka jakość przestrzeni,
kierunek działań: Kształtowanie ośrodków wiejskich), wskazując na konieczność podjęcia
działań w zakresie koordynacji połączeń i rozkładów jazdy oraz integracji z systemem
regionalnym.
Strategia Rozwoju Miasta Tarnowskie Góry do roku 2020 przyjęta Zarządzeniem
Burmistrza Miasta Tarnowskie Góry nr 303/2012 z dnia 30.04.2012 r. jest podstawowym
12
dokumentem strategicznym, kluczowego pod względem liczby mieszkańców i koncentracji
funkcji publicznych członka MZKP. W ramach kreowania rozwoju, miasta przyjęto cztery
cele horyzontalne:
1. Intensyfikacja działalności promocyjnej,
2. Podnoszenie atrakcyjności przestrzeni,
3. Poprawa warunków ekologicznych,
4. Usprawnienie komunikacji.
Bezpośrednio do systemu transportu zbiorowego nawiązuje treść ostatniego
z wymienionych celów, którego rozwinięcie zogniskowano na dwóch istotnych obszarach:
usprawnienia połączeń autobusowych oraz staraniach dotyczących przywrócenia pozycji
ważnego ośrodka transportu kolejowego w skali ponadlokalnej. W ramach działań w zakresie
usprawnienia komunikacji autobusowej wymieniono: dokończenie budowy nowego dworca
autobusowego, wprowadzenie odpowiedniej częstotliwości kursowania pojazdów oraz
poprawę czytelności systemu transportu zbiorowego. Planuje się także uruchomienie
specjalnych połączeń turystycznych oraz okolicznościowych. Według założeń Strategii,
drugim ogniwem systemu transportu zbiorowego w Tarnowskich Górach powinno być
odbudowanie połączeń pasażerskich w transporcie kolejowym. W tej sytuacji miasto stanie
się istotnym węzłem przesiadkowym, co będzie się wiązało z koniecznością zapewnienia
przez MZKP odpowiedniej koordynacji rozkładów jazdy.
Strategia Rozwoju Miasta Miasteczko Śląskie na lata 2007 – 2017 podejmuje
problematykę systemu transportu zbiorowego głównie na etapie analizy strategicznej.
Diagnoza wykonana na potrzebę dokumentu sytuuje transport zbiorowy organizowany przez
MZKP w grupie silnych stron uwarunkowań funkcjonowania miasta, ze względu na ofertę
przewozową i zapewnienie sprawnej komunikacji z pozostałymi częściami powiatu oraz
aglomeracji (ze względu na integrację taryfowo – biletową z KZK GOP). W części
postulatywnej dokumentu nie zdefiniowano celów strategicznych odnoszących się
bezpośrednio do transportu, traktując ten element jako komplementarny względem założonej
wizji. Rozwój transportu zbiorowego wiąże się głównie z zapewnieniem mobilności
mieszkańców Miasteczka Śląskiego, w zakresie: dostępu do edukacji oraz poprawy
konkurencyjności na rynku pracy. Planowany rozwój turystyki będzie wymagał poprawy
systemu informacji pasażerskiej oraz kreowania dalszych działań w obszarze
integracji
transportu zbiorowego.
Strategia Rozwoju Gminy Krupski Młyn ze względu na niski wymiar pracy
eksploatacyjnej realizowanej na zlecenie MZKP na terenie gminy oraz ze względu na
13
uwarunkowania przestrzenne, nie będzie silnie oddziaływać na zamierzenia niniejszego planu
transportowego. Strategia nie porusza bezpośrednio problematyki transportu zbiorowego,
koncentrując wizję rozwoju gminy na pięciu zasadniczych elementach:
• turystyce weekendowej,
• wykształceniu centrum handlowo – usługowo – administracyjnego,
• wyodrębnienie sfery przemysłowej wokół NITRONU,
• poprawie bezpieczeństwa i komfortu życia,
• rozwoju społeczno – kulturowym mieszkańców.
W celu osiągnięcia planowanych zamierzeń należy zapewnić ofertę komunikacyjną
spełniającą dwa postulaty – niezawodność oraz częstotliwość odjazdów. Rozkłady jazdy
powinny, zwłaszcza w porannym i popołudniowym szczycie, uwzględniać potrzeby
przewozowe generowane przez strefę przemysłową.
Strategia Ekorozwoju Gminy Wielowieś w grupie celów strategicznych nie definiuje
zamierzeń dotyczących systemu transportu zbiorowego. Zamierzenia zawarte w dokumencie
są skoncentrowane na zagadnieniach poprawy stanu środowiska naturalnego. Obecne trendy
w rozwoju komunikacji zbiorowej, podejmują poprawę ekologiczności wykorzystywanego
taboru.
W przypadku pozostałych dokumentów strategicznych gmin zrzeszonych w Związku:
Strategii Rozwoju Gminy Zbrosławice oraz Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Tworóg nie
zawarto jednoznacznych implikacji determinujących funkcjonowanie systemu transportu
zbiorowego.
2.3.
Zagospodarowanie przestrzenne
Gmina Krupski Młyn2:
Gmina Krupski Młyn jest obszarem o małej gęstości zaludnienia i prostym układzie
przestrzennym. Osadnictwo koncentruje się na obszarze dwóch miejscowości: Krupskiego
Młyna i Potępy. W skład miejscowości Krupski Młyn wchodzą: wieś Krupski Młyn oraz
Kolonia Ziętek, w skład Potępy: wieś Potępa oraz przysiółki Kanol, Żyłka i Odmuchów.
Gmina położona jest w powiecie tarnogórskim, w zachodniej części województwa śląskiego.
2
Opracowano na podstawie: Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy
Krupski Młyn, Krupski Młyn 2009 oraz Uchwały nr XXI/144/2000 Rady Gminy Krupski Młyn z dnia 5 września
2000, w sprawie uchwalenia Miejscowego Plany Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Krupski Młyn.
14
Obszar graniczy od północy z gminami: Lubliniec oraz Pawonków, od wschodu z gminą
Tworóg, od południa z gminą Wielowieś, od zachodu z gminą Zawadzkie (woj. opolskie).
Gmina Krupski Młyn jest w ponad 82,50 % pokryta lasami, ośrodki osadnicze są usytuowane
wzdłuż drogi powiatowej nr 3235, stanowiąca połączenie drogowe z aglomeracją katowicką.
Na obszarze gminy funkcjonują dwa sub-systemy transportowe: kolejowy i drogowy.
Komunikacja kolejowa ma niski udział w procesie zaspokajania potrzeb przewozowych
mieszkańców. Na terenie gminy znajduje się przystanek kolejowy w miejscowości
Odmuchów – Borowiany. Łączna długość linii kolejowych wynosi 7 km, z czego połowę
stanowi infrastruktura kolejowa zakładów „Nitroerg S.A.”. Przemieszczenia w transporcie
drogowym realizowane są poprzez komunikację indywidualną oraz autobusową. System
drogowy pełni podstawową rolę w powiązaniach komunikacyjnych terenu gminy z ośrodkami
wyższego rzędu. Gmina położona jest pomiędzy trzema drogami krajowymi:
• DK 46, relacji Częstochowa – Opole,
• DK 40, relacji Przemyśl – Zgorzelec,
• DK 11, relacji Katowice – Poznań.
Przez obszar gminy przebiegają trzy drogi powiatowe: nr 3235 S, nr 2351 S i nr 2900 S.
Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Krupski Młyn zawiera
wytyczne w zakresie transportu i komunikacji dla dwóch obszarów: Krupski Młyn oraz
Ziętek. W pierwszym przypadku Zarząd Gminy dążył do przekształcenia obszaru w strefę
uspokojonego ruchu samochodowego z priorytetami w zagospodarowaniu terenu dla
pieszych, rowerzystów i niepełnosprawnych. W tym celu planowane są następujące działania:
• budowa obwodnicy drogowej w celu eliminacji ruchu ciężarowego oraz
przewozów materiałów niebezpiecznych z centrum obszaru,
• ograniczenie oddziaływania obwodnicy drogowej na otoczenie mieszkaniowe,
• zmiana organizacji ruchu i prędkości pojazdów w centrum,
• budowa infrastruktury dla komunikacji pieszej i rowerowej na kierunkach
łączących ważne miejsca publiczne z terenami mieszkaniowymi,
• zagospodarowanie przystanków komunikacji pasażerskiej,
• organizację i budowę parkingów na obrzeżach miejscowości.
Dokument zawiera także kierunki rozwoju systemu transportu dla osiedla Ziętek.
Priorytetem w tym zakresie jest uporządkowanie przestrzeni komunikacji pieszej i rowerowej
oraz ruchu samochodowego na zasadach kształtowania strefy ruchu uspokojonego. Ważnym
15
elementem jest zapewnienie odpowiednich stref parkingowych oraz garażowych na terenie
osiedla.
Gmina Miasteczko Śląskie3:
Gmina Miasteczko Śląskie jest gminą miejską położoną w powiecie tarnogórskim,
w wewnętrznej strefie ochronnej Katowickiego Zespołu Metropolitalnego. Od wschodu
graniczy z miastem Woźniki i gminą Ożarowice, od północy z miastem Kalety, od zachodu
z gminą Tworóg, od zachodu i południa z miastem Tarnowskie Góry i od południa z gminą
Świerklaniec. Powiązania Miasteczka Śląskiego z układem krajowym i międzynarodowym
zdeterminowane są usytuowaniem gminy w VI transeuropejskim korytarzu transportowym
(Gdańsk – Katowice – Żylina). W strukturze przestrzennej gminy wyróżnia się cztery zwarte
zespoły osadnicze:
• Miasteczko Śląskie – główne miejsce koncentracji ludności, działalności
usługowej oraz funkcji publicznych gminy, w ramach dzielnicy wyróżnia
się następujące jednostki funkcjonalno przestrzenne:
–
Stare Miasto – historyczny zespół miejski,
–
Osiedle Literatów – zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna,
–
Osiedle Hutnicze – zabudowa wielorodzinna,
–
Huta Cynku – tereny przemysłowe,
–
Miasteczko Zachód – zabudowa jednorodzinna, wytwórczość, usługi,
–
Miasteczko Wschód – teren rolny, niezainwestowany.
• Żyglin i Żyglinek – obszar charakteryzujący się skupioną zabudową
mieszkaniową jednorodzinną wraz z lokalizacją podstawowych usług.
Obszar Żyglina przybiera formę osiedla podmiejskiego,
• Brynica – obszar położony w okolicy kompleksu lasów lublinieckich
o wysokim stopniu izolacji od pozostałych jednostek miejskich. Obecnie
trwa proces transformacji dawnych obszarów wiejskich w osiedle
podmiejskie,
• Bibiela – obszar o najwyższym stopniu wyizolowania w strukturze gminy,
położony w kompleksie lasów lublinieckich.
3
Miasteczko Śląskie, Załącznik nr 1 do Uchwały nr XXXV/294/09 Rady Miejskiej w Miasteczku Śląskim z dnia
28 sierpnia 2009 r.
16
Na obszarze gminy funkcjonują dwa sub-systemy transportowe: kolejowy i drogowy.
Komunikacja kolejowa realizowana jest na linii Katowice – Tarnowskie Góry – Lubliniec
/Tczew (magistrala kolejowa nr 131), na której usytuowany jest dworzec kolejowy
Miasteczko Śląskie. Transport zbiorowy oparty na połączeniach kolejowych stanowi obecnie
marginalne znaczenie w obsłudze przejazdów mieszkańców gminy. Na terenie gminy
funkcjonuje komunikacja autobusowa organizowana przez MZKP oraz połączenia
realizowane przez PKS.
Przez południowo – zachodnią część gminy przebiega droga krajowa nr 78 relacji
Chałupki – Gliwice – Tarnowskie Góry – Zawiercie – Chmielnik, która nie wywiera
bezpośrednich implikacji w zakresie obsługi potrzeb przewozowych mieszkańców. Przez
obszar gminy przebiegają także dwie drogi wojewódzkie i pięć dróg powiatowych:
• DW 908, relacji Częstochowa – Tarnowskie Góry,
• DW 912, relacji Miasteczko Śląskie – Świerklaniec.
• nr 3241 S,
• nr 3252 S,
• nr 3253 S,
• nr 3256 S,
• nr 3257 S4.
Studium w zakresie kierunków rozwoju miasta w ujęciu poszczególnych jednostek
struktury przestrzennej wydziela, ze względu na specyfikę obszaru huty, dodatkową jednostkę
monofunkcyjną pod nazwą „Huta”. W ramach wymienionego podziału, ustalono następujące
funkcje dla poszczególnych jednostek:
• Miasteczko Śląskie – główny ośrodek usługowy i mieszkaniowy, funkcje
uzupełniające: wytwórczo – usługowe i rekreacyjno – sportowe,
• Żyglin i Żyglinek – funkcje mieszkaniowe i usługowe,
• Bibiela – funkcja mieszkaniowa, uzupełniająco - usługowa, w tym w zakresie
rekreacji i wypoczynku,
• Brynica – funkcja mieszkaniowa, uzupełniająco wytwórczo – usługowa,
• Huta – funkcja wytwórczo – usługowa.
Zgodnie z treścią dokumentu zakłada się stworzenie w oparciu o dworzec kolejowy,
lokalnego zintegrowanego punktu przesiadkowego. Pozwoli to na zwiększenie roli połączeń
4
Wykaz dróg powiatowych, Zarząd Dróg Powiatowych w Tarnowskich Górach, dokument elektroniczny:
http://www.zdp.tgory.pl/index.php/gmina-miasteczko-slaskie.html.
17
kolejowych w obsłudze podróży do Tarnowskich Gór oraz Katowic. W zakresie tematyki
komunikacji autobusowej organizowanej przez MZKP, uznano rozkład tras i przystanków za
wystarczający dla zapewnienia podstawowej obsługi potoków pasażerskich. W okresie
letnim, ze względu na zwiększenie potoków pasażerskich w kierunku Zalewu Nakło –
Chechło, postuluje się zwiększenie pojemności taboru obsługującego połączenia w relacji
Tarnowskie Góry – Miasteczko Śląskie – Tarnowskie Góry. W pozostałych relacjach ze
względu na liczbę pasażerów rekomenduje się wykorzystanie poza godzinami szczytowymi
taboru nisko pojemnego (do 20 osób), a uzyskane z tego tytułu oszczędności przeznaczyć na
zwiększenie
częstotliwości
kursowania
autobusów,
szczególnie
na
liniach
międzydzielnicowych.
Gmina Mierzęcice5:
Gmina Mierzęcice jest gminą wiejską położoną w powiecie będzińskim. Od północnego
wschodu graniczy z gminą Siewierz, od południa z gminą Psary, od południowego zachodu
z gminą Bobrowniki i od zachodu z gminą Ożarowice.
Transport zbiorowy na terenie gminy realizowany jest przez komunikację miejską
organizowaną przez MZKP. Zauważa się, że przebieg linii MZKP oraz rozmieszczenie
przystanków zapewnia dostępność komunikacyjną z praktycznie całego zainwestowanego
obszaru gminy.
Na terenie gminy zlokalizowana jest część obszaru Międzynarodowego Portu
Lotniczego Katowice w Pyrzowicach, obsługującego połączenia w ruchu pasażerskim:
krajowym i międzynarodowym oraz przewozy cargo.
Przez teren gminy przebiegają: droga ekspresowa S1 łącząca MPL Katowice z drogą
krajową nr 1, droga krajowa nr 78 relacji Chałupki – Gliwice – Tarnowskie Góry – Zawiercie
– Chmielnik oraz droga wojewódzka nr 913, która na obszarze Mierzęcic funkcjonuje jako
dojazd do lotniska w Pyrzowicach. Układ drogowy uzupełniają drogi powiatowe: nr 3204 S,
nr 3205 S, nr 3206 S, nr 3208 S, nr 4715 S, nr 4719 S, nr 4745 S, nr 4746 S, nr 4747 S,
nr 4811S6.
W zakresie kierunków rozwoju transportu zbiorowego, zakłada się wykorzystanie do
obsługi połączeń autobusowych taboru o niskiej pojemności. Jako atut takiego rozwiązania
5
Mierzęcice, Załącznik nr 1 do Uchwały Nr V/27.2011 Rady Gminy Mierzęcice z dnia 23 lutego 2011 r.
6
Wykaz dróg powiatowych, Powiatowy Zarząd Dróg w Będzinie, dokument elektroniczny http://bippzd.powiat.bedzin.pl/index.jsp?bipkod=/005.
18
wskazuje się: większą elastyczność w dostosowaniu do zmieniających się potrzeb
przewozowych, mniejsze wymagania w zakresie technicznych parametrów tras drogowych
oraz niższe koszty funkcjonowania.
Gmina Ożarowice:
Gmina Ożarowice jest gminą miejską położoną na wschodnim krańcu powiatu
tarnogórskiego. Gmina od zachodu graniczy z gminą Świerklaniec, od północy z gminami:
Miasteczko Śląskie, Woźniki (powiat lubliniecki), Koziegłowy (powiat myszkowski), od
wschodu z gminą Siewierz (powiat będziński) oraz od południa z gminami: Bobrowniki
i Mierzęcice. Na obszarze gminy znajduje się siedem sołectw: Celiny, Niezdara, Ossy,
Ożarowice, Pyrzowice, Tąpkowice oraz Zdenek.
System transportu zbiorowego na obszarze gminy opiera się na połączeniach
autobusowych organizowanych przez MZKP. Obecnie nie są realizowane pasażerskie
przewozy kolejowe, a linia relacji Tarnowskie Góry – Siewierz – Zawiercie ulega
postępującej degradacji. W związku z dynamicznym rozwojem MPL Katowice położonego
w zasadniczej części na obszarze gminy Ożarowice (sołectwo Pyrzowice) trwają prace nad
stworzeniem połączenia kolejowego pomiędzy lotniskiem, a obszarem aglomeracji
górnośląskiej. W przypadku realizacji inwestycji, port będzie pełnił funkcję multimodalnego
węzła przesiadkowego zapewniającego połączenia lotnicze w wymiarze krajowym oraz
międzynarodowym. Dynamiczny rozwój portu, jak również otaczającej go infrastruktury
służy kreowaniu nowych miejsc pracy. W konsekwencji pojawia się konieczność zapewnienia
obsługi tego obszaru poprzez system komunikacji miejskiej realizujący połączenia
autobusowe z gminami MZKP.
Gmina Ożarowice charakteryzuje się dobrze rozwiniętym układem połączeń
drogowych: przez jej obszar przebiega autostrada A1 łącząca Pyrzowice z węzłem Sośnica,
droga ekspresowa S1 oraz droga krajowa nr 78. Układ drogowy uzupełniają drogi powiatowe:
nr 3208 S, nr 3210 S, nr 3236 S, nr 3238 S, nr 3241 S7.
Gmina Świerklaniec8:
7
http://www.zdp.tgory.pl/index.php/gmina-ozarowice.html.
8
Świerklaniec, Świerklaniec 2012 r.
19
Gmina Świerklaniec jest gminą wiejską położoną w powiecie tarnogórskim. Gmina od
zachodu graniczy z gminą Tarnowskie Góry, od północy z gminą Miasteczko Śląskie, od
wschodu z gminami Ożarowice i Bobrowniki oraz od południa z gminą Piekary Śląskie.
W skład gminy Świerklaniec wchodzą cztery jednostki administracyjne:
• Świerklaniec,
• Orzech,
• Nakło,
• Nowe Chechło.
