Struktura informacji w tekście - webwriting

Elementy sprzyjające funkcjonalności strony www:
1) logo, tytuł, hasło – czytelny sens, skupienie na lewej górnej części ekranu; najlepiej –
logo otwierające się po kliknięciu; nazwy czy tytuły – konkretne, informacyjne; jeśli
hasło, to krótkie i merytoryczne; zgrana stylistyka elementów;
2) główne informacje – perspektywa użytkownika: 1. ekran – istotne rzeczy widoczne
od razu powyżej tzw. linii zanurzenia, poza tym zgodność ze ścieżką wzroku (wzór
eye tracking: litera F);
3) spójność graficzna – porządek, współdziałanie kolorów, kształtów i znaczenia
elementów, kwestia proporcji;
4) czytelna czcionka (raczej bezszeryfowa, ciemna na jasnym, dobra wielkość,
możliwość powiększenia; ew. wersja dla niedowidzących);
5) czytelna grafika – zdjęcia, grafy, schematy, mapy powiązane z tematem i układem
strony, system linii lub pól wydzielających przestrzenie; podpisy pod zdjęciami;
6) słowa kluczowe – od razu widoczne (w menu, w tytułach i linkach, ew. osobno tagi);
7) czytelne menu – struktura serwisu, porządek hierarchiczno–tematyczny oraz
wizualny, kluczowe słowa, krótkie hasła – kategorie i podkategorie, możliwość
rozwinięcia; rozwiązania graficzne ułatwiające skanowanie wzrokiem (punktory,
strzałki, kolory itp., wszystkie przyciski w menu wyraźnie oddzielone i „klikalne”);
8) linkowanie – oznaczenie elementów, w które można kliknąć lub które da się od razu
rozwinąć, linki powiązane z tematem, dostosowane do potrzeb odbiorcy;
9) oznakowanie tzw. punktów startowych, tj. przycisków, linków, ikon, z których
skorzysta ktoś, kto ma do załatwienia konkretną sprawę – rozpoczynających określoną
procedurę (zakup, ściąganie plików, zapisy, głosowanie itp.);
10) wyszukiwarka – jasne oznakowanie, ew. tryby wyszukiwania;
11) informacja o nadawcy, tj. osobie czy firmie (bez „intro”), adresy i formy kontaktu;
12) możliwość powrotu do strony głównej z każdego miejsca, orientacja w całości;
13) tekst – wyraźne podziały, niewielkie cząstki, najważniejsze na początek; język –
poprawny, jasny, bezpośredni, precyzyjny.
14) miejsce na reklamę – uwzględnienie tzw. „ślepoty banerowej” i trudności z
odbiorem animacji.
15) przydatne dane: data powstania, data bieżąca, data ostatniej aktualizacji, FAQ,
koniecznie – kontakt z administratorem strony;
16) mapa serwisu – wyraźna hierarchia elementów, porządek logiczny i wizualny.
Tekst na strony internetowe – właściwości:
1) czcionka bezszeryfowa (np. Ariel, Verdana) lub szeryfowa specjalna (np. Georgia,
więcej – zob.: http://www.gajdaw.pl/varia/czcionki-na-www/print.html);
2) widok ogólny – dostosowanie tekstu do kompozycji całej strony, ścieżki percepcyjnej
wzroku oraz do innych tekstów i elementów graficznych; wyraźny podział na części;
przy dłuższych tekstach, np. artykułach czy reportażach – na str. głównej tylko lidy
(maks. 30 słów) lub pierwsze zdania i wyraźne odesłanie na podstronę (np. „więcej”
lub „zobacz”); 1 tekst rozdzielony najwyżej na 2 strony, by nie nużyć użytkownika;
3) szerokość kolumny tekstu: maksymalnie 10–12 słów; wyrównanie do lewej;
4) tytuły i śródtytuły – informacyjne, charakteryzujące treść lub stawiające problem,
możliwie krótkie, zawierające kluczowe słowa, wyróżnione graficznie (większa czcionka,
wytłuszczenie, małe przesunięcie w prawo); konieczna wizualna bliskość śródtytułów
i związanego z nimi tekstu (kwestia dostosowania odstępów oraz interlinii);
5) treść – hierarchia informacji, użyteczność, klarowność (pierwszy akapit najmocniejszy
informacyjnie, zdania niedługie, o jasnej strukturze); odpowiedź na 5 klasycznych pytań;
bez wstępów, bez gier językowych – chyba że są to strony dla określonego, znanego
kręgu odbiorców; powtórzenia nazw i kluczowych pojęć, unikanie synonimów, peryfraz;
6) akapity – osobne, samodzielne paragrafy (2–3 zdania obejmujące 1 myśl, potem przerwa);
7) wyliczenia – lista w pionie, najlepiej z użyciem punktorów (i tylko kilka pozycji, np. 3-5,
maks. 10; gdy pojawia się w formie wyliczenia informacja drugiego stopnia
w którymś z podpunktów, należy dać nowy typ punktorów – sugerujący podrzędność);
8) linki merytoryczne (tzw. linki osadzone, tj. wewnątrz tekstu – odniesienia do innych stron
serwisu lub do źródeł zewnętrznych – objaśnienia słów, nazw, poszerzenie informacji,
wskazanie analogii, przykładów); raczej frazy niż pojedyncze słowa, ale niezbyt długie –
lepiej oparte na rzeczownikach niż czasownikach; umieszczone bliżej końca zdania
i tekstu, zawsze „klikalne”, a pozostałe podkreślenia w tekście zaznaczane inaczej,
by nie pomylić z linkami; ew. pod tekstem linki kontekstowe i rekomendujące
(jak przypisy z odesłaniami do innych stron);
9) ułatwienia w rozumieniu – prosty język, jasna struktura, cząstkowe podsumowania;
10) zakończenia linijek tekstu – zawsze bez dzielenia wyrazów i bez drobnych przyimków
czy spójników bądź skrótów imion oderwanych od nazwiska, bo to zatrzymuje uwagę.
