Warunki skutecznego uczenia się

Marta Katarzyna Baranowska
psycholog
PODSTAWOWE ZASADY SKUTECZNEJ NAUKI
Po wielu latach edukacji zapewne wiesz już, co sprzyja wydajnej pracy umysłowej i jak ją
sobie zorganizować. Masz wypracowane własne sposoby na zabieranie się do pracy, dogadywanie
się z domownikami, aby Ci nie przeszkadzali, ulubione formy odprężania się i wypoczynku. Istnieją
jednak ogólne zasady odnoszące się do wszystkich osób, które pragnę Ci przypomnieć.
1. Na naukę i czytanie trzeba sobie rezerwować czas i miejsce.
Oznacza to, że nie są to bynajmniej czynności zachodzące przypadkiem, kiedy akurat nie
masz nic lepszego do roboty, lecz że sprzyja im planowanie i ochrona przed intruzami. Możesz
wiele skorzystać przestrzegając ustalonych dni tygodnia i godzin nauki i domagając się od innych
osób respektowania tego czasu. Przez tę godzinę nie odbieraj telefonów - żaden podręcznik dobrego
wychowania nie nakazuje Ci być na każde zawołanie. Wyznacz sobie nagrodę za zakończenie
odrabiania lekcji – np. godzinę ulubionej rozrywki, i pod żadnym pozorem nie sięgaj po nią, dopóki
nie zasłużysz!
Jeśli “nie chce Ci się” zabrać za naukę, to po prostu przeznacz na nią jedynie pięć minut znacznie łatwiej jest przełamać się mając w perspektywie pięć minut wysiłku, niż czterdzieści pięć.
Zacznij wykonywać to co zaplanowałeś, a może się okazać, że po pięciu minutach Twoje
nastawienie będzie dużo lepsze – “wciągniesz” się w to, co robisz. Jeżeli przygotujesz sobie
miejsce pracy oddalone od pokus typu telewizor, komputer, telefon (możesz w tym celu
przemeblować pokój :-), samo siedzenie przy biurku i przeglądanie zadanych lekcji może wprawić
Cię w odpowiedni nastrój.
Jarosław Rudniański w swoim wyśmienitym poradniku pt. “Jak się uczyć?”, w rozdziale na
temat organizacji czasu na pierwszym miejscu – zaraz po sztuce planowania – omawia umiejętność
rezygnacji. Chodzi o rezygnację z zajęć mniej ważnych, oddalających Cię od Twoich celów, na
rzecz tych wybranych przez Ciebie jako ważniejsze. “Po to, aby coś wybrać – pisze Rudniański - z
czegoś innego trzeba - zrezygnować”. Zawsze, gdy pragniesz osiągnąć jakiś cel – np. nauczyć się
języka obcego – musisz zarezerwować na to czas i zrezygnować z tego, aby w tym czasie robić coś
innego!
www.kotea.pl
2. Twój mózg jest częścią Twojego ciała.
Znasz przysłowie “w zdrowym ciele zdrowy duch”? Zadziwiające, jak niewiele osób
pracujących umysłowo zdaje sobie sprawę z wpływu stanu ich ciała na efekty tej pracy.
Przygotowanie mózgu do działania na wysokich obrotach obejmuje:
1. WYSPANIE SIĘ
Potrzebujesz co najmniej 8 godzin snu jako dorosły i 9 jako nastolatek, aby mózg radził sobie z
trudnymi zadaniami na najwyższym poziomie. Dodam, że sen przed północą jest dużo
wartościowszy od tego po północy, a wstawanie o godzinie 5 – 6 rano wbrew pozorom jest
łatwiejsze od pobudki po 7 (zakładając, że masz odpowiednią ilość snu za sobą;).
Jeżeli od rana do popołudnia zajmujesz się aktywnością umysłową, krótka poobiednia drzemka
lub pełny relaks, oraz oczywiście nieco dłuższa aktywność fizyczna (sport, prace domowe,
spacer) są konieczną regeneracją przed wieczorną sesją pracy umysłowej.
2. DOTLENIENIE
Ucz się i czytaj oddychając świeżym powietrzem, najlepiej przy uchylonym oknie lub po
porządnym wywietrzeniu. Jeżeli Twoje okna wychodzą wprost na ruchliwą ulicę, najlepszą porą
na wietrzenie będzie wczesny ranek. Wywietrz pokój również przed snem.