Transport zbiorowy na terenie gminy realizowany jest przez komunikację miejską
organizowaną przez MZKP oraz połączenia realizowane przez PKS. Zauważa się, że przebieg
linii MZKP oraz rozmieszczenie przystanków zapewnia dostępność komunikacyjną
z praktycznie całego zainwestowanego obszaru gminy. Przewozy PKS organizowane są
w relacji Tarnowskie Góry – Zawiercie. Przez teren gminy przebiegają: droga krajowa nr 78
relacji Chałupki – Gliwice – Tarnowskie Góry – Zawiercie – Chmielnik oraz droga
wojewódzka nr 911. Układ drogowy uzupełniają drogi powiatowe: nr 3241 S, nr 3242 S,
nr 3243 S, nr 3244 S, nr 3245 S9.
Ze względu na dodatnie saldo migracji w gminie Świerklaniec, planowany jest rozwój
terenów przeznaczonych na zabudowę mieszkaniową. W powiązaniu z rosnącym
wskaźnikiem motoryzacji w regionie, oferta przewozowa powinna uwzględniać planowane
inwestycje mieszkaniowe, aby uniknąć kongestii, zwłaszcza w porach szczytu.
Gmina Tarnowskie Góry10:
Gmina Tarnowskie Góry jest siedzibą władz powiatu tarnogórskiego (położona w jego
centralnej części), usytuowaną na północnym krańcu aglomeracji górnośląskiej. Gmina
Tarnowskie Góry graniczy od wschodu z gminą Zbrosławice, od północnego wschodu
z gminą Tworóg, od północnego zachodu z gminą Miasteczko Śląskie, od zachodu z gminą
Świerklaniec i od południa z gminami Radzionków i Bytom. W strukturze przestrzennej
gminy wyróżnia się następujące dzielnice: Śródmieście, Lasowice, Osada Jana, Bobrowniki,
Repty Śląskie, Stare Tarnowice, Opatowice, Rybna, Strzybnica, Pniowiec i Sowice.
9
http://www.zdp.tgory.pl/index.php/gmina-swierklaniec.html.
10
Opracowano na podstawie: Zmiana Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego
Miasta Tarnowskie Góry – Opatowice, Rybna, Strzybnica, Pniowiec, Sowice, Część Lasowic na Północ od Ulicy
Częstochowskiej i Terenów Leśnych TOM I/II, Załącznik nr I do Uchwały nr XXVI/315/2012 Rady Miejskiej
w Tarnowskich Górach z dnia 27.06.2012 r.
20
Struktura funkcjonalno – przestrzenna Tarnowskich Gór ukształtowała się zasadniczo
w ewolucyjnym procesie rozwoju. Ze względu na problematykę poruszaną w niniejszym
planie transportowym do głównych cech struktury miasta należy zaliczyć:
• dominację terenów niezainwestowanych (ok. 79%),
• hierarchiczność układu osadniczego,
• ukształtowanie centrum miasta,
• dominację zabudowy niskiej – jednorodzinnej (ok. 87% budynków),
• dośrodkowy układ ciągów komunikacyjnych.
Tarnowskie Góry charakteryzuje czytelna struktura osadnicza i hierarchiczna. Jedną
z jej podstawowych cech jest istnienie ukształtowanej, łatwo identyfikowalnej, historycznej
przestrzeni centralnej. Centrum miasta podporządkowane są pozostałe jednostki osadnicze,
wśród których wyróżniają się dzielnice stanowiące lokalne ośrodki usługowe (Stare
Tarnowice z Osiedlem Przyjaźń, Bobrowniki, Strzybnica, w mniejszym stopniu także Repty).
Osadnictwo cechuje się dużą zwartością zabudowy, brak jest istotniejszych rejonów
rozproszonej,
chaotycznej
zabudowy.
Tarnowskie
Góry
cechują
się
wyraźnie
ukształtowanym, zabytkowym centrum, którego granice wyznaczają ulice: Wyszyńskiego,
Legionów, tereny kolejowe na wschód od ulic Bytomskiej i Piłsudskiego, 9 Maja,
Sienkiewicza, Powstańców Śl., Świdra, Okrzei (wraz ze Szpitalem Miejskim nr 1),
Wyspiańskiego, Cebuli, Staropolska oraz Królika. Studium wymienia cztery zasadnicze
funkcje centrum:
• integracyjne,
• usługowe,
• mieszkaniowe,
• komunikacyjne.
Centrum charakteryzuje się także koncentracją sfery usługowej, a także skupia
instytucje administracji państwowej, samorządowej oraz specjalnej. Obszar ten stanowi także
główny węzeł przesiadkowy na terenie MZKP z funkcjonującymi dworcami: autobusowym
i kolejowym. Komunikacyjnym mankamentem funkcjonowania centrum miasta, jak w wielu
innych lokalizacjach na terenie aglomeracji górnośląskiej, jest niedostateczna liczba miejsc
parkingowych. Obszar ścisłego centrum wspólnie dzielnicami: Osada Jana oraz fragmentem
dzielnicy Lasowice współtworzy Śródmieście Tarnowskich Gór. (rys. 1).
Osada Jana graniczy od południa z dzielnicą Bobrowniki Śląskie, a od trzech
pozostałych ze Śródmieściem. Funkcje publiczne realizowane na terenie dzielnicy to przede
21
wszystkim usługi: edukacji i opieki zdrowotnej. Obszar Osady Jana charakteryzuje się
zabudową jednorodzinną z wykształconym centrum usługowym w rejonie skrzyżowania ulicy
Słoneczników i Alei Kwiatów.
Dzielnica Lasowice położona jest w północno – wschodniej części miasta, graniczy od
zachodu z Pniowcem, Strzybnicą, Sowicami, Śródmieściem, a od strony wschodniej jej
granicę wyznacza administracyjna granica miasta. Na obszarze dzielnicy zlokalizowane są
zakłady przemysłowe (rejon ulic Nakielskiej i Hutniczej) oraz podmioty usługowe
(ul. Częstochowska i ul. Leśna).
Rys. 1. Tarnowskie Góry – Śródmieście
Źródło: Witryna internetowa miasta Tarnowskie Góry.
Południową cześć dzielnicy Śródmieście można podzielić na trzy funkcjonalne obszary:
osiedle Kolejarzy, rejon ul. Szczęść Boże, oraz rejon ul. Staszica. Osiedle Kolejarzy
charakteryzuje się zabudową mieszkaniową jednorodzinną, uzupełnioną o drobne obiekty
22
usługowe. Osiedle rozrasta się w kierunku zachodnim. Rejony ulic Staszica i Szczęść Boże
również
charakteryzuje
zabudowa
mieszkaniowa
jednorodzinna,
z
wyraźnie
skoncentrowanym obszarem usług (ul. Gliwicka).
Dzielnica Stare Tarnowice zlokalizowana
jest
w zachodniej
części
miasta
i charakteryzuje się największym osiedlem zabudowy wielorodzinnej w Tarnowskich Górach
– Osiedle Przyjaźń. Dodatkowo na terenie dzielnicy występuje zabudowa jednorodzinna
o zróżnicowanym charakterze. Obszar spełnia także funkcje publiczne oraz handlowe.
Repty Śląskie usytuowane są w południowo – zachodniej części Tarnowskich Gór
i obejmują dwie osady: Stare oraz Nowe Repty. Na obszarze dzielnicy dominuje zabudowa
mieszkaniowa jednorodzinna o rozproszonym i niejednolitym charakterze. Nowa,
sukcesywnie powstająca zabudowa skupia się wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych.
Usługi również mają charakter rozproszony. Ośrodkiem o ponadregionalnym charakterze,
świadczącym usługi zdrowotne jest Górnośląskie Centrum Rehabilitacji.
Bobrowniki Śląskie położone są na południowym – wschodzie Tarnowskich Gór
i obejmują trzy obszary: Bobrowniki, Piekary Rudne oraz kolonię przemysłową Kopalnia
Fryderyk. W dzielnicy dominuje zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna o charakterze
podmiejskim, cechująca się znacznym rozproszeniem. Funkcje usługowe są skoncentrowane
wzdłuż ul. Korola.
Dzielnica Opatowice usytuowana na zachód od centrum miasta sąsiaduje od południa ze
Starymi Tarnowicami, od zachodu z Rybną od północy i wschodu ze Śródmieściem. Jest to
typowa dzielnica mieszkaniowa o charakterze wiejskim z wyrazie odznaczającym się
obszarem usługowo – handlowym (wielkopowierzchniowe obiekty handlowe) we wschodniej
części dzielnicy.
Dzielnica Rybna położona jest na zachodzie Tarnowskich Gór, sąsiaduje bezpośrednio
ze Starymi Tarnowicami od południa, z Opatowicami i Śródmieściem od wschodu, ze
Strzybnicą od północy i od zachodu z gminami Tworóg oraz Zbrosławice. Obszar
charakteryzuje się zabudową mieszkaniową jednorodzinną, bez wyraźnie ukształtowanego
centrum handlowo – usługowego. W północnej części dzielnicy zlokalizowane są zakłady
produkcyjne.
Dzielnica Strzybnica usytuowana w zachodniej części Tarnowskich Gór graniczy od
zachodu z gminą Tworóg, od południa z dzielnicą Rybna, od wschodu z dzielnicami:
Lasowice i Sowice, a od północy z dzielnicą Pniowiec. Obszar charakteryzuje się dominacją
funkcji mieszkaniowo – przemysłowych. Do największych terenów przemysłowych zalicza
się teren po hucie „Fryderyk”, gdzie funkcjonują największe w mieście zakłady produkcyjne.
23
W dzielnicy występują także bardzo dobrze rozwinięte usługi z zakresu handlu, rzemiosła
i zdrowia.
Dzielnica Pniowiec położona jest na północno – zachodnim obszarze Tarnowskich Gór,
sąsiaduje z gminą Tworóg od zachodu i południa, z dzielnicą Lasowice od wschodu oraz od
południa ze Strzybnicą. Jest to dzielnica o charakterze typowo wiejskim o przewadze
zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej. Tereny przemysłowe nie występują, a produkcja
związana jest wyłącznie z rolnictwem.
Dzielnica Sowice sąsiaduje od północnego – zachodu z dzielnicą Strzybnica, od
północy z dzielnicą Lasowice i od południa z dzielnicą Śródmieście. Na terenie Sowic
występują nieliczne tereny o charakterze usługowym. Należą do nich między innymi tereny
usług publicznych, w tym: oświaty, zdrowia i kultury. Liczba terenów handlowych jest
znikoma. Dzielnica ma charakter produkcyjno – mieszkaniowy.
System transportu zbiorowego na obszarze Tarnowskich Gór opiera się na komunikacji
autobusowej organizowanej przez MZKP (i KZK GOP w ramach porozumienia) oraz PKS,
a także na pasażerskich przewozach kolejowych. Punktami węzłowym dla obu wymienionych
sub-systemów są dworzec kolejowy oraz dworzec autobusowy, położone we wzajemnym
sąsiedztwie. Większość linii autobusowych obsługuje przystanek Tarnowskie Góry Dworzec,
obecnie trwa budowa nowego obiektu dworcowego, który zostanie wyposażony
w nowoczesny system informacji pasażerskiej. Mając na uwadze położenie Tarnowskich Gór,
połączenia
komunikacyjne
z
największymi
miastami
aglomeracji
oraz
integrację
z transportem kolejowym należy uznać dworzec za główny węzeł i punkt przesiadkowy na
terenie Związku. Największymi potokami pasażerskimi charakteryzują się połączenia
w transporcie kolejowym w relacji Katowice – Tarnowskie Góry – Lubliniec – Kluczbork.
Dodatkowo, bezpośrednie skomunikowanie dworca kolejowego z Katowicami, ułatwia
podróże pasażerskie w skali ponadregionalnej.
Przez obszar gminy Tarnowskie Góry przebiegają dwie drogi krajowe i jedna
wojewódzka:
• DK 11, relacji Katowice – Poznań,
• DK 78, relacji Chałupki – Gliwice – Tarnowskie Góry – Zawiercie –
Chmielnik,
• DW 908, relacji tarnowskie Góry – Miasteczko Śląskie – Częstochowa.
Układ drogowy uzupełniają drogi powiatowe: nr 3214 S, nr 3221 S, nr 3239 S,
24
nr 3301 S, nr 3303 S, nr 3305 S, nr 3306 S, nr 3307 S, nr 3308 S, nr 3309 S, nr 3310 S11.
W studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego zawarto wizję
funkcjonalno – przestrzennego rozwoju poszczególnych dzielnic:
• Śródmieście – dzielnica nowoczesnych funkcji wytwórczych, rozwijających się
w obrębie istniejących terenów przemysłowych oraz nowych obszarów
położonych w zachodniej części dzielnicy (aktywna strefa ekonomiczna),
• Sowice – obszar wielokierunkowego rozwoju funkcjonalnego: wytwórczy,
obsługi komunikacji oraz usług komercyjnych,
• Lasowice – rozwój budownictwa mieszkaniowego w tym wielorodzinnego, a
także nowoczesnej zróżnicowanej wytwórczości,
• Osada Jana – ukształtowana dzielnica o funkcjach mieszkaniowych
i rekreacyjnych,
• Bobrowniki – rozwój funkcji mieszkaniowych o niskiej intensywności oraz
funkcji usługowych w obszarze przyległym do Obwodnicy,
•
Repty
Śląskie
–
rozwój
budownictwa mieszkaniowego o niskiej intensywności,
•
Stare Tarnowice – rozwój
funkcji
rekreacyjnych
oraz
budownictwa
wielorodzinnego
na
niezabudowanych terenach rezerwowych os. Przyjaźń,
•
Opatowice –rozwój funkcji
wytwórczych, usługowych i komunikacyjnych,
•
Rybna
–
dzielnica
mieszkaniowa o umiarkowanym rozwoju,
•
Strzybnica – rozwój funkcji
przemysłowych,
•
Pniowiec – rozwój funkcji
obsługi turystyki weekendowej, zabudowy mieszkaniowej i indywidualnej.
W oparciu o przeprowadzone studium uwarunkowań i wykreowaną wizję rozwoju
w dokumencie wskazano jako cel główny rozwoju Tarnowskich Gór: „nowoczesny ośrodek
regionalny- turystycznym, usługowym oraz wytwórczym – miastem przyjaznym dla ludności
11
http://www.zdp.tgory.pl/index.php/gmina-tarnowskie-gory.html.
25
i gospodarki”. W grupie celów składowych (niższego rzędu) wymienia się między innymi:
dostępność, atrakcyjność i sprawność funkcjonowania centrum miasta. Realizacja
wskazanych celów wymaga uwzględnienia systemu transportu zbiorowego, który powinien
zapewniać odpowiednią obsługę komunikacyjną, zwłaszcza obszaru centralnego. Należy
także uwzględnić planowany rozwój budownictwa mieszkaniowego, zapewniając obsługę
regionów podmiejskich
w
celu
realizacji
obligatoryjnych
potrzeb
transportowych
mieszkańców.
Gmina Tworóg12:
Gmina Tworóg położona jest we wschodniej części powiatu tarnogórskiego, graniczy
z dwoma powiatami: od północy z lublinieckim, od południowego zachodu z gliwickim. Od
zachodu sąsiaduje z gminą Wielowieś, od północy z gminami Krupski Młyn, Lubliniec
i Koszęcin, od wschodu z gminami Kalety i Miasteczkiem Śląskim oraz od południa
z gminami Tarnowskie Góry i Zbrosławice. Obszar gminy obejmuje dziesięć miejscowości:
Boruszowice, Brynek, Hanusek, Koty, Mikołeska, Nowa Wieś Tworowska, Połomia,
Świniowice, Tworóg, Wojska oraz przysiółek Pusta Kuźnica.
System transportu zbiorowego opiera się na komunikacji autobusowej organizowanej
przez MZKP. Na obszarze gminy nie funkcjonują pasażerskie przewozy kolejowe.
Przez teren gminy przebiega droga krajowa nr 11 (Katowice – Poznań) oraz droga
wojewódzka nr 907 relacji Niewiesze – Wygoda, która wyprowadza ruch drogowy
w kierunkach takich miast jak: Częstochowa, Kędzierzyn Koźle i Opole. Układ drogowy
uzupełniają drogi powiatowe: nr 2352 S, nr 2901 S, nr 2902 S, nr 2903 S, nr 2905 S,
nr 3209 S, nr 3211 S, nr 3212 S, nr 3214 S, nr 3215 S, nr 3235 S13.
Planowany rozwój gminy Tworóg koncentruje się na rozbudowie usług turystycznych.
Kształtując gminny system transportowy (świadczący usługi komplementarne względem
turystyki) planuje się budowę hierarchicznego układu komunikacji drogowej oraz rozbudowę
i rozwój systemu parkingowego (uwzględniającego potrzeby planowanego rozwoju
turystyki).
12
Opracowano na podstawie: Projektu Zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania
Przestrzennego Gminy Tworóg, Uchwała nr IX/39/11 Rady Gminy w Tworogu z dnia 28.03.2011 r.
13
Wykaz dróg powiatowych, Zarząd Dróg Powiatowych w gminie Tworóg, dokument elektroniczny:
http://www.zdp.tgory.pl/index.php/gmina-tworog.html.
26
14
Gmina Wielowieś :
Gmina Wielowieś położona jest w północnej części powiatu gliwickiego, graniczy od
zachodu z gminami: Jemielnica i Strzelce Opolskie, od północy z gminami: Zawadzkie
i Krupski Młyn, od wschodu z gminami Tworóg i Zbrosławice oraz od południa z gminą
Toszek. Obszar gminy obejmuje dwanaście sołectw: Błażejowice, Czarków, Dąbrówka,
Gajowice, Kieleczka, Sieroty, Świbie, Radonia, Raduń – Borowiany, Wielowieś, Wiśnicze
oraz Zacharzowice.
System
transportu
zbiorowego
opiera
się
na
połączeniach
autobusowych
organizowanych przez MZKP, na obszarze gminy nie funkcjonują pasażerskie przewozy
kolejowe.
Przez gminę przebiegają dwie drogi wojewódzkie nr: 901 (Gliwice – Olesno) oraz 907
(Niewiesze – Wygoda). Układ drogowy uzupełniają drogi powiatowe: nr 2900 S, nr 2901 S,
nr 2956 S, nr 2957 S, nr 2958 S, nr 2959 S, nr 2960 S, nr 2964 S15.
W dokumencie przyjęto, że rozwój gminy ukierunkowany będzie w pierwszej
kolejności na wyrównanie niedoborów w infrastrukturze społecznej i technicznej, na
usprawnienie
komunikacji
kołowej,
oraz
na
podnoszenie
jakości
zamieszkania
i funkcjonowania istniejących sołectw. Realizacja tych zamierzeń będzie koncentrować się na
modernizacji głównych połączeń drogowych w obrębie gminy, co wynika także z przyjętego
założenia o podwojeniu wskaźnika motoryzacji w perspektywie 10 – 20 lat oraz zwiększenie
potoków ruchu wywołane międzynarodowym transportem osób i towarów.
Studium nie zakłada także zasadniczych zmian w funkcjonującego systemu transportu
zbiorowego. Podstawowe znaczenie ze względu na charakter przestrzennego rozwoju gminy
będzie miała komunikacja autobusowa.