(Więcej informacji: Jakob Nielsen, Projektowanie funkcjonalnych stron internetowych, Gliwice 2003, rozdz. 3;
Steve Krug, Nie każ mi myśleć! O życiowym podejściu do funkcjonalności stron internetowych, wyd. III, Gliwice
2014, rozdz.3. Zob. też online aplikację jasnopis.pl oraz teksty następujących autorów: Jane Dorner, Caroline
Jarrett i Ginna Redish, Avram Piltch, Jennifer Kyrnin, Susannah Ross, Ryan Thornburg, Andrew King.)
Styl tekstów internetowych o charakterze informacyjno-użytkowym
(Na podstawie książki: Joanna Wrycza-Bekier, Webwriting. Profesjonalne tworzenie tekstów dla Internetu,
Gliwice 2010, por. Jane Dorner, Writing for the Internet, Oxford 2002.)
Ogólne zasady:
Piszemy zdaniami krótkimi, bez wtrąceń i zmienionego szyku.
Skracamy dystans – piszemy per „ty”.
Stawiamy pytania – zwłaszcza takie, jakie mogliby zadać użytkownicy serwisu.
Zwracamy uwagę na słowa kluczowe – zarówno te, które są ważne dla
bezpośredniego użytkownika (kwestia realizacji jego potrzeb), jak i dla właściciela
strony i osób przeszukujących zasoby Internetu (kwestia pozycjonowania).
Stosujemy dużo czasowników, przede wszystkim w stronie czynnej.
Używamy często trybu rozkazującego (w poleceniach, zachętach, sugestiach).
Odwołujemy się do wiedzy, emocji i zmysłów odbiorcy.
W tekstach o charakterze marketingowym stosujemy sugestywne, „hipnotyczne”
przymiotniki: nowy, tani, niezawodny, zdrowy, bezpłatny, szybki, świeży, naturalny,
bezpieczny, gwarantowany, skuteczny. Można także użyć zabiegów znanych z NLP.
[Uwaga – z badań J. Nielsena wynika, że styl reklamowy i nachalny marketing
powodują u wielu użytkowników chęć natychmiastowego porzucenia strony].
Ważne szczegóły:
 Należy stawiać:
podmiot blisko orzeczenia,
przysłówek blisko czasownika,
przymiotnik przed rzeczownikiem,
zaimek blisko rzeczownika.
 Należy unikać:
rozbudowanych zdań wielokrotnie złożonych,
takich nawiązań do wcześniejszych akapitów, które wymagałyby ponownego
czytania lub rekonstrukcji sensu,
zbyt dużej liczby zaimków zastępujących słowa określające osoby czy nazywające
miejsca (np. ten, ta, tam, jego itp.),
synonimów (częściej niż w tekstach drukowanych po prostu powtarzamy słowa),
zaprzeczeń (lepiej pisać w wersji pozytywnej – co trzeba zrobić, by uzyskać
konkretny efekt),
rzeczowników odczasownikowych (lepiej posłużyć się czasownikami),
łańcuchów przymiotników,
zbyt wielu rodzajów wyróżnień (rozmaitych czcionek, kolorów, podkreśleń,
ramek) na 1 stronie,
pisania wersalikami (samymi wielkimi literami) i kapitalikami (krój wielkiej litery,
zróżnicowana wielkość),
zbędnych metafor i wieloznaczności,
średników, cudzysłowów francuskich, nadmiaru zwykłych cudzysłowów (tytuły
zapisujemy kursywą) i innych skomplikowanych wizualnie, a niekoniecznych
znaków,
cyfr i liczb pisanych słownie.