Codziennie należy Ci się porcja ruchu na świeżym powietrzu, chociażby szybki spacer po
parku. W weekendy zrób koniecznie coś dotleniającego – popływaj, pobiegaj z psem, pograj w
badmintona, udaj się na basen lub wycieczkę rowerową. Zobaczysz, jak wzrosną Twoje
możliwości – również intelektualne!
3. ODŻYWIENIE
Poza przestrzeganiem ogólnych zasad zdrowego odżywiania (mało tłuszczu i cukru oraz rzeczy
smażonych i konserwowanych, a także bezwartościowego jedzenia w rodzaju hamburgerów i
chipsów, za to dużo surowych warzyw i owoców), osoby pracujące umysłowo powinny odżywiać
mózg, dbając o dostarczenie wystarczających ilości:
- wody: podziel wagę swojego ciała w kilogramach przez 11, a obliczysz, ile szklanek czystej
wody (nie liczy się herbata, soki, zupy!) powinien dziennie otrzymywać Twój organizm, aby
mózg mógł pracować na pełnych obrotach. Pij czystą wodę przed, podczas i po zakończeniu
nauki, również po szklance na “dzień dobry” i “dobranoc”.
- witamin z grupy B i magnezu (ciemne pieczywo, orzechy, warzywa strączkowe, migdały,
pestki dyni i inne nasiona, ryby, kakao, woda mineralna).
Jeśli chodzi o pobudzenie się do wysiłku w wyjątkowo ospały dzień, weź pod uwagę, że
skuteczniej i dłużej od kawy podziała zielona herbata. Jest ona ponadto bardzo zdrowa! Można ją
www.kotea.pl
pić w dowolnych ilościach bez obawy o przedawkowanie (aczkolwiek nie tuż przed snem).
Najzdrowiej jest osłodzić ją miodem.
Nie sprzyja nauce ani przejedzenie, ani głód. Godzina po lekkim posiłku to optymalny moment
na rozpoczęcie pracy umysłowej.
3. Warunki nauki mogą zwiększyć lub zmniejszyć jej efekty.
Chodzi tu głównie o oddziaływanie na Twoje samopoczucie. Źle umiejscowiona lampa szybko
męczy oczy, garbienie się na stołku ogranicza dopływ tlenu do ciała i mózgu, hałasy rozpraszają,
rozkładanie się w fotelu wywołuje senność. Możesz zaoszczędzić czas i uprzyjemnić sobie naukę
przez prawidłową organizację miejsca pracy:
a) biurko powinno mieć 70-85 cm wysokości w zależności od Twojego wzrostu;
b) krzesło, niższe o 20 cm od blatu biurka, powinno być w miarę wygodne, ale nie za
miękkie; należy siedzieć prosto i nie nachylać głowy;
c) podstawka pod książkę – może to być stos innych książek lub gruby skoroszyt – powinna
umożliwić patrzenie na nią pod kątem, dzięki czemu nie musisz się nachylać, a tekst nie
odkształca się na siatkówce, co ma wpływ na tempo i wygodę czytania:
d) oświetlenie (najlepiej dzienne) powinno znajdować się z boku po stronie tej ręki, którą nie
piszesz, nieco z tyłu. Najlepsza lampka biurkowa ma regulowaną wysokość i zasięg i
solidną osłonkę żarówki, aby światło padało tylko w dół, na książki i zeszyty, a nie na
oczy. Odpowiednia moc żarówki to 40 – 60 wat. Unikaj czytania przy świetle
jarzeniówek.
e) cisza najbardziej sprzyja pracy, nawet jeśli wydaje Ci się, że jest inaczej. Badania
pokazały, że czytanie przy muzyce obniża jego tempo średnio o 15%. Nie mówiąc o
rozmowach lub szumie telewizora w tym samym pokoju. Godna polecenia jest jedynie
bardzo cicho puszczona muzyka o odpowiednich częstotliwościach wspomagających
pracę umysłową – kryterium to spełnia muzyka barokowa (m.in. kompozycje Bacha,
Vivaldiego, Haendla, a szczególnie Mozarta), oraz dźwięki indyjskiego sitara i
japońskiego kioto. Stanowczo odradzam słuchanie podczas nauki lub czytania piosenek i
wszelkiego tzw. ostrego brzmienia – raczej poskacz do nich w przerwie między
zadaniami. Cicha, łagodna muzyka instrumentalna – jeśli całkowita cisza Cię drażni lub
nudzi po dłuższym czasie nauki – może być pomocną odmianą.
Masz dodatkowe pytania? Napisz do mnie na [email protected] Powodzenia w nauce!! MB
www.kotea.pl