Gmina Zbrosławice16:
Gmina Zbrosławice położona jest w południowo – zachodniej części powiatu
tarnogórskiego, graniczy od zachodu z gminą Toszek i miastem Pyskowice, od północy
z gminami: Wielowieś i Tworóg, od wschodu z miastami Tarnowskie Góry i Bytom oraz od
14
Opracowano na podstawie: Zmiana Studium i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy
Wielowieś, Załącznik Nr 1 Uchwały Nr XXVII/210/10 Rady Gminy Wielowieś z dnia 26 marca 2010 r.
15
Wykaz dróg powiatowych, Zarząd Dróg Powiatowych w Gliwicach, dokument elektroniczny:
http://www.zdpgliwice.pzd.net.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=98&Itemid=96.
16
Zbrosławice
–
Materiał
Roboczy,
dokument
elektroniczny:
http://bip.zbroslawice.pl/pliki/6878_uwarunkowania26.03.2012.pdf.
27
południa z Gliwicami i Zabrzem. W skład gminy wchodzą sołectwa: Zbrosławice, Boniowice,
Czekanów, Jasiona, Jaśkowice, Kamieniec, Karchowice, Kopienice, Księży Las, Laryszów,
Łubie, Łubki, Miedary, Przezchlebie, Ptakowice, Szałsza, Świętoszowice, Wieszowa,
Wilkowice, Zawada, Ziemięcice.
Zasadniczo, zabudowa kształtuje się wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych, które
łączą poszczególne sołectwa. Część terenów zainwestowanych, ważniejszych wsi gminy
(szczególnie Zbrosławice, Kamieniec, Szałsza) podlega stałemu przeobrażeniu – zabudowa
ulic rozszerza się w ramach kilku linii stanowiących szkielet komunikacyjny sołectw. Duże
odległości pomiędzy ośrodkami koncentracji zabudowy stanowią o atrakcyjności gminy jako
terenów osadniczych.
Na obszarze gminy Zbrosławice funkcjonuje komunikacja miejska organizowana przez
MZKP, natomiast linia kolejowa obsługująca połączenie pasażerskie pomiędzy Tworogiem
i Bytomiem znajduje się w likwidacji.
Przez południową część Gminy Zbrosławice przebiegają: autostrada A1 (od Szałszy,
przez Świętoszowice do Wieszowej, gdzie znajduje się węzeł z DK78) oraz droga krajowa
nr 94 relacji: Toszek – Pyskowice – Zbrosławice – Zabrze. Przez Czekanów i Szałszę biegnie
również fragment drogi krajowej nr 78 relacji: Zawiercie – Siewierz – Tarnowskie Góry –
Bytom –Gliwice – Rybnik. Układ drogowy uzupełniają drogi powiatowe :nr 2902 S,
nr 3275 S17.
2.4.
Główne źródła ruchu
Wykaz głównych źródeł ruchu został opracowany na podstawie danych przekazanych
przez urzędy gmin oraz informacji zamieszczonych w witrynach internetowych. Do głównych
źródeł
generujących
potrzeby przewozowe
zakwalifikowano:
placówki
edukacyjne
(począwszy od poziomu szkoły podstawowej), instytucje publiczne, punkty handlowe oraz
zakłady pracy. Wykaz sporządzono wg podziału administracyjnego.
Gmina Krupski Młyn:
17
Wykaz dróg powiatowych, Zarząd Dróg Powiatowych w gminie Zbrosławice, dokument elektroniczny:
http://www.zdp.tgory.pl/index.php/gmina-zbroslawice.html.
28
Placówki edukacyjne:
• Zespół Szkolno – Przedszkolny w Potępie, ul. Tarnogórska 12,
• Zespół Szkół w Krupskim Młynie, ul. Krasickiego 9.
Instytucje publiczne:
• Gminny Ośrodek Kultury, ul. Zawadzkiego 3,
• Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, ul. Zawadzkiego 3,
• NZOZ SAWMED, ul. Główna 11,
• Urząd Gminy, ul. Krasickiego 9.
Zakłady pracy:
• Chempur, ul. Krasickiego 6,
• Biotimex s.c., ul Zawadzkiego 9,
• NITROREG S.A., ul. Zawadzkiego 1.
Miasto i Gmina Miasteczko Śląskie:
• Publiczne Gimnazjum im. ks. Teodora Christopha, ul. Dworcowa 8,
• Szkoła Podstawowa nr 1, ul. Dworcowa 5,
• Szkoła Podstawowa nr 2, ul Harcerska 5.
• Centrum Medyczne „Eko-Prof-Med.”, ul. Cynkowa 6,
• Miejski Ośrodek Kultury, ul. Srebrna 24,
• Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji, ul. Srebrna 6,
• NZOS Eskulap S.C., ul. Dworcowa 14,
• Urząd Miejski, ul. Rynek 8.
Zakłady pracy:
• Huta Cynku „Miasteczko Śląskie” S.A., ul. Hutnicza 17.
Obiekty handlowe:
• „POLO MARKET”, ul. Dworcowa 14,
• „MARATON”, ul. Dworcowa 20,
• Targowisko przy ul. Dworcowej.
Gmina Mierzęcice:
29
• Gimnazjum w Mierzęcicach, ul. Zawadzkiego 161,
• Gimnazjum w Nowej Wsi, ul. Wolności 68,
• Szkoła Podstawowa nr 1, ul. Wolności 68,
• Szkoła Podstawowa nr 2, ul. Kolejowa 122,
• Szkoła Podstawowa w Boguchwałowicach, ul. Buczka 1,
• Szkoła Podstawowa w Przeczycach, ul. Tysiąclecia 6,
• Szkoła Podstawowa w Toporowicach, ul. Czerwonego Zagłębia 6.
• Urząd Gminy, ul. Wolności 95,
• Gminny Ośrodek Kultury, ul. Wolności 102 A,
• Ośrodek Zdrowia, ul. Wolności 137.
Obiekty handlowe:
• Targowisko przy ul. Wolności.
Gmina Ożarowice:
• Gimnazjum w Ożarowicach, ul. Szkolna 10,
• Szkoła Podstawowa w Tąpkowicach, ul. Kopernika 2,
• Szkoła Podstawowa w Zendku, ul. Główna 126.
• Punkt Lekarski, ul. Dworcowa 15,
• NZOZ Promed, ul. Zwycięstwa 15,
• Urząd Gminy, ul Dworcowa 15,
• Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, ul. Dworcowa 15.
Na terenie gminy zlokalizowany jest Międzynarodowy Port Lotniczy Katowice, który
pełni bardzo ważne funkcje: transportową oraz usługową – jest także miejscem pracy dla
wielu mieszkańców gminy oraz aglomeracji górnośląskiej (na terenie portu zatrudnionych jest
ok. 2,2 tys. pracowników). W związku z tym należy zadbać: o odpowiednie skomunikowanie
terenu portu z pozostałą częścią gminy Ożarowice, obszaru MZKP, a także o powiązania
z aglomeracją katowicką.
Gmina Świerklaniec:
30
• Gimnazjum w Świerklańcu, ul. Źródlana 3,
• Szkoła Podstawowa w Nowym Chechle, ul. Lasowicka 103,
• Szkoła Podstawowa w Orzechu, ul. Brzechwy 8,
• Szkoła Podstawowa w Świerklańcu, ul. Młyńska 7,
• Zespół Szkół Agrotechnicznych i Ogólnokształcących w Nakle Śląskim,
ul. Morcinka 9,
• Zespół Szkół w Nakle Śląskim, ul. Dworcowa 2.
• Gminny Ośrodek Kultury w Nakle Śląskim, ul. Główna 52,
• Ośrodek Pomocy Społecznej w Nakle Śląskim, ul. Główna 62,
• Ośrodek Zdrowia w Nakle Śląskim, ul. Dworcowa 3,
• SPOZOZ w Świerklańcu, ul. Oświęcimska 13,
• Urząd Gminy, ul. Młyńska 3.
Miejsca rekreacji:
• Gminny Ośrodek Rekreacji – Park Świerklaniec, ul. Parkowa,
• Jezioro Nakło – Chechło – Nowe Chechło, ul. Lasowicka.
Miasto i Gmina Tarnowskie Góry:
• Gimnazjum nr 1, ul. Jana III Sobieskiego 5,
• Gimnazjum nr 2, ul. Wyspiańskiego 3,
• Gimnazjum nr 3, ul. Zaciszna 17,
• Gimnazjum nr 4, ul. Janasa 11,
• Gimnazjum nr 5, ul. Powstańców Warszawskich 42,
• Liceum Ogólnokształcące nr 1, ul. Opolska 28,
• Liceum Ogólnokształcące nr 2, ul. J. Piłsudskiego 1,
• Szkoła Podstawowa nr 10, ul. J. Kochanowskiego 15,
• Szkoła Podstawowa nr 11, ul. J. Korola 38a,
• Szkoła Podstawowa nr 13, ul. Armii Krajowej 1,
• Szkoła Podstawowa nr 3, ul. S. Wyspiańskiego 1,
• Szkoła Podstawowa nr 5, ul. Leśna 23,
31
• Szkoła Podstawowa nr 9, ul. Korczaka 2,
• Zespół Szkół Chemiczno – Medycznych, ul. Opolska 26.
• Centrum Medyczne Bell-Med., ul. Okrzei 1,
• Górnośląskie Centrum Rehabilitacji, ul. Śniadeckiego 1,
• NZOZ Szpital Św. Kamila, ul. Bytomska 22,
• Powiatowy Urząd Pracy, ul. Towarowa 1,
• Przychodnia Rejonowa nr 7, ul. Szwedzka 2,
• Sąd Rejonowy, ul. Opolska 17,
• Starostwo Powiatowe, ul. Karłuszowiec 5,
• Szpital Powiatowy nr 1, ul. Opolska 21,
• Szpital Powiatowy nr 3, ul. Pyskowicka 47,
• Urząd Miasta, Rynek 4,
• Urząd Skarbowy, ul. Opolska 23.
Obiekty handlowe:
• Targowisko przy ul. Dolnej,
• Targowisko przy ul. Armii Krajowej,
• „CASTORAMA”, ul. Tadeusza Kościuszki 5,
• „CARREFOUR”, ul. Obwodnica 16,
• „TESCO”, ul. Zagórska 220,
• „KAUFLAND”, ul. Zagórska 187,
• Centrum Handlowe Gwarek, ul. Zagórska 159.
Zakłady pracy:
• Zamet Budowa Maszyn S.A., ul. Zagórska 83,
• Fazos S.A., ul. Zagórska 167,
• ZM „Wojtacha”, ul. Gliwicka 224,
• Chemet S.A., ul. H. Sienkiewicza 47,
• Zakłady Odzieżowe Bytom S.A., ul. Nakielska 23.
Miejsca rekreacji:
• Park Wodny, ul. Obwodnica 8.
Gmina Tworóg:
32
• Gimnazjum w Brynku, ul. Park 8,
• Szkoła Podstawowa w Boruszowicach, ul. Szkolna 2,
• Szkoła Podstawowa w Tworogu, ul. Szkolna 15,
• Szkoła Podstawowa w Wojsce, ul. Szkolna 12,
• Technikum Leśne w Brynku, ul. Park 4.
• Gminny Ośrodek Kultury w Tworogu, ul. Zamkowa 1,
• Ośrodek Zdrowia w Tworogu, ul. Zamkowa 6,
• Urząd Gminy, ul. Zamkowa 16.
Gmina Wielowieś:
• Gimnazjum w Wielowsi, ul. Zamkowa 24,
• Zespół Szkolno – Przedszkolny w Świbiu, ul. Szkolna 2,
• Zespół Szkolno – Przedszkolny w Wielowsi, ul. Szkolna 12.
• NZOZ „WIELOMED”, ul. Główna 25,
• Urząd Gminy, ul. Główna 1.
Gmina Zbrosławice:
• Szkoła Podstawowa w Czekanowie, ul. Szkolna 26,
• Szkoła Podstawowa w Kamieńcu, ul. Gliwicka 6,
• Szkoła Podstawowa w Kopienicy, ul. 1-go Maja 3,
• Szkoła Podstawowa w Przezchlebiu, ul. Szkolna 46,
• Szkoła Podstawowa w Ziemięcicach, ul. Szkolna 6,
• Zespół Szkół Ogólnokształcących w Kamieńcu, ul. Gliwicka 6,
• Zespół Szkół w Wieszowie, ul. Bytomska 62,
• Zespół Szkół w Zbrosławicach, ul. Wolności 67.
• Centrum Usług Publicznych, ul. Oświęcimska 2,
• NZOS „FAL MED.”, ul. Tarnogórska 34,
• NZOZ „FAM MED”, ul. Piastowska 3,
33
• Ośrodek Zdrowia w Kopienicy, ul. Strażacka 4,
• Ośrodek Zdrowia w Miedarach, ul. Tarnogórska 1,
• Ośrodek Zdrowia w Wieszowie, ul. Sienkiewicza 123,
• Ośrodek Zdrowia w Ziemięcicach, ul. Mikulczycka 3,
• Urząd Gminy, ul. Oświęcimska 2.
2.5.
Czynniki demograficzne
Sytuacja demograficzna regionu oraz prognozowane zmiany jej struktury, będą
ważnymi czynnikami wpływającymi na kształtowanie wielkości popytu na usługi transportu
zbiorowego. W ramach analizy demograficznej obszaru obsługiwanego przez MZKP
uwzględniono:
• liczbę ludności,
• zmiany struktury wiekowej mieszkańców w latach 2001-2011,
• aktywność edukacyjną mieszkańców,
• prognozę demograficzną dla powiatu tarnogórskiego do 2022 roku.
Istotnym czynnikiem kształtującym popyt na usługi transportu zbiorowego jest liczba
oraz struktura wiekowa mieszkańców danego obszaru. Zmiany struktury w latach 2001 –
2011 zaprezentowano w tabeli 1, uwzględniając dane dla obecnych dziewięciu gmin
członkowskich. W badanym okresie liczba mieszkańców (popyt potencjalny) uległa
nieznacznym zmianą in minus. Większy wpływ na funkcjonowanie transportu zbiorowego
będzie wywierała zachodząca zmiana struktury ludności ze względu na wiek. Analizowany
okres cechował się znacznym, prawie 25 % spadkiem liczby ludności w wieku produkcyjnym
oraz ponad 22 % wzrostem liczby ludności w wieku poprodukcyjnym. W przyszłości, niska
liczba osób w wieku przedprodukcyjnym, będzie wpływać na ograniczenie liczby osób
zdolnych do podjęcia pracy i zmniejszenia obligatoryjnych potrzeb przewozowych. Z kolei
relatywnie liczna grupa osób pracujących, będzie wchodzić w wiek emerytalny. Zgodnie
z obowiązująca taryfą (Załącznik nr 1 do Uchwały nr 1/VI/2012 Zgromadzenia MZKP
Tarnowskie Góry z dnia 14.02.2012 r.) osoby, które ukończyły 70 rok życia uprawnione są do
przejazdów bezpłatnych, a emeryci po 60 roku życia do przejazdów ulgowych. Postępujący
proces starzenia się społeczeństwa, przy wymienionych założeniach taryfowych, będzie
34
prowadził do zmniejszenia wpływów z biletów (samofinansowania przewozów) i zwiększenia
zaangażowania finansów gminnych. Kolejną konsekwencją tego procesu, będzie konieczność
dostosowania taboru do obsługi coraz większej liczby pasażerów z ograniczoną sprawnością
fizyczną.
35
Tabela 1. Zmiany struktury demograficznej mieszkańców gmin zrzeszonych w MZKP
w latach 2001 – 2011
Struktura
demograficzna
Liczba
mieszkańców
w tym:
– w wieku
przedprodukcyjnym
– w wieku
produkcyjnym
– w wieku
poprodukcyjnym
2001
2003
2005
2007
2009
2011
Zmiana
(2001 –
100%)
127171
126184
125555
125186
125131
126042
99,11 %
28252
25634
23773
22356
21548
21386
75,70%
80075
80722
81205
81348
81280
81254
101,50%
18844
19828
20577
21482
22307
23132
122,80%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS.
Wartość wskaźnika przyrostu naturalnego w roku 2011 jest zróżnicowana dla
poszczególnych gmin (rys. 2). W zdecydowanej większości przypadków wskaźnik jest
ujemny, co oznacza że liczba zgonów na tych obszarach przewyższyła liczbę urodzeń, we
wskazanym okresie. Gminy cechujące się największym ubytkiem naturalnym to: Miasteczko
Śląskie oraz Mierzęcice. Gminy odnotowujące dodatni przyrost naturalny to: Ożarowice,
Tarnowskie Góry oraz Tworóg. Zmiany liczby ludności w poszczególnych gminach mogą
w przyszłości przełożyć się na zmianę rozłożenia potoków pasażerskich.
Rys. 2. Wskaźnik przyrostu naturalnego dla gmin MZKP (stan na 31.12.2011 r.)
36
W roku szkolnym 2011/2012 na terenie funkcjonowania Związku działało 78 szkół
i placówek oświatowych, do których uczęszczało 14 627 uczniów, uprawnionych do
korzystania z przejazdów ulgowych (tabela 2). Ze względu na dużą powierzchnię obszaru
i relatywnie niską gęstość zaludnienia, należy zapewnić odpowiednią ofertę przewozową
uwzględniającą specyfikę kalendarza roku szkolnego.
Tabela 2. Liczba szkół i uczniów na terenie MZKP w roku szkolnym 2011/2012
Rodzaj
Szkoły podstawowe
Gimnazja
Szkoły ponadgimnazjalne
Suma
Liczba placówek
Liczba uczniów
39
19
20
78
6 291
3 490
4 846
14 627
Biorąc pod uwagę horyzont czasowy niniejszego dokumentu, należy uwzględnić
prognozę demograficzną dla obszaru Związku. Ze względu na dostępność opracowań
Głównego Urzędu Statystycznego na rys. 3 zaprezentowano prognozę liczby mieszkańców
dla powiatu tarnogórskiego. Biorąc pod uwagę, że liczba mieszkańców gmin powiatu
tarnogórskiego należących do Związku stanowiła 80% ogółu uznano zaprezentowaną
tendencję za właściwą dla całego obszaru MZKP.
Rys. 3. Prognoza demograficzna dla powiatu tarnogórskiego do roku 2022
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Prognoza dla powiatów i miast na prawach powiatu na lata 2011 –
2035, GUS, Warszawa 2011 r.
37
Prognoza zakłada ok. 4 % spadek liczby mieszkańców powiatu do 2022 roku. Zjawisko
to będzie wywierało bezpośredni, negatywny wpływ na kształtowanie się wielkości popytu na
usługi transportu zbiorowego. W konsekwencji należy rozważyć (po uprzednim
przeprowadzeniu dokładnych pomiarów potoków pasażerskich), ze względu na rachunek
ekonomiczny, modyfikację oferty przewozowej, poprzez zmianę układu linii, częstotliwości
kursowania pojazdów oraz pojemności wykorzystywanego taboru.
2.6.
Czynniki społeczno-gospodarcze
Sytuacja społeczno – gospodarcza regionu będzie miała wyraźny wpływ na
kształtowanie się zachowań komunikacyjnych mieszkańców. Aktywność zawodowa oraz
rozmieszczenie przedsiębiorstw, będą ważnym czynnikiem w kształtowaniu popytu na usługi
transportowe na obszarze MZKP. Najwyższą stopą bezrobocia charakteryzują się gminy:
Miasteczko Śląskie oraz Tarnowskie Góry (tabela 3). Pozostałe gminy cechują się poziomem
bezrobocia na poziomie znacznie niższym niż 6 %.
Tabela 3. Struktura bezrobocia w gminach MZKP (stan na 31.12.2011 r.)
Gmina
Krupski Młyn
Miasteczko Śląskie
Mierzęcice
Ożarowice
Świerklaniec
Tarnowskie Góry
Tworóg
Wielowieś
Zbrosławice
Liczba
zarejestrowanych
bezrobotnych
113
328
263
164
372
2496
261
169
540
Udział zarejestrowanych
bezrobotnych w liczbie
ludności w wieku
produkcyjnym
5,4 %
6,8 %
5,4 %
4,7 %
5,0 %
6,3 %
5,0 %
4,4 %
5,2 %
Na obszarze MZKP wg stanu na 31.12. 2011 r. zarejestrowanych było 1274 podmiotów
gospodarczych. Największa liczba przedsiębiorstw położona jest na terenie gminy
Tarnowskie Góry, relatywnie wysoki wskaźnik cechuje także gminy: Świerklaniec oraz
Zbrosławice (tabela 4). W gospodarce obszaru dominującym rodzajem działalności są usługi,
świadczone przez ok. 74,7% zarejestrowanych podmiotów. Liczba przedsiębiorstw
38
przemysłowych i budowlanych stanowi 23,3% ogółu. Najniższy odsetek stanowią
przedsiębiorstwa powiązane z rolnictwem – 2%.
Tabela 4.Liczba podmiotów gospodarczych wg branż (stan na 31.12.2011 r.)
Gmina
Ogółem
276
474
649
618
1239
7289
602
382
1205
12734
Krupski Młyn
Mierzęcice
Ożarowice
Świerklaniec
Tarnowskie Góry
Tworóg
Wielowieś
Zbrosławice
Suma
Rolnictwo,
leśnictwo,
łowiectwo
i rybactwo
6
15
14
11
15
61
37
44
48
251
Przemysł
i budownictwo
Usługi
56
136
139
105
314
1619
178
113
311
2971
214
323
496
502
910
5609
387
225
846
9512
Ze względu na liczbę zatrudnionych, dominują przedsiębiorstwa zatrudniające od 0 do
9 osób – 93,7 % (tabela 5). W grupie przedsiębiorstw cechujących się zatrudnieniem powyżej
250 osób znalazło się 13 podmiotów, z których największym pracodawcą jest huta cynku
zlokalizowana na terenie Miasteczka Śląskiego.
Tabela 5. Liczba przedsiębiorstw wg zatrudnienia (stan na 31.12.2011 r.)
Gmina
Krupski Młyn
Miasteczko
Śląskie
Mierzęcice
Ożarowice
Świerklaniec
Tarnowskie
Góry
Tworóg
Wielowieś
Zbrosławice
Suma
Ogółem
0-9
10-49
50-249
250-999
276
474
266
453
7
20
3
0
0
0
1000
i więcej
0
1
649
618
1239
7289
615
581
1159
6842
33
32
69
380
1
3
10
58
0
2
1
9
0
0
0
0
602
382
1205
12734
557
360
1101
11934
37
21
94
693
8
1
10
94
0
0
0
12
0
0
0
1
39
Analizując formę własności przedsiębiorstw należy stwierdzić, że przeważają podmioty
prywatne stanowiące 97 % ogółu (tabela 6).
Tabela 6. Liczba przedsiębiorstw ze względu na formę własności(stan na 31.12.2011 r.)
Cecha
Liczebność
Udział procentowy
Podmioty prywatne
12344
97 %
Podmioty publiczne
390
3%
Suma
12734
100 %
Duże podmioty gospodarcze stanowią istotne źródła generujące obligatoryjne potrzeby
transportowe. Oferta przewozowa powinna uwzględnić ich rozmieszczenie oraz zapewnić
dostateczną częstotliwość kursów, zwłaszcza w godzinach porannego i popołudniowego
szczytu.
Tabela 7.Liczba samochodów osobowych na tysiąc mieszkańców w latach 2009 – 2011
Obszar
2009
2010
2011
Woj. śląskie
Podregion
bytomski
Powiat
tarnogórski
519
464
544
492
572
517
Przyrost od
roku 2009
10,2 %
11,4 %
473
497
527
11,4 %
Na obszarze powiatu tarnogórskiego odnotowano dodatnią tendencję liczby
samochodów osobowych w latach 2009 – 2011. Przyrost w analizowanym okresie był wyższy
niż w przypadku wskaźnika dla województwa śląskiego oraz taki sam jak dla podregionu
bytomskiego. Wzrastający wskaźnik motoryzacji będzie wywierał dwojaki wpływ na
uwarunkowania funkcjonowania systemu transportowego gmin MZKP:
• zwiększy
zagrożenie
wystąpienia
kongestii,
zwłaszcza
w kluczowych
ośrodkach,
• wymusi konieczność uwzględnienia komunikacji indywidualnej w systemie
transportu zbiorowego, poprzez utworzenie strategicznych parkingów typu
park&ride w pobliżu głównych przystanków węzłowych.
40
3. Charakterystyka sieci komunikacyjnej, na której planowane jest
wykonywanie przewozów o charakterze użyteczności publicznej
3.1.
Charakterystyka istniejącej sieci
Międzygminny Związek Komunikacji Pasażerskiej w Tarnowskich Górach organizuje
przewozy komunikacją autobusową na 48 liniach (tabela 8). Ze względu na przestrzenne
uwarunkowania
konurbacji
górnośląskiej
oraz
porozumienie
biletowo-taryfowe
z Komunikacyjnym Związkiem Komunalnym Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (KZK
GOP) w Katowicach, 25 linii organizowanych przez MZKP obsługuje obszar gmin
członkowskich KZK GOP, natomiast 14 linii kontraktowanych przez KZK GOP obsługuje
obszar MZKP – stan na 01.11.2012 r. (tabela 9). Wypracowany model współpracy pomiędzy
dwoma organizatorami transportu zbiorowego zapewnia integrację połączeń autobusowych na
znacznej części obszaru aglomeracji.
Tabela 8. Wykaz linii organizowanych przez MZKP (stan na 12.12. 2012 r.)
Nr
1
78
Relacja
Tarnowskie Góry: Osada Jana – Dworzec Aut. –
Stare Tarnowice GCR
Tarnowskie Góry – Piekary Śląskie – Siemianowice
– Katowice
Bytom – Radzionków – Świerklaniec – Ożarowice
– Mierzęcice
Tarnowskie Góry – Os. Stroszek - Bytom
Bytom – Piekary Śląskie – Dobieszowice – Sączów
– Pyrzowice
Tarnowskie Góry: Dworzec – Os. Przyjaźń – Stare
Tarnowice
Tarnowskie Góry: Dworzec - Strzybnica
83
Tarnowskie Góry – Stolarzowice - Zabrze
W
85
Bytom – Piekary Śląskie – Bobrowniki –
Dobieszowice – Myszkowice - Pyrzowice
W
87
94
Tarnowskie Góry – Miasteczko Śląskie
Tarnowskie Góry – Bytom – Radzionków
Gk
W
5
17
19
53
64
Typ*
Operator
Gk PKM Świerklaniec
W
PKM Świerklaniec
W
PKM Świerklaniec
W
W
PKM Świerklaniec
PKM Świerklaniec
Gk
PKM Świerklaniec
Gk
Usługi Przewozowe
Telesfor Rzeczkowski/Usługi
Transportowe Spółka Jawna
Marian Tarnawski, Mariusz
Mizera
NOWAK TRANSPORT
Benedykt Nowak
Przedsiębiorstwo Przewozowe
Małgorzata Treska/Przewóz
Osób i Towarów Leszek Socha
PKM Świerklaniec
PKM Świerklaniec
41
103
Tąpkowice – Siemonia – Dobieszowice – Rogoźnik
W
105
Os. Wieczorka – Bobrowniki – Dobieszowice –
Nowa Wieś – Mierzęcice
Tarnowskie Góry – Repty – Górniki – Czekanów –
Gliwice
Świerklaniec – Ożarowice – Bobrowniki –
Wojkowice – Siemianowice – Katowice
Tarnowskie Góry – Tworóg – Krupski Młyn
Tarnowskie Góry – Zbrosławice – Kamieniec
Wieszowa – Pyskowice
W
112
119
129
134
W
W
Gk
Gk
142
Tarnowskie Góry – Tąpkowice – Pyrzowice
W
143
Tarnowskie Góry – Tworóg- Nowa Wieś Tworska
Gk
145
Tarnowskie Góry – Miasteczko Śląskie – Żyglin Bibiela
Repty Śląskie- Tarnowskie Góry Dworzec –
Wielowieś Ośrodek Zdrowia – Sieroty – Pyskowice
Plac Wyszyńskiego
Tarnowskie Góry – Zbrosławice – Księży Las –
Kopienice – Łubie – Pyskowice
Gk
Tarnowskie Góry – Bytom Stroszek – Stolarzowice
– Zabrze
Tarnowskie Góry – Nowe Chechło – Świerklaniec
– Radzionków Bytom
Tarnowskie Góry: Czarna Huta – Dworzec –
Borbrowniki Śląskie – Radzionków
– Tąpkowice – Zendek - Mierzęcice
Tarnowskie Góry – Rybna – Miedary – Połomia –
Wojska – Wielowieś – Tworóg
Tarnowskie Góry: Repty Śląskie – Dworzec –
Czarna Huta – Sowice – Strzybnica – Pniowiec
W
151
152
153
158
173
174
179
180
189
Gk
W
W
W
W
W
W
Gk
Tarnowskie Góry – Laryszów – Wilkowice –
Ksiezy Las – Kamieniec – Zbrosławice
Tarnowskie Góry – Świerklaniec – Piekary Śląskie
– Bytom
Mierzęcice – Toporowice – Doliny – Malinowice –
Psary – Będzin
Gk
246
– Tąpkowice – Ossy – Sączów
W
283
Tarnowskie Góry – Świerklaniec – Tąpkowice –
Sączów – Twardowice – Mierzęcice
Tarnowskie Góry Strzybnica – Dworzec –
W
191
192
225
614
W
Gk
Gk
Przewóz Osób i Towarów
Leszek Socha
Przedsiębiorstwo Przewozowe
Małgorzata Trestka
Firma Usługowo Handlowa
Tadeusz Rzemyk
NOWAK TRANSPORT
Benedykt Nowak
PKM Świerklaniec
Usługi Transportowe Spółka
Jawna Marian Tarnawski,
Mariusz Mizera
Leszek Socha
NOWAK TRANSPORT
Benedykt Nowak
NOWAK TRANSPORT
Benedykt Nowak
NOWAK TRANSPORT
Benedykt Nowak
NOWAK TRANSPORT
Benedykt Nowak
Usługi Transportowe Spółka
Jawna Marian Tarnawski,
Mariusz Mizera
NOWAK TRANSPORT
Benedykt Nowak
PKM Świerklaniec
Usługi Przewozowe Telesfor
Rzeczkowski
PKM Świerklaniec
„METEOR” Sp. z o.o.
w Jaworznie
Usługi Transportowe Oraz
Przewóz Osób Autobusem
Eugeniusz Nylec
Tadeusz Rzemyk
PKM Świerklaniec
LZ Apolinary Lazar, Marcin
Lazar Spółka Jawna /
FirmaPrzewozowa "TAS"
Spółka JawnaTadeusz Sroka
Adam Sroka
Adam Sroka
NOWAK TRANSPORT
Benedykt Nowak
NOWAK TRANSPORT
42
625
646
670
712
717
736
737
738
739
742
743
780
791
Miasteczko Śląskie – Żyglin
Mierzęcice – Nowa Wieś – Targoszyce – Przeczyce
– Wojkowice Kościół – Będzin
Mierzęcice
Tarnowskie Góry: Dworzec – Czarna Huta –
Sowice – Strzybnica – Pniowiec
Tarnowskie Góry – Przezchlebie – Świętoszowice –
Kamieniec – Zbrosławice
Świerklaniec – Tąpkowice – Ossy – Pyrzowice –
Przysieki – Ożarowice – Zendek
Tarnowskie Góry – Strzybnica – Pniowiec – Rybna
Wielowieś – Radonia – Borowiany – Raduń –
Kieleczka – Czarków – Tworóg
Mierzęcice – Siewierz
Tarnowskie Góry – Zbrosławice – Księży Las –
Kopienice – Łubne – Pyskowice
Tworóg: Mikołeska – Boruszowice – Tworóg
Dworzec – Nowa Wieś
Tworóg: Mikołeska – Boruszowice –Dworzec –
Nowa Wieś
Piekary Śląskie – Świerklaniec – Tarnowskie Góry
Tarnowskie Góry – Zbrosławice – Pyskowice
W
Benedykt Nowak
Lazar Spółka Jawna /
Adam Sroka
Lazar Spółka Jawna
NOWAK TRANSPORT
Benedykt Nowak
NOWAK TRANSPORT
Benedykt Nowak
Leszek Socha
NOWAK TRANSPORT
Benedykt Nowak
NOWAK TRANSPORT
Benedykt Nowak
PKM Świerklaniec
W
PKM Świerklaniec
G
P.H.U. „Sylwia” Jarosław
Stańko
P.H.U. „Sylwia” Jarosław
Stańko
PKM Świerklaniec
Tadeusz Rzemyk
P
W
Gk
Gk
W
Gk
G
G
W
W
* oznaczenia: G – przewozy gminne, Gk – przewozy gminne w komunikacji miejskiej, P – przewozy
powiatowe, W – przewozy wojewódzkie.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych dostarczonych przez MZKP.
Na podstawie przytoczonego w tabeli 8 wykazu linii można stwierdzić że 58% z nich
ma charakter przewozów wojewódzkich wykonywanych w granicach, co najmniej dwóch
powiatów i niewykraczającym poza granice jednego województwa (ustawa z dnia 16 grudnia
2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym).
Tabela 9. Wykaz linii organizowanych przez KZK GOP i obsługujących obszar MZKP
(stan na 01.11. 2012 r.)
Nr
14
Relacja
Bytom– Zabrze. – Zbrosławice– Zabrze
20
Bytom– Zabrze– Zbrosławice– Zawada –
Pyskowice
Gliwice – Zbrosławice – Zabrze
Gliwice – Zbrosławice – Tarnowskie Góry
57
80
Typ*
Operator
W
Usługi Transportowe
Krzysztof Pawelec
W
Krzysztof Pawelec
W
PKM Gliwice
W
Przedsiębiorstwo Produkcyjno
– Usługowo – Handlowe
Kłosok, Andrzej Kłosok
43
107
132
Będzin – Psary – Bobrowniki – Ożarowice
Bytom – Zabrze - Zbrosławice
W
W
135
Bytom – Tarnowskie Góry
W
184
Bytom – Zabrze – Zbrosławice – Pyskowice
W
269
288
Będzin – Psary – Dąbrowa Górnicza – Siewierz
Gliwice – Zbrosławice – Ziemięcice Przezchlebie
W
W
617/
617N
735
Gliwice Zabrze – Zbrosławice – Zabrze
W
Bytom – Tarnowskie Góry
W
820
Katowice – Chorzów – Bytom – Tarnowskie Góry
W
PKM Sosnowiec
Krzysztof Pawelec
Krzysztof Pawelec
PKM Sosnowiec
PKM Gliwice
PKM Świerklaniec
* oznaczenia: G – przewozy gminne, Gk – przewozy gminne w komunikacji miejskiej, P – przewozy
powiatowe, W – przewozy wojewódzkie.
Dominującym typem taboru autobusowego wykorzystywanego do obsługi sieci
komunikacyjnej na terenie MZKP jest tabor B (autobus o długości nie większej niż 12 m
i pojemności minimum 91 miejsc). Zgodnie z danymi zawartymi w tabeli 10 największa część
pracy eksploatacyjnej realizowana jest w dniu roboczym – 49 %, natomiast w soboty
i niedziele odpowiednio: 26 % i 25%. W dniu roboczym przewozy realizuje 89 wozów,
w soboty 49, natomiast w niedziele 43.
Tabela 10. Praca eksploatacyjna na liniach obsługiwanych przez MZKP z wyłączeniem
kursów typowo szkolnych (stan na 12.12. 2012 r.)
Nr
1
5
17
19
53
64
78
83
85
87
94
103
105
Typ
taboru
B
B/C
B
B
B
B
B
B
B
B
B/C
B
B
Liczba wozokilometrów
S
N
640,2
329,0
329,0
617,0 / 2074,3 – / 3026,7
– / 3026,7
853,8
908,3
908,3
2140,2
1096,2
1096,2
436,6
256,8
256,8
509,2
294,8
294,8
197,0
–
–
1377,0
795,7
795,7
745,5
302,6
302,6
649,0
493,2
493,2
572,9 / 370,7
447,5 / –
447,5 / –
140,4
–
–
625,8
–
–
R
R
2
2/5
3
8
2
2
2
4
2
2
2/1
1
2
Liczba wozów
S
1
–/7
3
4
1
1
–
2
2
2
2/–
–
–
N
1
–/7
3
4
1
1
–
2
2
2
2/–
–
–
44
112
119
129
134
142
143
145
151
152
153
158
173
174
179
180
189
191
192
225
246
283
614
625
646
670
738
739
742
780
B
B
B/C
B
B
B
B
B
M
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
M
B
769,0
98,7
224,6 / 1140,0
261,8
60,7
349,0
527,0
139,5
338,5
317,2
399,1
646,0
116,6
1220,5
1111,7
361,8
860,0
1390,7
715,0
344,9
86,1
733,9
517,9
117,4
398,2
675,5
–
266,4
422,0
–
–
940,4 / –
150,8
–
67,2
334,6
–
–
177,0
184,2
–
–
488,8
414,3
–
427,9
278,4
656,3
–
–
715,8
485,6
–
356,6
–
48,8
39,8
262,2
–
–
833,0 / –
150,8
–
67,2
334,6
–
–
177,0
184,2
–
–
488,8
414,3
–
427,9
278,4
270,4
–
–
715,8
211,6
–
348,4
–
48,8
89,0
262,2
1
1
1/3
1
1
2
1
1
1
1
1
2
1
3
3
1
2
4
4
1
1
2
3
1
1
2
–
1
2
–
–
2/–
1
–
1
1
–
–
–
–
–
–
2
1
–
1
1
4
–
–
2
4
–
1
–
1
1
1
–
–
2/–
1
–
1
1
–
–
–
–
–
–
2
1
–
1
1
1
–
–
2
1
–
1
–
1
1
1
Dostępność przestrzenna transportu zbiorowego wynika m.in. z gęstości sieci
komunikacyjnej. Analizując gęstość sieci na obszarze gmin MZKP (rys. 4) należy stwierdzić,
że największa wartość wskaźnika charakteryzuje obszar: Mierzęcic, Ożarowic oraz
Tarnowskich Gór. Najmniejszą gęstością sieci charakteryzują się: Miasteczko Śląskie oraz
Krupski Młyn. Łączna długość sieci transportu zbiorowego organizowanego przez MZKP
wynosi 406 km, z czego nominalnie największy udział w jej długości mają Zbrosławice
(24,21 %) oraz Tarnowskie Góry (17,69 %) – tabela 11.
45
Rys. 4. Długość linii komunikacyjnych w przeliczeniu na km2 powierzchni gminy (stan
na 12.12. 2012 r.)
Tabela 11. Długość linii wg gmin MZKP (stan na 12.12. 2012 r.)
Gmina
Krupski Młyn
Mierzęcice
Ożarowice
Świerklaniec
Tarnowskie Góry
Tworóg
Wielowieś
Zbrosławice
Razem
Długość linii (km)
7,6
14,5
52,5
44,4
25,5
71,9
51
40,7
98,4
406,5
Udział procentowy
1,87%
3,57%
12,92%
10,92%
6,27%
17,69%
12,55%
10,01%
24,21%
100,0%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danym dostarczonych przez MZKP.
Najwięcej – 40 % ogólnej pracy eksploatacyjnej zlecanej przez MZKP realizowane jest
na terenie Tarnowskich Gór (rys. 5), co w połączeniu z integracyjną funkcją dworca
autobusowego (w skali lokalnej, aglomeracyjnej i ponad aglomeracyjnej) czyni ten obszar
strategicznym elementem sieci MZKP.
46
Rys. 5. Podział pracy eksploatacyjnej wg gmin MZKP w roku 2011
Potwierdzeniem strategicznego znaczenia obszaru Tarnowskich Gór w ujęciu całego
systemu transportu zbiorowego jest udział w łącznej ilości pracy eksploatacyjnej wykonanej
w 2011 roku, wynoszący 40 %. W konsekwencji Tarnowskie Góry stają się głównym
generatorem ruchu oraz za sprawą połączeń (także kolejowych) z pozostałymi miastami
aglomeracji górnośląskiej, centralnym multimodalnym węzłem przesiadkowym.
3.2.
Charakterystyka planowanej sieci
Ze względu na przestrzenne, demograficzne oraz ekonomiczno – społeczne
uwarunkowania rozwoju obszaru Związku, za priorytet funkcjonowania planowanej sieci,
powinna zostać uznana integracja transportu. W związku z rosnącym wskaźnikiem
motoryzacji, należy dążyć do integracji transportu indywidualnego ze zbiorowym oraz do
utworzenia układu multimodalnych węzłów przesiadkowych, umożliwiających organizację
przewozów wewnątrz obszaru MZKP oraz realizację połączeń w układzie aglomeracyjnym.
47
Kluczowym elementem integracji systemu transportowego na obszarze MZKP jest
wyznaczenie centralnego ośrodka integracyjnego w Tarnowskich Górach. W ramach środków
pozyskanych z Unii Europejskiej, Międzygminny Związek Komunikacji Pasażerskiej
przystąpił do realizacji projektu budowy nowego dworca autobusowego. Dworzec stanowi
przystanek docelowy linii miejskich, powiatowych i wojewódzkich oraz ruchu regionalnego
(pasażerski transport kolejowy). Infrastruktura dworca zostanie wyposażona w nowoczesne
rozwiązania poprawiające komfort i jakoś usług komunikacyjnych.
Rozwinięciem
procesu
integracji
transportu
zbiorowego
będzie
stworzenie
nowoczesnych węzłów przesiadkowych w oparciu o istniejącą sieć komunikacyjną. Planuje
się aby węzły przesiadkowe zlokalizowane były w gminach: Świerklaniec, Tworóg,
Mierzęcice, Ożarowice, Wielowieś i Zbrosławice. Lokalizacja wynika z układu przestrzennofunkcjonalnego obszaru MZKP oraz z analizy potoków pasażerskich (rozdział 4).
W procesie planowania systemu transportu zbiorowego na obszarze MZKP należy także
uwzględnić preferencje pasażerów dotyczące rozmieszczenia przystanków, układu sieci czy
też tworzenia nowych połączeń. W celu identyfikacji tych potrzeb zadano respondentom
(przy użyciu badania ankietowego) następujące pytania:
• Ile czasu zajmuje Panu/i realizacja podróży komunikacja miejską?
• Z iloma przesiadkami najczęściej odbywa się Pana/i podróż?
• Czy Pana/i zdaniem lokalizacja przystanków jest właściwa?
• Czy Pana/i zdaniem należy utworzyć nowe połączenia bezpośrednie?
• Czy byłby/byłaby Pan/i skłonny/a do rezygnacji z bezpośredniości połączeń
(i korzystania z wyznaczonych węzłów przesiadkowych), przy założeniu
krótkiego oczekiwania na przesiadkę?
Na pytanie dotyczące długości podróży komunikacją miejską z grupy 946 badanych,
odpowiedziały 842 osoby (pozostała grupa nie korzysta z transportu zbiorowego). Wyniki
rozkładają się równomiernie pomiędzy wskazane przedziały czasu (rys. 6). Najliczniejszą
grupę stanowili pasażerowie, których przeciętna długość podróży trwa od 21 do 40 minut –
nieco ponad 28 %.
48
Rys. 6. Długość czasu podróży komunikacją miejską wg respondentów
Źródło: Opracowanie własne.
Na pytanie dotyczące liczby przesiadek podczas podróży komunikacją miejską
udzielono 842 odpowiedzi. Zdecydowanie największa ilość respondentów (56%) realizuje
najczęściej podróże bezpośrednie (rys. 7). Najniższy odsetek pasażerów realizuje podróże
wymagające dwóch lub więcej przesiadek – 10 %.
Rys. 7. Liczba przesiadek wg respondentów
49
Elementami infrastruktury punktowej, systemu transportu zbiorowego wpływającymi na
jego dostępność w układzie przestrzennym są przystanki komunikacyjne. W ocenie
większości pasażerów MZKP (82 %) lokalizacja przystanków jest właściwa (rys. 8).
Rys. 8.Prawidłowość rozmieszczenia przystanków wg respondentów
W celu wyznaczenia kierunków rozwoju układu sieci komunikacyjnej MZKP, zapytano
respondentów o potrzebę utworzenia nowych połączeń bezpośrednich i ich wskazanie.
Odpowiedzi rozłożyły się równomiernie: 51 % uznało, że nie jest konieczne ustanowienie
nowych połączeń, a 49 % taką konieczność wskazało (rys 9). W odpowiedzi na pytanie
dotyczące określenia konkretnych kierunków nowych połączeń udzielono 120 odpowiedzi.
W tej grupie najczęściej rekomendowano połączenia:
• Tarnowskie Góry – Gliwice, ok. 22,5 % odpowiedzi,
• Tarnowskie – Góry – Mierzęcice, ok. 15 % odpowiedzi,
• Tarnowskie Góry – Lotnisko w Pyrzowicach, ok. 11 % odpowiedzi,
• Tarnowskie Góry – Zabrze, ok. 10 % odpowiedzi,
• zwiększenie częstotliwości połączeń na trasie Tarnowskie Góry – Katowice,
ok. 11 % odpowiedzi,
Wskazywano także potrzeby utworzenia połączeń z obszarami leżącymi poza MZKP
i KZK GOP: z Zawierciem ok. 12,5 % oraz z Lublińcem ok. 8 %. Pozostałe wskazania
respondentów miały charakter incydentalny.
50
Rys. 9. Potrzeba utworzenia nowych połączeń komunikacyjnych wg respondentów
Proponowany kierunek rozwoju układu sieci komunikacyjnej MZKP opartego na
węzłach przesiadkowych będzie wymagał modyfikacji mobilności pasażerów skierowanej na
zwiększenie liczby przesiadek. W toku przeprowadzonego badania marketingowego ustalono,
że obecnie pasażerowie w większości nie są chętni do rezygnacji z bezpośredniości
realizowanych podróży (rys. 10).
Rys. 10. Skłonność do rezygnacji z bezpośredniości podróży wg respondentów
51
Ponad 61 % respondentów wyraziło dezaprobatę dla rezygnacji z bezpośredniości
połączenia, nawet przy założeniu większej niż dotychczas częstotliwości odjazdów
z przystanków węzłowych i co za tym idzie skrócenie oczekiwania na przesiadkę.
52
4. Ocena i prognoza potrzeb przewozowych
4.1.
Analiza potoków pasażerskich na sieci MZKP
Metodologia badań
Dane dotyczące liczby pasażerów zbierane są za pomocą obserwatorów zliczających
pasażerów wsiadających i wysiadających do pojazdów z poszczególnych drzwi. Wyniki
zapisywane są do specjalnych arkuszy, w których oprócz wspomnianych wielkości, notowane
są również czasy obsługi poszczególnych przystanków oraz rodzaj taboru, który obsługiwał
linię w dniu pomiaru. Podstawowymi danym niezbędnymi do prawidłowego wypełniania
arkuszy są: nr linii, nr kursu, kierunek kursu, nazwa gmin lub gminy, na terenie których
znajdują poszczególne przystanki, rodzaj taboru przewidziany rozkładem jazdy, rodzaj dnia
(R – roboczy, S – sobota, N – niedziela) oraz data pomiaru.
Główną zasadą wykonywania badań jest to, aby odbywały się one poza nietypowymi
okresami czasu w ciągu roku, tj. poza wakacjami, feriami i świętami oraz aby odbywały się
one dla dni roboczych we wtorki, środy lub czwartki. Natomiast dla poniedziałków i piątków,
z uwagi na mniej typowe zachowania pasażerów, nie powinny się one odbywać.
Na terenie gmin będących uczestnikami MZKP w Tarnowskich Górach kursuje łącznie
58 linii komunikacji miejskiej, których finansowanie w całości lub części pokrywane jest
przez Związek. W dniu opracowywania analizy dostępne były badania napełnień na 40 liniach
przebadanych w różnym okresie czasu, tj.:
• w okresie luty – kwiecień 2011 r. (linie autobusowe nr: 17, 20, 83, 85, 132,
135, 173, 184, 225, 246, 269, 283, 288, 625, 646, 735, 780 i 820),
• w okresie luty – maj 2012 r. (linie autobusowe nr: 5, 19, 53, 57, 80, 94, 103,
105, 112, 119, 142, 158, 174, 179, 192, 717 i 738),
• w okresie listopad - grudzień 2012 r. (linie autobusowe nr: 129, 143, 152, 180 i
737).
Nie zostały przebadane linie autobusowe nr: 1, 64, 78, 87, 134, 145, 151, 153, 189, 191,
614, 670, 712, 736, 739, 742, 743 i 791. Z uwagi na to, że cześć z nich obsługuje gminę
Miasteczko Śląskie, brak jest danych dotyczących ruchu pasażerskiego na terenie tej gminy.
Potencjał generowany w poszczególnych gminach
53
Obsługa dziewięciu gmin Związku powoduje konieczność zaspokajania wszelkiego
rodzaju potrzeb transportowych. Generowane są one w różnym stopniu i rodzaju
w poszczególnych gminach. Na rysunku 11 zaprezentowano liczbę osób wsiadających
w poszczególnych gminach, co odpowiada ruchowi generowanemu na ich terenie. Łącznie na
terenie gmin Związku odbywa się ok. 25 tys. przejazdów w ciągu dnia roboczego. Ośrodkiem
dominującym są Tarnowskie Góry, na terenie których w dniu roboczym wykonywanych jest
ok. 15 tys. przejazdów, co stanowi ok. 60% wszystkich przejazdów na terenie gmin Związku.
Drugim co do wielkości ośrodkiem na rozpatrywanym terenie jest Świerklaniec, gdzie liczba
przejazdów wynosi ok. 3 tys. (ok. 13 %).W tym kryterium udział powyżej 5% posiadają
odpowiednio gminy Mierzęcice, Ożarowice i Zbrosławice. Natomiast poniżej 5% procent to
udział procentowy podróży na terenie Krupskiego Młyna i Wielowsi. Dla Miasteczka
Śląskiego liczby te nie są znane.
Rys. 11. Liczba osób wsiadających na wybranych liniach MZKP w Tarnowskich górach
w ciągu jednego dnia roboczego
Zaprezentowane powyżej wielkości dotyczą gmin i obrazują przestrzenny rozkład
generowanego potencjału przewozowego. Nierównomierność jego wielkości można również
odnieść do każdej z gmin osobno i wtedy wielkością charakteryzująca ten stan będzie liczba
pasażerów wsiadających na poszczególnych przystankach w danej gminie. W poszczególnych
gminach najbardziej obciążonymi przystankami są:
• gmina Krupski Młyn: „Krupski Młyn Skrzyżowanie”; ok. 200 pas/dobę (25,7%
wszystkich pasażerów wsiadających na terenie gminy),
• gmina Miasteczko Śląskie: brak danych,
54
• gmina Mierzęcice: „Mierzęcice Urząd Gminy”, ponad 200 pas/dobę (13,9%
• gmina Ożarowice: „Tąpkowice Szkoła”, ok. 250 pas /dobę (18,8% wszystkich
pasażerów wsiadających na terenie gminy),
• gmina Świerklaniec: „Świerklaniec Park”, ok. 900/pas dobę (28,6%
• gmina Tarnowskie Góry: „Tarnowskie Góry Dworzec PKP”, ok. 7 500
pas/dobę (50,9 % wszystkich pasażerów wsiadających na terenie gminy),
• gmina Tworóg: „Tworóg Dworzec PKP”, ok. 350 pas/dobę (24,2% wszystkich
• gmina Wielowieś: „Wielowieś Bank”, ok. 150 pas/dobę (36,1% wszystkich
• gmina Zbrosławice: „ Kamieniec Szkoła”, „Zbrosławice Kościół”, po ok. 180
pas/dobę (ok. 9% wszystkich pasażerów wsiadających na terenie gminy).
Rozkład potoków pasażerskich w poszczególnych okresach doby
Dla typowego układu komunikacji miejskiej występuje pięć charakterystycznych
okresów w ciągu doby, które wskazują w których częściach dnia występuje największy popyt
na usługi transportowe. Są nimi: dwa okresy szczytowe oraz trzy poza okresami szczytu.
Przeprowadzona analiza liczby osób wsiadających na terenie gmin Związku pokazała, że
reguła ta potwierdza się również dla tego obszaru, co zaprezentowano na rysunku 12,
a wartości w poszczególnych okresach w tabeli 12. Poszczególne okresy to:
• przed szczytem porannym: występuje w godz. od 4:00 do 6:00, wykonywanych
jest ok. 330 podróży, co stanowi 1,3% udziału w ogólnej liczbie podróży,
• szczyt poranny: występuje w godz. od 6:00 do 9:00, wykonywanych jest
ok. 6.000 podróży, co stanowi 24,2% udziału w ogólnej liczbie podróży,
• międzyszczyt: występuje w godz. 9:00 do 14:00, wykonywanych jest ok. 8.400
podróży, co stanowi 33,6% udziału w ogólnej liczbie podróży,
• szczyt popołudniowy: występuje w godz. od 14:00 do 16:00, wykonywanych
jest ok. 5.500 podróży, co stanowi 22,0% udziału w ogólnej liczbie podróży,
• Po szczycie popołudniowym: występuje w godz. od 17:00 do 4:00,
wykonywanych jest ok. 4.700 podróży, co stanowi ok. 18,8% udziału
w ogólnej liczbie podróży.
55
Rys. 12. Godzinowy rozkład potoków pasażerskich na wybranych liniach MZKP
Tabela 12. Liczba pasażerów wsiadających w poszczególnych okresach doby
Cecha
Suma pasażerów
Suma pasażerów
w godzinie
maksymalnej
Przed
szczytem
porannym
W szczycie
porannym
Szczyt
Międzyszczyt
popołudniowy
Po
szczycie
popołudnio
wym
332
6025
8363
5464
4671
1147
2977
1765
2908
1422
Przemieszczenia pasażerów pomiędzy poszczególnymi gminami
Przemieszczenia pasażerów na terenie gmin MZKP w Tarnowskich Górach odbywać
się mogą wewnątrz obszaru Związku, jak i na zewnątrz, do sąsiednich gmin, nie będących
56
uczestnikami Związku. Na jego obszarze pasażerowie mogą podróżować wewnątrz jednej
gminy, dwóch sąsiednich lub pomiędzy więcej niż dwoma, gdzie jedna z nich ma charakter
tranzytowy – część pasażerów może przejeżdżać bez wysiadania.
Na podstawie badań napełnień zidentyfikowane zostały przemieszczenia odbywające
się na terenie gmin MZKP w Tarnowskich Górach, jak i potoki wyjeżdżające poza obszar
związku. Graficzna prezentacja tych przemieszczeń została przedstawiona na rysunku 13.
Zidentyfikowano główne ciągi komunikacyjne, tj. połączenia z dominującą liczbą
pasażerów. Są to połączenia z głównym ośrodkiem ciążenia na terenie Związku, czyli
z Tarnowskimi Górami – od północy z Krupskiego Młyna oraz Tworogu, od zachodu ze
Świerklańcem. W przypadku podróży poza granice Związku, zauważalna jest przewaga
przemieszczeń na południe aglomeracji górnośląskiej, tj. do Gliwic, Zabrza, Bytomia,
Radzionkowa i Piekar Śląskich, a także na zachód do Siewierza. W dzień roboczy poza
granice Związku wykonywanych jest ok. 15 500 podróży, natomiast wewnątrz – pomiędzy
gminami ok. 12 300 podróży. Liczby te wskazują, że ponad połowa z nich to podróże poza
granice Związku.
57
Rys. 13. Dobowa więźba potoków pasażerskich na wybranych liniach MZKP dla dnia roboczego
58
Wnioski
Przeprowadzona analiza liczby podróży wykonywanych liniami MZKP w Tarnowskich
Górach pozwoliła na sformułowanie wniosków o charakterze ogólnym dotyczących układu
komunikacyjnego Związku.
1.
Obsługa komunikacyjna poszczególnych gmin dostosowana być musi do
rzeczywistych oraz potencjalnych potoków pasażerskich – największa oferta
przewozowa powinna obejmować gminy, w których zaobserwowano największą
liczbę pasażerów wsiadających, natomiast dla pozostałych gmin, w zależności od
tworzenia generatorów ruchu oraz zmian w strukturze liczby mieszkańców.
2.
Najbardziej obciążone przystanki powinno się wyposażać w odpowiednie
urządzenia do obsługi podróżnych, tj. wiaty, zadaszenia, ławki oświetlenie oraz
dostosować elementy infrastruktury drogowej do wielkości pojazdów oraz ich
liczby zgłoszeń na poszczególnych stanowiskach przystankowych, a docelowo
także w informację elektroniczną.
3.
Konstruowane rozkłady jazdy powinny uwzględniać: rozłożenie potoków
pasażerskich na sieci oraz możliwość organizacji połączeń przesiadkowych.
4.
Należy utrzymywać wysoki stopień oferty przewozowej na liniach, które
wykraczają poza obszar Związku.
5.
Należy kontynuować dalszą współpracę z Komunikacyjnego Związkiem
Komunalnym Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, z uwagi na to, że
największa liczba podróży odbywa się do gmin tego Związku.
6.
Należy utrzymywać połączenia z najbardziej istotnym ośrodkiem ciążenia, jakim
są Tarnowskie Góry.
4.2.
Prognoza popytu na usługi transportu zbiorowego
Planowanie rozwoju systemu transportu zbiorowego poza szczegółową analizą
wewnętrznych oraz zewnętrznych uwarunkowań funkcjonowania, musi uwzględniać
prognozę wielkości popytu na usługi świadczone przez MZKP. W tym celu, przyjęto
założenia opublikowane w dokumencie Prognozy popytu na transport w Polsce do roku 2020
i 2030, autorstwa prof. Jana Burnewicza. Wskazany model prognozowania popytu na
transport wykorzystany jest także w projekcie Strategii Rozwoju Transportu do 2020 roku
(z perspektywą
do
2030
roku),
autorstwa
Ministerstwa
Transportu,
Budownictwa
59
i Gospodarki Wodnej. Przy opracowaniu prognozy przyjęto, że wielkość popytu na przewozy
i ruch osób zależna jest głównie od: liczby i struktury ludności, wielkości środków na wydatki
konsumpcyjne (i preferencji dotyczących poszczególnych form transportu), zmian
urbanistycznych w miastach, mobilności ludności związanej z pracą i rekreacją, jakości
oferowanych
usług
transportu
zbiorowego,
dostępności
i
warunków
komunikacji
indywidualnej oraz cen biletów transportu zbiorowego. Przyjęto także, że zmiany wielkości
produktu krajowego brutto będą wpływać na strukturę popytu na usług transportu zbiorowego
w sposób ograniczony. Prognozowane zmiany popytu na przewozy osób (w mln)
komunikacją indywidualna oraz autobusami miejskimi przedstawiono odpowiednio na rys. 14
i 15. Przewidywania wielkości zestawiono w dwóch wariantach – maksymalnym i minimalny.
Ze względu na dynamikę rozwoju gospodarczego, perspektywę czasową oraz błędy prognoz
należy traktować wskazane wartości jako szacunkowe, które jednakże prawidłowo diagnozują
trend rozwoju transportu.
Rys. 14. Prognoza liczby pasażerów przewożonych komunikacją miejską autobusową
(w mln osób)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie J. Burnewicz Prognozy popytu na transport w Polsce do roku 2020
i 2030orazStrategii Rozwoju Transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku).
60
Rys. 15. Prognoza liczby pasażerów przewożonych komunikacją indywidualną (w mln
osób)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie J. Burnewicz Prognozy popytu na transport w Polsce do roku 2020
i 2030orazStrategii Rozwoju Transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku).
Dane zaprezentowane na rysunkach: 14 i 15 wskazują na dynamiczny wzrost udziału
komunikacji indywidualnej w zaspokajaniu potrzeb transportowych przy jednoczesnym
spadku tego wskaźnika dla przewozów autobusami miejskimi. Wskazania te będą miały
istotny wpływ na kształtowanie przyszłego popytu zwłaszcza na obszarach o niskiej gęstości
zaludnienia (tereny podmiejskie i wiejskie) – które stanowią znaczny udział na terenie gmin
MZKP.
W celu opracowania prognozy dla przewozów komunikacją autobusową organizowaną
przez Związek, przyjęto wyżej wymieniony model prognostyczny, dokonując ekstrapolacji
trendu dla udostępnionych danych. Za okres bazowy uznano 2012 rok, dla którego dokonano
oszacowania liczby przewiezionych pasażerów na podstawie wielkości sprzedaży biletów.
Liczba ta wynika z ilości rozdystrybuowanych na terenie MZKP biletów, obowiązujących na
sieci wspólnej MZKP i KZK GOP, przy założeniu że:
• 1 bilet jednorazowy = 1 przejazd,
• 1 bilet miesięczny = 44 przejazdy,
• bilety okresowe = liczba dni w danym okresie pomnożona przez 2 przejazdy.
Na podstawie posiadanych informacji przyjęto, że w roku bazowym (2012 r.) z usług
transportu zbiorowego skorzystało 6 095 tys. pasażerów. Zgodnie z przyjętym modelem
prognostycznym wyznaczono liczbę pasażerów w dwóch wariantach, szczegółowe wartości
oraz wyznaczoną tendencję przedstawiono w tabeli 13 i rys 16.
61
Tabela 13. Prognoza liczby pasażerów dla MZKP do 2030 roku
Wariant
Optymistyczny
Pesymistyczny
2012
6 095 000
6 095 000
2015
6 060 234
6 040 491
2020
6 012 821
5 977 727
2025
5 907 219
5 865 185
2030
5 829 634
5 782 943
Źródło: Opracowanie własne na podstawie J. Burnewicz, Prognozy popytu na transport w Polsce do roku 2020
i 2030 oraz danych MZKP.
Rys. 16. Prognoza liczby pasażerów MZKP
Źródło: Opracowanie własne na podstawie J. Burnewicz, Prognozy popytu na transport w Polsce do roku 2020
i 2030 oraz danych MZKP.
W przyjętym horyzoncie czasowym niniejszego planu prognozuje się spadek liczby
pasażerów pomiędzy 3,08 % a 3,77%, dodatkowo w perspektywie do 2030 roku spadek może
wynieść od 4,35% do 5,12 %. Spadkowa tendencja liczby pasażerów MZKP może być
jeszcze silniejsza ze względu na wspomniany wcześniej rozwój komunikacji indywidualnej,
połączony z charakterystycznymi dla obszaru o niskiej gęstości zaludnienia preferencjami
wyboru środka transportu.
62
5. Finansowanie usług przewozowych
W Polsce zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym do podstawowych zadań własnych
gminy należy między innymi organizacja lokalnego transportu zbiorowego. W związku z tym
obowiązek jego finansowania został w całości przerzucony na samorządy gminne. Główną
przyczyną takiego stanu rzeczy jest fakt, iż państwo nie jest w stanie zapewnić odpowiednich
środków na finansowanie i rozwój zbiorowego transportu publicznego.
W przypadku utworzenia związku międzygminnego, realizującego zadania organizatora
zbiorowego transportu publicznego, cała odpowiedzialność za działalność organizacyjną,
decyzyjną i kontrolną w sferze finansów spada na związek. Władze związku odpowiedzialne
są za pozyskiwanie środków pieniężnych na funkcjonowanie, realizację zadań przewozowych
i rozwój miejskiego systemu transportowego.
W przypadku Międzygminnego Związku Komunikacji Pasażerskiej w Tarnowskich
Górach podstawowym źródłem dochodów są dotacje i przychody uzyskiwane ze sprzedaży
biletów i opłat dodatkowych, przewidzianych w taryfie komunikacyjnej (tabela 14).
Dodatkowo
Związek
jest
właścicielem
Przedsiębiorstwa
Komunikacji
Miejskiej
Międzygminna Spółka z o.o. i w konsekwencji osiąga przychody z tytułu świadczenia usług
przewozowych komunikacją miejską (kategoria pozostałe).
Zgodnie z paragrafem 42 statutu MZKP18, gminy tworzące Związek uczestniczą
w finansowaniu systemu transportu zbiorowego poprzez wnoszenie do budżetu Związku
wpłat na pokrycie kosztów działalności statutowej, a wysokość wpłat ustala się
proporcjonalnie do wysokości pracy przewozowej na terenie danej Gminy, określonej na
podstawie dwustronnych uzgodnień lub konferencji rozkładów jazdy.
W ramach funkcjonującego porozumienia biletowo – taryfowego, zawartego
w październiku 1994 roku pomiędzy KZK GOP Katowice a MZKP Tarnowskie Góry, obecny
udział w dochodach ze sprzedaży biletów wynosi:5,4954 % wpływów dla MZKP i 94,5046 %
wpływów dla KZK GOP19.
18
Statut Międzygminnego Związku Komunikacji Pasażerskiej w Tarnowskich Górach, Dz. Urz. Woj. Śląskiego
nr 211 poz. 3129 w dniu 1 października 2010 r.
19
Uchwała Nr 74/2008 Zarządu Komunikacyjnego Związku Komunalnego GOP w Katowicach z dnia 30
września 2008 r. w sprawie: dalszej współpracy z MZKP w Tarnowskich Górach w ramach Porozumienia
taryfowo -biletowego zawartego w dniu 12.10.1994 roku.
63
Tabela 14. Wynik finansowy MZKP w latach 2009 – 2011 (w zł)
Rodzaj
Przychody netto ze
sprzedaży
w tym:
przychody z biletów
dotacje z gmin
pozostałe
Koszty działalności
operacyjnej
Zysk/strata netto
2009
2010
2011
53 764 966,47
54 748 510,39
57 584 829,44
25 030 507,10
14 924 723,89
13 809 735,47
24 833 464,37
15 617 263,21
14 297 782,81
28 384 927,70
15 887 075,01
13 312 826,73
51 755 810,66
53 502 715,69
54 918 573,24
2 009 155,81
1 245 794,70
2 666 256,20
Rys. 17. Udział dochodów z biletów w kosztach działalności operacyjnej
Istotnym wskaźnikiem charakteryzującym funkcjonowanie systemu finansowania
transportu zbiorowego jest udział dochodów ze sprzedaży biletów w kosztach operacyjnych
organizatora (tzw. wskaźnik samofinansowania). Przedstawione na rys. 17 wartości tego
wskaźnika dla MZKP w latach 2007 – 2011 oscylują pomiędzy 46,42 % i 55,81%.
Prognozowany spadek wielkości potencjalnego oraz efektywnego popytu na usługi transportu
zbiorowego oraz utrzymujący się wzrostowy trend cen oleju napędowego mogą spowodować
zmniejszenie pokrycia kosztów dochodami ze sprzedaży biletów i w konsekwencji wymusić
wzrost finansowego zaangażowania gmin członkowskich (w postaci dotacji).
64
6. Preferencje dotyczące wyboru rodzaju środków transportu
Określenie preferencji wyboru rodzaju środka transportu oraz identyfikacja potrzeb
transportowych mieszkańców gmin MZKP pozwoli na tworzenie oferty przewozowej
dostosowanej do wymagań obecnych oraz potencjalnych klientów transportu zbiorowego.
Opracowanie zawarte w tym rozdziale oparto w całości na wynikach badania
marketingowego.
W toku badania ustalono, że ponad 58 % respondentów realizując podróże korzysta
z transportu zbiorowego, przy ponad 39 % udziale komunikacji indywidualnej w obsłudze
potrzeb przewozowych (rys. 18). Biorąc pod uwagę, że 53 % respondentów posiada do
własnej dyspozycji samochód osobowy można stwierdzić, że część posiadaczy samochodów
ogranicza ich udział na rzecz transportu zbiorowego (rys. 19).
Rys. 18. Podział zadań przewozowych pomiędzy środki transportu wg respondentów
65
Rys. 19. Struktura respondentów wg kryterium posiadania samochodu osobowego
Ponad 40 % ankietowanych deklaruje codzienne korzystanie z transportu zbiorowego,
korzystając z biletów miesięcznych bądź kwartalnych. Grupa ta generuje regularne,
relatywnie stałe, przychody organizatora z tytułu sprzedaży biletów. Respondenci
podróżujący komunikacją miejską kilka razy w tygodniu stanowią ponad 19 % próby
badawczej, przekonanie tej grupy pasażerów do stałego podróżowania powinno stać się
ważnym celem rozwoju oferty MZKP (rys. 20).
Rys. 20. Częstotliwość korzystania z transportu zbiorowego wg respondentów
66
Pozostała grupa respondentów deklarująca mniejszą częstotliwość podróżowania
komunikacją miejską, rezygnuje z komunikacji indywidualnej z reguły w skutek awarii
pojazdu, bądź realizacji fakultatywnych potrzeb przewozowych związanych często ze
spotkaniami towarzyskimi.
Rys. 21. Cele podróży komunikacją miejską wg respondentów
Podróże transportem zbiorowym w ponad 68 % (rys. 21) realizowane są w celach
obligatoryjnych (46,61 % – dojazdy do pracy, 21,69 % – dojazdy związane z edukacją).
Najczęstszą przyczyną wyboru usług transportu zbiorowego jest korzystny bilans kosztów
względem transportu indywidualnego – 31,71 % (rys. 23). Drugim, co do istotności
czynnikiem wskazywanym przez ankietowanych jest trudność z zaparkowaniem pojazdu
w miejscu docelowym. Wybór samochodu jako podstawowego środka transportu,
podyktowany jest głównie krótszym czasem podróży – 33,02 % oraz brakiem konieczności
oczekiwania – 26,03 % (rys. 22).
67
Rys. 22. Czynniki wyboru komunikacji indywidualnej wg respondentów
Rys. 23. Czynniki wyboru transportu zbiorowego wg respondentów
68
Rys. 24. Ocena realizacji wskazanych postulatów przewozowych wg respondentów
Respondenci zostali poproszeni o ocenę realizacji postulatów przewozowych:
częstotliwości połączeń, punktualności, czasu podróży, pewności odbycia podróży,
dostępności, bezpośredniości połączeń, wygody, informacji pasażerskiej, kosztu oraz
bezpieczeństwa osobistego (rys. 24). Przyjęto następującą skalę ocen: bardzo dobra, dobra,
ani dobra ani zła, zła oraz bardzo zła. Ankietowani najniżej ocenili koszt podróży
komunikacją miejską, wskazując w 15,8 % na ocenę bardzo złą i w 23,46 % na złą. Dużo
negatywnych ocen przyporządkowano także częstotliwości połączeń. Najwyżej oceniono
punktualność oraz pewność odbycia podróży – odpowiednio 57,7 % oraz 55,12 %
pozytywnych not.
69
7. Organizacja rynku przewozów
7.1.
Zasady funkcjonowania rynku przewozów
Międzygminny Związek Komunikacji Pasażerskiej w Tarnowskich Górach jest
związkiem komunalnym działającym na podstawie ustawy o samorządzie gminnym z dnia
8 marca 1990r. (tj. Dz. U. nr 13 poz. 74 z 1996r z późniejszymi zm.). Utworzony został
z inicjatywy dziewięciu gmin założycieli: Krupskiego Młyna, Mierzęcic, Piekar Śląskich,
Świerklańca, Tarnowskich Gór, Tąpkowic, Tworoga, Wielowsi i Zbrosławic. W 1995 roku do
Związku dołączyła gmina Miasteczko Śląskie, a nazwa gminy Tąpkowice uległa zmianie na
Ożarowice. W dniu 8 kwietnia 1992 roku Związek został wpisany do rejestru związków
międzygminnych (pod numerem 62) prowadzonego przez Ministra Spraw Wewnętrznych
i Administracji, i z tym dniem rozpoczął działalność. Aktualna treść statutu MZKP została
opublikowana w Dz. Urz. Województwa Śląskiego nr 85/2002 z 09.12.2002 r. Z dniem
31.12.2007 r. ze Związku wystąpiła gmina Piekary Śląskie.
Decyzja o utworzeniu związku komunalnego występującego w roli organizatora
publicznego transportu zbiorowego podjęta została w oparciu o korzyści płynące z tego typu
rozwiązania. Oddzielenie sfery organizacji, od realizacji usług przewozowych uruchamia
mechanizm konkurencji, czego następstwem jest wysoka efektywność działania obecnych na
rynku operatorów transportu publicznego i przewoźników. W wyniku walki konkurencyjnej
dochodzi do obniżenia kosztów jednostkowych i systematycznego rozwoju systemu
transportowego. Takie rozwiązanie pozwala również na kształtowanie oferty przewozowej
dostosowanej do potrzeb mieszkańców.
70
Rys. 25.Model organizacji MZKP
Do podstawowych zadań realizowanych przez Międzygminny Związek Komunikacji
Pasażerskiej w Tarnowskich Górach należą m.in.:
• Badanie i analiza potrzeb przewozowych w publicznym transporcie zbiorowym,
z uwzględnieniem potrzeb osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej
zdolności ruchowej,
• Podejmowanie działań zmierzających do realizacji istniejącego planu transportowego
albo do aktualizacji tego planu,
• Zapewnienie odpowiednich warunków funkcjonowania publicznego transportu
zbiorowego, w szczególności w zakresie:
– standardów dotyczących przystanków komunikacyjnych oraz dworców,
– korzystania z przystanków komunikacyjnych oraz dworców,
– funkcjonowania zintegrowanych węzłów przesiadkowych,
– funkcjonowania zintegrowanego systemu taryfowo-biletowego,
– systemu informacji dla pasażera.
71
• Określanie
sposobu
oznakowania
środków
transportu
wykorzystywanych
w przewozach o charakterze użyteczności publicznej,
• Ustalanie stawek opłat za korzystanie przez operatorów i przewoźników
z przystanków komunikacyjnych i dworców, których właścicielem albo
zarządzającym nie jest jednostka samorządu terytorialnego, zlokalizowanych na
liniach komunikacyjnych na obszarze właściwości organizatora,
• Określanie przystanków komunikacyjnych i dworców, których właścicielem lub
zarządzającym jest jednostka samorządu terytorialnego, udostępnionych dla
operatorów i przewoźników oraz warunków i zasad korzystania z tych obiektów,
• Przygotowanie i przeprowadzenie postępowania prowadzącego do zawarcia umowy o
świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego,
• Zawieranie umowy o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu
zbiorowego,
• Ustalanie opłat za przewóz oraz innych opłat, o których mowa w ustawie z dnia 15
listopada 1984 r. – Prawo przewozowe (Dz. U. z 2000 r. Nr 50, poz. 601, z późn.
zm.8), za usługę świadczoną przez operatorów i przewoźników w zakresie
publicznego transportu zbiorowego,
• Ustalanie sposobu dystrybucji biletów za usługę świadczoną przez operatorów
w zakresie publicznego transportu zbiorowego,
• Wykonywanie zadań, o których mowa w art. 7 ust. 2 rozporządzenia (WE)
nr 1370/2007.
Na terenie Związku objętego niniejszym planem, z powodu posiadanej infrastruktury
transportowej, występują jedynie operatorzy i przewoźnicy świadczący usługi przewozu osób
autobusami miejskimi. Na niżej zamieszczonym wykresie przedstawiony został udział
operatorów/przewoźników w dziennej pracy przewozowej wykonywanej na zlecenie MZKP.
72
Rys. 26. Udział przewoźników w pracy przewozowej kontraktowanej przez MZKP
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danym dostarczonych przez MZKP.
Głównym operatorem transportu publicznego działającego na obszarze gmin tworzących
Związek jest spółka której 100% udziałowcem jest MZKP w Tarnowskich Górach (rys. 26).
Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej w Świerklańcu Międzygminna Spółka z o.o.
wykonuje ponad 50% dziennej pracy eksploatacyjnej. Obecnie sytuacja spółki uległa
zdecydowanej poprawie ponieważ w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego
73
Województwa Śląskiego w latach 2010-2012 otrzymała środki pieniężne, które umożliwiły
zakup 43 nowoczesnych autobusów miejskich, w tym 25 autobusów jednoczłonowych oraz
18 autobusów przegubowych. Zakupione autobusy spełniają obowiązujące normy EURO 5
dotyczące czystości spalin i zostały wyposażone w system pozycjonowania pojazdów oraz
system dynamicznej informacji pasażerskiej.
7.2.
Kontraktowanie usług na rynku publicznego transportu
zbiorowego
Zgodnie z Ustawą z dn. 16.12.2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym
(art. 19 ust.1), organizator dokonuje wyboru operatora alternatywnie w trybie:
1) Ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych;
2) Ustawy z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi;
3) Ustawy o publicznym transporcie zbiorowym.
Ogłoszenia o zamiarze przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia
publicznego należy publikować 12 miesięcy przed zawarciem umowy lub na sześć miesięcy –
w przypadku, gdy umowa o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego
ma dotyczyć świadczenia tych usług w wymiarze mniejszym niż 50.000 kilometrów rocznie.
Operatorzy i przewoźnicy świadczący usługi przewozowe na terenie MZKP
w Tarnowskich Górach wybierani są w drodze przetargów nieograniczonych, przy
zachowaniu zasad konkurencyjności podmiotów gospodarczych. Podstawowym kryterium
oceny ofert stanowi cena. Operatorzy biorący udział w postępowaniu przetargowym muszą
dysponować taborem spełniającym określone warunki techniczne i użytkowe, zapewniające
świadczenie wysokiej jakości usług przewozowych.
Niezwykle ważne z punktu widzenia planowania transportu miejskiego jest możliwość
bezpośredniego zawarcia umowy MZKP w Tarnowskich Górach z przewoźnikiem,
w przypadku, gdy spełniony jest jednej z niżej przedstawionych warunków:
• średnia wartość roczna przedmiotu umowy jest mniejsza niż 1 000 000 euro
lub świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego
dotyczy świadczenia tych usług w wymiarze mniejszym niż 300.000
kilometrów rocznie,
• świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego ma być
wykonywane przez podmiot wewnętrzny, w rozumieniu rozporządzenia
74
(WE) nr 1370/2007, powołany do świadczenia usług w zakresie
publicznego transportu zbiorowego,
• wystąpi zakłócenie w świadczeniu usług w zakresie publicznego transportu
zbiorowego lub bezpośrednie ryzyko powstania takiej sytuacji zarówno
z przyczyn zależnych, jak i niezależnych od operatora.
Zaleca się aby w przyszłości w dalszym ciągu operatorzy transportu publicznego byli
wybierani w drodze zamówień publicznych. Jest to rozwiązanie najbardziej racjonalne
z ekonomicznego punktu widzenia ponieważ zwiększa konkurencję w sferze realizacji
przewozów autobusowych i znajduje swoje odzwierciedlenie w jakości świadczonych usług
i kosztach ich nabywania. Szczególną uwagę zwrócić, należy jednak na długość zawieranych
umów i wymagania techniczne względem taboru.
Umowy na podstawowe linie komunikacyjne powinny być zawierane na okres 10 letni
tj. maksymalny okres zgodny z ustawą o publicznym transporcie zbiorowym. Taka długość
kontraktów
umożliwi
wybranym
przewoźnikom
pozyskanie
fabrycznie
nowych
i odpowiednio wyposażonych pojazdów, po relatywnie niskich cenach, których koszt
amortyzacji zostanie rozłożony na długoletni okres trwania umowy. Natomiast okres
obowiązywania pozostałych umów na tzw. linie uzupełniające powinien maksymalnie
wynosić 4 lata.
Podkreśla się, aby zdecydowanie zwiększyć wymagania techniczne względem taboru
wyznaczonego do obsługi linii komunikacyjnych MZKP, który na chwile obecną znacznie
odbiega od standardów europejskich. Na niżej zamieszczonych rysunkach przedstawiona
została struktura wiekowa autobusów i podział spełnianych przez pojazdy norm czystości
spalin.
75
Rys. 27. Struktura wiekowa taboru obsługującego linie MZKP
Rys. 28. Struktura taboru obsługującego linie MZKP wg norm emisji spalin
Z rysunków: 27 i 28 wynika, iż blisko 45% wszystkich autobusów, obsługujących
gminy MZKP, należy do przedziału wiekowego ≥20 lat, przy czym więcej niż połowa
autobusów spełnia najniższe normy czystości spalin tj. Euro 0 bądź Euro 1. Ponadto bardzo
duża część pojazdów tzn. około 18%, nie jest przystosowana do przewozu osób
niepełnosprawnych.
Badając zastosowane w autobusach rozwiązania z zakresu telematyki stwierdza się, że
28% pojazdów nie jest wyposażona w elektroniczne tablice kierunkowe, a w system
dynamicznej informacji pasażerskiej wyposażonych jest zaledwie 21% z nich.
76
W związku z powyższym, w tworzonych Specyfikacjach Istotnych Warunków
Zamówienia szczególny nacisk należy położyć na dysponowanie przez Wykonawcę
odpowiednim potencjałem technicznym (taborem autobusowym) tj.:
• wiek taboru, spełniający normy spalin EURO 5, EEV lub wyższe,
• wyposażenie w urządzenia do dynamicznej informacji pasażerskiej (głośniki
wewnętrzne i co najmniej jeden głośnik zamontowany na zewnątrz pojazdu,
w jego przedniej części) oraz wyświetlacz LED umieszczony w górnej
części przedziału pasażerskiego za miejscem kierowcy (w pojazdach
przegubowych drugi wyświetlacz za przegubem w drugim członie pojazdu),
skierowany do tyłu pojazdu służące do prezentowania przystanków
zlokalizowanych na trasie linii oraz przekazywania pasażerom informacji
dodatkowych o usługach komunikacji publicznej,
• kasowniki elektroniczne o wybranym systemie kasowania w ilości co najmniej
równej liczbie drzwi pasażerskich w autobusie,
• na wyposażenie w zestaw pełnowymiarowych elektronicznych tablic
kierunkowych,
• system monitoringu przestrzeni pasażerskiej.
Wprowadzenie nowoczesnego taboru jest istotne, ponieważ pozwoli zmniejszać
negatywny wpływ transportu na środowisko naturalne oraz doprowadzi do wyrównywania
szans rozwojowych społeczeństwa poprzez przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób
niepełnosprawnych (likwidowanie barier dla niepełnosprawnych).
7.3.
Integracja usług transportu zbiorowego
Integracja usług publicznego transportu zbiorowego w wymiarze lokalnym,
aglomeracyjnym oraz regionalnym będzie jednym z kluczowych procesów wpływających na
zwiększenie konkurencyjności względem transportu indywidualnego. Szczególnie istotne
wydaje się być zatem zapewnienie integracji w ramach funkcjonowania poszczególnych
podsystemów. Cel ten powinno realizować się stopniowo poprzez:
• integrację taryfowo – biletową, pozwalającą na podróżowanie różnymi
środkami transportowymi na podstawie jednego biletu,
• integrację rozkładów jazdy połączoną z budową przystanków i nowoczesnych
węzłów przesiadkowych,
77
• integrację systemu informacji pasażerskiej na przystankach i węzłach
przesiadkowych oraz w internecie, telefonach komórkowych itp.
W ramach integracji taryfowo – biletowej na mocy porozumienia zawartego w 1994 r.
pomiędzy
Komunikacyjnym
Związkiem
Komunalnym
Górnośląskiego
Okręgu
Przemysłowego w Katowicach i Międzygminnym Związkiem Komunikacji Pasażerskiej
w Tarnowskich Górach ustanowiono jeden wspólny system wzoru biletu, którego emisją
i dystrybucją zajmuje się KZK GOP. Takie rozwiązanie umożliwia pasażerom podróżowanie
komunikacją miejską po bardzo dużym obszarze województwa śląskiego, bez konieczności
zakupu kolejnych biletów.
Ponadto od 1 września 2010 r. uruchomiona została usługa, która umożliwia zakup
biletów jednorazowych za pomocą telefonu komórkowego. Zakupu dokonuje się przy użyciu
aplikacji moBilet. Jednakże, by móc skorzystać z tej możliwości posiadany przez pasażera
telefon komórkowy musi być wyposażony w dostęp do Internetu poprzez GPRS (płatny
pakietowy przesył danych w zależności od operatora i posiadanej taryfy) lub WI-FI (darmowy
dostęp), dodatkowo aparat musi obsługiwać programy napisane w języku Java. Rok później
wprowadzono system CallPay, który umożliwia dokonanie zakupu poprzez wykonanie
standardowych połączeń głosowych na określone numery, znajdujące się na naklejkach
i przystankach. Zaznaczyć należy przy tym, iż płatności CallPay działają w każdym telefonie
komórkowym i w każdej sieci GSM, bez konieczności instalowania dodatkowych aplikacji.
Obecnie realizowana jest integracja w zakresie współpracy MZKP oraz KZK GOP
w ramach koordynacji rozkładów jazdy. W przypadku konieczności organizacji objazdów lub
wystąpienia zakłóceń przebiegu trasy, organizatorzy wspólnie uzgadniają modyfikacje.
Dalsza integracja powinna polegać na szczegółowym tworzeniu rozkładów jazdy, tak
aby pasażerowie mogli płynnie przemieszać się między poszczególnymi gminami
wchodzącymi w skład obu Związków.
Po integracji rozkładów jazdy i wybudowaniu przystanków oraz planowanych węzłów
przesiadkowych, powinno dojść także do integracji systemu informacji pasażerskiej,
zwłaszcza w postaci dynamicznej informacji, wskazującej rzeczywisty czas przyjazdu
autobusów.
Kluczowym kierunkiem rozwoju powinna być również ścisła współpraca organizatorów
publicznego transportu zbiorowego i regionalnego transportu kolejowego. Z reguły, podróże
realizowane koleją są kontynuowane za pośrednictwem środków transportu miejskiego.
Stworzenie komplementarnych połączeń publicznego transportu zbiorowego względem kolei
78
oraz pełna koordynacja rozkładów jazdy powinny znaleźć swoje odzwierciedlenie
we wzroście poziomu satysfakcji pasażerów korzystających z usług transportowych.
Pierwszym etapem integracji transportu kolejowego z transportem miejskim było
stworzenie Śląskiego Biletu Metropolitarnego. Pasażerowie systematycznie korzystający
zarówno z usług Kolei Śląskich, jak i komunikacji autobusowej, czy tramwajowej
zapewnianej przez KZK GOP, mogą kupić jeden wspólny bilet honorowany przez obydwu
organizatorów transportu. Bilet uprawnia do przejazdów Kolejami Śląskimi na wskazanym
przez pasażera odcinku i przejazdów komunikacją miejską na terenie wskazanej gminy albo
całej sieci.
Międzygminny Związek Komunikacji Pasażerskiej, podobnie jak Komunikacyjny
Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, powinien dążyć do współpracy
z Kolejami Śląskimi. Wypracowanie porozumienia powinno być działaniem priorytetowym
dla Związku, zwłaszcza w kontekście budowy nowoczesnego dworca autobusowego
w Tarnowskich Górach.
Innym, kluczowym elementem integracji powinno stać się wprowadzenie przez MZKP
i Koleje Śląskiej systemu informatycznego ŚKUP. Śląska Karta Usług Publicznych ma
umożliwić bowiem obsługę płatności za usługi dostarczane przez instytucje publiczne.
Równolegle do funkcji pieniądza elektronicznego, karta ma stanowić identyfikator
mieszkańca oraz nośnik certyfikatu podpisu elektronicznego. System pozwoli na korzystanie
z wielu usług tj. komunikacyjnych, kulturalnych, sportowo-rekreacyjnych, bibliotecznych czy
płatnego parkowania. Ponadto będzie stanowił platformę wymiany informacji pomiędzy
uczestnikami projektu i mieszkańcami.
W 2012 r. KZK GOP podpisał umowę na realizację projektu ŚKUP z konsorcjum firm
Asseco Poland S.A. i BRE Bank S.A. Od początku roku wykonawcy mają 16 miesięcy na
pełne wdrożenie systemu: budowę centrów przetwarzania danych, zainstalowanie punktów
oraz urządzeń do sprzedaży i obsługi ŚKUP, a także wydanie mieszkańcom kart. Ten etap
prac ma zakończyć się w maju 2013 roku (pewne jest jednak, iż tak się nie stanie z racji
bardzo duży opóźnień wykonawcy). Druga część zamówienia – ma docelowo potrwać 65
miesięcy. Skoncentrowana będzie natomiast na utrzymaniu systemu, a więc zapewnieniu
środków łączności, punktów obsługi klienta oraz serwisu wszystkich urządzeń.
79
8. Pożądany standard usług przewozowych
Analiza pożądanego standardu usług została przeprowadzona w oparciu o wyniki
badania ankietowego. Respondenci zostali poproszeni o wskazanie maksymalnie trzech, ich
zdaniem, najważniejszych postulatów przewozowych. Wyniki przedstawiono na rys. 29.
Rys. 29. Hierarchia postulatów przewozowych wg respondentów
Zdaniem ankietowanych, najważniejszymi postulatami przewozowymi są: częstotliwość
kursowania (26,33 %) oraz punktualność (21,74 %). Wysoko sklasyfikowano także czas
podróży wynikający z prędkości eksploatacyjnej (11,79 %) oraz koszt przejazdu (11,34 %).
W ramach kształtowania przyszłej oferty przewozowej należy zwiększyć częstotliwość
kursów, kosztem bezpośredniości połączeń – wprowadzenie modelu opartego na węzłach
przesiadkowych. Obecna ocena punktualności kursów realizowanych na zlecenie MZKP jest
dobra (punkt 6 opracowania), dlatego należy zapewnić utrzymanie tego wskaźnika na
dotychczasowym poziomie. Niska ocena i wysoka pozycja kosztu przejazdu w hierarchii
postulatów powinna być podstawą prowadzenia odpowiedzialnej polityki taryfowej. Wraz ze
wzrostem cen biletów transportu miejskiego, wzrastają dochody osiągane ze sprzedaży
80
biletów. Jednakowoż ceny mogą osiągnąć punkt „przesilenia” i dalszy wzrost cen będzie
powodować spadek wpływów do budżetu.
81
9. Organizacja systemu informacji pasażerskiej
Analizując obecny system informacji pasażerskiej zaleca się, aby w pierwszej
kolejności wprowadzać w pojazdach elektroniczne tablice informacyjne lub monitory
wewnętrzne i zestawy głośników, służące do wizualnego i fonicznego przekazywania takich
informacji jak: godzina, numer linii wraz z całą trasą przejazdu (ze wszystkimi przystankami)
i kierunkami jazdy, a także innych wiadomości, dotyczących usług komunikacji publicznej.
Kolejne prace powinny być podjęte w kierunku zintegrowania informacji na
przystankach i planowanych węzłach przesiadkowych. Wszystkie przystanki muszą być
wyposażone w: tablice z nazwą i rozkłady jazdy w formie wydruków. Główne węzły
przesiadkowe zostaną także docelowe wyposażone w tablice elektroniczne, kompatybilne
z systemem dynamicznej informacji pasażerskiej oraz monitory LED, wyświetlające
komunikaty o przebiegu trasy, kolejnych godzinach odjazdu i rzeczywistych godzinach
przyjazdów autobusów, a także o zakłóceniach w ruchu. Ponadto poza tradycyjnymi
schematami tras linii powinny być dostępne samoobsługowe terminalne informacji z mapami
w wersji elektronicznej, przystosowane do potrzeb osób z ograniczoną sprawnością.
Rozszerzony musi zostać również zakres informacji umieszczanych w Internecie pod
adresem witryny organizatora komunikacji publicznej: http://www.mzkp.pl/ i innych
nośnikach danych elektronicznych. Poza dostępem do rozkładów jazdy w formie
elektronicznej i mapy interaktywnej, pasażerowie powinni mieć możliwość określenia
rzeczywistej pozycji pojazdów z możliwością filtrowania w podziale na linie, trasy,
pojedyncze pojazdy (grupy pojazdów). Kształt docelowego systemu informacji pasażerskiej
przedstawiony został w niżej zamieszczonej tabeli.
82
Tabela 15. Docelowy kształt systemu informacji pasażerskiej na przystankach
węzłowych
Rodzaj przekazu
Informacja na przystankach, peronach,
stacjach, dworcach
Informacja w pojazdach
Informacja w biurach obsługi klientów
Informacja w internecie i innych
nośnikach danych elektronicznych –
głównie w telefonach komórkowych
Propozycje realizacji
– wydruki rozkładów jazdy na przystankach
– informacja o opłatach, ulgach i regulaminie
przewozów
– dynamiczna informacja o przyjazdach i odjazdach
pojazdów
– mapy i schematy sieci
– samoobsługowe terminale informacyjne
– zapowiedzi głosowe o odjazdach pojazdów
– tablice kierunkowe świetlne (tradycyjne, LCD,
pixelowe i inne)
przewozów
– informacja głosowa
– schemat tras linii (tradycyjny, elektroniczny)
– informacja udzielana przez pracowników
– samoobsługowe terminale informacyjne
– ulotki, broszury, rozkłady jazdy, mapy
przewozów
– informacja o rozkładach jazdy
– informacja o rzeczywistym położeniu pojazdów
przewozów
– wyszukiwarka połączeń
– schematy węzłów przesiadkowych
Rys. 30. Ocena obecnego systemu informacji pasażerskiej wg respondentów
83
Pasażerowie MZKP w większości pozytywnie oceniają obecnie funkcjonujący system
informacji pasażerskiej – 62, 55 %. (rys. 30). Biorąc pod uwagę wyposażenie pojazdów
komunikacji miejskiej oraz dworca autobusowego w Tarnowskich Górach w system
dynamicznej informacji pasażerskiej. W skutek implementacji wskazanych rozwiązań
znacząco poprawi się psychiczny komfort podróży pasażerów. Czekając na autobus będą
w stanie monitorować dokładny czas jego przyjazdu oraz ewentualne awarie i modyfikacje
kursu danego wozu. W ten sposób pozycja konkurencyjna transportu zbiorowego względem
motoryzacji indywidualnej może ulec znaczącej poprawie.
84
10. Kierunki rozwoju publicznego transportu zbiorowego
Podstawą wyznaczenia kierunków rozwoju publicznego transportu zbiorowego na
obszarze MZKP jest zarysowana wizja systemu:
Publiczny
transport
zbiorowy
w
MZKP
będzie
kluczowym
elementem
wizji
zrównoważonego transportu i mobilności na tym obszarze. Będzie to system o szerokiej
dostępności, inteligentny i ekologiczny. Architektura systemu transportowego będzie
pochodną integracji transportu zbiorowego i indywidualnego. Funkcjonowanie
transportu zbiorowego (publicznego) będzie w coraz większym zakresie uwzględniać
adaptację nowoczesnych napędów (w tym hybrydowych i paliw alternatywnych),
rozwiązań telematycznych oraz organizacyjnych opartych na mechanizmie rynkowym.
System mają cechować większa niż obecnie dostępność i efektywność (także w
wymiarze zewnętrznym) wynikające z zastosowania nowoczesnych rozwiązań technicznych
oraz ekonomicznych. Ważnym ograniczeniem jest założenie, że nie może to powodować
skokowego wzrostu obciążeń budżetów gmin członkowskich MZKP.
W związku z powyższym, proponowane kierunki rozwoju publicznego transportu
zbiorowego na obszarze gmin członkowskich MZKP, to:
• integracja transportu zbiorowego – w układzie wewnętrznym i zewnętrznym,
w tym zwłaszcza oparcie przewozów na rozwiązaniach multimodalnych
oraz przewozach łamanych, pozwalająca na wzrost dostępności oraz
efektywności transportu,
• innowacyjność
–
polegająca
na
wdrążaniu
rozwiązań
technicznych,
podnoszących efektywność oraz jakość usług, w tym szerokie stosowanie
możliwości rozwoju transportu przy wykorzystaniu środków zewnętrznych
na badania oraz unowocześnianie transportu, także w zakresie ochrony
środowiska,
• szerokie wykorzystanie niezależnych podmiotów rynkowych w realizacji usług
systemu publicznego transportu zbiorowego, w tym zapewnienie i ochrona
konkurencji na rynku transportowym.
85
Integracja transportu zbiorowego powinna dotyczyć wszystkich wymiarów integracji:
przewozów (powiązania różnych procesów przewozowych), biletowo-taryfowego, oraz
informacji
(o ruchu
pojazdów
oraz
funkcjonowaniu
integrujących
się
systemów
transportowych). Integrację należy traktować jako proces, który ma wpływ na jakość (w tym
zwłaszcza dostępność transportu) i efektywność systemu transportowego. MZKP powinno
konsekwentnie budować hierarchiczną strukturę transportu publicznego opartą na zasadzie
prymatu transportu szynowego oraz powiązań pomiędzy węzłami przesiadkowymi. W tym
celowe są następujące działania:
• rozwój centrum przesiadkowego w Tarnowskich Górach, a także podjęcie
współpracy z przewoźnikami kolejowymi na rzecz wzrostu liczby połączeń
kolejowych obsługiwanych przez stację Tarnowskie Góry, w szczególności
chodzi o połączenia z głównymi miastami aglomeracji katowickiej oraz
połączenia ponadregionalne, należy rozważyć nawet finansowanie połączeń
kolejowych, które są substytucyjne do obecnej komunikacji autobusowej
MZKP
(przy
jednoczesnym
ograniczeniu
substytucyjnej
pracy
eksploatacyjnej autobusów),
• rozwój lokalnych węzłów przesiadkowych na obszarze MZKP, usytuowanych
w szczególności na obszarze gmin: Mierzęcice. Tworóg, Świerklaniec,
Wielowieś oraz Zbrosławice.
• reorganizacja siatki połączeń – obecnie bezpośredniość ma kluczowe znaczenie
dla pasażerów (61% nie akceptuje rezygnacji z tego postulatu),
a jednocześnie więcej niż 1/5 ankietowanych podróżuje dłużej niż 60 minut,
zatem konieczne jest szczegółowe przeanalizowanie poszczególnych relacji
i wprowadzenia połączeń łamanych, ale tak aby łączny czas podróży ulegał
skracaniu.
Integracja transportu jest jednym z priorytetów unijnej polityki transportowej – można
zatem oczekiwać, że ewentualny program tworzenia węzłów przesiadkowych oraz
reorganizacja rozkładów jazdy prowadząca do skracania czasu podróży poprzez
wykorzystanie kolei (multimodalność), a także podróży łamanych z wykorzystaniem
transportu indywidualnego „zatrzymywanego” w lokalnych węzłach przesiadkowych –
mógłby być sfinansowany w dużym stopniu ze środków zewnętrznych.
W
zakresie
integracji
taryfowo-biletowej
poczyniono
już
duże
postępy.
W szczególności chodzi o wspólny system taryfowy z KZK GOP – w 2014 minie
86
dwadzieścia lat funkcjonowania porozumienia w tej sprawie. Jednak przyszłość integracji
w relacji z KZK GOP jest niepewna w wyniku wprowadzenia Śląskiego Karty Usług
Publicznych (prawdopodobnie dopiero w 2014 roku). W programie ŚKUP nie uczestniczą
gminy MZKP. Konieczne jest podjęcie decyzji w zakresie wypracowania zasad współpracy
w zakresie integracji taryfowej z KZK GOP w warunkach przejściowych i docelowo –
mieszkańcy gmin MZKP podróżują do miast KZK GOP i tam przesiadają się, zatem
w naturalny sposób będą musieli posiadać karty ŚKUP. Jednocześnie należy mieć
świadomość, że koszty obsługi ŚKUP będą wysokie, o ile dla KZK GOP system ten ma
wartość dodatkową, gdyż umożliwi precyzyjne rozliczenie dotacji w systemie tam
stosowanym, to w MZKP funkcjonuje inne rozwiązanie, zatem prawdopodobnie efektywność
tego systemu z punktu widzenia MZKP będzie mniejsza.
Konieczne jest ujednolicenie systemów informacji pasażerskiej stosowanych przez
KZK GOP i MZKP, a także (w dalszej perspektywie) przez przewoźników kolejowych.
Pasażer powinien mieć dostęp do zintegrowanej informacji umożliwiającej zaplanowanie oraz
realizację podróży. Zasadne jest podjęcie współpracy w tym zakresie z pozostałymi
organizatorami przewozów – wydaje się, że w zakresie informacji integracji transportu na
obszarze aglomeracji katowickiej oraz jej otoczenia jest najłatwiejszym w realizacji
kierunkiem integracji transportu.
Innowacyjność transportu zbiorowego umożliwia wzrost efektywności, prowadzi też do
zmiany w obszarze jakości usług oferowanych pasażerom. Działania w zakresie wzrostu
innowacyjności publicznego transportu zbiorowego powinny polegać zwłaszcza na:
• wprowadzaniu systemów telematycznych, takich jak:
– systemy elektronicznej informacji przystankowej online w węzłach
przesiadkowych i na głównych przystankach MZKP (powiązane
z monitoringiem ruchu pojazdów),
– systemy informacji pasażerskiej instalowane wewnątrz pojazdów
(„zapowiadanie”
przystanków,
informacje
o
połączeniach
skomunikowanych w węzłach przesiadkowych),
• wprowadzaniu ekologicznych i efektywnych napędów (z naciskiem na
efektywność) bezpośrednio w autobusach PKM Świerklaniec oraz innych
operatorów
(określone
warunki
zamówień
publicznych),
w
wielu
przypadkach takie inwestycje mogą liczyć na wsparcie ze środków
87
publicznych, należy jednak zawsze przeprowadzić rachunek ekonomiczny
obejmujący także przyszłe koszty eksploatacji nowych rozwiązań,
• innowacyjności organizacyjnej – odnoszącej się do:
– rozkładów jazdy,
– metod obsługi pasażerów (w zakresie informacji, sprzedaży biletu,
przewozu),
– MZKP powinien tworzyć systemy lojalnościowe zarówno w odniesieniu
do pasażerów jak i społeczności lokalnych, w tym wskazane jest
stworzenie strategii wykorzystującej koncepcję CSR (Corporate Social
Responsibility) czyli społecznej odpowiedzialności biznesu (z tego
i z różnych innych przyczyn konieczne jest przygotowanie przez MZKP
strategii opartej na niniejszym planie).
Wykorzystanie mechanizmów rynkowych w rozwoju systemu publicznego transportu
zbiorowego MZKP powinno polegać na:
• rozwoju konkurencji na rynku MZKP opartej na rywalizacji operatorów
o zlecenia przewozowe MZKP, w szczególności powinno to dotyczyć tych
produktów, gdzie ze względu na posiadany tabor albo koszty dojazdu PKM
Świerklaniec nie jest konkurencyjny,
• odrzuceniu modelu podmiotu wewnętrznego – należący do MZKP PKM
Świerklaniec powinien być nadal, choć w większym zakresie podmiotem
rynkowym działającym aktywnie na rynku KZK GOP (unowocześnienie
taboru tego operatora wyraźnie podnosi jego konkurencyjność względem
PKM Katowice, PKM Gliwice oraz PKM Sosnowiec, a zwłaszcza wobec
mniejszych operatorów prywatnych),
• częściowej prywatyzacji PKM Świerklaniec – organizator transportu
zbiorowego nie powinien być obciążony zarządzaniem operatorem,
jednocześnie częściowa prywatyzacja będzie źródłem kapitału niezbędnego
do
unowocześnienia
infrastruktury
systemu
publicznego
transportu
zbiorowego (sieć przystanków i węzłów przesiadkowych, punkty obsługi
pasażera, systemy zarządzania ruchem), przy utrzymaniu pozycji rynkowej
PKM Świerklaniec konieczne będzie zachowanie pakietu kontrolnego,
• outsourcowaniu
czynności podejmowanych
przez MZKP w zakresie
zarządzania węzłami przesiadkowymi, realizacji czynności obsługowych
88
pasażerów, innych czynności – każdorazowo outsourcing należy poprzedzać
rachunkiem ekonomicznym, w tym badaniu rynku danego typu usług
bowiem nie zawsze zewnętrzne zlecenie usług jest korzystne, czasem efekty
negatywne outsourcingu ujawniają się po kilku latach (szczególnie jeśli
rynek danego typu usług jest słabo rozwinięty lub zmonopolizowany.
Wprowadzenie mechanizmów konkurencji i elementów prywatyzacji jest trudnym
przedsięwzięciem. Wiąże się też z licznymi zagrożeniami, dlatego konieczne jest tu podejście
ostrożne, oparte na zasadzie etapowego podejmowania działań. W szczególności MZKP
powinien precyzyjnie i długofalowo określić kierunki rozwoju PKM Świerklaniec. Potencjał
przewozowy tego operatora powinien być efektywnie wykorzystany z pożytkiem dla
właściciela. Odnowiony tabor oraz lokalizacja tuż poza północną granicą KZK GOP przy
jednoczesnej likwidacji PKM Bytom jest szansą na agresywne konkurowanie PKM
Świerklaniec na rynku KZK GOP. Dlatego MZKP powinien przygotować program wzrostu
konkurencyjności i rozwoju PKM Świerklaniec.
Ważne jest zaakceptowanie prymatu rynku nad integracją pionową, tym samym
celowości działania MZKP jako zarządu transportu publicznego. Należy pamiętać, że
proponowane działania w zakresie liberalizacji rynku publicznego transportu zbiorowego
mają być narzędziem poprawy dostępności i efektywności (a są to cele powiązane – wyższa
efektywności pozwala na wzrost wolumenu pracy eksploatacyjnej, a tym samym wzrost
dostępności usług transportowych). Liberalizacja tak specyficznego rynku nie może być
celem samym w sobie.
89
Załącznik – Kwestionariusz ankiety
Szanowni Państwo,
w związku z przygotowywanym planem transportowym Międzygminnego Związku
Komunikacji Pasażerskiej w Tarnowskich Górach, prosimy o wypełnienie poniższej ankiety.
Państwa opinie będą cennym źródłem informacji w zakresie oceny obecnie
funkcjonujących rozwiązań oraz posłużą do ustalenia priorytetowych kierunków rozwoju
komunikacji miejskiej na terenie Związku. Badanie jest anonimowe, a udział w nim
dobrowolny. W przypadku braku dodatkowych instrukcji prosimy o zaznaczenie tylko jednej
odpowiedzi.
1. Czym najczęściej Pan/i podróżuje?
samochodem
komunikacją miejską
taksówką
rowerem
inne, jakie? ……………………………..
2. Jak często korzysta Pan/i z komunikacji miejskiej?
codziennie
kilka razy w tygodniu
kilka razy w miesiącu
sporadycznie
nie korzystam
3. Proszę podać cel najczęściej odbywanych podróży komunikacją miejską?
praca
nauka
zakupy
spotkania towarzyskie
wizyta u lekarza
rekreacja
inne, jakie? ………………………….
4. Ile czasu zajmuje Panu/i realizacja podróży komunikacja miejską?
do 20 min
od 21-40 min
od 41 – 60 minut
90
ponad godzinę
5. Podróż najczęściej odbywa się:
bez przesiadki
z jedną przesiadką
dwiema i więcej przesiadkami
6. Z jakiego rodzaju biletu Pan/i korzysta?
jednorazowego,
wieloprzejazdowego (dobowy, tygodniowy, itp.)
miesięcznego
kwartalnego
7. Czy Pana/i zdaniem lokalizacja przystanków jest właściwa?
tak
nie
8. Czy Pana/i zdaniem należy utworzyć nowe połączenia bezpośrednie?
tak, jakie? …………….
nie
9. Czy byłby/byłaby Pan/i skłonny/a do rezygnacji z bezpośredniości połączeń
(i korzystania z wyznaczonych węzłów przesiadkowych), przy założeniu krótkiego
oczekiwania na przesiadkę?
tak
nie
10. Czy w Pana/i ocenie dostępność i przejrzystość informacji dotyczącej rozkładu jazdy
(i jego modyfikacji) jest:
bardzo dobra
dobra
ani dobra ani zła
zła
bardzo zła
11. Czy posiada Pan/i samochód osobowy do własnej dyspozycji?
tak
nie
91
12. Jakie czynniki powodują, że wybiera Pan/i samochód jako podstawowy środek
transportu? (prosimy o zaznaczenie maksymalnie 3 odpowiedzi)
krótszy czas podróży
lepsze warunki
brak konieczności oczekiwania
bezpieczeństwo
bezpośredniość podróży
inne, jakie?.........................................
13. Jakie czynniki powodują, że korzysta Pan/i z komunikacji miejskiej, a nie
z samochodu? (prosimy o zaznaczenie maksymalnie 3 odpowiedzi)
trudność z parkowaniem w miejscu docelowym
zatłoczenie dróg
zadowalająca jakość komunikacji zbiorowej
zły stan dróg
niższe koszty podróży
inne, jakie?........................
14. Które z podanych cech komunikacji miejskiej są dla Pana/i najistotniejsze? (prosimy
o zaznaczenie maksymalnie 3 odpowiedzi)
częstotliwość kursowania
punktualność
czas przejazdu
pewność odbycia podróży
dostępność komunikacji miejskiej
bezpośredniość podróży
wygoda
informacja w pojazdach i na przystankach
koszt przejazdu
bezpieczeństwo osobiste
15. Jak ocenia Pan/i jakość świadczonych usług przewozowych na terenie MZKP
(1 – bardzo źle, 5 – bardzo dobrze)?
1
2
3
4
5
Częstotliwość kursowania
Punktualność kursowania
Prędkość
Pewność odbycia podróży
Dostępność komunikacji miejskiej
Bezpośredniość podróży
Wygoda
Informacja w pojazdach i na przystankach
92
Koszt przejazdu
Bezpieczeństwo osobiste
16. Jakie są Pan/i oczekiwania względem jakości usług przewozowych świadczonych na
terenie MZKP (1 – brak konieczności zmian, 5 – wymagana znaczna poprawa)?
1
2
3
4
5
Częstotliwość kursowania
Punktualność kursowania
Prędkość
Pewność odbycia podróży
Dostępność komunikacji miejskiej
Bezpośredniość podróży
Wygoda
Informacja w pojazdach i na przystankach
Koszt przejazdu
Bezpieczeństwo osobiste
METRYCZKA
17. Płeć
kobieta
mężczyzna
18. Struktura wiekowa
poniżej 18 lat
19 – 26 lat
27 – 40 lat
41 – 60 lat
powyżej 60 lat
19. Miejsce zamieszkania
Krupski Młyn
Mierzęcice
Ożarowice
Świerklaniec
Tarnowskie Góry
Wielowieś
Zbrosławice
inne, jakie?............................
93
Spis rysunków
Rys. 1. Tarnowskie Góry – Śródmieście ............................................................................................... 22
Rys. 2. Wskaźnik przyrostu naturalnego dla gmin MZKP (stan na 31.12.2011 r.)............................... 36
Rys. 3. Prognoza demograficzna dla powiatu tarnogórskiego do roku 2022 ........................................ 37
Rys. 4. Długość linii komunikacyjnych w przeliczeniu na km2 powierzchni gminy (stan na 12.12. 2012
r.) ........................................................................................................................................................... 46
Rys. 5. Podział pracy eksploatacyjnej wg gmin MZKP w roku 2011................................................... 47
Rys. 6. Długość czasu podróży komunikacją miejską wg respondentów ............................................. 49
Rys. 7. Liczba przesiadek wg respondentów......................................................................................... 49
Rys. 8.Prawidłowość rozmieszczenia przystanków wg respondentów ................................................. 50
Rys. 9. Potrzeba utworzenia nowych połączeń komunikacyjnych wg respondentów .......................... 51
Rys. 10. Skłonność do rezygnacji z bezpośredniości podróży wg respondentów................................. 51
Rys. 11. Liczba osób wsiadających na wybranych liniach MZKP w Tarnowskich górach w ciągu
jednego dnia roboczego......................................................................................................................... 54
Rys. 12. Godzinowy rozkład potoków pasażerskich na wybranych liniach MZKP ............................. 56
Rys. 13. Dobowa więźba potoków pasażerskich na wybranych liniach MZKP dla dnia roboczego.... 58
Rys. 14. Prognoza liczby pasażerów przewożonych komunikacją miejską autobusową (w mln osób) 60
Rys. 15. Prognoza liczby pasażerów przewożonych komunikacją indywidualną (w mln osób) .......... 61
Rys. 16. Prognoza liczby pasażerów MZKP ......................................................................................... 62
Rys. 17. Udział dochodów z biletów w kosztach działalności operacyjnej .......................................... 64
Rys. 18. Podział zadań przewozowych pomiędzy środki transportu wg respondentów ....................... 65
Rys. 19. Struktura respondentów wg kryterium posiadania samochodu osobowego............................ 66
Rys. 20. Częstotliwość korzystania z transportu zbiorowego wg respondentów .................................. 66
Rys. 21. Cele podróży komunikacją miejską wg respondentów ........................................................... 67
Rys. 22. Czynniki wyboru komunikacji indywidualnej wg respondentów........................................... 68
Rys. 23. Czynniki wyboru transportu zbiorowego wg respondentów................................................... 68
Rys. 24. Ocena realizacji wskazanych postulatów przewozowych wg respondentów.......................... 69
Rys. 25.Model organizacji MZKP......................................................................................................... 71
Rys. 26. Udział przewoźników w pracy przewozowej kontraktowanej przez MZKP .......................... 73
Rys. 27. Struktura wiekowa taboru obsługującego linie MZKP ........................................................... 76
Rys. 28. Struktura taboru obsługującego linie MZKP wg norm emisji spalin ...................................... 76
Rys. 29. Hierarchia postulatów przewozowych wg respondentów ....................................................... 80
Rys. 30. Ocena obecnego systemu informacji pasażerskiej wg respondentów..................................... 83
94
Spis tablic
Tabela 1. Zmiany struktury demograficznej mieszkańców gmin zrzeszonych w MZKP w latach 2001 –
2011....................................................................................................................................................... 36
Tabela 2. Liczba szkół i uczniów na terenie MZKP w roku szkolnym 2011/2012............................... 37
Tabela 3. Struktura bezrobocia w gminach MZKP (stan na 31.12.2011 r.) .......................................... 38
Tabela 4.Liczba podmiotów gospodarczych wg branż (stan na 31.12.2011 r.) .................................... 39
Tabela 5. Liczba przedsiębiorstw wg zatrudnienia (stan na 31.12.2011 r.) .......................................... 39
Tabela 6. Liczba przedsiębiorstw ze względu na formę własności(stan na 31.12.2011 r.)................... 40
Tabela 7.Liczba samochodów osobowych na tysiąc mieszkańców w latach 2009 – 2011 ................... 40
Tabela 8. Wykaz linii organizowanych przez MZKP (stan na 12.12. 2012 r.) ..................................... 41
Tabela 9. Wykaz linii organizowanych przez KZK GOP i obsługujących obszar MZKP (stan na
01.11. 2012 r.) ....................................................................................................................................... 43
Tabela 10. Praca eksploatacyjna na liniach obsługiwanych przez MZKP z wyłączeniem kursów
typowo szkolnych (stan na 12.12. 2012 r.)............................................................................................ 44
Tabela 11. Długość linii wg gmin MZKP (stan na 12.12. 2012 r.) ....................................................... 46
Tabela 12. Liczba pasażerów wsiadających w poszczególnych okresach doby ................................... 56
Tabela 13. Prognoza liczby pasażerów dla MZKP do 2030 roku ......................................................... 62
Tabela 14. Wynik finansowy MZKP w latach 2009 – 2011 (w zł)....................................................... 64
Tabela 15. Docelowy kształt systemu informacji pasażerskiej na przystankach węzłowych ............... 83
95

plan transportowy - MZKP Tarnowskie Góry

Transkrypt

Podobne dokumenty

DPD Dodatkowe zalecenia - elektronika i sprzęt RTV AGD

Rysunek architektoniczno

The Orthos Letter nr 3 - Koło naukowe

Andrzej Cwynar, Katedra Finansów i Bankowości WSIiZ - e

leopoldokulicki - Tarnowska Biblioteka Cyfrowa